Víkingablóð og kjöt í morgunmat Hrefna Sigurjónsdóttir skrifar 21. júní 2018 10:28 Árangur íslenska karlalandsliðsins í fótbolta hefur ekki farið framhjá neinum undanfarið enda HM í knattspyrnu í hámæli. Íslenska kvennalandsliðið í knattspyrnu hefur líka vakið athygli og til Íslands streyma fjölmiðlar og erindrekar erlendra stjórnvalda til að fræðast um hvað liggur að baki þessum aðdáunarverða árangri smáþjóðar í íþróttum á heimsmælikvarða. En það er fleira sem fólk vill fræðast um, til dæmis árangur Íslendinga í forvörnum. Fjölmiðlar og ýmsir álitsgjafar hafa talað um íslenska víkinga, að börn fái kjöt í morgunmat, sturti í sig lýsi og skyri o.s.frv. Þekktar klisjur sem hafa ákveðið skemmtanagildi. En hvað liggur hér í raun að baki?Tuttugu ára tilraun Á tíunda áratug síðustu aldar var vímuefnaneysla ungmenna vaxandi vandamál í íslensku samfélagi. Um helgar flykktust unglingar í miðbæ Reykjavíkur og þegar skemmtistaðir lokuðu allir á sama tíma var óhefluð þjóðhátíðarstemning á Lækjartorgi um hverja helgi. Þar voru oft börn á ferli undir áhrifum og án eftirlits. Þær leiðir sem beitt hafði verið til að stemma stigu við þessu fólust einkum í að fræða ungt fólk um skaðsemi vímuefnaneyslu en hræðsluáróðurinn virkaði ekki. Ný stefna var mörkuð og hún byggð á rannsóknum. Markmiðið var að kortleggja þá félagslegu þætti sem haft gætu áhrif á vímuefnaneyslu ungmenna og í kjölfarið skipuleggja aðgerðir í forvarnarstarfi. Ýmsir hagsmunaaðilar tóku höndum saman - rannsakendur, stjórnmálamenn, fólk sem starfaði með börnum og unglingum sem og foreldrar. Allir lögðust á eitt. Sjálfræðisaldur var hækkaður í 18 ár árið 1997 og árið 2002 voru sett lög um útivistarreglur barna. Ýmis grasrótasamtök voru í samstarfi við stjórnvöld, hnykkt var á foreldrasamstarfi í nýjum menntalögum árið 2008 og útkoman af þessu öllu var hið íslenska módel sem snýst um samspil rannsókna og stefnumótunar á sviði áfengis- og vímuefnamála þegar kemur að ungu fólki og forvörnum. Foreldrar, kennarar, íþróttafélög, félagsmiðstöðvar og fleiri fóru að tala saman og samhæfa aðgerðir en eitt það mikilvægasta í þessu samhengi var stuðningur foreldra og skóla og aukin tækifæri ungmenna til að stunda skipulagt tómstundastarf.Fjölþættur stuðningur Á þeim tíma sem íslenska módelið var að ryðja sér til rúms hófu sveitarfélög um land allt mikla uppbyggingu á íþróttamannvirkjum og aðstöðu til íþróttaiðkunar þannig að börn gætu stundað íþróttir allan ársins hring, óháð veðri. Byggðir voru sparkvellir nálægt skólum m.a. fyrir peninga sem fengust fyrir sýningarrétt á fótbolta í sjónvarpi og áhersla var lögð á að sem flestir hefðu aðgang að íþróttinni. Einnig var unnið að því að fá fleiri þjálfara með tilskilin réttindi og nú er það svo að flest öll börn geta sótt æfingar hjá íþróttafélögum undir leiðsögn viðurkenndra þjálfara. Sveitarfélög veita tómstundastyrki sem foreldrar ráðstafa í þær tómstundir sem barnið stundar og markmiðið er að skapa sem mestan jöfnuð þannig að öll börn fái tækifæri til að vera í tómstundastarfi og prófa sig áfram. Áherslan er því á að blanda saman leik og námi þannig að útkoman verði sem best. Þá er ekki aðalmarkmiðið að við eigum sterk landslið heldur að við byggjum upp sterka einstaklinga sem standa sig vel í leik og starfi. Ef börn hafa nóg fyrir stafni og nýta tíma sinn á uppbyggilegan hátt er líklegra að þau ástundi heilbrigt líferni, líði vel í eigin skinni og standi sig vel í námi. Að baki öllu þessu starfi eru síðan fjöldamargir foreldrar sem styðja við bakið á börnunum sínum og halda hlutunum gangandi. Erfitt væri að halda þessi stóru íþróttamót án aðkomu foreldra sem vinna mikilvægt sjálfboðastarf, halda utan um börnin og afla tekna.Við erum í þessu saman Margir velta fyrir sér formúlunni að baki velgengni Íslendinga í knattspyrnu. Svarið er margþætt og í stuttu máli sagt felst það í mikilli vinnu, samstarfi og samhug. Ekki einungis er liðsheildin góð og leikgleðin í fyrirrúmi heldur höfum við sem þjóð ákveðið að setja tiltekna hluti í forgang þegar kemur að því að byggja gott samfélag fyrir börnin okkar að alast upp í. Það er í raun lykillinn að allri velgengni.Höfundur er framkvæmdastjóri Heimilis og skóla – landssamtaka foreldra. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hrefna Sigurjónsdóttir Mest lesið Málað sig út í horn Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Brennt barn forðast eldinn Hrefna Sigurjónsdóttir Skoðun Uppbygging almannahagsmuna á Íslandi Hlynur Már Vilhjálmsson Skoðun Varnir gegn gagnagíslatökum Unnur Kristín Sveinbjarnardóttir Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Hátt reitt til höggs Hjálmar Jónsson Skoðun Græðgi Kolbrún Bergþórsdóttir Skoðun Árið er 1990 Rebekka Hilmarsdóttir Skoðun Núna er næst! Bjarney Bjarnadóttir,Jóhanna M. Þorvaldsdóttir Skoðun Hvers vegna getur ein greiðsla á ári frá TR verið góður kostur? Sigurjón Skúlason Skoðun Skoðun Skoðun Hátt reitt til höggs Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Brennt barn forðast eldinn Hrefna Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Varnir gegn gagnagíslatökum Unnur Kristín Sveinbjarnardóttir skrifar Skoðun Uppbygging almannahagsmuna á Íslandi Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Málað sig út í horn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Full orkuskipti ríkisflota og samgönguþjónustu fyrir 2030 Sigurður Friðleifsson skrifar Skoðun Einelti er veruleikabrenglun Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun „Lýtalaus íslenska“ er ekki til Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Hvatning til mótshaldara Landsmóts hestamanna Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Áróður Kremls gegn Úkraínu og NATO Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Að gefnu tilefni Kristján Hreinsson skrifar Skoðun Það er ákvörðun að beita mannvonsku Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Löng barátta XD fyrir jafnrétti og frelsi Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Árið er 1990 Rebekka Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Létt Borgarlína og bráðavandi umferðar Elías B. Elíasson,Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Bestun Seðlabankastjóra Karl Guðlaugsson skrifar Skoðun Nýr tækniskóli rís við Flensborgarhöfn í Hafnarfirði Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Úr samkeppni í einokun? Sigríður Margrét Oddsdóttir,Anna Hrefna Ingimundarsdóttir skrifar Skoðun Að mála sig út í horn Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Verst fyrir fámennustu ríkin Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað getum við tekið á móti mörgum? Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Yazan, Kant og siðleg breytni á Íslandi Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Dauðinn og skattarnir skrifar Skoðun Áskorun ÖBÍ og Þroskahjálpar til ráðherra og þingmanna Alma Ýr Ingólfsdóttir,Unnur Helga Óttarsdóttir skrifar Skoðun Flug frá Keflavík til Köben tekur styttri tíma en meðaltími nauðgunar Guðný S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Hvers vegna getur ein greiðsla á ári frá TR verið góður kostur? Sigurjón Skúlason skrifar Skoðun Í gíslingu Ríkislögmanns, samtryggingar og spillingar Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Þegar andi Mussolini svífur yfir vötnunum og titlar verða langir Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Af málathöfnum Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Etanól í glansumbúðum Ingibjörg Rósa Björnsdóttir skrifar Sjá meira
Árangur íslenska karlalandsliðsins í fótbolta hefur ekki farið framhjá neinum undanfarið enda HM í knattspyrnu í hámæli. Íslenska kvennalandsliðið í knattspyrnu hefur líka vakið athygli og til Íslands streyma fjölmiðlar og erindrekar erlendra stjórnvalda til að fræðast um hvað liggur að baki þessum aðdáunarverða árangri smáþjóðar í íþróttum á heimsmælikvarða. En það er fleira sem fólk vill fræðast um, til dæmis árangur Íslendinga í forvörnum. Fjölmiðlar og ýmsir álitsgjafar hafa talað um íslenska víkinga, að börn fái kjöt í morgunmat, sturti í sig lýsi og skyri o.s.frv. Þekktar klisjur sem hafa ákveðið skemmtanagildi. En hvað liggur hér í raun að baki?Tuttugu ára tilraun Á tíunda áratug síðustu aldar var vímuefnaneysla ungmenna vaxandi vandamál í íslensku samfélagi. Um helgar flykktust unglingar í miðbæ Reykjavíkur og þegar skemmtistaðir lokuðu allir á sama tíma var óhefluð þjóðhátíðarstemning á Lækjartorgi um hverja helgi. Þar voru oft börn á ferli undir áhrifum og án eftirlits. Þær leiðir sem beitt hafði verið til að stemma stigu við þessu fólust einkum í að fræða ungt fólk um skaðsemi vímuefnaneyslu en hræðsluáróðurinn virkaði ekki. Ný stefna var mörkuð og hún byggð á rannsóknum. Markmiðið var að kortleggja þá félagslegu þætti sem haft gætu áhrif á vímuefnaneyslu ungmenna og í kjölfarið skipuleggja aðgerðir í forvarnarstarfi. Ýmsir hagsmunaaðilar tóku höndum saman - rannsakendur, stjórnmálamenn, fólk sem starfaði með börnum og unglingum sem og foreldrar. Allir lögðust á eitt. Sjálfræðisaldur var hækkaður í 18 ár árið 1997 og árið 2002 voru sett lög um útivistarreglur barna. Ýmis grasrótasamtök voru í samstarfi við stjórnvöld, hnykkt var á foreldrasamstarfi í nýjum menntalögum árið 2008 og útkoman af þessu öllu var hið íslenska módel sem snýst um samspil rannsókna og stefnumótunar á sviði áfengis- og vímuefnamála þegar kemur að ungu fólki og forvörnum. Foreldrar, kennarar, íþróttafélög, félagsmiðstöðvar og fleiri fóru að tala saman og samhæfa aðgerðir en eitt það mikilvægasta í þessu samhengi var stuðningur foreldra og skóla og aukin tækifæri ungmenna til að stunda skipulagt tómstundastarf.Fjölþættur stuðningur Á þeim tíma sem íslenska módelið var að ryðja sér til rúms hófu sveitarfélög um land allt mikla uppbyggingu á íþróttamannvirkjum og aðstöðu til íþróttaiðkunar þannig að börn gætu stundað íþróttir allan ársins hring, óháð veðri. Byggðir voru sparkvellir nálægt skólum m.a. fyrir peninga sem fengust fyrir sýningarrétt á fótbolta í sjónvarpi og áhersla var lögð á að sem flestir hefðu aðgang að íþróttinni. Einnig var unnið að því að fá fleiri þjálfara með tilskilin réttindi og nú er það svo að flest öll börn geta sótt æfingar hjá íþróttafélögum undir leiðsögn viðurkenndra þjálfara. Sveitarfélög veita tómstundastyrki sem foreldrar ráðstafa í þær tómstundir sem barnið stundar og markmiðið er að skapa sem mestan jöfnuð þannig að öll börn fái tækifæri til að vera í tómstundastarfi og prófa sig áfram. Áherslan er því á að blanda saman leik og námi þannig að útkoman verði sem best. Þá er ekki aðalmarkmiðið að við eigum sterk landslið heldur að við byggjum upp sterka einstaklinga sem standa sig vel í leik og starfi. Ef börn hafa nóg fyrir stafni og nýta tíma sinn á uppbyggilegan hátt er líklegra að þau ástundi heilbrigt líferni, líði vel í eigin skinni og standi sig vel í námi. Að baki öllu þessu starfi eru síðan fjöldamargir foreldrar sem styðja við bakið á börnunum sínum og halda hlutunum gangandi. Erfitt væri að halda þessi stóru íþróttamót án aðkomu foreldra sem vinna mikilvægt sjálfboðastarf, halda utan um börnin og afla tekna.Við erum í þessu saman Margir velta fyrir sér formúlunni að baki velgengni Íslendinga í knattspyrnu. Svarið er margþætt og í stuttu máli sagt felst það í mikilli vinnu, samstarfi og samhug. Ekki einungis er liðsheildin góð og leikgleðin í fyrirrúmi heldur höfum við sem þjóð ákveðið að setja tiltekna hluti í forgang þegar kemur að því að byggja gott samfélag fyrir börnin okkar að alast upp í. Það er í raun lykillinn að allri velgengni.Höfundur er framkvæmdastjóri Heimilis og skóla – landssamtaka foreldra.
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Áskorun ÖBÍ og Þroskahjálpar til ráðherra og þingmanna Alma Ýr Ingólfsdóttir,Unnur Helga Óttarsdóttir skrifar
Skoðun Flug frá Keflavík til Köben tekur styttri tíma en meðaltími nauðgunar Guðný S. Bjarnadóttir skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun