Miðaldakúreki slær í gegn á YouTube Óttar Kolbeinsson Proppé skrifar 13. september 2021 20:30 Jackson Crawford er doktor í norrænum fræðum. Hann býr nálægt Klettafjöllum í Colorado í Bandaríkjunum. vísir Jackson Crawford, bandarískur doktor í norrænum fræðum, hefur gefið kennslu í háskólum upp á bátinn og snúið sér að því að framleiða aðgengilegt kennsluefni fyrir almenning á YouTube. Þar heldur hann meðal annars úti tímum í fornnorrænni tungu. Fræðileg umræða um íslenskar og norrænar miðaldabókmenntir á sér að mestu stað innan fámenns hóps hámenntaðra manna, sem halda sig í hálfgerðum fílabeinsturni að sögn doktors í norrænum fræðum. Hann hefur ákveðið að færa þessar skemmtilegu sögur miðalda nær almenningi með kennslustundum á YouTube. Þar hefur hann náð þokkalegum vinsældum en nú fylgja nærri tvö hundruð þúsund manns rás hans. Erfitt að nálgast réttar upplýsingar Norræn goðafræði hefur komist í tísku á undanförnum árum, ekki síst ofurhetjumyndum Marvel að þakka. „En mikið af þeim upplýsingum sem er auðvelt að nálgast eru afleitar. Þær koma frá fólki sem þekkir efnið illa eða frá fólki sem aðhyllist dulræn fyrirbæri. Það geri ég alls ekki,” segir Crawford. „Ég hef áhuga á því sem fólk trúði um galdra fyrir þúsund árum en ég hef ekki áhuga á að reyna að leggja álög á fólk.“ Hann segist síður en svo vera ósáttur með túlkun Marvel á ýmsu um norræna goðafræði en vilji með YouTube rásinni skapa vettvang fyrir þá sem vilja kynnast hinum raunverulegu sögum miðalda. Þegar Njörður var hafður að hlandtrogi Kennsluefni Crawford er fjölbreytt en á rás hans má meðal annars finna fyrirlestur um blótsyrði í íslenskum miðaldatextum. Til dæmis fræg fúkyrði Loka úr Eddukvæðinu Lokasennu: „Þegi þú, Njörðr, þú vart austr heðan gísl of sendr at goðum; Hymis meyjar höfðu þik at hlandtrogi ok þér i munn migu“ Í myndbandinu reynir Crawford að útskýra þessi orð Loka fyrir enskumælandi áhorfendum sínum: „Hér segir Lokið að dætur Hymis hafi notað hann sem pissuskál og migið upp í hann." Þetta klúra dæmi er þó ekki lýsandi fyrir alla kennslu Crawfords en kennslumyndbönd hans eru þó nokkur hundruð talsins. Hrifinn af Íslandi sem er þó allt of dýrt Crawford hefur einu sinni komið til Íslands og eyddi hér talsverðum tíma, sótti meðal annars kennslustundir við Háskóla Íslands. Hann er afar hrifinn af landinu en segir það allt of dýrt til að hann geti ferðast hingað reglulega. Hann kveðst þó ætla að safna sér fyrir að minnsta kosti einni ferð í viðbót. Áhugi hans á íslenskum miðaldatextum er sprottinn af áhuga hans á málfræði og málsögu en Crawford hóf nám sitt í fornensku sem leiddi hann síðan út í nám á fornnorrænu. Og þar kynntist hann og heillaðist af íslenskum miðaldabókmenntum. Sjálfur talar hann nokkuð góða íslensku enda kveðst hann lesa jafnmikla íslensku og ensku í starfi sínu. Það tekur hann þó dágóðan tíma að mynda setningar því honum til mikils ama eru fáir í nærumhverfi hans við Klettafjöll í Colorado sem hann getur rætt við á íslensku til að æfa talmálið. Ekki beint kúreki Crawford býr á nokkuð afskekktu svæði og tekur upp flest sín myndbönd með fallegt fjallalandslagið í Colorado í bakgrunni. Hann er oftar en ekki með kúrekahatt á meðan hann þylur upp alls kyns kenningar um íslenska miðaldatexta. En er hann kúreki? Tja, hann skilur vel að það sé eðlilegt að Íslendingar líti svo á hann en bendir á að í heimalandinu sé það heiti sérstakt starfsheiti. „Í þeim skilningi er ég alls ekki kúreki og væri aldrei kallaður það hér. En hér ganga nú bara allir um með svona hatta, það er tískan hér,“ segir hann. Handritasafn Árna Magnússonar Bandaríkin Bókmenntir Íslensk fræði Mest lesið Laufey í banastuði í Reykjavík Lífið „Þú gleymir fólki sem þú hefur elskað allt þitt líf“ Lífið Eins söguleg og skáldsaga getur orðið Lífið Nilli og Sóley eignuðust dóttur Lífið Munir safnsins geyma merkilega sögu Lífið Myndaveisla frá stjörnufans og gleðinni í Víðidal Lífið Alltaf sótt í orku og gleði í klæðaburði Tíska og hönnun Sauð upp úr í stjörnufansi á golfmóti Coolbet Lífið Setti sér markmið og hóf veitingarekstur átján ára Lífið Brad Pitt í mynd um Formúlu 1 í framleiðslu Hamilton Bíó og sjónvarp Fleiri fréttir Laufey í banastuði í Reykjavík Nilli og Sóley eignuðust dóttur Munir safnsins geyma merkilega sögu „Þú gleymir fólki sem þú hefur elskað allt þitt líf“ Eins söguleg og skáldsaga getur orðið Óbirt myndefni úr Snertingu í nýju tónlistarmyndbandi Högna Búast við blíðu á Írskum dögum Myndaveisla frá stjörnufans og gleðinni í Víðidal Áttatíu ára gamall gæsastuldur á Seltjarnarnesi Högni og Snæfríður eignuðust stúlku Kvikmyndastjarna slær í gegn á Landsmóti hestamanna Fannst eins og hann væri eini fulli í brekkunni fyrir hádegi Sauð upp úr í stjörnufansi á golfmóti Coolbet Júlía Margrét gengin út Setti sér markmið og hóf veitingarekstur átján ára Helvítis kokkurinn: Gómsætar grillaðar lambakótelettur Götutíska fyrir íslenskar aðstæður Keppti við Prettyboitjokkó í kuldaskóm Gyðjusamkoma með glæsilegum gellum Biden móment hjá Nick Cave í Eldborg Herbert Guðmunds og Prettyboitjokko gefa út lag Ólafía Hrönn reyndist vera á bak við „stóra pokamálið“ Simmi Vill spilaði Skítakall við nýju kærustuna Tískudrottning og eigandi Drykk bar selja slotið Leysir frá brandaraskjóðunni Er paprikan mín kvenkyns? Íslenskir dansarar sópa til sín verðlaunum á heimsmeistaramóti Aukin lofthæð, Versace flísar, pottur og pool herbergi Dvaldi í tjaldi á hringtorgi þar til lögreglan kom Akureyringar komast loksins á Prikið Sjá meira
Fræðileg umræða um íslenskar og norrænar miðaldabókmenntir á sér að mestu stað innan fámenns hóps hámenntaðra manna, sem halda sig í hálfgerðum fílabeinsturni að sögn doktors í norrænum fræðum. Hann hefur ákveðið að færa þessar skemmtilegu sögur miðalda nær almenningi með kennslustundum á YouTube. Þar hefur hann náð þokkalegum vinsældum en nú fylgja nærri tvö hundruð þúsund manns rás hans. Erfitt að nálgast réttar upplýsingar Norræn goðafræði hefur komist í tísku á undanförnum árum, ekki síst ofurhetjumyndum Marvel að þakka. „En mikið af þeim upplýsingum sem er auðvelt að nálgast eru afleitar. Þær koma frá fólki sem þekkir efnið illa eða frá fólki sem aðhyllist dulræn fyrirbæri. Það geri ég alls ekki,” segir Crawford. „Ég hef áhuga á því sem fólk trúði um galdra fyrir þúsund árum en ég hef ekki áhuga á að reyna að leggja álög á fólk.“ Hann segist síður en svo vera ósáttur með túlkun Marvel á ýmsu um norræna goðafræði en vilji með YouTube rásinni skapa vettvang fyrir þá sem vilja kynnast hinum raunverulegu sögum miðalda. Þegar Njörður var hafður að hlandtrogi Kennsluefni Crawford er fjölbreytt en á rás hans má meðal annars finna fyrirlestur um blótsyrði í íslenskum miðaldatextum. Til dæmis fræg fúkyrði Loka úr Eddukvæðinu Lokasennu: „Þegi þú, Njörðr, þú vart austr heðan gísl of sendr at goðum; Hymis meyjar höfðu þik at hlandtrogi ok þér i munn migu“ Í myndbandinu reynir Crawford að útskýra þessi orð Loka fyrir enskumælandi áhorfendum sínum: „Hér segir Lokið að dætur Hymis hafi notað hann sem pissuskál og migið upp í hann." Þetta klúra dæmi er þó ekki lýsandi fyrir alla kennslu Crawfords en kennslumyndbönd hans eru þó nokkur hundruð talsins. Hrifinn af Íslandi sem er þó allt of dýrt Crawford hefur einu sinni komið til Íslands og eyddi hér talsverðum tíma, sótti meðal annars kennslustundir við Háskóla Íslands. Hann er afar hrifinn af landinu en segir það allt of dýrt til að hann geti ferðast hingað reglulega. Hann kveðst þó ætla að safna sér fyrir að minnsta kosti einni ferð í viðbót. Áhugi hans á íslenskum miðaldatextum er sprottinn af áhuga hans á málfræði og málsögu en Crawford hóf nám sitt í fornensku sem leiddi hann síðan út í nám á fornnorrænu. Og þar kynntist hann og heillaðist af íslenskum miðaldabókmenntum. Sjálfur talar hann nokkuð góða íslensku enda kveðst hann lesa jafnmikla íslensku og ensku í starfi sínu. Það tekur hann þó dágóðan tíma að mynda setningar því honum til mikils ama eru fáir í nærumhverfi hans við Klettafjöll í Colorado sem hann getur rætt við á íslensku til að æfa talmálið. Ekki beint kúreki Crawford býr á nokkuð afskekktu svæði og tekur upp flest sín myndbönd með fallegt fjallalandslagið í Colorado í bakgrunni. Hann er oftar en ekki með kúrekahatt á meðan hann þylur upp alls kyns kenningar um íslenska miðaldatexta. En er hann kúreki? Tja, hann skilur vel að það sé eðlilegt að Íslendingar líti svo á hann en bendir á að í heimalandinu sé það heiti sérstakt starfsheiti. „Í þeim skilningi er ég alls ekki kúreki og væri aldrei kallaður það hér. En hér ganga nú bara allir um með svona hatta, það er tískan hér,“ segir hann.
Handritasafn Árna Magnússonar Bandaríkin Bókmenntir Íslensk fræði Mest lesið Laufey í banastuði í Reykjavík Lífið „Þú gleymir fólki sem þú hefur elskað allt þitt líf“ Lífið Eins söguleg og skáldsaga getur orðið Lífið Nilli og Sóley eignuðust dóttur Lífið Munir safnsins geyma merkilega sögu Lífið Myndaveisla frá stjörnufans og gleðinni í Víðidal Lífið Alltaf sótt í orku og gleði í klæðaburði Tíska og hönnun Sauð upp úr í stjörnufansi á golfmóti Coolbet Lífið Setti sér markmið og hóf veitingarekstur átján ára Lífið Brad Pitt í mynd um Formúlu 1 í framleiðslu Hamilton Bíó og sjónvarp Fleiri fréttir Laufey í banastuði í Reykjavík Nilli og Sóley eignuðust dóttur Munir safnsins geyma merkilega sögu „Þú gleymir fólki sem þú hefur elskað allt þitt líf“ Eins söguleg og skáldsaga getur orðið Óbirt myndefni úr Snertingu í nýju tónlistarmyndbandi Högna Búast við blíðu á Írskum dögum Myndaveisla frá stjörnufans og gleðinni í Víðidal Áttatíu ára gamall gæsastuldur á Seltjarnarnesi Högni og Snæfríður eignuðust stúlku Kvikmyndastjarna slær í gegn á Landsmóti hestamanna Fannst eins og hann væri eini fulli í brekkunni fyrir hádegi Sauð upp úr í stjörnufansi á golfmóti Coolbet Júlía Margrét gengin út Setti sér markmið og hóf veitingarekstur átján ára Helvítis kokkurinn: Gómsætar grillaðar lambakótelettur Götutíska fyrir íslenskar aðstæður Keppti við Prettyboitjokkó í kuldaskóm Gyðjusamkoma með glæsilegum gellum Biden móment hjá Nick Cave í Eldborg Herbert Guðmunds og Prettyboitjokko gefa út lag Ólafía Hrönn reyndist vera á bak við „stóra pokamálið“ Simmi Vill spilaði Skítakall við nýju kærustuna Tískudrottning og eigandi Drykk bar selja slotið Leysir frá brandaraskjóðunni Er paprikan mín kvenkyns? Íslenskir dansarar sópa til sín verðlaunum á heimsmeistaramóti Aukin lofthæð, Versace flísar, pottur og pool herbergi Dvaldi í tjaldi á hringtorgi þar til lögreglan kom Akureyringar komast loksins á Prikið Sjá meira