Innlent

Ræðst fram­tíð Sjálf­stæðis­flokksins á Insta­gram?

Óttar Kolbeinsson Proppé skrifar
Filterar, rammar og borðar hjá Facebook og Instagram eru skemmtileg nýjung í kosningabaráttu.
Filterar, rammar og borðar hjá Facebook og Instagram eru skemmtileg nýjung í kosningabaráttu. vísir

Hörð bar­átta tveggja ráð­herra Sjálf­stæðis­flokksins um að verða leið­togar flokksins á þingi fyrir Reyk­víkinga hefur ó­lík­lega farið fram hjá mörgum. Báðir hafa aug­lýst sig ágætlega í að­draganda próf­kjörs flokksins, sem fer fram á föstu­dag og laugar­dag, raunar svo mikið að dósent í stjórn­mála­fræði við Há­skóla Ís­lands finnst aug­lýsinga­flóðinu svipa til þess sem tíðkaðist rétt fyrir hrun.

Kosningabaráttan vekur einnig vangaveltur um athyglisverða nýjung í próf­kjörs­bar­áttu á Ís­landi sem gæti ráðið úrslitunum; vett­vangur sam­fé­lags­miðla og stuðningur á­hrifa­valda. 

Tvö fyrstu sæti en einn leið­togi

Það eru Ás­laug Arna Sigur­björns­dóttir dóms­mála­ráð­herra og Guð­laugur Þór Þórðar­son utan­ríkis­ráð­herra sem bítast um leið­toga­sætið. Þau eru þau einu í próf­kjörinu sem hafa gefið kost á sér í fyrsta sæti á lista og það mætti heita stór­furðu­legt ef þau enduðu ekki bæði í fyrsta sæti því Reykja­vík skiptist upp í tvö kjör­dæmi, norður og suður.

Innan Sjálf­stæðis­flokksins er hinsvegar talað um leið­toga flokksins í Reykja­vík á þingi en það er sá sem fær flest at­kvæði í fyrsta sæti í próf­kjörinu. 

Bar­áttan milli Ás­laugar og Guðlaugs snýst því að mörgu leyti frekar um þetta leið­toga­hlut­verk heldur en að vera í efsta sæti á lista, því það telst næsta víst að bæði verði í fyrsta sæti, annað í suðri en hitt í norðri.

Næsti for­maður Sjálf­stæðis­flokksins?

Og þar gæti meira legið undir; leið­toga­sæti í Reykja­vík er líklega grund­völlur frekari frama innan flokksins. Vísir fékk tvo stjórn­mála­fræðinga til að greina próf­kjörs­bar­áttuna og voru báðir sam­mála um að niður­staðan gæti sagt mikið um fram­tíð Sjálf­stæðis­flokksins og jafn­vel gefið vís­bendingar um næsta for­mann hans.

„Þetta snýst auð­vitað um að komast á­fram í goggunar­röðinni. Bjarni Bene­dikts­son hefur verið for­maður frá árinu 2009 og hefur ekki gefið út annað en að hann muni halda á­fram sem leið­togi um ó­komin ár. En þetta snýst auð­vitað um að styrkja stöðu sína innan flokksins, koma út og sýna mátt sinn,“ segir Stefanía Óskars­dóttir dósent við stjórn­mála­fræði­deild Há­skóla Ís­lands.

Ei­ríkur Berg­mann Einarsson, prófessor í stjórn­mála­fræði hjá Há­skólanum við Bif­röst, er á svipuðu máli. Að­spurður um hvað tap þýddi fyrir Guð­laug segir hann: „Ef að Guð­laugur tapar þá er hann á hallanda fæti og er þá væntan­lega í lakara færi til þess að verða for­maður Sjálf­stæðis­flokksins, sem hann hefur kannski haft annað augað á að hann gæti orðið.“

Stefanía Óskars­dóttir, dósent við Há­skóla Ís­lands, og Eiríkur Bergmann, prófessor við Háskólann við Bifröst, fóru yfir málin fyrir Vísi.mynd/Kristinn Ingvarsson/aðsend

Ás­laug hefur þá sjálf sagt það opin­ber­lega að hún vilji verða forsætisráðherra einn daginn. Leið­toga­sæti í borginni og formennska í flokknum eru eflaust lykilskref í þá átt.

„Það er auð­vitað þannig að Ás­laug Arna, sem er yngri þing­maður, hún skorar Guð­laug á hólm í próf­kjörinu til að stilla sér upp sem ein­hvers konar leið­toga Sjálf­stæðis­manna í Reykja­vík. Þannig þetta er bara hefð­bundin á­skorun,“ segir Ei­ríkur.

Og þetta er ekki í fyrsta skipti sem Ás­laug skorar á Guð­laug í innan­flokks­bar­áttu því árið 2015 bauð hún sig ó­vænt fram til stöðu ritara flokksins á lands­fundi Sjálf­stæðis­flokksins. Guð­laugur hafði lengi vel verið eini fram­bjóðandinn í em­bættið og sagði hann á sínum tíma að fram­boð Ás­laugar hefði komið flatt upp á sig þó hann fagnaði því. Hann á­kvað síðan að draga sitt fram­boð til baka á lands­fundinum, að eigin sögn til að hleypa ungu fólki í flokknum að.

Sjá einnig: Áslaug nýr ritari Sjálfstæðisflokksins með 92 prósent atkvæða

Áslaug Arna hefur látið búa til þrjá ramma á grammið fyrir kosningabaráttuna.instagram/áslaug arna

Filteraður fram­bjóðandi í fyrsta skipti

Próf­kjörs­bar­áttan í ár er um margt sér­stök en fram­bjóð­endurnir hafa beitt nokkuð mis­jöfnum að­ferðum í henni. Til ein­földunar mætti segja að Guð­laugur hafi haldið sig við nokkuð hefð­bundnar að­ferðir, öflugt úthringiteymi og ein­staka keyptar aug­lýsingar, á meðan Ás­laug hefur haldið úti öllu mark­vissari aug­lýsinga­her­ferðum sem fara að gríðarlega stórum hluta fram á sam­fé­lags­miðlum.

Í aug­lýsinga­taktík Ás­laugar má finna nokkrar nýjungar á borð við svo­kallaðan filter eða ramma sem stuðnings­menn hennar geta dreift myndum af sér með á Insta­gram og þá má sjá að hún hefur aflað sér stuðning áhrifavalds til að aug­lýsa fram­boðið. Birgitta Líf Björns­dóttir, einn þekktasti áhrifavaldur landsins og markaðs­stjóri og erfingi World Class sam­steypunnar, hefur verið afar virk í að dreifa kosninga­efni og aug­lýsingum Ás­laugar í Insta­gram-sögu (e. story) sinni.

Kosninga­stjóri Ás­laugar, Nanna Kristín Tryggva­dóttir, segir við Vísi að hvorki hafi verið greitt fyrir filterinn né birtingar kosninga­slag­orða á reikningum á­hrifa­valda. Birgitta Líf sé ein­fald­lega að styðja vin­konu sína í próf­kjöri og þá hafi filterinn verið búinn til af annarri vin­konu Ás­laugar.

Ás­laug Arna er lang­vin­sælasti stjórn­mála­maður landsins á Insta­gram, á­samt Katrínu Jakobs­dóttur for­sætis­ráð­herra, með 17.700 fylgj­endur. Til saman­burðar er Guð­laugur Þór ekki með nema tæp­lega fjögur þúsund fylgj­endur.

Það þarf því kannski ekki að koma á ó­vart að Guð­laugur nýti sér Insta­gram ekki til mikilla aug­lýsinga. Bæði hafa hann og Ás­laug hins vegar nýtt sér sam­fé­lags­miðilinn Face­book til að aug­lýsa sig bæði með því að greiða fyrir að færslur þeirra nái til fleiri en einnig með sam­bæri­legum ramma og Ás­laug býður upp á á Insta­gram, en hér er hann að­gengi­legur við prófíl­mynd fólks á Face­book:

Allir geta uppfært prófílmyndir sínar á Facebook. Eðli málsins samkvæmt er ekki hægt að vera með báða á í einu og verða Sjálfstæðismenn því að taka skýra afstöðu til prófkjörsins á Facebook.facebook

Ekki eins mikil áhersla á íslenska miðla

Svo virðist sem sam­fé­lags­miðlarnir hafi al­gjör­lega tekið yfir sem aug­lýsinga­vett­vangur stjórn­málanna. Sam­kvæmt kosninga­stjórum Ás­laugar og Guð­laugs hefur aðal­á­herslan í kosninga­bar­áttunni verið á að aug­lýsa á sam­fé­lags­miðlum. Ás­laug hefur þó aug­lýst smávegis hjá ís­lenskum fjöl­miðlum á borð við Morgun­blaðið, Vísi og Við­skipta­blaðið og hefur Guð­laugur keypt einn lítinn auglýsingaborða hjá íslenskum miðli. Sam­kvæmt kosninga­stjóra hans er hins vegar til skoðunar að gera meira af því á næstu dögum.

Guð­laugur var afar virkur aug­lýsandi í próf­kjörs­bar­áttu sinni í Reykja­vík árið 2006 en greint var frá því fjórum árum síðar, þegar stjórn­mála­mönnum var gert skylt að upp­lýsa um kostnað fram­boða sinna og styrki sem þeir þáðu, að hann hefði þegið heilar 24,8 milljónir króna í styrki. Þær fóru að mestu í kostnað við að halda úti kosninga­skrif­stofu og í aug­lýsingar, þá aðal­lega í dag­blöðum.

Sjá einnig: Guðlaugur fékk 25 milljónir frá aðilum sem segja ekki til nafns.

„Þessi kosninga­bar­átta núna minnir svo­lítið á þessa tíma fyrir hrun. Það er auð­vitað til­tölu­lega auð­velt að nota þessa sam­fé­lags­miðla miðað við það sem þessar blaða­aug­lýsingar kostuðu á árum áður. Þá hljóp þetta á hundruðum þúsunda sem ein svona heil­síðu­aug­lýsing kostaði,“ segir dósentinn Stefanía Óskars­dóttir.

Lögum um fjár­mál stjórn­mála­sam­taka og fram­bjóð­enda var síðan breytt nokkuð í stjórnar­tíð ríkis­stjórnar Jóhönnu Sigurðar­dóttur og meiri hömlur settar á leyfi­lega eyðslu stjórn­mála­manna í per­sónu­kjöri. Þær voru svo aftur rýmkaðar dá­lítið árið 2018 og nú mega þeir sem eru í próf­kjöri í Reykja­vík til að mynda eyða 2 milljónum króna að við­bættum 140 krónum á hvern lög­ráða íbúa borgarinnar.

Það er mun minni upp­hæð en tíðkaðist í próf­kjörum fyrir hrun en samt sem áður hafa aug­lýsingar fram­bjóð­endanna verið gríðar­lega á­berandi í ár. Það kostar nefni­lega sára­lítið að aug­lýsa hjá er­lendu risunum Face­book og Insta­gram í saman­burði við ís­lenska fjöl­miðla.

Þróun sem veikir stöðu fjölmiðla

Formaður Blaðamannafélagsins, Sigríður Dögg Auðunsdóttir, hefur áhyggjur af aukinn áherslu stjórnmálamanna á að auglýsa hjá erlendum tæknirisum:

„Við gætum talað um samfélagslega ábyrgð stjórnmálamanna þegar kemur að því að velja hvert auglýsingaféð fer. Vegna þess að við sjáum að samkvæmt tölum frá hagstofunni í fyrra þá fer tæplega 40 prósent af auglýsingatekjum til erlendra tæknirisa á borð við Facebook og Google,“ segir Sigríður Dögg.

Sigríður Dögg Auðunsdóttir, formaður Blaðamannafélags Íslands.vísir/vilhelm

Hún segir stjórnmálamenn sífellt tala um fjölmiðla sem grundvöll lýðræðisins þegar þeim hentar sú orðræða. „Á tillidögum er gripið til þessa orðalags en þegar kemur að því að taka ákvarðanir um hvar á að auglýsa þá allt í einu skiptir það ekki máli.

Mér finnst fullt tilefni til að koma með áskorun, ekki bara til stjórnmálamannanna sem eru í prófkjörsbaráttu, heldur til stjórnmálaflokkanna allra að íhuga stöðu íslenskra fjölmiðla mjög vandlega þegar kemur að því að auglýsa fyrir næstu kosningar.“




Fleiri fréttir

Sjá meira


×