Í frumvarpi fjármálaráðherra um breytingar á lögum vegna fjárlaga næsta árs er gert ráð fyrir að fjárhæð virðisaukaskattsívilnunar vegna tengiltvinnbifreiða lækki úr 960 þúsund í 480 þúsund á hverja bifreið strax eftir áramót. Þá muni ívilnunin falla úr gildi að fullu eftir að 15 þúsund tengiltvinnbifreiðar sem hafa notið ívilnana eru skráðar í ökutækjaskrá. Talið er að það gæti gerst á fyrsta ársfjórðungi næsta árs en þær voru 13.226 þann 7. desember.
Fram kemur í nýju meirihlutaáliti efnahags- og viðskiptanefndar að nefndarmenn telji ekki forsendur til breytinga á fyrirkomulagi ívilnananna að svo stöddu. Slíkt kalli á víðtækari endurskoðun, meðal annars með hliðsjón af ríkisstyrkjareglum og skuldbindingu íslenskra stjórnvalda til þess að tilkynna breytingar á fyrirkomulaginu til Eftirlitsstofnunar EFTA.
Ívilnanir fyrir tengiltvinnbíla eru áætlaðar 3,5 milljarðar króna í ár. Fram kom í minnisblaði fjármála- og efnahagsráðuneytisins að ráðuneytið telji að framlenging á virðisaukaskattsívilnun tengiltvinnbíla yrði ekki kostnaðarskilvirk aðgerð í loftslagsmálum.
„Í hið minnsta ætti ekki að gera slíka lagabreytingu án fullnægjandi endurmats á stöðunni, valkostum, árangri og kostnaði.“
Telja að afnám virðisaukaskattsafsláttarins muni vinna gegn loftslagsmarkmiðum
Bílgreinasambandið, Samtök ferðaþjónustunnar og Samtök verslunar og þjónustu er meðal þeirra aðila sem hafa gagnrýnt fyrirætlanir stjórnvalda. Fram kemur í viðbótarumsögn Bílgreinasambandsins við umrætt frumvarp að gangi þetta eftir muni hlutdeild nýrra hefðbundinna bensín- og díselbíla aukast á næstu árum.
„Bílgreinasambandið telur að afnám ívilnana á nú sé stórt skref afturábak og muni hægja á orkuskiptum og áhrif þess muni setja markmið stjórnvalda um kolefnislaust Ísland 2040 í uppnám og til að tryggja að hraði í orkuskiptum verði í það minnsta sá sami og verið hefur síðastliðin 2 ár þá þarf að framlengja ívilnunum og styðja með því enn frekar við orkuskiptin.“
Saka ráðuneytið um fordóma
Samtökin gera sömuleiðis athugasemdir við röksemdir fjármála- og efnahagsráðuneytisins. Hæst er hlutfall rafmagns- og tengiltvinnbíla í Garðabæ og Seltjarnarnesi eða um 16% á meðan á höfuðborgarsvæðinu er hlutfallið 11% og á landsbyggðinni 5%.
„Það er mjög sérstakt að sjá þá fordóma sem afhjúpast í umsögn ráðuneytisins varðandi skráningar tengiltvinnbíla og rafbíla í Garðabæ og Seltjarnarnesi og virðist vera gefið í skyn að þar séu efnameiri kaupendur að nýta sér ívilnun án þess að keyra síðan á rafmagni.
Þetta er mjög gölluð nálgun og tekur að engu leiti tillit til heildarfjölda nýskráninga bíla á hverju landsvæði og þeirrar staðreyndar að á höfuðborgarsvæðinu búa flestir og að hlutfallslega fleiri nýskráningar eru þar umfram hlutfallslegan íbúafjölda sem hefur að öllum líkindum með almennan kaupmátt að gera sem er hærri á höfuðborgarsvæðinu en almennt á landsbyggðinni,“ segir í umsögn sambandsins.
Enn langt í land
Bílgreinasambandið segir að enn sé langt í land þegar kemur að orkuskiptum hér á landi þar sem hreinir rafbílar séu í dag einungis 4,6% af heildarflota skráðra fólksbíla og tengiltvinnbílar 6,7%. Leggja samtökin til að ívilnanirnar vegna tengiltvinnbíla verði framlengdar í tvö ár og heildarfjöldi verði hækkaður úr 15 þúsund.
„Ástæða þess að mikilvægt er að framlengja ívilnanir er að brúa bil þar til framboð rafmagnsbíla er orðið fullnægjandi og bílar í boði í öllum verðflokkum og sem uppfylla flestar þarfir kaupenda hvar sem er á landinu og því glapræði að fella ívilnanir úr gildi sem mun hægja á orkuskiptum þar sem almenningur og bílaleigur munu frekar velja bensín- og/ díselbíla.“
Að sögn Bílgreinasambandsins er framboð rafmagnsbíla enn nokkuð takmarkað og sérlega í verðflokkum 4,5 til 6,5 milljónir sem sé sá verðflokkur sem hin almenna fjölskylda kaupir bíla í. Auk þess sé drægni enn takmörkuð miðað við langkeyrslunotkun og ýmsar aðrar þarfir ekki uppfylltar, til dæmis með stærri og rúmbetri bíla, meðal annars sjö sæta, sem rúma fjölskyldur, barnastóla og farangur.
Þá þurfi mikið að gerast áður hleðslunet fyrir rafbíla sé orðið sterkt víðast hvar á landinu.
