Litli jarðfræðingurinn á hjólum söng loks sitt síðasta Kjartan Kjartansson skrifar 14. febrúar 2019 13:00 Skuggi Opportunity frá 26. júlí 2004. Þá var könnunarjeppinn þegar búinn að halda leiðangri sínum áfram tvöfalt lengur en upphaflega var lagt upp með. NASA/JPL-Caltech Leiðangur Marsjeppans Opportunity fangaði hug og hjarta jarðarbúa í tæp fimmtán ár og afhjúpaði hann marga leyndardóma nágrannareikistjörnu okkar. Vísindamenn og stjörnuáhugamenn hafa harmað endalok leiðangursins sem tilkynnt var um í gær en jafnframt minnst geimfarsins með hlýhug. Sævar Helgi Bragason, ritstjóri Stjörnufræðivefsins, segir Opportunity fara í sögubækurnar sem einn allra mikilvægasta Marsleiðangur sögunnar. Stjórnendur bandarísku geimvísindastofnunarinnar NASA tilkynntu í gær að síðustu tilraunirnar til að ná sambandi við Opportunity hefðu engan árangur borið. Leiðangrinum væri því formlega lokið, rúmum fimmtán árum eftir að könnunarjeppinn lenti á yfirborði rauðu reikistjörnunnar. Ekkert hafði spurst frá Opportunity frá 10. júní en þá kom gríðarlegur rykstormur sem náði um tíma þvert yfir reikistjörnuna í veg fyrir að geimfarið gæti hlaðið sólarsellur sínar. Ekki er vitað hvort að sellurnar hafi orðið hjúpaðar ryki sem aldrei fór af eða hvort að nístandi kuldinn hafi grandað viðkvæmum tækjabúnaði þegar jeppinn hafði ekki lengur orku til að knýja hitara um borð. Þegar uppi var staðið entist Opportunity í 5.111 dag á yfirborði Mars. Það var langt umfram þá níutíu daga sem upphaflega var reiknað með að farið yrði starfhæft. Á þessum tíma sendi geimfarið stöðugt nýjar ljósmyndir og gögn um eðli og eiginleika reikistjörnunnar heim til jarðar.To the robot who turned 90 days into 15 years of exploration:You were, and are, the Opportunity of a lifetime.Rest well, rover. Your mission is complete.(2004-2019)https://t.co/POzRmYauHo#ThanksOppy pic.twitter.com/oZLBc7XMJD— Spirit and Oppy (@MarsRovers) February 13, 2019 Meiriháttar uppgötvun um leið og farið opnaði „augun“ Opportunity, vélmenni á hjólum á stærð við golfbíl, var skotið á loft 7. júlí árið 2003, tæpum mánuði á eftir systurfarinu Spirit. Geimförin lentu hvor sínu megin á Mars. Hjól Opportunity snertu yfirborð Mars 24. janúar árið 2004. Markmið leiðangranna var að varpa ljósi á jarðsögu Mars og hvort fljótandi vatn hafi einhvern tímann getað verið á yfirborði reikistjörnunnar. Opportunity hefði ekki getað byrjað betur í þeim efnum. „Um leið og Opportunity opnaði augun á lendingarstað sínum á Meridiani-sléttunni, sáu vísindamenn jarðlög sem sýndu og sönnuðu að lendingarstaðurinn var eitt sinn á kafi í fljótandi vatni,“ segir Sævar Helgi. Ekki var þó þar með sagt að staðurinn hafi verið lífvænlegur í fyrndinni. Mælingar Opportunity bentu til þess að sýrustig vatnsins hefði verið fremur hátt og því hugsanlega fjandsamlegt lífi. Á líftíma sínum ók könnunarjeppinn yfir 45 kílómetra leið, lengra en maraþon, og fann fleiri merki um fljótandi vatn sem lék um yfirborðið fyrir milljörðum ára. Við brún Endeavour-gígsins fann Opportunity berggrunn sem í var að finna leir sem hefði myndast í vatni sem menn hefðu getað drukkið, eins og segir í umfjöllun New York Times.Marsvindarnir hjálpuðu til Spirit rannsakaði yfirborð Mars í sex ár eða þangað til jeppinn festist í sandi árið 2009. Samband við farið glataðist í mars árið eftir. Opportunity hélt hins vegar ótrauður áfram. Ekkert geimfar hefur starfað lengur eða ekið lengri vegalengd á yfirborði annars hnattar. Sævar Helgi rekur langlífið meðal annars til náttúrulega þátta á Mars. „Menn áttu alls ekki von á að jeppinn næði næstum fimmtán árum á Mars. Jeppinn var sólarorkuknúinn og allir áttu von á að orkan færi þverrandi þegar rykið í lofthjúpi Mars settist ofan á sólarsellurnar. Sem betur fer er Mars líka vindasamur og reglulega kom fyrir að vindurinn blés rykinu af sólarsellunum. Það framlengdi líftíma jeppans trekk í trekk,“ segir hann. Þannig urðu stjórnendur jeppans færir í því að snúa honum upp í vindinn þegar hreinsa þurfti ryk af sólarsellum og á móti sólu þegar ljós varð að skornum skammti á veturna. John L. Callas, verkefnastjóri leiðangursins, segir að nýjar og langlífar liþíumrafhlöður sem voru nýkomnar fram á sjónarsviðið þegar Opportunity var í smíðum hafi einnig leikið lykilhlutverk. „Þessir jeppar voru raunar með bestu rafhlöðurnar í sólkerfinu. Við myndum öll vilja að farsímarafhlöðurnar okkar entust svona lengi,“ segir Callas við New York Times. Enginn hörgull verður á Marskönnuðum í bráð, þrátt fyrir dauða Opportunity. Könnunarjeppinn Curiosty, sem enn betri tækjum búinn, hefur verið á Mars frá 2012, InSight-lendingarfarið er nýkomið þangað og sex brautarför ganga um reikistjörnuna.Jafnvel vísindamennirnir sjálfur áttu erfitt með að manngera ekki vélmennið sem reyndist þeim svo vel í tæp 15 ár.NASA/JPL-CaltechÚtvíkkun af okkur sjálfum á öðrum hnetti Endalok Opportunity-leiðangursins vöktu mikil viðbrögð jafnt hjá vísindamönnum og aðdáendum leiðangursins. Barack Obama, fyrrverandi Bandaríkjaforseti, var einn þeirra sem lofaði geimfarið á Twitter. „Ekki vera hrygg yfir því að þetta sé búið, verið stolt af því að það kenndi okkur svo margt,“ tísti Obama.Don't be sad it's over, be proud it taught us so much. Congrats to all the men and women of @NASA on a @MarsRovers mission that beat all expectations, inspired a new generation of Americans, and demands we keep investing in science that pushes the boundaries of human knowledge.— Barack Obama (@BarackObama) February 14, 2019 Af sumum viðbrögðum fólks við tímamótunum hefði mátt ætla að Opportunity hefði verið tryggt gæludýr en ekki fjarstýrt vélmenni. Fleiri en tíu þúsund aðdáendur sendu geimfarinu starfræn póstkort með heillaóskum eins og „Vaknaðu, litli félagi!“ þegar óttast var um afdrif þess síðasta sumar, að sögn Washington Post. „Það er alltaf dapurt að kveðja þessa fulltrúa okkar á Mars, þótt róbótar séu. Maður tengist þeim einhvern veginn tilfinningaböndum því þeir eru í sjálfu sér eins og útvíkkun á okkur sjálfum á annarri plánetu. Þeir geta hreyft sig, horft í kringum sig og þurfa á orku að halda alveg eins og við. Í raun eru þetta litlir fjarstýrðir jarðfræðingar á hjólum að afhjúpa leyndardóma rauðu plánetunnar,“ segir Sævar Helgi.Opportunity Rover https://t.co/iEuCfbj91shttps://t.co/lSQ0dmy7YWpic.twitter.com/fKxStpaDGT — XKCD Comic (@xkcdComic) February 13, 2019see you space cowboy #Opportunity#Oppypic.twitter.com/Pu39CngMte — Becca ECCC Q8 (@rfarrowster) February 13, 2019 Geimurinn Mars Tækni Vísindi Tengdar fréttir Vísindamenn NASA kveðja Opportunity Vísindamenn Geimvísindastofnunar Bandaríkjanna, NASA, hafa tilkynnt að Marsfarið Opportunity er rafmagnslaust og ómögulegt sé að ná sambandið við farið á nýjan leik. 13. febrúar 2019 19:39 Örlög Marsjeppans Opportunity virðast ráðin á fimmtán ára afmælinu Ekkert hefur spurst til Marsjeppans í að verða átta mánuði og eru vísindamenn við það að gefa upp alla von um að hann hafi lifað gríðarlegan rykstorm af. 1. febrúar 2019 10:22 Endalokum Opportunity-leiðangursins líklega lýst yfir í dag Síðustu tilraunir NASA til að ná sambandi við könnunarjeppann langlífa voru gerðar í gær. Stjórnendur NASA hafa boðað til blaðamannafundar um leiðangurinn í dag. 13. febrúar 2019 14:50 Mest lesið Tveir reyndust í skotti bíls Innlent Fannst hann þvingaður til að afsala sér hundinum Innlent Harður þriggja bíla árekstur á Suðurlandsvegi Innlent Erfitt að setja tölu á hve margir vilji stjórnarslit Innlent Málningu kastað og ryskingar við sendiráðið Innlent Mannekla bindur hendur héraðssaksóknara í samráðsmáli Innlent Ríkisstjórnarflokkarnir mælast með tuttugu prósenta fylgi Innlent Svandís og Guðmundur Ingi nýir leiðtogar Vinstri grænna Innlent Engum verði vísað út við myndbirtingu Erlent Munu ekki láta af herferð vegna launaþjófnaðarins Innlent Fleiri fréttir Engum verði vísað út við myndbirtingu Minnst sextán látnir í aurskriðum í Bosníu og Hersegóvínu Einn af leiðtogum Hamas lést í loftárás á Líbanon Minnst sjötíu í valnum eftir árás glæpamanna Versnandi ástand í Pokrovsk Trump sagði Pence að hann yrði fyrirlitinn og talinn heimskur Gerðu árás á landamærastöð þar sem tugir þúsunda hafa flúið Obama leggur land undir fót fyrir Harris í næstu viku Sýknaðir af alvarlegustu ákærunum vegna dauða Nichols Hvaldímír drapst af völdum bakteríusýkingar 21 árs konu bjargað á Gasa tíu árum eftir að henni var rænt Arftaki Nasrallah sagður drepinn í árás Ísraela Vita um tvo Íslendinga í Líbanon Segja íbúum tuttugu og fimm þorpa að flýja Hringmyrkvi sýnilegur yfir syðsta oddi Suður-Ameríku Fyrsta heimsókn Rutte til Úkraínu Íhuga árásir á olíuvinnslur og kjarnorkustöðvar í Íran Nýnasisti sagðist ekki hafa stungið börn vegna rasisma Rússar reyndu að skjóta niður ísraelskar stýriflaugar Slökkva á tækjum næstvíðförlasta geimfarsins til að lengja líf þess Lét sér fátt um finnast að Pence væri í hættu Forsetinn neitar að undirrita lög gegn hinsegin fólki Tekur einarða afstöðu með þungunarrofi og sjálfræði kvenna Læknir játar sök í tengslum við dauða Matthew Perry Starfsfólk farið að þjást af „laxaastma“ Fimm látnir í Beirút eftir loftárás á heilsugæslu Maðurinn á bak við Tripp Trapp-stólinn látinn Verulegar líkur á að stórt stríð brjótist út í Miðausturlöndum Þrír ungir Svíar handteknir vegna sprenginganna í Kaupmannahöfn Watson skal áfram sæta gæsluvarðhaldi Sjá meira
Leiðangur Marsjeppans Opportunity fangaði hug og hjarta jarðarbúa í tæp fimmtán ár og afhjúpaði hann marga leyndardóma nágrannareikistjörnu okkar. Vísindamenn og stjörnuáhugamenn hafa harmað endalok leiðangursins sem tilkynnt var um í gær en jafnframt minnst geimfarsins með hlýhug. Sævar Helgi Bragason, ritstjóri Stjörnufræðivefsins, segir Opportunity fara í sögubækurnar sem einn allra mikilvægasta Marsleiðangur sögunnar. Stjórnendur bandarísku geimvísindastofnunarinnar NASA tilkynntu í gær að síðustu tilraunirnar til að ná sambandi við Opportunity hefðu engan árangur borið. Leiðangrinum væri því formlega lokið, rúmum fimmtán árum eftir að könnunarjeppinn lenti á yfirborði rauðu reikistjörnunnar. Ekkert hafði spurst frá Opportunity frá 10. júní en þá kom gríðarlegur rykstormur sem náði um tíma þvert yfir reikistjörnuna í veg fyrir að geimfarið gæti hlaðið sólarsellur sínar. Ekki er vitað hvort að sellurnar hafi orðið hjúpaðar ryki sem aldrei fór af eða hvort að nístandi kuldinn hafi grandað viðkvæmum tækjabúnaði þegar jeppinn hafði ekki lengur orku til að knýja hitara um borð. Þegar uppi var staðið entist Opportunity í 5.111 dag á yfirborði Mars. Það var langt umfram þá níutíu daga sem upphaflega var reiknað með að farið yrði starfhæft. Á þessum tíma sendi geimfarið stöðugt nýjar ljósmyndir og gögn um eðli og eiginleika reikistjörnunnar heim til jarðar.To the robot who turned 90 days into 15 years of exploration:You were, and are, the Opportunity of a lifetime.Rest well, rover. Your mission is complete.(2004-2019)https://t.co/POzRmYauHo#ThanksOppy pic.twitter.com/oZLBc7XMJD— Spirit and Oppy (@MarsRovers) February 13, 2019 Meiriháttar uppgötvun um leið og farið opnaði „augun“ Opportunity, vélmenni á hjólum á stærð við golfbíl, var skotið á loft 7. júlí árið 2003, tæpum mánuði á eftir systurfarinu Spirit. Geimförin lentu hvor sínu megin á Mars. Hjól Opportunity snertu yfirborð Mars 24. janúar árið 2004. Markmið leiðangranna var að varpa ljósi á jarðsögu Mars og hvort fljótandi vatn hafi einhvern tímann getað verið á yfirborði reikistjörnunnar. Opportunity hefði ekki getað byrjað betur í þeim efnum. „Um leið og Opportunity opnaði augun á lendingarstað sínum á Meridiani-sléttunni, sáu vísindamenn jarðlög sem sýndu og sönnuðu að lendingarstaðurinn var eitt sinn á kafi í fljótandi vatni,“ segir Sævar Helgi. Ekki var þó þar með sagt að staðurinn hafi verið lífvænlegur í fyrndinni. Mælingar Opportunity bentu til þess að sýrustig vatnsins hefði verið fremur hátt og því hugsanlega fjandsamlegt lífi. Á líftíma sínum ók könnunarjeppinn yfir 45 kílómetra leið, lengra en maraþon, og fann fleiri merki um fljótandi vatn sem lék um yfirborðið fyrir milljörðum ára. Við brún Endeavour-gígsins fann Opportunity berggrunn sem í var að finna leir sem hefði myndast í vatni sem menn hefðu getað drukkið, eins og segir í umfjöllun New York Times.Marsvindarnir hjálpuðu til Spirit rannsakaði yfirborð Mars í sex ár eða þangað til jeppinn festist í sandi árið 2009. Samband við farið glataðist í mars árið eftir. Opportunity hélt hins vegar ótrauður áfram. Ekkert geimfar hefur starfað lengur eða ekið lengri vegalengd á yfirborði annars hnattar. Sævar Helgi rekur langlífið meðal annars til náttúrulega þátta á Mars. „Menn áttu alls ekki von á að jeppinn næði næstum fimmtán árum á Mars. Jeppinn var sólarorkuknúinn og allir áttu von á að orkan færi þverrandi þegar rykið í lofthjúpi Mars settist ofan á sólarsellurnar. Sem betur fer er Mars líka vindasamur og reglulega kom fyrir að vindurinn blés rykinu af sólarsellunum. Það framlengdi líftíma jeppans trekk í trekk,“ segir hann. Þannig urðu stjórnendur jeppans færir í því að snúa honum upp í vindinn þegar hreinsa þurfti ryk af sólarsellum og á móti sólu þegar ljós varð að skornum skammti á veturna. John L. Callas, verkefnastjóri leiðangursins, segir að nýjar og langlífar liþíumrafhlöður sem voru nýkomnar fram á sjónarsviðið þegar Opportunity var í smíðum hafi einnig leikið lykilhlutverk. „Þessir jeppar voru raunar með bestu rafhlöðurnar í sólkerfinu. Við myndum öll vilja að farsímarafhlöðurnar okkar entust svona lengi,“ segir Callas við New York Times. Enginn hörgull verður á Marskönnuðum í bráð, þrátt fyrir dauða Opportunity. Könnunarjeppinn Curiosty, sem enn betri tækjum búinn, hefur verið á Mars frá 2012, InSight-lendingarfarið er nýkomið þangað og sex brautarför ganga um reikistjörnuna.Jafnvel vísindamennirnir sjálfur áttu erfitt með að manngera ekki vélmennið sem reyndist þeim svo vel í tæp 15 ár.NASA/JPL-CaltechÚtvíkkun af okkur sjálfum á öðrum hnetti Endalok Opportunity-leiðangursins vöktu mikil viðbrögð jafnt hjá vísindamönnum og aðdáendum leiðangursins. Barack Obama, fyrrverandi Bandaríkjaforseti, var einn þeirra sem lofaði geimfarið á Twitter. „Ekki vera hrygg yfir því að þetta sé búið, verið stolt af því að það kenndi okkur svo margt,“ tísti Obama.Don't be sad it's over, be proud it taught us so much. Congrats to all the men and women of @NASA on a @MarsRovers mission that beat all expectations, inspired a new generation of Americans, and demands we keep investing in science that pushes the boundaries of human knowledge.— Barack Obama (@BarackObama) February 14, 2019 Af sumum viðbrögðum fólks við tímamótunum hefði mátt ætla að Opportunity hefði verið tryggt gæludýr en ekki fjarstýrt vélmenni. Fleiri en tíu þúsund aðdáendur sendu geimfarinu starfræn póstkort með heillaóskum eins og „Vaknaðu, litli félagi!“ þegar óttast var um afdrif þess síðasta sumar, að sögn Washington Post. „Það er alltaf dapurt að kveðja þessa fulltrúa okkar á Mars, þótt róbótar séu. Maður tengist þeim einhvern veginn tilfinningaböndum því þeir eru í sjálfu sér eins og útvíkkun á okkur sjálfum á annarri plánetu. Þeir geta hreyft sig, horft í kringum sig og þurfa á orku að halda alveg eins og við. Í raun eru þetta litlir fjarstýrðir jarðfræðingar á hjólum að afhjúpa leyndardóma rauðu plánetunnar,“ segir Sævar Helgi.Opportunity Rover https://t.co/iEuCfbj91shttps://t.co/lSQ0dmy7YWpic.twitter.com/fKxStpaDGT — XKCD Comic (@xkcdComic) February 13, 2019see you space cowboy #Opportunity#Oppypic.twitter.com/Pu39CngMte — Becca ECCC Q8 (@rfarrowster) February 13, 2019
Geimurinn Mars Tækni Vísindi Tengdar fréttir Vísindamenn NASA kveðja Opportunity Vísindamenn Geimvísindastofnunar Bandaríkjanna, NASA, hafa tilkynnt að Marsfarið Opportunity er rafmagnslaust og ómögulegt sé að ná sambandið við farið á nýjan leik. 13. febrúar 2019 19:39 Örlög Marsjeppans Opportunity virðast ráðin á fimmtán ára afmælinu Ekkert hefur spurst til Marsjeppans í að verða átta mánuði og eru vísindamenn við það að gefa upp alla von um að hann hafi lifað gríðarlegan rykstorm af. 1. febrúar 2019 10:22 Endalokum Opportunity-leiðangursins líklega lýst yfir í dag Síðustu tilraunir NASA til að ná sambandi við könnunarjeppann langlífa voru gerðar í gær. Stjórnendur NASA hafa boðað til blaðamannafundar um leiðangurinn í dag. 13. febrúar 2019 14:50 Mest lesið Tveir reyndust í skotti bíls Innlent Fannst hann þvingaður til að afsala sér hundinum Innlent Harður þriggja bíla árekstur á Suðurlandsvegi Innlent Erfitt að setja tölu á hve margir vilji stjórnarslit Innlent Málningu kastað og ryskingar við sendiráðið Innlent Mannekla bindur hendur héraðssaksóknara í samráðsmáli Innlent Ríkisstjórnarflokkarnir mælast með tuttugu prósenta fylgi Innlent Svandís og Guðmundur Ingi nýir leiðtogar Vinstri grænna Innlent Engum verði vísað út við myndbirtingu Erlent Munu ekki láta af herferð vegna launaþjófnaðarins Innlent Fleiri fréttir Engum verði vísað út við myndbirtingu Minnst sextán látnir í aurskriðum í Bosníu og Hersegóvínu Einn af leiðtogum Hamas lést í loftárás á Líbanon Minnst sjötíu í valnum eftir árás glæpamanna Versnandi ástand í Pokrovsk Trump sagði Pence að hann yrði fyrirlitinn og talinn heimskur Gerðu árás á landamærastöð þar sem tugir þúsunda hafa flúið Obama leggur land undir fót fyrir Harris í næstu viku Sýknaðir af alvarlegustu ákærunum vegna dauða Nichols Hvaldímír drapst af völdum bakteríusýkingar 21 árs konu bjargað á Gasa tíu árum eftir að henni var rænt Arftaki Nasrallah sagður drepinn í árás Ísraela Vita um tvo Íslendinga í Líbanon Segja íbúum tuttugu og fimm þorpa að flýja Hringmyrkvi sýnilegur yfir syðsta oddi Suður-Ameríku Fyrsta heimsókn Rutte til Úkraínu Íhuga árásir á olíuvinnslur og kjarnorkustöðvar í Íran Nýnasisti sagðist ekki hafa stungið börn vegna rasisma Rússar reyndu að skjóta niður ísraelskar stýriflaugar Slökkva á tækjum næstvíðförlasta geimfarsins til að lengja líf þess Lét sér fátt um finnast að Pence væri í hættu Forsetinn neitar að undirrita lög gegn hinsegin fólki Tekur einarða afstöðu með þungunarrofi og sjálfræði kvenna Læknir játar sök í tengslum við dauða Matthew Perry Starfsfólk farið að þjást af „laxaastma“ Fimm látnir í Beirút eftir loftárás á heilsugæslu Maðurinn á bak við Tripp Trapp-stólinn látinn Verulegar líkur á að stórt stríð brjótist út í Miðausturlöndum Þrír ungir Svíar handteknir vegna sprenginganna í Kaupmannahöfn Watson skal áfram sæta gæsluvarðhaldi Sjá meira
Vísindamenn NASA kveðja Opportunity Vísindamenn Geimvísindastofnunar Bandaríkjanna, NASA, hafa tilkynnt að Marsfarið Opportunity er rafmagnslaust og ómögulegt sé að ná sambandið við farið á nýjan leik. 13. febrúar 2019 19:39
Örlög Marsjeppans Opportunity virðast ráðin á fimmtán ára afmælinu Ekkert hefur spurst til Marsjeppans í að verða átta mánuði og eru vísindamenn við það að gefa upp alla von um að hann hafi lifað gríðarlegan rykstorm af. 1. febrúar 2019 10:22
Endalokum Opportunity-leiðangursins líklega lýst yfir í dag Síðustu tilraunir NASA til að ná sambandi við könnunarjeppann langlífa voru gerðar í gær. Stjórnendur NASA hafa boðað til blaðamannafundar um leiðangurinn í dag. 13. febrúar 2019 14:50