Ástæðan fyrir því að dæmdur nauðgari þarf ekki að sitja af sér Tobba Marínósdóttir skrifar 11. mars 2021 14:01 Mikið hefur verið rætt um ráðningu Jóns Steinars Gunnlaugssonar, lögmanns og fyrrverandi hæstaréttardómara, í ráðgjafastarf við dómsmálaráðuneytið. Á Jón að veita ráðgjöf varðandi endurbætur á réttarkerfinu, þá sérstaklega með styttingu málsmeðferðar í huga. Jón er mjög umdeildur fyrir störf sín, sérstaklega í kynferðisbrotamálum, og hafa sératkvæði hans vakið mikla reiði meðal fólks þar sem hann talar gjarnan fyrir mildun dóma yfir kynferðisbrotamönnum. Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir dómsmálaráðherra hefur bent á að Jóni sé ekki falið að skoða kynferðisbrot sérstaklega, heldur umbætur á réttarkerfinu með áherslu á efnahagsbrot. Hann reyndar kannast ekki við það sjálfur að eiga að einbeita sér að efnahagsbrotum. Jón á sum sé að koma með tillögur að úrbótum á réttarvörslukerfinu sem mörgum – og sér í lagi mörgum þolendum kynferðisofbeldis – finnst hann sjálfur hafa grafið undan með sératkvæði sínum. En málið snýst ekki um kynferðisbrot heldur dómgreind mannsins sem um ræðir. Fyrir rúmum 11 árum varð ég fyrir kynferðisofbeldi. Gerandinn var Bandaríkjamaður og hefði átt að fara úr landi innan við sólarhring eftir að hann var handtekinn. Ég safnaði saman öllum mínum andlega styrk og með hjálp míns góða fólks stóð ég með sjálfri mér og kærði manninn. Hann var í kjölfarið úrskurðaður í gæsluvarðhald og svo síðar, þegar honum var sleppt úr því, í farbann. 8 dögum fyrir dómsuppkvaðningu Þegar 8 dagar voru í að dómur yrði kveðin upp hafði manninum verið haldið nauðugum hérlendis í 66 daga. Farbannið yfir honum átti að vara í 11 daga í viðbót við þessa 66 – það er að segja í þrjá daga fram yfir dómsuppkvaðningu. Það er enginn framsalssamningur milli Íslands og Bandaríkjanna og því var ljóst að ef farbanninu yrði aflétt myndi viðkomandi aldrei sitja af sér dóminn. Þrír dagar voru í áætluð málslok þegar gerandinn kærði farbannið. Jón Steinar Gunnlaugsson, þáverandi hæstaréttardómari, fær málið á borð til sín en aðrir dómarar voru Ólafur Börkur Þorvaldsson og Viðar Már Matthíasson. Tekið skal fram að Jón Steinar hafði enga aðra aðkomu að málinu og var ekki dómari í aðalmeðferð málsins sem átti að ljúka þremur dögum síðar. Jón Steinar hnoðar þá saman í eitt af sínum frægu sératkvæðum þar sem hann segir að ekki sjái hann að rökstuddur grunur sé fyrir hendi að sakborningur hafi gerst sekur um þá háttsemi sem um ræðir. Jón Steinar og Ólafur Börkur (í óþökk Viðars) fella því farbannið úr gildi. Ólafur Börkur hafði þá áður með sératkvæði reynt að fá farbannið fellt úr gildi en hafði ekki erindi sem erfiði fyrr en Jón Steinar var fenginn að borðinu. Ofbeldismaðurinn er þarna orðinn þreyttur á því að hanga á einu dýrasta hóteli landsins og í líkamsræktarstöð á víxl og er fljótur að láta sig hverfa, enda aðeins þrír dagar í að aðalmeðferð ljúki og átta dagar í dómsuppkvaðningu. Átta dögum seinna er hann sakfelldur – en er þá á bak og burt og engin von um að fá hann framseldan. Eftir því sem ég kemst næst er einnig mjög ólíklegt að nokkuð um dóminn muni birtast á sakaskrá mannsins, sem er háttsettur í bandaríska hernum, en ég hef þó ekki getað fengið skýr svör þess efnis frá utanríkisráðuneytinu né bandaríska sendiráðinu. Almennt virðist enginn í kerfinu vita hvort erlendir ríkisborgarar sem eru dæmdir fyrir glæp hérlendis – en eru ekki á landinu og engin von er um framsal – þurfi að nokkru leyti að gangast við dómnum, svo sem með skráningu á afbrotinu á sakaskrá. Því gat þessi dæmdi kynferðisafbrotamaður haldið aftur til starfa sinna í bandaríska hernum. Áfram gakk. Dómurinn þyngdur ferfalt Ég er ekki að vekja athygli á þessu máli í biturð eða reiði heldur til þess að benda á að kerfið okkar sannarlega virkaði þarna framan af – alveg þangað til að Jón ákvað að kippa því úr sambandi með því að bjóða manninum út bakdyrameginn korteri fyrir dómsuppkvaðningu. Gerandinn ákvað að áfrýja málinu engu að síður, hann hafði næg fjárráð og vissu um að hann þyrfti hvort eð er ekki að sitja af sér. Málið endaði þó á þann veg að dómurinn var fjórfaldaður og hann dæmdur í tveggja ára fangelsi. Sem hann hefur aldrei þurft að afplána. Hver var þá eiginlega tilgangurinn með öllu þessu ef ekki mátti halda manninum í átta daga lengur til þess að hægt væri að kveða upp dóm? Vissulega hefði hann samt getað áfrýjað en það hefði mátt taka afstöðu til frekara farbanns og framvindu málsins þá. Þeir þrír héraðsdómarar og fimm hæstaréttardómarar sem að málinu komu í aðalmeðferðum þess sáu hvers lags var og dæmdu manninn sekann. Jón Steinar náði þó í gegnum farbannsúrskurð að klippa á réttarkerfið og tryggja það að maðurinn þurfti aldrei að axla ábyrgð. Þetta er ekki fyrsta né síðasta dæmið um vinnubrögð Jóns Steinars og af hverju hann er ekki undir neinum kringumstæðum maðurinn sem ætti að kalla til til þess að lagfæra réttarkerfið. Hann hefur ítrekað sýnt dómgreindarbrest sem er engum sæmandi, hvorki lögfræðingi né fyrrum hæstaréttardómara. Undarlegt afl Dómgreindarbrestur dómsmálaráðherra í þessu máli er einnig undarlegur í meira lagi. Ekki síst þegar horft er til þess að Jón Steinar var fljótur að henda henni fyrir vagninn þegar fréttir fóru að berast af ráðningunni og spurningar vöknuðu um umfang verkefnis hans. Í máttlausum tilraunum sínum til að klóra í bakkann hefur Áslaug Arna gefið það út að ráðningarsamningur Jóns snúist ekki beint um kynferðisbrotamál – þvert á móti sé lögð áhersla á efnahagsbrotamál. Það kemur ekki fram í samningi dómsmálaráðuneytisins við Jón Steinar, né kannast Jón sjálfur við það. Í viðtali á Bylgjunni í gær sagðist Jón Steinar ekkert kannast við það að hann ætti að huga að efnahagsbrotum frekar en öðrum málaflokkum. Með því að velja svo umdeildan mann til starfa fer öll athygli á manninn ekki málefnið og verða tillögur hans aldrei annað en harðlega gagnrýndar. Ég get ekki annað séð en að Jóni Steinari hafi verið falið þetta starf í stórkostlegri meðvirkni með einhverju afar undarlegu afli. Nú er rétti tíminn til að staldra við og læra af mistökunum. Það er afskaplega takmörkuð eftirspurn eftir þessum manni í þetta starf. Þegar hann var spurður út í hugmyndir sínar um styttingu meðferðar mála í kerfinu talaði hann meðal annars um að kaupa nýja ljósritunarvél. Honum finnst þetta kannski allt eitthvað grín. Mér finnst það ekki. Höfundur er ritstjóri DV. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Dómstólar Kynferðisofbeldi Þorbjörg Marinósdóttir Mest lesið „Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir Skoðun 27-faldur hagnaður!? Ásthildur Lóa Þórsdóttir Skoðun Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir Skoðun Laumu risinn í landsframleiðslunni Ása Berglind Hjálmarsdóttir Skoðun Hæstvirtur dómsmálaráðherra, við ætlumst til meira af þér Matthías Kormáksson Skoðun Skúffuskýrslan sem lifði af Linda Heiðarsdóttir Skoðun Er barnið sjúkt í sykur? Elísabet Konráðsdóttir,Margrét Sigmundsdóttir Skoðun Breytum þessari sérhagsmunagæslu Aðalsteinn Leifsson Skoðun Bleiki fíllinn í herberginu Karólína Helga Símonardóttir Skoðun Stúlkur eiga undir högg að sækja í nauðgunarmálum Jörgen Ingimar Hansson Skoðun Skoðun Skoðun Uppbyggileg réttvísi (e. Restorative Justice) Kristín Skjaldardóttir,Þóra Sigríður Einarsdóttir skrifar Skoðun Þúsundir á vergangi - Upplýsa verður ranglætið Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Flokkur fólksins á meðal fólks Elín Íris Fanndal Jónasdóttir skrifar Skoðun Er sjávarútvegurinn bara aukaleikari? Kristófer Máni Sigursveinsson skrifar Skoðun Hæstvirtur dómsmálaráðherra, við ætlumst til meira af þér Matthías Kormáksson skrifar Skoðun Kennarar – sanngjörn laun? Ólöf P. Úlfarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfsvígstíðni - Gerum betur Þórarinn Guðni Helgason skrifar Skoðun Kæru kennarar Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Sjálfbærni á dagskrá, takk! Hafdís Hanna Ægisdóttir,Eva Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kynslóðasáttmálann má ekki rjúfa Finnbjörn A. Hermannsson,Eyjólfur Árni Rafnsson skrifar Skoðun „Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir skrifar Skoðun Fyrirhyggjan tryggir lágt og stöðugt verð Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Gerum betur – breytum þessu Arnar Páll Guðmundsson skrifar Skoðun Það eiga allir séns Steinunn Ósk Kolbeinsdóttir skrifar Skoðun Andleg þrautseigja: Að vaxa í gegnum áskoranir Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Skoðun Bleiki fíllinn í herberginu Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Ungt fólk, hvatningar til að nýta kosningarétt sinn og að mynda sér eigin skoðun Elmar Ægir Eysteinsson skrifar Skoðun Breytum þessari sérhagsmunagæslu Aðalsteinn Leifsson skrifar Skoðun Laumu risinn í landsframleiðslunni Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Sköpun og paradísarmissir Dr. Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Hver er stefna Viðreisnar í heilbrigðismálum og hvernig virkar hún í praksis? Sigurrós Huldudóttir skrifar Skoðun Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir skrifar Skoðun Plan í heilbrigðis- og öldrunarmálum - þjóðarátak í umönnun eldra fólks Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar Skoðun Samfylkingin er með plan um að lögfesta leikskólastigið Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Skúffuskýrslan sem lifði af Linda Heiðarsdóttir skrifar Skoðun Er barnið sjúkt í sykur? Elísabet Konráðsdóttir,Margrét Sigmundsdóttir skrifar Skoðun Ákall um jákvæða hvata til grænna fjárfestinga Kristín Þöll Skagfjörð skrifar Skoðun Fatlað fólk á betra skilið Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun 27-faldur hagnaður!? Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Börnin okkar Halla Karen Kristjánsdóttir,Anna Sigríður Guðnadóttir,Valdimar Birgisson skrifar Sjá meira
Mikið hefur verið rætt um ráðningu Jóns Steinars Gunnlaugssonar, lögmanns og fyrrverandi hæstaréttardómara, í ráðgjafastarf við dómsmálaráðuneytið. Á Jón að veita ráðgjöf varðandi endurbætur á réttarkerfinu, þá sérstaklega með styttingu málsmeðferðar í huga. Jón er mjög umdeildur fyrir störf sín, sérstaklega í kynferðisbrotamálum, og hafa sératkvæði hans vakið mikla reiði meðal fólks þar sem hann talar gjarnan fyrir mildun dóma yfir kynferðisbrotamönnum. Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir dómsmálaráðherra hefur bent á að Jóni sé ekki falið að skoða kynferðisbrot sérstaklega, heldur umbætur á réttarkerfinu með áherslu á efnahagsbrot. Hann reyndar kannast ekki við það sjálfur að eiga að einbeita sér að efnahagsbrotum. Jón á sum sé að koma með tillögur að úrbótum á réttarvörslukerfinu sem mörgum – og sér í lagi mörgum þolendum kynferðisofbeldis – finnst hann sjálfur hafa grafið undan með sératkvæði sínum. En málið snýst ekki um kynferðisbrot heldur dómgreind mannsins sem um ræðir. Fyrir rúmum 11 árum varð ég fyrir kynferðisofbeldi. Gerandinn var Bandaríkjamaður og hefði átt að fara úr landi innan við sólarhring eftir að hann var handtekinn. Ég safnaði saman öllum mínum andlega styrk og með hjálp míns góða fólks stóð ég með sjálfri mér og kærði manninn. Hann var í kjölfarið úrskurðaður í gæsluvarðhald og svo síðar, þegar honum var sleppt úr því, í farbann. 8 dögum fyrir dómsuppkvaðningu Þegar 8 dagar voru í að dómur yrði kveðin upp hafði manninum verið haldið nauðugum hérlendis í 66 daga. Farbannið yfir honum átti að vara í 11 daga í viðbót við þessa 66 – það er að segja í þrjá daga fram yfir dómsuppkvaðningu. Það er enginn framsalssamningur milli Íslands og Bandaríkjanna og því var ljóst að ef farbanninu yrði aflétt myndi viðkomandi aldrei sitja af sér dóminn. Þrír dagar voru í áætluð málslok þegar gerandinn kærði farbannið. Jón Steinar Gunnlaugsson, þáverandi hæstaréttardómari, fær málið á borð til sín en aðrir dómarar voru Ólafur Börkur Þorvaldsson og Viðar Már Matthíasson. Tekið skal fram að Jón Steinar hafði enga aðra aðkomu að málinu og var ekki dómari í aðalmeðferð málsins sem átti að ljúka þremur dögum síðar. Jón Steinar hnoðar þá saman í eitt af sínum frægu sératkvæðum þar sem hann segir að ekki sjái hann að rökstuddur grunur sé fyrir hendi að sakborningur hafi gerst sekur um þá háttsemi sem um ræðir. Jón Steinar og Ólafur Börkur (í óþökk Viðars) fella því farbannið úr gildi. Ólafur Börkur hafði þá áður með sératkvæði reynt að fá farbannið fellt úr gildi en hafði ekki erindi sem erfiði fyrr en Jón Steinar var fenginn að borðinu. Ofbeldismaðurinn er þarna orðinn þreyttur á því að hanga á einu dýrasta hóteli landsins og í líkamsræktarstöð á víxl og er fljótur að láta sig hverfa, enda aðeins þrír dagar í að aðalmeðferð ljúki og átta dagar í dómsuppkvaðningu. Átta dögum seinna er hann sakfelldur – en er þá á bak og burt og engin von um að fá hann framseldan. Eftir því sem ég kemst næst er einnig mjög ólíklegt að nokkuð um dóminn muni birtast á sakaskrá mannsins, sem er háttsettur í bandaríska hernum, en ég hef þó ekki getað fengið skýr svör þess efnis frá utanríkisráðuneytinu né bandaríska sendiráðinu. Almennt virðist enginn í kerfinu vita hvort erlendir ríkisborgarar sem eru dæmdir fyrir glæp hérlendis – en eru ekki á landinu og engin von er um framsal – þurfi að nokkru leyti að gangast við dómnum, svo sem með skráningu á afbrotinu á sakaskrá. Því gat þessi dæmdi kynferðisafbrotamaður haldið aftur til starfa sinna í bandaríska hernum. Áfram gakk. Dómurinn þyngdur ferfalt Ég er ekki að vekja athygli á þessu máli í biturð eða reiði heldur til þess að benda á að kerfið okkar sannarlega virkaði þarna framan af – alveg þangað til að Jón ákvað að kippa því úr sambandi með því að bjóða manninum út bakdyrameginn korteri fyrir dómsuppkvaðningu. Gerandinn ákvað að áfrýja málinu engu að síður, hann hafði næg fjárráð og vissu um að hann þyrfti hvort eð er ekki að sitja af sér. Málið endaði þó á þann veg að dómurinn var fjórfaldaður og hann dæmdur í tveggja ára fangelsi. Sem hann hefur aldrei þurft að afplána. Hver var þá eiginlega tilgangurinn með öllu þessu ef ekki mátti halda manninum í átta daga lengur til þess að hægt væri að kveða upp dóm? Vissulega hefði hann samt getað áfrýjað en það hefði mátt taka afstöðu til frekara farbanns og framvindu málsins þá. Þeir þrír héraðsdómarar og fimm hæstaréttardómarar sem að málinu komu í aðalmeðferðum þess sáu hvers lags var og dæmdu manninn sekann. Jón Steinar náði þó í gegnum farbannsúrskurð að klippa á réttarkerfið og tryggja það að maðurinn þurfti aldrei að axla ábyrgð. Þetta er ekki fyrsta né síðasta dæmið um vinnubrögð Jóns Steinars og af hverju hann er ekki undir neinum kringumstæðum maðurinn sem ætti að kalla til til þess að lagfæra réttarkerfið. Hann hefur ítrekað sýnt dómgreindarbrest sem er engum sæmandi, hvorki lögfræðingi né fyrrum hæstaréttardómara. Undarlegt afl Dómgreindarbrestur dómsmálaráðherra í þessu máli er einnig undarlegur í meira lagi. Ekki síst þegar horft er til þess að Jón Steinar var fljótur að henda henni fyrir vagninn þegar fréttir fóru að berast af ráðningunni og spurningar vöknuðu um umfang verkefnis hans. Í máttlausum tilraunum sínum til að klóra í bakkann hefur Áslaug Arna gefið það út að ráðningarsamningur Jóns snúist ekki beint um kynferðisbrotamál – þvert á móti sé lögð áhersla á efnahagsbrotamál. Það kemur ekki fram í samningi dómsmálaráðuneytisins við Jón Steinar, né kannast Jón sjálfur við það. Í viðtali á Bylgjunni í gær sagðist Jón Steinar ekkert kannast við það að hann ætti að huga að efnahagsbrotum frekar en öðrum málaflokkum. Með því að velja svo umdeildan mann til starfa fer öll athygli á manninn ekki málefnið og verða tillögur hans aldrei annað en harðlega gagnrýndar. Ég get ekki annað séð en að Jóni Steinari hafi verið falið þetta starf í stórkostlegri meðvirkni með einhverju afar undarlegu afli. Nú er rétti tíminn til að staldra við og læra af mistökunum. Það er afskaplega takmörkuð eftirspurn eftir þessum manni í þetta starf. Þegar hann var spurður út í hugmyndir sínar um styttingu meðferðar mála í kerfinu talaði hann meðal annars um að kaupa nýja ljósritunarvél. Honum finnst þetta kannski allt eitthvað grín. Mér finnst það ekki. Höfundur er ritstjóri DV.
„Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir Skoðun
Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun Uppbyggileg réttvísi (e. Restorative Justice) Kristín Skjaldardóttir,Þóra Sigríður Einarsdóttir skrifar
Skoðun „Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir skrifar
Skoðun Ungt fólk, hvatningar til að nýta kosningarétt sinn og að mynda sér eigin skoðun Elmar Ægir Eysteinsson skrifar
Skoðun Hver er stefna Viðreisnar í heilbrigðismálum og hvernig virkar hún í praksis? Sigurrós Huldudóttir skrifar
Skoðun Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Plan í heilbrigðis- og öldrunarmálum - þjóðarátak í umönnun eldra fólks Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar
„Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir Skoðun
Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir Skoðun