Vel heppnað Matvælaþing 2022 Svandís Svavarsdóttir skrifar 28. nóvember 2022 08:31 Á nýliðnu Matvælaþingi sem haldið var í Hörpu 22. nóvember var gerð metnaðarfull tilraun. Undir einu þaki söfnuðust saman fulltrúar allra þeirra hópa sem vinna að framleiðslu, sölu og dreifingu matvæla á Íslandi. Tilgangurinn var að kynna, ræða og rýna nýútkomin drög að matvælastefnu til framtíðar fyrir Ísland. Að auki voru matvæli rædd í alþjóðlegu samhengi. Þau Olga Trofimtseva, fyrrum landbúnaðarráðherra Úkraínu, og Pete Ritchie frá samtökunum Nourish Scotland veittu þinggestum innsýn í þær áskoranir sem blasa við stjórnvöldum og almenningi í Úkraínu og Skotlandi varðandi fæðuöryggi, matvælaöryggi og breytt fæðukerfi. Og það blésu ferskir vindar í pallborðsumræðum þingsins. Ólík sjónarmið fengu að njóta sín þegar rætt var um matvæli í víðu samhengi og útfrá sjónarhóli ólíkra hagsmunaðila. Við freistum þess að búa til stefnu sem samhljómur er um, allar þær athugasemdir og þær skoðanir sem fram komu á þinginu nýtast við áframhaldandi vinnu og mótun matvælastefnu. Samhljómur í áherslum, áleitnar spurningar Það var í senn áhugavert og þakklátt að heyra ákveðna grunntóna sem komu ítrekað upp á þinginu. Sjálfbærni, loftslagsáherslur, sjálfbær fæðukerfi, hringrásarhagkerfið, aukin menntun, nýsköpun. Allt stór hugtök sem heyrðust endurtekin af ólíku fólki í ólíku samhengi. En ákallið um að gleyma ekki okkur sjálfum, hlúa að mennskunni, var einnig sterkt. Það var sameiginleg áhersla fulltrúa eldri og yngri kynslóða. Á Matvælaþingi fjölluðum við um stóru línurnar, grunnstefið sem öll okkar verkefni þurfa að byggja á til að við náum sem mestum árangri. En auðvitað er allt undir, áþreifanleg verkefni sem verið er að fást við í samfélaginu dag frá degi. Saltgerð, íslenskt wasabi, lífræn framleiðsla, dýravelferð, jarðvegur, skólamáltíðir, umbúðir - matarsóun sem er risastór áskorun í okkar samtíma. Ég fékk líka til mín réttmætar og áleitnar spurningar á borð við „Hvernig ætlar þú eiginlega að fá fólk til að vinna í matvælaframleiðslu?“ „Fyrir hverja er regluverkið eiginlega gert?“ Allt eru þetta, og miklu fleiri, atriði sem við nálgumst í Matvælastefnu. Við viljum greina, finna lausnir og marka okkur sjálfbæra stefnu. Myndin er stór og samanstendur af mýmörgum og mikilvægum verkefnum. Á þinginu féllu einnig margar fleygar setningar sem vekja umhugsun. „Hagkerfið þarf að þjóna vistkerfinu en ekki öfugt.“ „Við þurfum að ræða um sjálfbært og heilsusamlegt kerfi.“ Þar var líka rætt um efnahagslegan jöfnuð og möguleika allra til að njóta heilsusamlegs matar. Því það á ekki að vera þannig að það sé bara á færi ríks fólks að borða hollan mat. Eitt af mörgu sem situr eftir í mér eftir vel heppnað Matvælaþing er hversu mikla reynslu, innsæi, þekkingu og hugvit er að finna hér á landi á sviði matvæla. Við erum með mikinn efnivið í höndunum. Við höfum allt sem þarf til viðbótar við orkuna og vatnið. Við höfum hugvit og kjark sem skiptir öllu máli. Nýtt ráðuneyti, ný hugsun Matvælaráðuneytið var ekki síst sett á laggirnar sem viðleitni til að brjóta niður múra sem hafa einkennt íslenska matvælaframleiðslu. Sjávarútvegur og landbúnaður. Frá því þéttbýlismyndun hófst á Íslandi hafa þessar tvær greinar verið burðarásar í fæðu- og hagkerfi okkar, hafa fætt okkur og klætt. En þær hafa einnig lifað sjálfstæðu lífi, hvor fylgt sínum hjólförum. En heimsmyndin er breytt, nýrrar nálgunar og nýrrar hugsunar er þörf. Matvælastefna og Matvælaþing er liður í því. Og ég tel að á Matvælaþingi hafi myndast sprungur í þessa múra. Ég skynjaði mikla ánægju þinggesta með okkar samtal, þá viðleitni okkar að opna gluggann, lofta út og hleypa inn ferskum straumum. Reynslan af þinginu sýnir glögglega að við þurfum að tala meira saman þvert á kerfin. Við þurfum að tefla saman sjávarútvegi, landbúnaði, fiskeldi, vísindum, viðskiptum, nýsköpun og tækni. Og í forgrunn þurfum við að setja hugsunina um neytendur og þá ekki síst neytendur framtíðar. Sú nálgun er okkur nauðsynleg ef við ætlum að ná þeirri forystu sem við viljum vera í á sviði matvælaframleiðslu á Íslandi. Hvað gerist næst? Niðurstöður, hugmyndir og sjónarmið af Matvælaþingi nýtast við þá vinnu sem er framundan við mótun matvælastefnu. Eftir þá vinnu verða drögin sett í samráðsgátt stjórnvalda. Þar verða drögin í fjórar vikur og verður hægt að senda þar inn skriflegar og ítarlegri umsagnir heldur en svigrúmið leyfði á Matvælaþingi. Eftir þann tíma er komið að því að setja saman þingsályktunartillögu sem ég mun bera undir Alþingi í framhaldinu. Síðan verður annað opið umsagnarferli á vegum þingsins. Það er því langt ferli framundan, enda mikilvægt að vanda til verka við svo mikilvægt mál. Ekki síður mikilvægt er að ferlið er opið og gagnsætt og allir geta tekið þátt. Enda eru matvæli hagsmunamál okkar allra, ekki síst komandi kynslóða. Höfundur er matvælaráðherra. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Svandís Svavarsdóttir Matvælaframleiðsla Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur Landbúnaður Mest lesið Flokkar sem telja almenning of vitlausan til að vita hvað sé sér fyrir bestu Þórður Snær Júlíusson Skoðun Halldór 10.05.2025 Halldór Þétting í þágu hverra? Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Til hvers þá að segja satt? Pólitískt baktjaldamakk og upplýsingafölsun í Suðurnesjabæ Ari Gylfason Skoðun Aldrei aftur Halla Hrund Logadóttir Skoðun Hver á auðlindir Íslands? – Kallar á nýja og skýra löggjöf Einar G. Harðarson Skoðun Úlfar sem forðast sól! Jóna Guðbjörg Árnadóttir Skoðun POTS er ekki tískubylgja Hanna Birna Valdimarsdóttir,Hugrún Vignisdóttir Skoðun Óvandaður og einhliða fréttaflutningur RÚV af stríðinu á Gaza Birgir Finnsson Skoðun Hvenær er nóg nóg? Ása Berglind Hjálmarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Misskilin sjálfsmynd Finnur Thorlacius Eiríksson skrifar Skoðun Hvenær er nóg nóg? Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Byggðalína eða Borgarlína Guðmundur Haukur Jakobsson skrifar Skoðun Úlfar sem forðast sól! Jóna Guðbjörg Árnadóttir skrifar Skoðun Aldrei aftur Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Tala ekki um lokamarkmiðið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hver á auðlindir Íslands? – Kallar á nýja og skýra löggjöf Einar G. Harðarson skrifar Skoðun Þétting í þágu hverra? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Flokkar sem telja almenning of vitlausan til að vita hvað sé sér fyrir bestu Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Til hvers þá að segja satt? Pólitískt baktjaldamakk og upplýsingafölsun í Suðurnesjabæ Ari Gylfason skrifar Skoðun POTS er ekki tískubylgja Hanna Birna Valdimarsdóttir,Hugrún Vignisdóttir skrifar Skoðun Er niðurstaðan einstök? Ársreikningur Hveragerðisbæjar 2024 Friðrik Sigurbjörnsson,Eyþór H. Ólafsson skrifar Skoðun Hvað er verið að leiðrétta? Ægir Örn Arnarson skrifar Skoðun Loftslagsaðgerðir eru forsenda velsældar til framtíðar – ekki valkostur: Svargrein við niðurstöðum rannsóknar sem kynnt var á Velsældarþingi í gær Laura Sólveig Lefort Scheefer skrifar Skoðun Afsökunarbeiðni til fyrri kynslóða – og þeirra sem erfa munu landið Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun 75 ár af evrópskri samheldni og samvinnu Clara Ganslandt skrifar Skoðun Sigurður Ingi í mikilli mótsögn við sjálfan sig! Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Vetrarvirkjanir Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar Skoðun Yfirgnæfandi meirihluti vill þjóðaratkvæði Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Smábátar eru framtíðin, segir David Attenborough Kjartan Sveinsson skrifar Skoðun Leiðrétting veiðigjalda mun skila sér í bættum innviðum Arna Lára Jónsdóttir skrifar Skoðun Hvað er verið að leiðrétta? Gabríel Ingimarsson,Sverrir Páll Einarsson,Alexander Hauksson,Ingvar Þóroddsson,María Ellen Steingrimsdóttir,Oddgeir Páll Georgsson,Ingunn Rós Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Efnahagslegur hagvöxtur þýðir ekki endilega samfélagslegur hagvöxtur Davíð Routley skrifar Skoðun Börn innan seilingar Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Hallarekstur í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Hvers konar Evrópuríki viljum við vera? Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Orðskrípið sem bjarga á veiðigjaldinu Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun Túlkun er ekkert að fara – en hvað ætlum við að gera með hana? Birna Ragnheiðardóttir Imsland skrifar Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Kafli tvö: Eiskrandi kröfur Hannes Örn Blandon skrifar Skoðun Palestína er að verja sig, ekki öfugt Stefán Guðbrandsson skrifar Sjá meira
Á nýliðnu Matvælaþingi sem haldið var í Hörpu 22. nóvember var gerð metnaðarfull tilraun. Undir einu þaki söfnuðust saman fulltrúar allra þeirra hópa sem vinna að framleiðslu, sölu og dreifingu matvæla á Íslandi. Tilgangurinn var að kynna, ræða og rýna nýútkomin drög að matvælastefnu til framtíðar fyrir Ísland. Að auki voru matvæli rædd í alþjóðlegu samhengi. Þau Olga Trofimtseva, fyrrum landbúnaðarráðherra Úkraínu, og Pete Ritchie frá samtökunum Nourish Scotland veittu þinggestum innsýn í þær áskoranir sem blasa við stjórnvöldum og almenningi í Úkraínu og Skotlandi varðandi fæðuöryggi, matvælaöryggi og breytt fæðukerfi. Og það blésu ferskir vindar í pallborðsumræðum þingsins. Ólík sjónarmið fengu að njóta sín þegar rætt var um matvæli í víðu samhengi og útfrá sjónarhóli ólíkra hagsmunaðila. Við freistum þess að búa til stefnu sem samhljómur er um, allar þær athugasemdir og þær skoðanir sem fram komu á þinginu nýtast við áframhaldandi vinnu og mótun matvælastefnu. Samhljómur í áherslum, áleitnar spurningar Það var í senn áhugavert og þakklátt að heyra ákveðna grunntóna sem komu ítrekað upp á þinginu. Sjálfbærni, loftslagsáherslur, sjálfbær fæðukerfi, hringrásarhagkerfið, aukin menntun, nýsköpun. Allt stór hugtök sem heyrðust endurtekin af ólíku fólki í ólíku samhengi. En ákallið um að gleyma ekki okkur sjálfum, hlúa að mennskunni, var einnig sterkt. Það var sameiginleg áhersla fulltrúa eldri og yngri kynslóða. Á Matvælaþingi fjölluðum við um stóru línurnar, grunnstefið sem öll okkar verkefni þurfa að byggja á til að við náum sem mestum árangri. En auðvitað er allt undir, áþreifanleg verkefni sem verið er að fást við í samfélaginu dag frá degi. Saltgerð, íslenskt wasabi, lífræn framleiðsla, dýravelferð, jarðvegur, skólamáltíðir, umbúðir - matarsóun sem er risastór áskorun í okkar samtíma. Ég fékk líka til mín réttmætar og áleitnar spurningar á borð við „Hvernig ætlar þú eiginlega að fá fólk til að vinna í matvælaframleiðslu?“ „Fyrir hverja er regluverkið eiginlega gert?“ Allt eru þetta, og miklu fleiri, atriði sem við nálgumst í Matvælastefnu. Við viljum greina, finna lausnir og marka okkur sjálfbæra stefnu. Myndin er stór og samanstendur af mýmörgum og mikilvægum verkefnum. Á þinginu féllu einnig margar fleygar setningar sem vekja umhugsun. „Hagkerfið þarf að þjóna vistkerfinu en ekki öfugt.“ „Við þurfum að ræða um sjálfbært og heilsusamlegt kerfi.“ Þar var líka rætt um efnahagslegan jöfnuð og möguleika allra til að njóta heilsusamlegs matar. Því það á ekki að vera þannig að það sé bara á færi ríks fólks að borða hollan mat. Eitt af mörgu sem situr eftir í mér eftir vel heppnað Matvælaþing er hversu mikla reynslu, innsæi, þekkingu og hugvit er að finna hér á landi á sviði matvæla. Við erum með mikinn efnivið í höndunum. Við höfum allt sem þarf til viðbótar við orkuna og vatnið. Við höfum hugvit og kjark sem skiptir öllu máli. Nýtt ráðuneyti, ný hugsun Matvælaráðuneytið var ekki síst sett á laggirnar sem viðleitni til að brjóta niður múra sem hafa einkennt íslenska matvælaframleiðslu. Sjávarútvegur og landbúnaður. Frá því þéttbýlismyndun hófst á Íslandi hafa þessar tvær greinar verið burðarásar í fæðu- og hagkerfi okkar, hafa fætt okkur og klætt. En þær hafa einnig lifað sjálfstæðu lífi, hvor fylgt sínum hjólförum. En heimsmyndin er breytt, nýrrar nálgunar og nýrrar hugsunar er þörf. Matvælastefna og Matvælaþing er liður í því. Og ég tel að á Matvælaþingi hafi myndast sprungur í þessa múra. Ég skynjaði mikla ánægju þinggesta með okkar samtal, þá viðleitni okkar að opna gluggann, lofta út og hleypa inn ferskum straumum. Reynslan af þinginu sýnir glögglega að við þurfum að tala meira saman þvert á kerfin. Við þurfum að tefla saman sjávarútvegi, landbúnaði, fiskeldi, vísindum, viðskiptum, nýsköpun og tækni. Og í forgrunn þurfum við að setja hugsunina um neytendur og þá ekki síst neytendur framtíðar. Sú nálgun er okkur nauðsynleg ef við ætlum að ná þeirri forystu sem við viljum vera í á sviði matvælaframleiðslu á Íslandi. Hvað gerist næst? Niðurstöður, hugmyndir og sjónarmið af Matvælaþingi nýtast við þá vinnu sem er framundan við mótun matvælastefnu. Eftir þá vinnu verða drögin sett í samráðsgátt stjórnvalda. Þar verða drögin í fjórar vikur og verður hægt að senda þar inn skriflegar og ítarlegri umsagnir heldur en svigrúmið leyfði á Matvælaþingi. Eftir þann tíma er komið að því að setja saman þingsályktunartillögu sem ég mun bera undir Alþingi í framhaldinu. Síðan verður annað opið umsagnarferli á vegum þingsins. Það er því langt ferli framundan, enda mikilvægt að vanda til verka við svo mikilvægt mál. Ekki síður mikilvægt er að ferlið er opið og gagnsætt og allir geta tekið þátt. Enda eru matvæli hagsmunamál okkar allra, ekki síst komandi kynslóða. Höfundur er matvælaráðherra.
Flokkar sem telja almenning of vitlausan til að vita hvað sé sér fyrir bestu Þórður Snær Júlíusson Skoðun
Til hvers þá að segja satt? Pólitískt baktjaldamakk og upplýsingafölsun í Suðurnesjabæ Ari Gylfason Skoðun
Skoðun Flokkar sem telja almenning of vitlausan til að vita hvað sé sér fyrir bestu Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Til hvers þá að segja satt? Pólitískt baktjaldamakk og upplýsingafölsun í Suðurnesjabæ Ari Gylfason skrifar
Skoðun Er niðurstaðan einstök? Ársreikningur Hveragerðisbæjar 2024 Friðrik Sigurbjörnsson,Eyþór H. Ólafsson skrifar
Skoðun Loftslagsaðgerðir eru forsenda velsældar til framtíðar – ekki valkostur: Svargrein við niðurstöðum rannsóknar sem kynnt var á Velsældarþingi í gær Laura Sólveig Lefort Scheefer skrifar
Skoðun Afsökunarbeiðni til fyrri kynslóða – og þeirra sem erfa munu landið Arnar Þór Jónsson skrifar
Skoðun Hvað er verið að leiðrétta? Gabríel Ingimarsson,Sverrir Páll Einarsson,Alexander Hauksson,Ingvar Þóroddsson,María Ellen Steingrimsdóttir,Oddgeir Páll Georgsson,Ingunn Rós Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Efnahagslegur hagvöxtur þýðir ekki endilega samfélagslegur hagvöxtur Davíð Routley skrifar
Skoðun Túlkun er ekkert að fara – en hvað ætlum við að gera með hana? Birna Ragnheiðardóttir Imsland skrifar
Flokkar sem telja almenning of vitlausan til að vita hvað sé sér fyrir bestu Þórður Snær Júlíusson Skoðun
Til hvers þá að segja satt? Pólitískt baktjaldamakk og upplýsingafölsun í Suðurnesjabæ Ari Gylfason Skoðun