Hreppaflutningar á 21. öldinni eru staðreynd Grímur Atlason skrifar 11. júlí 2020 12:50 Haustið 2016 var maður á áttræðisaldri sem ég þekkti fluttur hreppaflutningum á Kirkjubæjarklaustur frá Reykjavík. Þá hafði velferðarsvið borgarinnar gefist upp á honum sökum veikinda hans og gert honum að annað hvort flytja úr þjónustuíbúð þeirri sem hann bjó í á götuna eða flytja austur á hjúkrunarheimili. Hann hafði ekki búið utan Reykjavíkur nema fyrstu sex ár ævinnar vestur á fjörðum en var nú gert að flytja úr hreppnum líkt og gert var við ómaga 19. aldarinnar. Hann langaði ekkert til að flytja – vildi eyða ævikvöldinu í borginni. Það er skemmst frá því að segja að hann var fluttur austur og átti þar frekar dapra vist. Þremur árum síðar fékk hann að flytjast í þjónustuíbúð í Hafnarfirði hvar hann náði að búa í þrjá daga áður en hann dó úr sjúkdómi sínum. Hann var rekinn úr Reykjavík til að deyja í öðru sveitarfélagi. Kalt og sárt en svona var það bara. Samfélagið á Íslandi er að mörgu leyti gott. En þegar kemur að okkar minnstu bræðrum og systrum virðist mannúðinni sleppa. Um langt árabil hefur verið bent á vondan aðbúnað þeirra sem ýmist eru að glíma við vímuefnavanda eða geðrænar áskoranir. Það þarf ekki annað en að skoða nýjan Landspítala til að sjá hvernig forgangsröðunin er. Eftir hrunið var ákveðið að endurskoða framkvæmdina og skera í burtu allan óþarfa. Þær byggingar Landspítalans sem eru aftast á merinni eru byggingar geðsviðsins. Allir þeir sem komið hafa á deildirnar við Elliðaárvog (Klepp) eða deildirnar við Hringbraut vita að þar eru úr sér gengin hús sem tilheyra liðinni öld. Þrýstihópurinn er bara svo lágvær að þorri fólks lætur sér fátt um finnast að geðsviðið hafi verið flokkað sem óþarfi. Umræða um smáhýsi, meðferðarkjarna, vistheimili og búsetukjarna þeirra sem tilheyra ofangreindum hópi er nær undantekningalaust neikvæð. Umsagnir íbúasamtaka, fyrirtækja og annarra sem tjá sig virðast endurspegla rótgróna fordóma gagnvart hópnum. Árni Guðmundsson varaformaður íbúasamtaka Grafarvogs dregur þessa fordóma ágætlega saman (án þess að hafa ætlað sér það) í viðtali á Bylgjunni nú í vikunni: „Ég hef ekki hitt neinn sem er á móti okkar bágstaddasta fólki nema síður sé, en…“ Það er þetta „en“ sem segir allt um þessa fordóma. Það er alltaf eitthvað sem hentar ekki þegar kemur að þessum hópi. „Vissulega þarf að gera eitthvað en það hentar bara ekki í þessu hverfi.“ Hér eru nokkur dæmi:„Að okkar mati gæti það rýrt verðgildi eignarinnar og haft truflandi áhrif á starfsemi kaffihússins.“ (2020)„Íbúar í nágrenninu telja að áformin komi niður á notkun á vinsælum göngustíg meðfram Stórhöfða en fasteignaeigendur telja að þau rýri verðgildi eigna sinna og trufli starfsemi fyrirtækja.“ (2020) „Smáhýsin og íbúar þeirra eigi ekki góða samleið með þessu útivistarsvæði. Galið sé að setja upp smáhýsi fyrir óreglufólk inn á mitt svæðið.“ (2020)„Íbúar í nágrenni húss í Þingvaði í Norðlingaholti þar sem til stóð að reka vistheimili fyrir börn með áhættuhegðun og í vímuefnavanda hafa fengið lögbann á starfsemina.“ (2018)„Er skjólstæðingum velferðarsviðs enginn greiði gerður með því að hýsa þá á þessu svæði auk þess sem það gæti vakið óöryggi og ótta meðal ungra íþróttaiðkenda sem búa í hverfinu og eiga þar leið um.“ (2020) „Við höfum áhyggjur af því að allt í einu á að fara að breyta deiliskipulaginu til að setja niður íbúðarhúsnæði inni á svæðinu þar sem enginn hefur átt að fá að búa.“ (2020)„Í ljósi þess að til greina kemur að staðsetning smáhýsanna sé í eða miklu návígi við vegstæði Sundabrautar, og þau gæti því þurft að fjarlægja í náinni framtíð, er einnig óskað eftir mati á ætluðum kostnaði við að fjarlægja húsin og innviði þeim tengdum.“ (2020) Samfélagið á Íslandi er því miður samfélag einstaklingshyggju á mörgum sviðum. Við þekkjum réttindi okkar nokkuð vel en þegar kemur að skyldunum fennir fljótt í sporin. Hvers vegna sættum við okkur við að fátækir erlendir verkamenn búi í brunagildrum út um allt höfuðborgarsvæðið? Hvers vegna sættum við okkur við að fárveikir einstaklingar dvelji svo árum skiptir á herbergjasambýlum? Hvers vegna sættum við okkur við að sveitarfélög hunsi að halda úti úrræðum sem þeim er þó skylt samkvæmt lögum? Hvers vegna sættum við okkur við að það er aldrei heppilegt að byggja úrræði fyrir veikt fólk í hverfinu mínu? Hvers vegna sættum við okkur við að fólk með geðrænar áskoranir er aldrei sett í forgang? Hvers vegna sættum við okkur við að gamall veikur maður er sendur hreppaflutningum til að deyja í öðru sveitarfélagi hvar hann á engar rætur, ættingja eða vini? Nú þarf hver og einn að líta í eigin barm. Það er ekki hægt að kenna bara stjórnmálamönnum um þessa stöðu þó þeir hafi svo sem fæstir sett lausnir á henni á oddinn. Einstaklingshyggja er ekki svarið og hefur aldrei verið. Samfélög eru dæmd af því hvernig þau koma fram við þá sem eiga undir högg að sækja. Fordómar og mismunun eru samfélagsmein og þar er það okkar allra að taka ábyrgð og breyta því. Ég skora á okkur að gera það. Höfundur er framkvæmdastjóri. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Heilbrigðismál Félagsmál Grímur Atlason Mest lesið 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson Skoðun Skoðun Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Haustið 2016 var maður á áttræðisaldri sem ég þekkti fluttur hreppaflutningum á Kirkjubæjarklaustur frá Reykjavík. Þá hafði velferðarsvið borgarinnar gefist upp á honum sökum veikinda hans og gert honum að annað hvort flytja úr þjónustuíbúð þeirri sem hann bjó í á götuna eða flytja austur á hjúkrunarheimili. Hann hafði ekki búið utan Reykjavíkur nema fyrstu sex ár ævinnar vestur á fjörðum en var nú gert að flytja úr hreppnum líkt og gert var við ómaga 19. aldarinnar. Hann langaði ekkert til að flytja – vildi eyða ævikvöldinu í borginni. Það er skemmst frá því að segja að hann var fluttur austur og átti þar frekar dapra vist. Þremur árum síðar fékk hann að flytjast í þjónustuíbúð í Hafnarfirði hvar hann náði að búa í þrjá daga áður en hann dó úr sjúkdómi sínum. Hann var rekinn úr Reykjavík til að deyja í öðru sveitarfélagi. Kalt og sárt en svona var það bara. Samfélagið á Íslandi er að mörgu leyti gott. En þegar kemur að okkar minnstu bræðrum og systrum virðist mannúðinni sleppa. Um langt árabil hefur verið bent á vondan aðbúnað þeirra sem ýmist eru að glíma við vímuefnavanda eða geðrænar áskoranir. Það þarf ekki annað en að skoða nýjan Landspítala til að sjá hvernig forgangsröðunin er. Eftir hrunið var ákveðið að endurskoða framkvæmdina og skera í burtu allan óþarfa. Þær byggingar Landspítalans sem eru aftast á merinni eru byggingar geðsviðsins. Allir þeir sem komið hafa á deildirnar við Elliðaárvog (Klepp) eða deildirnar við Hringbraut vita að þar eru úr sér gengin hús sem tilheyra liðinni öld. Þrýstihópurinn er bara svo lágvær að þorri fólks lætur sér fátt um finnast að geðsviðið hafi verið flokkað sem óþarfi. Umræða um smáhýsi, meðferðarkjarna, vistheimili og búsetukjarna þeirra sem tilheyra ofangreindum hópi er nær undantekningalaust neikvæð. Umsagnir íbúasamtaka, fyrirtækja og annarra sem tjá sig virðast endurspegla rótgróna fordóma gagnvart hópnum. Árni Guðmundsson varaformaður íbúasamtaka Grafarvogs dregur þessa fordóma ágætlega saman (án þess að hafa ætlað sér það) í viðtali á Bylgjunni nú í vikunni: „Ég hef ekki hitt neinn sem er á móti okkar bágstaddasta fólki nema síður sé, en…“ Það er þetta „en“ sem segir allt um þessa fordóma. Það er alltaf eitthvað sem hentar ekki þegar kemur að þessum hópi. „Vissulega þarf að gera eitthvað en það hentar bara ekki í þessu hverfi.“ Hér eru nokkur dæmi:„Að okkar mati gæti það rýrt verðgildi eignarinnar og haft truflandi áhrif á starfsemi kaffihússins.“ (2020)„Íbúar í nágrenninu telja að áformin komi niður á notkun á vinsælum göngustíg meðfram Stórhöfða en fasteignaeigendur telja að þau rýri verðgildi eigna sinna og trufli starfsemi fyrirtækja.“ (2020) „Smáhýsin og íbúar þeirra eigi ekki góða samleið með þessu útivistarsvæði. Galið sé að setja upp smáhýsi fyrir óreglufólk inn á mitt svæðið.“ (2020)„Íbúar í nágrenni húss í Þingvaði í Norðlingaholti þar sem til stóð að reka vistheimili fyrir börn með áhættuhegðun og í vímuefnavanda hafa fengið lögbann á starfsemina.“ (2018)„Er skjólstæðingum velferðarsviðs enginn greiði gerður með því að hýsa þá á þessu svæði auk þess sem það gæti vakið óöryggi og ótta meðal ungra íþróttaiðkenda sem búa í hverfinu og eiga þar leið um.“ (2020) „Við höfum áhyggjur af því að allt í einu á að fara að breyta deiliskipulaginu til að setja niður íbúðarhúsnæði inni á svæðinu þar sem enginn hefur átt að fá að búa.“ (2020)„Í ljósi þess að til greina kemur að staðsetning smáhýsanna sé í eða miklu návígi við vegstæði Sundabrautar, og þau gæti því þurft að fjarlægja í náinni framtíð, er einnig óskað eftir mati á ætluðum kostnaði við að fjarlægja húsin og innviði þeim tengdum.“ (2020) Samfélagið á Íslandi er því miður samfélag einstaklingshyggju á mörgum sviðum. Við þekkjum réttindi okkar nokkuð vel en þegar kemur að skyldunum fennir fljótt í sporin. Hvers vegna sættum við okkur við að fátækir erlendir verkamenn búi í brunagildrum út um allt höfuðborgarsvæðið? Hvers vegna sættum við okkur við að fárveikir einstaklingar dvelji svo árum skiptir á herbergjasambýlum? Hvers vegna sættum við okkur við að sveitarfélög hunsi að halda úti úrræðum sem þeim er þó skylt samkvæmt lögum? Hvers vegna sættum við okkur við að það er aldrei heppilegt að byggja úrræði fyrir veikt fólk í hverfinu mínu? Hvers vegna sættum við okkur við að fólk með geðrænar áskoranir er aldrei sett í forgang? Hvers vegna sættum við okkur við að gamall veikur maður er sendur hreppaflutningum til að deyja í öðru sveitarfélagi hvar hann á engar rætur, ættingja eða vini? Nú þarf hver og einn að líta í eigin barm. Það er ekki hægt að kenna bara stjórnmálamönnum um þessa stöðu þó þeir hafi svo sem fæstir sett lausnir á henni á oddinn. Einstaklingshyggja er ekki svarið og hefur aldrei verið. Samfélög eru dæmd af því hvernig þau koma fram við þá sem eiga undir högg að sækja. Fordómar og mismunun eru samfélagsmein og þar er það okkar allra að taka ábyrgð og breyta því. Ég skora á okkur að gera það. Höfundur er framkvæmdastjóri.
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun
Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun