Alþjóðadagur til minningar um fórnarlömb helfararinnar – Af hverju er mikilvægt að minnast þessara atburða? René Biasone skrifar 27. janúar 2021 07:00 Í dag, þann 27. janúar, er alþjóðadagur til minningar um fórnarlömb helfararinnar. Þennan dag árið 1945 frelsuðu Sovétmenn fangana í Auschwitz. 60 árum síðar ákvað Allsherjarþing Sameinuðu þjóðanna að á þessum degi myndum við minnast þessarar atburðarásar sem átti sér stað í hjarta Evrópu á fyrri hluta síðustu aldar. Auschwitz hefur orðið að táknmynd þann stórfellda glæp gegn mannkyni sem átti sér stað í Evrópu. Talið er að af þeim 1,3 milljónum manna sem sendar voru til Auschwitz hafi 1,1 milljón dáið þar, en auk Auschwitz voru fjölmargar útrýmingar- þrælkunar- og fangabúðir nasista og fasista starfandi í Þýskalandi, Austurríki, Póllandi frá árinu 1933 og á Ítalíu frá 1943. Síðustu fórnarlömbin voru frelsuð 10. maí 1945 þegar Bandamenn komu til Dachau og Mauthausen. Af hverju er mikilvægt að minnast þessara atburða? Í dag eru aðeins örfáir sjónarvottar enn á lífi. Þau sem hafa notið þeirra forréttinda að kynnast þeim persónulega, tala við þau eða hafa jafnvel farið með þeim í svokallaðar minningaferðir til t.d. Dachau eða Auschwitz, vita hversu mikilvægt er að hlusta á sjónarvotta og sjá þessa staði til að skilja betur hvað átti sér stað þarna og hvernig svona lagað getur gerst. Mörg þeirra sem lifðu helförina af bjuggu við mikið samviskubit allt sítt líf því þau lifðu af á meðan systkini, ættingjar, foreldrar og vinir þeirra voru myrt. Mörg ákváðu að grafa sorgina djúpt í hjörtu sín og ræddu þessi mál aldrei. En mörg önnur töldu að forsjónin hefði valið þau til að vera til vitnis og þau gerðu það að lífsverki sínu að kynna helförina fyrir komandi kynslóðum og fræða fólk, ekki síst ungt fólk, um hversu hættulegt hatur og fordómar geta verið. Sagan segir að orsök helfararinnar í Evrópu megi rekja til margra áratuga uppsveiflu haturs og fordóma meðal ákveðinna hópa fólks innan samfélagsins. Strax að lokinni fyrri heimsstyrjöld, nýttu stjórnmálaflokkar sér víðs vegar í Evrópu – sérstaklega í Þýskalandi og á Ítalíu – hatur í pólitískum tilgangi og ólu á fordómum gagnvart semitum/gyðingum (vegna kynþáttar), gagnvart rómafólki (vegna menningar þeirra), gagnvart vottum Jehóva (vegna trúar þeirra), gagnvart kommúnistum og anarkistum (vegna pólitískra skoðanna þeirra), gagnvart samkynhneigðum (vegna kynhneigðar) og einnig gagnvart fötluðu fólki. Þessi hópar hafa allir þjáðst vegna kerfisbundins ofbeldis: fyrst voru réttindi þeirra takmörkuð, svo voru þau fangelsuð, hneppt í þrældóm og svo loks útrýmt, bæði í fangabúðum og með stríðsárásum. Hatrið og fordómarnir voru svo miklir að þetta fólk var jafnvel ekki talið til manneskja. Lykilatriði í þessu ferli var að hvert skref var „normaliserað“, ár eftir ár. Í dag horfum við upp á uppsveiflu popúlistaflokka sem nýta sér í pólitískum tilgangi fordóma og hatur gegn ákveðnum hópum, eins og t.d. múslimum og innflytjendum. Kynþátta- og kynhneigðarfordómar eru því miður enn þekktir víðar í heiminum og Evrópu, ekki síst Austur-Evrópu. Við verðum að gæta að því að við erum ekki laus undan hættunni á því að lenda aftur í sambærilegum aðstæðum þeim sem voru undanfari hins hryllilega ofbeldis gegn mannkyninu sem átti sér stað fyrir tæpum 100 árum. Þess vegna þurfum við að vera vakandi, við megum aldrei normalisera ofbeldi eða samþykkja það, og aldrei vera skeytingalaus gagnvart því. Við þurfum að skilja hvað gerðist, upptökin, ástæðurnar og og hvað við getum gert til að koma í veg fyrir að hörmungarnar endurtaki sig. Sem betur fer eru fjölmiðlar víða í Evrópu ötulir við að birta greinar sem minna á þessi mikilvægu mál. Síðustu fórnarlömb helfara nasista og fasista sem enn eru á lífi eru enn að sinna fræðslu, hitta skólahópa og gefa út bækur. Heimildarmyndir eru stundum sýndar í sjónvarpinu. Bíómyndir og teiknimyndir um helförina og um hatur og fordóma almennt eru gefnar út og sýndar. Skólar víðs vegar um Evrópu kynna nemendum söguna, allt niður í grunnskóla. Nokkur félagsamtök minna einnig á mikilvægi málaflokksins en það virðist duga skammt. Það er aldrei, aldrei nóg gert til að vekja athygli almennings á hættunni. Líkt og Covid-19, eru smitast hatur og fordómar og herja á heimsbyggðina líkt og faraldur. Þau dreifast æ ofan í æ út í samfélagið og oft með ógnarhraða. Þessi fasíska og andfrjálslynda hugmyndafræði er sama pestin og sú sem plagaði síðustu öld og er enn jafn hættuleg. Í fyrra vakti páfinn í Róm athygli þegar hann sagði: „Ég hræðist þegar ég hlusta á ræður stjórnmálaleiðtoga hinna nýju pópulistaflokka. Þær minna mig á ræður sem sáðu hatri á þriðja áratug síðustu aldar“. Páfinn sagði einnig að orðræðan um svokölluð „átök siðmenninganna“ þjóni einungis þeim tilgangi að réttlæta ofbeldi og ýta undir hatur. Skeytingarleysi og getuleysi stjórnmálanna að takast á við þetta ýta undir ofbeldisróttækni og hryðjuverk. Það er mikilvægt, sérstaklega fyrir þau sem kjósa í fyrsta sinn til Alþingis og í sveitarstjórnarkosningum á næstu 18 mánuðum, að vanda sig við valið og velja meðal þeirra stjórnmálaflokka sem hafa efst meðal sinna gilda og stefnu að berjast gegn hatri og fordómum. Þessi gildi ættu að vera leiðarljós allra stefnumála og við ættum aldrei að miðla málum þegar að þeim kemur. René Biasone, félagi í Vinstri Grænum í Reykjavík. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Seinni heimsstyrjöldin René Biasone Mest lesið Grindavík lifir Kristín María Birgisdóttir,Dagmar Valsdóttir Skoðun Sósíalistaflokkurinn kaus breytingar Karl Héðinn Kristjánsson Skoðun Vér erum úr sömu sveit Steinþór Logi Arnarsson Skoðun Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson Skoðun „Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Ég á þetta ég má þetta Arnar Atlason Skoðun Réttlát leiðrétting veiðigjalda Elín Íris Fanndal Skoðun Heiðmörk: Gaddavír og girðingar Auður Kjartansdóttir Skoðun Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Grindavík lifir Kristín María Birgisdóttir,Dagmar Valsdóttir skrifar Skoðun Sósíalistaflokkurinn kaus breytingar Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Vér erum úr sömu sveit Steinþór Logi Arnarsson skrifar Skoðun „Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Réttlát leiðrétting veiðigjalda Elín Íris Fanndal skrifar Skoðun Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir skrifar Skoðun Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson skrifar Skoðun Heiðmörk: Gaddavír og girðingar Auður Kjartansdóttir skrifar Skoðun Tuttugu ár af röddum sem áður voru þaggaðar, og framtíðin er okkar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun #blessmeta - önnur grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers virði er lambakjöt? Hafliði Halldórsson skrifar Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal skrifar Skoðun Þjóðareign, trú og skattar Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hamas og átökin við Ísrael – hvað er ekki sagt upphátt? Einar G Harðarson skrifar Skoðun Gjaldfrjálsar máltíðir fyrir leikskólabörn Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Næstu sólarhringar á Gaza skipta sköpum Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Huglæg réttlætiskennd og skattar á verðmætasköpun Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Loksins fær þyrlan heimili fyrir norðan Njáll Trausti Friðbertsson skrifar Skoðun Opið bréf til stjórnvalda Elín Ýr Arnar Hafdísardóttir skrifar Skoðun Við skuldum þeim að hlusta Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar Skoðun Alvarleg staða í umhverfi fréttamiðla Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum Hamas. Einungis þannig getum við stöðvað hryllinginn á Gaza BIrgir Finnsson skrifar Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Æfingin skapar meistarann! Sigurjón Már Fox Gunnarsson skrifar Skoðun 140 sinnum líklegra að verða fyrir eldingu Sigurður G. Guðjónsson skrifar Sjá meira
Í dag, þann 27. janúar, er alþjóðadagur til minningar um fórnarlömb helfararinnar. Þennan dag árið 1945 frelsuðu Sovétmenn fangana í Auschwitz. 60 árum síðar ákvað Allsherjarþing Sameinuðu þjóðanna að á þessum degi myndum við minnast þessarar atburðarásar sem átti sér stað í hjarta Evrópu á fyrri hluta síðustu aldar. Auschwitz hefur orðið að táknmynd þann stórfellda glæp gegn mannkyni sem átti sér stað í Evrópu. Talið er að af þeim 1,3 milljónum manna sem sendar voru til Auschwitz hafi 1,1 milljón dáið þar, en auk Auschwitz voru fjölmargar útrýmingar- þrælkunar- og fangabúðir nasista og fasista starfandi í Þýskalandi, Austurríki, Póllandi frá árinu 1933 og á Ítalíu frá 1943. Síðustu fórnarlömbin voru frelsuð 10. maí 1945 þegar Bandamenn komu til Dachau og Mauthausen. Af hverju er mikilvægt að minnast þessara atburða? Í dag eru aðeins örfáir sjónarvottar enn á lífi. Þau sem hafa notið þeirra forréttinda að kynnast þeim persónulega, tala við þau eða hafa jafnvel farið með þeim í svokallaðar minningaferðir til t.d. Dachau eða Auschwitz, vita hversu mikilvægt er að hlusta á sjónarvotta og sjá þessa staði til að skilja betur hvað átti sér stað þarna og hvernig svona lagað getur gerst. Mörg þeirra sem lifðu helförina af bjuggu við mikið samviskubit allt sítt líf því þau lifðu af á meðan systkini, ættingjar, foreldrar og vinir þeirra voru myrt. Mörg ákváðu að grafa sorgina djúpt í hjörtu sín og ræddu þessi mál aldrei. En mörg önnur töldu að forsjónin hefði valið þau til að vera til vitnis og þau gerðu það að lífsverki sínu að kynna helförina fyrir komandi kynslóðum og fræða fólk, ekki síst ungt fólk, um hversu hættulegt hatur og fordómar geta verið. Sagan segir að orsök helfararinnar í Evrópu megi rekja til margra áratuga uppsveiflu haturs og fordóma meðal ákveðinna hópa fólks innan samfélagsins. Strax að lokinni fyrri heimsstyrjöld, nýttu stjórnmálaflokkar sér víðs vegar í Evrópu – sérstaklega í Þýskalandi og á Ítalíu – hatur í pólitískum tilgangi og ólu á fordómum gagnvart semitum/gyðingum (vegna kynþáttar), gagnvart rómafólki (vegna menningar þeirra), gagnvart vottum Jehóva (vegna trúar þeirra), gagnvart kommúnistum og anarkistum (vegna pólitískra skoðanna þeirra), gagnvart samkynhneigðum (vegna kynhneigðar) og einnig gagnvart fötluðu fólki. Þessi hópar hafa allir þjáðst vegna kerfisbundins ofbeldis: fyrst voru réttindi þeirra takmörkuð, svo voru þau fangelsuð, hneppt í þrældóm og svo loks útrýmt, bæði í fangabúðum og með stríðsárásum. Hatrið og fordómarnir voru svo miklir að þetta fólk var jafnvel ekki talið til manneskja. Lykilatriði í þessu ferli var að hvert skref var „normaliserað“, ár eftir ár. Í dag horfum við upp á uppsveiflu popúlistaflokka sem nýta sér í pólitískum tilgangi fordóma og hatur gegn ákveðnum hópum, eins og t.d. múslimum og innflytjendum. Kynþátta- og kynhneigðarfordómar eru því miður enn þekktir víðar í heiminum og Evrópu, ekki síst Austur-Evrópu. Við verðum að gæta að því að við erum ekki laus undan hættunni á því að lenda aftur í sambærilegum aðstæðum þeim sem voru undanfari hins hryllilega ofbeldis gegn mannkyninu sem átti sér stað fyrir tæpum 100 árum. Þess vegna þurfum við að vera vakandi, við megum aldrei normalisera ofbeldi eða samþykkja það, og aldrei vera skeytingalaus gagnvart því. Við þurfum að skilja hvað gerðist, upptökin, ástæðurnar og og hvað við getum gert til að koma í veg fyrir að hörmungarnar endurtaki sig. Sem betur fer eru fjölmiðlar víða í Evrópu ötulir við að birta greinar sem minna á þessi mikilvægu mál. Síðustu fórnarlömb helfara nasista og fasista sem enn eru á lífi eru enn að sinna fræðslu, hitta skólahópa og gefa út bækur. Heimildarmyndir eru stundum sýndar í sjónvarpinu. Bíómyndir og teiknimyndir um helförina og um hatur og fordóma almennt eru gefnar út og sýndar. Skólar víðs vegar um Evrópu kynna nemendum söguna, allt niður í grunnskóla. Nokkur félagsamtök minna einnig á mikilvægi málaflokksins en það virðist duga skammt. Það er aldrei, aldrei nóg gert til að vekja athygli almennings á hættunni. Líkt og Covid-19, eru smitast hatur og fordómar og herja á heimsbyggðina líkt og faraldur. Þau dreifast æ ofan í æ út í samfélagið og oft með ógnarhraða. Þessi fasíska og andfrjálslynda hugmyndafræði er sama pestin og sú sem plagaði síðustu öld og er enn jafn hættuleg. Í fyrra vakti páfinn í Róm athygli þegar hann sagði: „Ég hræðist þegar ég hlusta á ræður stjórnmálaleiðtoga hinna nýju pópulistaflokka. Þær minna mig á ræður sem sáðu hatri á þriðja áratug síðustu aldar“. Páfinn sagði einnig að orðræðan um svokölluð „átök siðmenninganna“ þjóni einungis þeim tilgangi að réttlæta ofbeldi og ýta undir hatur. Skeytingarleysi og getuleysi stjórnmálanna að takast á við þetta ýta undir ofbeldisróttækni og hryðjuverk. Það er mikilvægt, sérstaklega fyrir þau sem kjósa í fyrsta sinn til Alþingis og í sveitarstjórnarkosningum á næstu 18 mánuðum, að vanda sig við valið og velja meðal þeirra stjórnmálaflokka sem hafa efst meðal sinna gilda og stefnu að berjast gegn hatri og fordómum. Þessi gildi ættu að vera leiðarljós allra stefnumála og við ættum aldrei að miðla málum þegar að þeim kemur. René Biasone, félagi í Vinstri Grænum í Reykjavík.
Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson Skoðun
„Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman Skoðun
Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir Skoðun
Skoðun „Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir skrifar
Skoðun Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson skrifar
Skoðun Tuttugu ár af röddum sem áður voru þaggaðar, og framtíðin er okkar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar
Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal skrifar
Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir skrifar
Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar
Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar
Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar
Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar
Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson Skoðun
„Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman Skoðun
Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir Skoðun