Geta kolefnismarkaðir bjargað loftslagsmarkmiðum Íslands? Gunnar S. Magnússon og Guðmundur Sigbergsson skrifa 14. október 2021 08:00 Stutta svarið við þessu er já og má m.a. rekja það til þess að í byrjun nóvember fer fram Loftslagsráðstefna Sameinuðu þjóðanna í Glasgow (COP26). Ráðstefnan er gríðarlega mikilvæg til að fá ríki heims til að snúa við stóraukinni losun gróðurhúsalofttegunda (hér eftir nefnt kolefni til einföldunar) með tilheyrandi hörmungum líkt og varað er við í nýlegri IPCC skýrslu SÞ . En til að ná markmiðum Parísarsamningsins er ekki nóg að draga úr kolefnislosun heldur er nauðsynlegt að finna leiðir til að binda það kolefni sem nú þegar hefur verið losað út í andrúmsloftið af mannavöldum og ná fram jafnvægi í losun og bindingu. Getur COP26 orðið vendipunkturinn fyrir kolefnismarkaði? Á COP26 verða m.a. formfestar leikreglur sem snúa að kolefnismörkuðum og samstarfi þjóða. Kolefnismarkaðir eru þó ekki nýir af nálinni en undanfarin ár hafa þeir vaxið og þróast hratt. T.a.m hefur verð á losunarheimildum hækkað um 250% síðustu 12 mánuði og viðskipti með kolefniseiningar á frjálsa kolefnismarkaðinum (e. voluntary carbon markets) aukist gríðarlega á heimsvísu, þróun sem er að gerast mun fyrr en spár höfðu gert ráð fyrir. Árið 2019 námu viðskipti um 100 milljónum tonna af kolefnisígildum (CO2-e) en eru í ár komin upp í 240 milljónir tonna CO2-e. Á frjálsum kolefnismörkuðum geta fyrirtæki og stofnanir átt viðskipti með svokallaðar kolefniseiningar sem verða til útfrá verkefnum sem annaðhvort binda kolefni eða draga úr eða fyrirbyggja losun kolefnis. Til að geta talist fullgild kolefniseining þurfa verkefni (t.d. í nýskógrækt, Carbfixtækninni, endurheimt votlendis eða önnur verkefni) að fylgja viðurkenndum aðferðum t.d. um mælingar, vottanir og skráningar. Á sama tíma þurfa þeir sem losa að tryggja að mælingar séu réttar, dregið sé úr losun og kolefnisjöfnun sé gerð með rekjanlegum hætti. Frjálsir kolefnismarkaðir eru og þurfa að bólgna út Í byrjun árs 2021 var unnin skýrsla af Task Force on Scaling Voluntary Carbon Markets (TFSVCM) um mikilvægi þessara markaða til að ná markmiðum Parísarsamningsins. Skýrslan var unnin í samráði við kaupendur og framleiðendur kolefniseininga auk fulltrúa fjármálakerfisins, miðlara, vottunaraðila, og útgefendur. Helstu niðurstöður skýrslunnar eru að frjálsir kolefnismarkaðir verða að stækka að lágmarki 15falt fyrir árið 2030 og að lágmarki 100falt fyrir árið 2050 til þess að ná markmiðum Parísarsamningsins. Fáum við aftur reikning í hausinn eftir París? Ísland hefur ásamt ESB og Noregi sett sér markmið um 55% samdrátt í kolefnislosun fyrir árið 2030 m.v. losun 1990 , tilkynnt um kolefnishlutleysi árið 2040 og birt aðgerðaáætlun í loftslagsmálum auk þess sem gefinn hefur verið út loftslagsvegvísir atvinnulífsins. Þrátt fyrir góð fyrirheit og vilja ráðamanna og atvinnulífs virðist óíklegt að Ísland muni ná sínum markmiðum nema eitthvað meira og stærra komi til. Því til stuðnings er hægt að horfa til frammistöðu Íslands á Kyoto tímabilinu þar sem losun Íslands jókst um u.þ.b. 30% m.v. 1990. Því má álykta að töluverð áhætta sé til staðar að Ísland fái dágóðan reikning í fangið vegna skuldbindinga undir Parísarsamningum sem ekki var staðið við. En hvað þarf að gera til að snúa við þessari þróun? Fyrir það fyrsta, þá þarf mun meiri áherslu á að draga úr kolefnislosun allsstaðar í þjóðfélaginu og þar geta kolefnismarkaðir hjálpað. Slíkt mun þó ekki duga til, heldur verður Ísland einnig að skala upp kolefnisbindingu. Með því að taka þátt í alþjóðlegum frjálsum kolefnismörkuðum í gegnum fjölbreytt kolefnisverkefni má ná árangri á báðum sviðum miklu fyrr. Það er hins vegar lykilatriði að tryggja að íslensk kolefnisverkefni uppfylli alþjóðlegar kröfur um gagnsæi, vottanir og skráningar og að fyrirtæki stundi ábyrga kolefnisjöfnun. Með þessu móti getum við snúið þróuninni okkur í hag með því að nýta okkur kolefnismarkaði til að ná metnaðarfullum loftslagsmarkmiðum. Á sama tíma mun eiga sér stað fjárfesting í nýsköpun og atvinnuuppbyggingu í ört stækkandi alþjóðlegri atvinnugrein fyrir komandi kynslóðir og auknum hagvexti. Það er því eftir miklu að sækjast að Íslandi fari af þunga inn í frjálsa kolefnismarkaði. Ekki missa af þrennunni – allt sem þú þarft að vita um kolefnismarkaði og loftslagsmál Framundan eru þrjár ráðstefnur hér á landi sem fjalla um þessi málefni og við hvetjum áhugasama að kynna sér þær: 21. október „Kapphlaup að kolefnishlutleysi“; 19. nóvember „Framtíðarsýn og næstu skref“ - Loftslagsfundur Reykjavíkurborgar og Festu. 24. nóvember „Eru viðskiptatækifæri í kolefnishlutleysi?“ – Sjálfbærnidagur EY og Samtaka atvinnulífsins. Guðmundur er framkvæmdastjóri Loftslagsskrár Íslands ehf., International Carbon Registry. Gunnar S. Magnússon er meðeigandi og sviðsstjóri sjálfbærni hjá EY ehf. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Umhverfismál Orkumál Loftslagsmál Mest lesið Að kjósa með nútíma hugsunarhætti Ragnhildur Katla Jónsdóttir Skoðun Íslenskufræðingurinn Sigmundur Davíð Hákon Darri Egilsson Skoðun „Við andlát manns lýkur skattskyldu hans“ Þórður Gunnarsson Skoðun Það er verið að ljúga að okkur Hildur Þórðardóttir Skoðun Dýrkeyptur aðgangur Stella Guðmundsdóttir Skoðun Aðgangur bannaður Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun Samfélag á krossgötum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun Hægt og hljótt Dofri Hermannsson Skoðun Stjórnvöld, virðið frumbyggjaréttinn í íslensku samfélagi Sæmundur Einarsson Skoðun Skoðun Skoðun Að kjósa með nútíma hugsunarhætti Ragnhildur Katla Jónsdóttir skrifar Skoðun Í upphafi skal endinn skoða.. Sigurður F. Sigurðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld, virðið frumbyggjaréttinn í íslensku samfélagi Sæmundur Einarsson skrifar Skoðun Handleiðsla og vellíðan í starfi Sveindís Anna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Eldgos og innviðir: Tryggjum öryggi Suðurnesja Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Er aukin einkavæðing lausnin? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Samfélag á krossgötum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Hvað er vandamálið? Alexandra Briem skrifar Skoðun Au pair fyrirkomulagið – barn síns tíma? Hlöðver Skúli Hákonarson skrifar Skoðun Fontur – hiti þrjú stig Stefán Steingrímur Bergsson skrifar Skoðun Bankinn gefur, bankinn tekur Breki Karlsson skrifar Skoðun Hægt og hljótt Dofri Hermannsson skrifar Skoðun Kennaraverkfall – sparka í dekkin eða setja meira bensín á bílinn? Melkorka Mjöll Kristinsdóttir skrifar Skoðun Gervigóðmennska fyrir almannafé Kári Allansson skrifar Skoðun Góður granni, gulli betri! Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Frelsi er alls konar Jón Óskar Sólnes skrifar Skoðun Betra plan í ríkisfjármálum Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Íslenskufræðingurinn Sigmundur Davíð Hákon Darri Egilsson skrifar Skoðun Dýrkeyptur aðgangur Stella Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þarf Alþingi að vera í óvissu? Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Stöndum með einyrkjum og sjálfstætt starfandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Ætla Íslendingar að standa vörð um orkuauðlindir sínar? Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Evrópa og sjálfstæði Íslands Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Heilnæmt samfélag, betri lífskjör og jöfn tækifæri fyrir öll Unnur Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Mölunarverksmiðja eða umhverfisvæn matvælaframleiðsla Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Lifað með reisn - Frá starfslokum til æviloka Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Viðreisn, evran og Finnland Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Fleiri staðreyndir um jafnlaunavottun – íþyngjandi og kostnaðarsamt regluverk Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Við þurfum þingmann eins og Ágúst Bjarna Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Heildræn sýn á sköpunina Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Sjá meira
Stutta svarið við þessu er já og má m.a. rekja það til þess að í byrjun nóvember fer fram Loftslagsráðstefna Sameinuðu þjóðanna í Glasgow (COP26). Ráðstefnan er gríðarlega mikilvæg til að fá ríki heims til að snúa við stóraukinni losun gróðurhúsalofttegunda (hér eftir nefnt kolefni til einföldunar) með tilheyrandi hörmungum líkt og varað er við í nýlegri IPCC skýrslu SÞ . En til að ná markmiðum Parísarsamningsins er ekki nóg að draga úr kolefnislosun heldur er nauðsynlegt að finna leiðir til að binda það kolefni sem nú þegar hefur verið losað út í andrúmsloftið af mannavöldum og ná fram jafnvægi í losun og bindingu. Getur COP26 orðið vendipunkturinn fyrir kolefnismarkaði? Á COP26 verða m.a. formfestar leikreglur sem snúa að kolefnismörkuðum og samstarfi þjóða. Kolefnismarkaðir eru þó ekki nýir af nálinni en undanfarin ár hafa þeir vaxið og þróast hratt. T.a.m hefur verð á losunarheimildum hækkað um 250% síðustu 12 mánuði og viðskipti með kolefniseiningar á frjálsa kolefnismarkaðinum (e. voluntary carbon markets) aukist gríðarlega á heimsvísu, þróun sem er að gerast mun fyrr en spár höfðu gert ráð fyrir. Árið 2019 námu viðskipti um 100 milljónum tonna af kolefnisígildum (CO2-e) en eru í ár komin upp í 240 milljónir tonna CO2-e. Á frjálsum kolefnismörkuðum geta fyrirtæki og stofnanir átt viðskipti með svokallaðar kolefniseiningar sem verða til útfrá verkefnum sem annaðhvort binda kolefni eða draga úr eða fyrirbyggja losun kolefnis. Til að geta talist fullgild kolefniseining þurfa verkefni (t.d. í nýskógrækt, Carbfixtækninni, endurheimt votlendis eða önnur verkefni) að fylgja viðurkenndum aðferðum t.d. um mælingar, vottanir og skráningar. Á sama tíma þurfa þeir sem losa að tryggja að mælingar séu réttar, dregið sé úr losun og kolefnisjöfnun sé gerð með rekjanlegum hætti. Frjálsir kolefnismarkaðir eru og þurfa að bólgna út Í byrjun árs 2021 var unnin skýrsla af Task Force on Scaling Voluntary Carbon Markets (TFSVCM) um mikilvægi þessara markaða til að ná markmiðum Parísarsamningsins. Skýrslan var unnin í samráði við kaupendur og framleiðendur kolefniseininga auk fulltrúa fjármálakerfisins, miðlara, vottunaraðila, og útgefendur. Helstu niðurstöður skýrslunnar eru að frjálsir kolefnismarkaðir verða að stækka að lágmarki 15falt fyrir árið 2030 og að lágmarki 100falt fyrir árið 2050 til þess að ná markmiðum Parísarsamningsins. Fáum við aftur reikning í hausinn eftir París? Ísland hefur ásamt ESB og Noregi sett sér markmið um 55% samdrátt í kolefnislosun fyrir árið 2030 m.v. losun 1990 , tilkynnt um kolefnishlutleysi árið 2040 og birt aðgerðaáætlun í loftslagsmálum auk þess sem gefinn hefur verið út loftslagsvegvísir atvinnulífsins. Þrátt fyrir góð fyrirheit og vilja ráðamanna og atvinnulífs virðist óíklegt að Ísland muni ná sínum markmiðum nema eitthvað meira og stærra komi til. Því til stuðnings er hægt að horfa til frammistöðu Íslands á Kyoto tímabilinu þar sem losun Íslands jókst um u.þ.b. 30% m.v. 1990. Því má álykta að töluverð áhætta sé til staðar að Ísland fái dágóðan reikning í fangið vegna skuldbindinga undir Parísarsamningum sem ekki var staðið við. En hvað þarf að gera til að snúa við þessari þróun? Fyrir það fyrsta, þá þarf mun meiri áherslu á að draga úr kolefnislosun allsstaðar í þjóðfélaginu og þar geta kolefnismarkaðir hjálpað. Slíkt mun þó ekki duga til, heldur verður Ísland einnig að skala upp kolefnisbindingu. Með því að taka þátt í alþjóðlegum frjálsum kolefnismörkuðum í gegnum fjölbreytt kolefnisverkefni má ná árangri á báðum sviðum miklu fyrr. Það er hins vegar lykilatriði að tryggja að íslensk kolefnisverkefni uppfylli alþjóðlegar kröfur um gagnsæi, vottanir og skráningar og að fyrirtæki stundi ábyrga kolefnisjöfnun. Með þessu móti getum við snúið þróuninni okkur í hag með því að nýta okkur kolefnismarkaði til að ná metnaðarfullum loftslagsmarkmiðum. Á sama tíma mun eiga sér stað fjárfesting í nýsköpun og atvinnuuppbyggingu í ört stækkandi alþjóðlegri atvinnugrein fyrir komandi kynslóðir og auknum hagvexti. Það er því eftir miklu að sækjast að Íslandi fari af þunga inn í frjálsa kolefnismarkaði. Ekki missa af þrennunni – allt sem þú þarft að vita um kolefnismarkaði og loftslagsmál Framundan eru þrjár ráðstefnur hér á landi sem fjalla um þessi málefni og við hvetjum áhugasama að kynna sér þær: 21. október „Kapphlaup að kolefnishlutleysi“; 19. nóvember „Framtíðarsýn og næstu skref“ - Loftslagsfundur Reykjavíkurborgar og Festu. 24. nóvember „Eru viðskiptatækifæri í kolefnishlutleysi?“ – Sjálfbærnidagur EY og Samtaka atvinnulífsins. Guðmundur er framkvæmdastjóri Loftslagsskrár Íslands ehf., International Carbon Registry. Gunnar S. Magnússon er meðeigandi og sviðsstjóri sjálfbærni hjá EY ehf.
Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun
Skoðun Kennaraverkfall – sparka í dekkin eða setja meira bensín á bílinn? Melkorka Mjöll Kristinsdóttir skrifar
Skoðun Mölunarverksmiðja eða umhverfisvæn matvælaframleiðsla Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar
Skoðun Fleiri staðreyndir um jafnlaunavottun – íþyngjandi og kostnaðarsamt regluverk Gunnar Ármannsson skrifar
Hvers vegna hefur frammistöðu íslenskra nemenda í PISA farið hrakandi? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon Skoðun