Trump og King Sigurvin Lárus Jónsson skrifar 13. janúar 2017 07:00 Undanfarið kosningamisseri bjó ég í Atlanta í Georgíu og las við guðfræði- og trúarbragðafræðideild Emory háskóla. Það var merkileg reynsla að fylgjast með umræðum og viðbrögðum samnemenda minna við hvert fótmál forsetakosninganna og þegar úrslitin urðu ljós var mörgum svo brugðið að sorg og reiði brast út með ýmsum hætti. Georgía er eitt af vígum repúblikana og fylkið hefur stutt forsetaframbjóðenda þeirra í flestum kosningum undanfarna áratugi. Georgía var ekki talið baráttufylki en þar voru engir kosningafundir haldnir og engum auglýsingum sjónvarpað fyrr en viku fyrir kosningar. Skiptingin á milli borgar og sveita gæti ekki verið skýrari en borgirnar studdu Hillary Clinton og dreifbýlið Donald Trump. Kannanir meðal nemenda í Emory sýndu yfir 90% stuðning við Clinton en feimni við að gefa upp stuðning við Trump gæti hafa skekkt þær tölur samkvæmt nemendafélögunum. Kynþáttaspenna hefur einkennt sögu Georgíu en Atlanta er jafnframt höfuðvígi mannréttindabaráttu þeldökkra. Martin Luther King jr. var prestur í Ebenezer Baptist Church, sem er fjölmennur söfnuður í borginni, og hefur svæðinu í kringum kirkjuna verið breytt í þjóðgarð til minningar um baráttu hans. Kynþáttaspenna er ennþá áberandi í umræðunni og undanfarið haust hafa dráp lögreglumanna á þeldökkum borgurum ítrekað komist í fjölmiðla, sökum þess að aðstandendur hafa tekið upp verknaðina á snjallsíma. Mótmæli hafa verið fjölmenn í borgum Georgíu og í nágrannafylkjum undir fána hreyfingarinnar #BlackLivesMatter. Ein af stofnunum Emory rannsakar samspil trúar og stjórnmála og daginn eftir að úrslit voru ljós var erindi flutt á þeirra vegum af blaðakonunni Cynthia Tucker Haynes. Hún er dálkahöfundur sem hefur m.a. unnið Pulitzer verðlaun fyrir skrif sín um tengsl þeldökkra og hvítra í Bandaríkjunum. Fyrir fullum sal nemenda og kennara viðurkenndi hún að hafa þurft að endurskrifa erindi sitt á síðustu stundu í ljósi þess að hættumerki höfðu breyst í hættuástand með kosningu Donald Trump. Mat Haynes var að kynþáttafordómar ættu stóran þátt í úrslitum kosninganna. Máli sínu til stuðnings nefndi hún þrennt: Í fyrsta lagi innkomu Trump í bandarísk stjórnmál en hann kom sér að í umræðunni með því að halda á lofti gróusögum um að Obama væri ekki fæddur í Bandaríkjunum og væri því óhæfur til að gegna forsetaembættinu. Í öðru lagi árangur Obama í efnahagsmálum en í forsetatíð hans höfðu kjör hinna fjárhagslega verst stöddu batnað verulega á meðan kjör millistéttarinnar stóðu í stað. Þar sem fátækt í Bandaríkjunum er afgerandi kynþáttaskipt leiddi þetta af sér þá upplifun að verið væri að hygla þeldökkum á kostnað hvítra. Loks nefndi hún breytt landslag í opinberri orðræðu þar sem mörk tjáningar hafa flust í kjölfar tilkomu netmiðla og hópar eiga greiðari aðgang við að boða kynþáttafordóma í ummælakerfum og spjallrásum. Umræður í lokin urðu til að orða reiði, vonbrigði, sorg og ótta, sérstaklega meðal þeldökkra nemenda. Meginstef hjá mælendum var viðurkenning á því að framförum fylgir oft bakslag og margir sáu samsvörun með núverandi þróun og því bakslagi sem átti sér stað eftir tap suðursins í þrælastríðinu. Hin alræmdu Jim Crow lög lögleiddu aðgreiningu kynþátta og voru loks afnumin í kjölfar mannréttabaráttu þeldökkra á sjötta áratugnum. Arfleifð Martin Luther King jr. bar í því samhengi oft á góma en margar af prédikunum hans og ræðum hafa spámannlegt gildi í hugum þeirra sem upplifað hafa framfarir og vonbrigði í samskiptum kynþátta í suðuríkjunum. King er álitin fyrirmynd með því hugrekki sem hann sýndi í baráttunni gegn kynþáttahatri og fyrir aðferðir sínar en hann boðaði að ofbeldi gæti aldrei leitt til friðar. Ein af þekktustu prédikunum hans nefnist Um mælikvarða mennskunnar en þar segir hann enga spurningu vera ofar þeirri hvaða augum við lítum verðgildi fólks. Af mannsmynd okkar ákvarðast „gjörvöll stjórnskipan, samfélagsgerð og hagkerfi okkar“. Ef verðgildi mennskunnar eru vegin með mælikvörðum hagkerfa reiknast King til að í fullorðnum einstaklingi sé „næg fita í sjö sápustykki, nægt járn í meðalstóran nagla, nægur sykur til að fylla staut [og] nægur fosfór í 2.220 eldspýtukveika“, alls um 99 cent á þávirði. Myndmáli hans er ætlað að smætta þá mannsmynd sem lítur á manninn með augum veraldarhyggju og notagildis. Andstætt veraldarhyggju byggði King á mannsmynd Biblíunnar en hún er að hans mati í senn raunsæ á syndugt eðli mannsins og trúuð á að manneskjur standa í augum Guðs jafnfætis í sköpuninni og eru ómetanlegar með veraldlegum mælikvörðum. Á þeirri forsendu fordæmdi King kynþáttahyggju, arðrán á vinnuafli, nýlendustefnu og stríðsrekstur til yfirráða. Þekktasta brot úr þessari prédikun er hvatning hans um að „maðurinn sé á endanum ekki metinn á grundvelli þess hvernig hann lifir á tímum allsnægta og þæginda, heldur hvar hann stendur á tímum áskorana og átaka“. Kjör Donalds Trump í embætti forseta Bandaríkjanna á sér eflaust margar skýringar en frá sjónarhóli þeirra sem sætt hafa misrétti á grundvelli hörundslitar, svíður þessi þáttur í kosningabaráttu hans mest. Arfleifð Martin Luther King jr. er í senn huggun um að manneskjan standi ekki ein í aðstæðum sínum og ákall til að vinna að réttlæti allra með friðsamri baráttu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Donald Trump Forsetakosningar í Bandaríkjunum 2020 Sigurvin Lárus Jónsson Mest lesið Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir Skoðun Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson Skoðun Svartir föstudagar í boði íslenskra stjórnvalda Haukur Guðmundsson Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson Skoðun Þegar náttúruvinir hitta frambjóðendur. Hjálpartæki kjósandans Stefán Jón Hafstein Skoðun BRCA Elín Íris Fanndal Jónasdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Þroskamerki þjóðar Tómas Torfason skrifar Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Var stytting náms til stúdentsprófs í þágu ungmenna? Sigurður E. Sigurjónsson skrifar Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson skrifar Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Sjálfstæðar konur? Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Fullveldinu er fórnað með aðild að Evrópusambandinu Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Endurhugsum dæmið, endurnýtum textíl Guðbjörg Rut Pálmadóttir skrifar Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Um kosningar, gulrætur og verðbólgu Jean-Rémi Chareyre skrifar Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson skrifar Skoðun Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson skrifar Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson skrifar Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Þegar náttúruvinir hitta frambjóðendur. Hjálpartæki kjósandans Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Svartir föstudagar í boði íslenskra stjórnvalda Haukur Guðmundsson skrifar Skoðun Eitt heimili, ein fjölskylda og ein heilsa Pétur Heimisson skrifar Skoðun BRCA Elín Íris Fanndal Jónasdóttir skrifar Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Að kjósa með nútíma hugsunarhætti Ragnhildur Katla Jónsdóttir skrifar Skoðun Í upphafi skal endinn skoða.. Sigurður F. Sigurðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld, virðið frumbyggjaréttinn í íslensku samfélagi Sæmundur Einarsson skrifar Skoðun Handleiðsla og vellíðan í starfi Sveindís Anna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Eldgos og innviðir: Tryggjum öryggi Suðurnesja Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Er aukin einkavæðing lausnin? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Samfélag á krossgötum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Hvað er vandamálið? Alexandra Briem skrifar Skoðun Au pair fyrirkomulagið – barn síns tíma? Hlöðver Skúli Hákonarson skrifar Skoðun Fontur – hiti þrjú stig Stefán Steingrímur Bergsson skrifar Sjá meira
Undanfarið kosningamisseri bjó ég í Atlanta í Georgíu og las við guðfræði- og trúarbragðafræðideild Emory háskóla. Það var merkileg reynsla að fylgjast með umræðum og viðbrögðum samnemenda minna við hvert fótmál forsetakosninganna og þegar úrslitin urðu ljós var mörgum svo brugðið að sorg og reiði brast út með ýmsum hætti. Georgía er eitt af vígum repúblikana og fylkið hefur stutt forsetaframbjóðenda þeirra í flestum kosningum undanfarna áratugi. Georgía var ekki talið baráttufylki en þar voru engir kosningafundir haldnir og engum auglýsingum sjónvarpað fyrr en viku fyrir kosningar. Skiptingin á milli borgar og sveita gæti ekki verið skýrari en borgirnar studdu Hillary Clinton og dreifbýlið Donald Trump. Kannanir meðal nemenda í Emory sýndu yfir 90% stuðning við Clinton en feimni við að gefa upp stuðning við Trump gæti hafa skekkt þær tölur samkvæmt nemendafélögunum. Kynþáttaspenna hefur einkennt sögu Georgíu en Atlanta er jafnframt höfuðvígi mannréttindabaráttu þeldökkra. Martin Luther King jr. var prestur í Ebenezer Baptist Church, sem er fjölmennur söfnuður í borginni, og hefur svæðinu í kringum kirkjuna verið breytt í þjóðgarð til minningar um baráttu hans. Kynþáttaspenna er ennþá áberandi í umræðunni og undanfarið haust hafa dráp lögreglumanna á þeldökkum borgurum ítrekað komist í fjölmiðla, sökum þess að aðstandendur hafa tekið upp verknaðina á snjallsíma. Mótmæli hafa verið fjölmenn í borgum Georgíu og í nágrannafylkjum undir fána hreyfingarinnar #BlackLivesMatter. Ein af stofnunum Emory rannsakar samspil trúar og stjórnmála og daginn eftir að úrslit voru ljós var erindi flutt á þeirra vegum af blaðakonunni Cynthia Tucker Haynes. Hún er dálkahöfundur sem hefur m.a. unnið Pulitzer verðlaun fyrir skrif sín um tengsl þeldökkra og hvítra í Bandaríkjunum. Fyrir fullum sal nemenda og kennara viðurkenndi hún að hafa þurft að endurskrifa erindi sitt á síðustu stundu í ljósi þess að hættumerki höfðu breyst í hættuástand með kosningu Donald Trump. Mat Haynes var að kynþáttafordómar ættu stóran þátt í úrslitum kosninganna. Máli sínu til stuðnings nefndi hún þrennt: Í fyrsta lagi innkomu Trump í bandarísk stjórnmál en hann kom sér að í umræðunni með því að halda á lofti gróusögum um að Obama væri ekki fæddur í Bandaríkjunum og væri því óhæfur til að gegna forsetaembættinu. Í öðru lagi árangur Obama í efnahagsmálum en í forsetatíð hans höfðu kjör hinna fjárhagslega verst stöddu batnað verulega á meðan kjör millistéttarinnar stóðu í stað. Þar sem fátækt í Bandaríkjunum er afgerandi kynþáttaskipt leiddi þetta af sér þá upplifun að verið væri að hygla þeldökkum á kostnað hvítra. Loks nefndi hún breytt landslag í opinberri orðræðu þar sem mörk tjáningar hafa flust í kjölfar tilkomu netmiðla og hópar eiga greiðari aðgang við að boða kynþáttafordóma í ummælakerfum og spjallrásum. Umræður í lokin urðu til að orða reiði, vonbrigði, sorg og ótta, sérstaklega meðal þeldökkra nemenda. Meginstef hjá mælendum var viðurkenning á því að framförum fylgir oft bakslag og margir sáu samsvörun með núverandi þróun og því bakslagi sem átti sér stað eftir tap suðursins í þrælastríðinu. Hin alræmdu Jim Crow lög lögleiddu aðgreiningu kynþátta og voru loks afnumin í kjölfar mannréttabaráttu þeldökkra á sjötta áratugnum. Arfleifð Martin Luther King jr. bar í því samhengi oft á góma en margar af prédikunum hans og ræðum hafa spámannlegt gildi í hugum þeirra sem upplifað hafa framfarir og vonbrigði í samskiptum kynþátta í suðuríkjunum. King er álitin fyrirmynd með því hugrekki sem hann sýndi í baráttunni gegn kynþáttahatri og fyrir aðferðir sínar en hann boðaði að ofbeldi gæti aldrei leitt til friðar. Ein af þekktustu prédikunum hans nefnist Um mælikvarða mennskunnar en þar segir hann enga spurningu vera ofar þeirri hvaða augum við lítum verðgildi fólks. Af mannsmynd okkar ákvarðast „gjörvöll stjórnskipan, samfélagsgerð og hagkerfi okkar“. Ef verðgildi mennskunnar eru vegin með mælikvörðum hagkerfa reiknast King til að í fullorðnum einstaklingi sé „næg fita í sjö sápustykki, nægt járn í meðalstóran nagla, nægur sykur til að fylla staut [og] nægur fosfór í 2.220 eldspýtukveika“, alls um 99 cent á þávirði. Myndmáli hans er ætlað að smætta þá mannsmynd sem lítur á manninn með augum veraldarhyggju og notagildis. Andstætt veraldarhyggju byggði King á mannsmynd Biblíunnar en hún er að hans mati í senn raunsæ á syndugt eðli mannsins og trúuð á að manneskjur standa í augum Guðs jafnfætis í sköpuninni og eru ómetanlegar með veraldlegum mælikvörðum. Á þeirri forsendu fordæmdi King kynþáttahyggju, arðrán á vinnuafli, nýlendustefnu og stríðsrekstur til yfirráða. Þekktasta brot úr þessari prédikun er hvatning hans um að „maðurinn sé á endanum ekki metinn á grundvelli þess hvernig hann lifir á tímum allsnægta og þæginda, heldur hvar hann stendur á tímum áskorana og átaka“. Kjör Donalds Trump í embætti forseta Bandaríkjanna á sér eflaust margar skýringar en frá sjónarhóli þeirra sem sætt hafa misrétti á grundvelli hörundslitar, svíður þessi þáttur í kosningabaráttu hans mest. Arfleifð Martin Luther King jr. er í senn huggun um að manneskjan standi ekki ein í aðstæðum sínum og ákall til að vinna að réttlæti allra með friðsamri baráttu.
Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun
Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar
Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar
Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar
Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun