Háskólinn á Akureyri 30 ára Eyjólfur Guðmundsson skrifar 5. september 2017 08:00 Háskólinn á Akureyri er 30 ára. Fyrir háskólastofnun er það ungur aldur en í raun er ótrúlegt hversu góður árangur hefur náðst á jafn stuttum tíma. Þann 10. febrúar 1965 var á Alþingi rædd þingsályktunartillaga Ingvars Gíslasonar, Karls Kristjánssonar og Gísla Guðmundssonar um eflingu Akureyrarbæjar sem skólabæjar. Í tillögunni kom fram að stefnt skyldi að því að háskóli tæki til starfa í náinni framtíð. Það tók 22 ár að koma tillögunni í framkvæmd. Þingsályktunartillaga Ingvars og annarra flutningsmanna endurómaði þá umræðu sem hafði skapast upp úr 1960 um að tími væri til kominn að aðgengi að háskólanámi yrði bætt með því að taka upp háskólakennslu á Akureyri. Seint á 7. áratugnum var jafnframt hafinn undirbúningur að háskólakennslu í Tromsö í Noregi og hafa eflaust margir horft til þeirrar fyrirmyndar, bæði hvað varðaði háskólann sjálfan en ekki síst þeirrar stefnu Norðmanna að efla byggðir utan höfuðborgarsvæðisins. Hefði það verið mikið happ fyrir íslenskt samfélag ef stjórnmálamenn þess tíma hefðu sýnt sömu framsýni og norskir starfsbræður þeirra gerðu á þessum árum og hrint í framkvæmd sambærilegri stefnu. En það er alls ekki orðið of seint. Að öðrum ólöstuðum var það þó samvinna þeirra Sverris Hermannssonar menntamálaráðherra og Haraldar Bessasonar prófessors við Manitoba-háskóla sem varð lokahnykkurinn í stofnun sjálfstæðs háskóla á Akureyri. Í greinargerð til Sverris setti Haraldur fram skýr rök fyrir því að Háskólinn á Akureyri yrði sjálfstæð vísindastofnun sem þó væri í miklu og beinu sambandi við innlendar og erlendar háskólastofnanir. Sverrir Hermannsson, þá menntamálaráðherra, hafði ekki uppi frekari málalengingar í málinu og tók af skarið um að setja á stofn sjálfstæðan Háskóla á Akureyri og birti um það auglýsingu í Lögbirtingarblaðinu í lok júní 1987. Áratugalangri baráttu um eflingu háskólanáms utan höfuðborgarsvæðisins var lokið en við tók nýr kafli þar sem uppbygging og efling skólans varð forgangsatriði.Háskóli allra landsmanna Það er ekki víst að allir geri sér grein fyrir því í dag hversu mikla þýðingu Háskólinn á Akureyri hefur haft fyrir aðgengi að háskólanámi fyrir alla landsmenn. Um 10 árum eftir að skólinn hóf starfsemi sína var farið að huga að fjarnámi við skólann. Strax í upphafi var fjarnámið í samstarfi við heimamenn á hverjum stað, hvort sem um var að ræða símenntunarmiðstöðvar, þekkingarsetur eða námsflokka, eða í beinu sambandi við einstök sveitarfélög. Á þeim þremur áratugum sem háskólinn hefur starfað hafa rúmlega 5000 einstaklingar af landinu öllu brautskráðst frá honum. Rúmlega helmingur þessara nemenda (55%) kemur frá Norðurlandi, um 20% koma frá höfuðborgarsvæðinu og um 25% frá öðrum landshlutum. Með þessu móti hefur skólinn getað komið til móts við þá miklu þörf sem verið hefur á háskólamenntuðu fólki á landsbyggðunum öllum. Þannig hefur fólk haft tækifæri til þess að mennta sig í hjúkrunarfræði, til kennara, í sjávarútvegsfræðum, líftækni og viðskiptafræðum, iðjuþjálfun, sálfræði, lögfræði, félagsvísindum og nútímafræði, og nú síðast lögreglufræðum. Allt eru þetta mikilvægar fræðigreinar sem mynda stoðir hvers samfélags, ekki síst þeirra samfélaga sem staðið hafa fjærst stærstu þéttbýliskjörnunum. Rannsóknir hafa sýnt að nemendur sem stunda fjarnám í sinni heimabyggð eru mun líklegri til þess að starfa í þeirri sömu heimabyggð fimm árum seinna. Með því að veita aukið aðgengi að háskólamenntun hefur Háskólinn á Akureyri stuðlað að uppbyggingu þjónustustofnana og fyrirtækja utan höfuðborgarsvæðisins og þar með treyst byggð í landinu öllu. HA hefur notið stuðnings fólks víðsvegar úr samfélaginu. Þessu fólki fær skólinn seint fullþakkað en hann er þakklátur fyrir stuðninginn og treystir á að Íslendingar allir sjái mikilvægi háskólamenntunar fyrir næstu kynslóðir. Á þessum tímamótum er mér ofarlega í huga hið mikla og óeigingjarna starf sem allt starfsfólk Háskólans á Akureyri hefur sinnt í gegnum þessa þrjá áratugi. Án fórnfýsi þess og tryggðar við stofnunina, á erfiðustu tímum og þeim bestu, hefði skólinn aldrei náð þeim árangri sem náðst hefur í dag. Höfundur er rektor Háskólans á Akureyri. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Skoðun Mest lesið Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Hvar er mannúðin? Davíð Sól Pálsson Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû Skoðun Skoðun Skoðun Erum við tilbúin til að bæta menntakerfið okkar? Jónína Einarsdóttir skrifar Skoðun Eru vaxtarmörkin vandinn? Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Búum til „vandamál“ – leysum það með samræmdum prófum Árelía Eydís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû skrifar Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir skrifar Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Hvar er mannúðin? Davíð Sól Pálsson skrifar Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Vill íslenska þjóðin halda í einmenninguna? Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Inngilding eða „aðskilnaður“? Jasmina Vajzović Crnac skrifar Skoðun Vonin má aldrei deyja Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh skrifar Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Fólk eða fífl? Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Eru til lausnir við mönnunarvanda heilsugæslunnar? Gunnlaugur Már Briem skrifar Skoðun Er eitthvað mál að handtaka börn? Elsa Bára Traustadóttir skrifar Skoðun Er ferðaþjónusta útlendingavandamál? Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Íslenska kerfið framleiðir afbrotamenn Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Ekki fokka þessu upp! Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Kosningaloforð og hvað svo? Björn Snæbjörnsson skrifar Skoðun Fólk, fjárfestingar og framfarir Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Húsnæðis- og skipulagsmál Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Falleinkunn fyrrum forseta Vilhjálmur Þorsteinsson,Viktor Orri Valgarðsson skrifar Skoðun Séreignarsparnaður nauðsynlegur valkostur til að létta greiðslubyrði Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Skattlögð þegar við þénum, eigum og eyðum Aron H. Steinsson skrifar Skoðun Kjaftæði Elliði Vignisson skrifar Sjá meira
Háskólinn á Akureyri er 30 ára. Fyrir háskólastofnun er það ungur aldur en í raun er ótrúlegt hversu góður árangur hefur náðst á jafn stuttum tíma. Þann 10. febrúar 1965 var á Alþingi rædd þingsályktunartillaga Ingvars Gíslasonar, Karls Kristjánssonar og Gísla Guðmundssonar um eflingu Akureyrarbæjar sem skólabæjar. Í tillögunni kom fram að stefnt skyldi að því að háskóli tæki til starfa í náinni framtíð. Það tók 22 ár að koma tillögunni í framkvæmd. Þingsályktunartillaga Ingvars og annarra flutningsmanna endurómaði þá umræðu sem hafði skapast upp úr 1960 um að tími væri til kominn að aðgengi að háskólanámi yrði bætt með því að taka upp háskólakennslu á Akureyri. Seint á 7. áratugnum var jafnframt hafinn undirbúningur að háskólakennslu í Tromsö í Noregi og hafa eflaust margir horft til þeirrar fyrirmyndar, bæði hvað varðaði háskólann sjálfan en ekki síst þeirrar stefnu Norðmanna að efla byggðir utan höfuðborgarsvæðisins. Hefði það verið mikið happ fyrir íslenskt samfélag ef stjórnmálamenn þess tíma hefðu sýnt sömu framsýni og norskir starfsbræður þeirra gerðu á þessum árum og hrint í framkvæmd sambærilegri stefnu. En það er alls ekki orðið of seint. Að öðrum ólöstuðum var það þó samvinna þeirra Sverris Hermannssonar menntamálaráðherra og Haraldar Bessasonar prófessors við Manitoba-háskóla sem varð lokahnykkurinn í stofnun sjálfstæðs háskóla á Akureyri. Í greinargerð til Sverris setti Haraldur fram skýr rök fyrir því að Háskólinn á Akureyri yrði sjálfstæð vísindastofnun sem þó væri í miklu og beinu sambandi við innlendar og erlendar háskólastofnanir. Sverrir Hermannsson, þá menntamálaráðherra, hafði ekki uppi frekari málalengingar í málinu og tók af skarið um að setja á stofn sjálfstæðan Háskóla á Akureyri og birti um það auglýsingu í Lögbirtingarblaðinu í lok júní 1987. Áratugalangri baráttu um eflingu háskólanáms utan höfuðborgarsvæðisins var lokið en við tók nýr kafli þar sem uppbygging og efling skólans varð forgangsatriði.Háskóli allra landsmanna Það er ekki víst að allir geri sér grein fyrir því í dag hversu mikla þýðingu Háskólinn á Akureyri hefur haft fyrir aðgengi að háskólanámi fyrir alla landsmenn. Um 10 árum eftir að skólinn hóf starfsemi sína var farið að huga að fjarnámi við skólann. Strax í upphafi var fjarnámið í samstarfi við heimamenn á hverjum stað, hvort sem um var að ræða símenntunarmiðstöðvar, þekkingarsetur eða námsflokka, eða í beinu sambandi við einstök sveitarfélög. Á þeim þremur áratugum sem háskólinn hefur starfað hafa rúmlega 5000 einstaklingar af landinu öllu brautskráðst frá honum. Rúmlega helmingur þessara nemenda (55%) kemur frá Norðurlandi, um 20% koma frá höfuðborgarsvæðinu og um 25% frá öðrum landshlutum. Með þessu móti hefur skólinn getað komið til móts við þá miklu þörf sem verið hefur á háskólamenntuðu fólki á landsbyggðunum öllum. Þannig hefur fólk haft tækifæri til þess að mennta sig í hjúkrunarfræði, til kennara, í sjávarútvegsfræðum, líftækni og viðskiptafræðum, iðjuþjálfun, sálfræði, lögfræði, félagsvísindum og nútímafræði, og nú síðast lögreglufræðum. Allt eru þetta mikilvægar fræðigreinar sem mynda stoðir hvers samfélags, ekki síst þeirra samfélaga sem staðið hafa fjærst stærstu þéttbýliskjörnunum. Rannsóknir hafa sýnt að nemendur sem stunda fjarnám í sinni heimabyggð eru mun líklegri til þess að starfa í þeirri sömu heimabyggð fimm árum seinna. Með því að veita aukið aðgengi að háskólamenntun hefur Háskólinn á Akureyri stuðlað að uppbyggingu þjónustustofnana og fyrirtækja utan höfuðborgarsvæðisins og þar með treyst byggð í landinu öllu. HA hefur notið stuðnings fólks víðsvegar úr samfélaginu. Þessu fólki fær skólinn seint fullþakkað en hann er þakklátur fyrir stuðninginn og treystir á að Íslendingar allir sjái mikilvægi háskólamenntunar fyrir næstu kynslóðir. Á þessum tímamótum er mér ofarlega í huga hið mikla og óeigingjarna starf sem allt starfsfólk Háskólans á Akureyri hefur sinnt í gegnum þessa þrjá áratugi. Án fórnfýsi þess og tryggðar við stofnunina, á erfiðustu tímum og þeim bestu, hefði skólinn aldrei náð þeim árangri sem náðst hefur í dag. Höfundur er rektor Háskólans á Akureyri.
Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû Skoðun
Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû skrifar
Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar
Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar
Skoðun Séreignarsparnaður nauðsynlegur valkostur til að létta greiðslubyrði Kolbrún Halldórsdóttir skrifar
Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû Skoðun