Af fiskeldi og öðrum fjára – íbúalýðræði, yfirgangur og andstaða Ásrún Mjöll Stefánsdóttir skrifar 21. mars 2023 09:30 Við lygnan fjörð í djúpum dal lúrir lítill en litríkur bær austur á fjörðum..., svona hófst grein sem ég skrifaði fyrir ári, nánast upp á dag. Síðan þá hefur margt gerst en fátt breyst. Hvatinn að þeirri grein var íbúafundur sem fyrirtækið Fiskeldi Austfjarða hélt á Seyðisfirði. Enn á ný er hvatinn fundur, en nú sveitastjórnarfundur Múlaþings, haldinn þann 15.mars 2023. Áður en fundur sveitastjórnar Múlaþings hófst kom Jens Garðar Helgason, forsvarsmaður Fiskeldis Austfjarða, á fund hennar til að kynna einhliða áform um fiskeldi á Austfjörðum. Nýlega var fjallað um aukin kaup Jens Garðars á hlut í fyrirtækinu, viku áður en bréf þess hækkuð stórlega, svo það þarf engan að undra hvers vegna Jens Garðar stendur í þessu brasi, þvert á vilja Seyðfirðinga. Í því samhengi má rifja upp að þeir sem seldu hlut í Fiskeldi Austfjarða árið 2017 eiga von á því að hagnast um heila þrjá milljarða íslenskra króna vegna framvirkra ákvæða í sölusamningi, landi fyrirtækið auknum leyfum til framleiðslu. Þeir fjármunir munu þá renna í hendur örfárra, verði sjókvíaeldi þröngvað yfir alla íbúa Seyðisfjarðar. Hagsmunirnir eru svo miklir að það eru u.þ.b. 4,5 milljónir á hvern íbúa Seyðisfjarðar. Sveitastjórn Múlaþings – vinna í þágu íbúa? Aftur að fundi sveitastjórnar. Þar voru á dagskrá þrjú erindi sem öll sneru á einn eða annan hátt að fyrirhuguðum áformum um fiskeldi í Seyðisfirði. Mikilvæg forsaga þessa máls er sú að sveitastjórn lét gera skoðanakönnun meðal íbúa, þar sem Seyðfirðingar voru spurðir um viðhorf sitt til opins sjókvíaeldis í firðinum. 74 prósent íbúa eru andvíg eldi í opnum sjókvíum í firðinum. 74 prósent. Það var þó ekki að heyra á meirihluta sveitastjórnar að það skipti einhverju máli. Undir lið sem bar heitið Laxeldi í Seyðisfirði bókaði meirihlutinn um að sveitarfélagið þurfi aukið skipulagsvald. Já hvað myndi þessi sveitastjórn gera með slíkt vald? Þessu var meirihlutinn spurður að og þá kom upp úr dúrnum að þau myndu líklega engu breyta. Áfram fiskeldi. Áfram „atvinnuuppbygging“. Eða hvað? Aðspurður um nákvæmar tölur yfir stöðugildi og eðli þeirra varð Jens Garðari svarafátt. Og ekki má gleyma að þessi meinta atvinnuuppbygging fiskeldisins kemur harðlega niður á atvinnuuppbyggingu á sviði ferða- og fræðslumála sem Seyðfirðingar hafa árum saman unnið að. Íbúakönnun – óheppileg niðurstaða Svo var fjallað um íbúakönnunina. Og þá heyrist aftur hin margkveðna undanbragðavísa um skort á skipulagsvaldi. Það getur verið gott að geta komist hjá því að taka afstöðu, en það gleymist þó að afstöðuleysi er í raun afstaða. Og hér er ekki verið að biðja sveitarfélagið um að taka sér vald sem það svo sannarlega hefur ekki. Það er verið að biðja það um að veita 74% Seyðfirðinga sjálfsagðan stuðning í baráttu sinni við stórfyrirtæki. Í þessu samhengi má benda á að Sveitastjórn Múlaþings hefur meðal annars lýst yfir stuðningi við Úkraínu í stríðshörmungum þeirra án þess að búa yfir nokkru valdi til að stöðva Pútín. Já svo er það heimastjórn Seyðisfjarðar. Vettvangur íbúa. Í fundargerð heimastjórnar Seyðisfjarðar frá 8.mars 2023 er eins og aðalatriði dagskrárliðarins Laxeldi í Seyðisfirði vanti einfaldlega. Einhvern veginn tókst fulltrúum stjórnarinnar að skauta algjörlega fram hjá kjarna málsins. Að Seyðfirðingar vilja ekki fiskeldi í firðinum. Hroki stórfyrirtækja Í málflutningi Jens Garðars á fundi með sveitastjórn kom margt merkilegt fram. Meðal annars dró hann upp dæmi þess að fiskeldið hefði nú komið sér fyrir í óþökk íbúa annars staðar, en eftir að fyrirtækið hafði komið sér makindalega fyrir þar hefði nú afstaða íbúa mildast. Frábær saga. Það þýðir nefnilega oft lítið að fást um orðinn hlut: yfirgang fjármagnsins með hjálp stjórnsýsluskósveina (sjá skýrslu ríkisendurskoðunar um sjókvíaeldi). Því er skrítið að rifja upp ummæli hans á íbúafundi á Seyðisfirði fyrir rúmu ári síðan. Þar sagði hann að þetta yrði nú allt gert í sátt og samlyndi við íbúa. Nú kveður við annan tón: íbúar vissu bara ekki betur þegar þeir tóku þátt í skoðanakönnuninni – þeir hafa nefnilega orðið fyrir áróðursherferð af hálfu fámennra félagasamtaka í sjálfboðavinnu! Nýlega birtist svo viðtal í Heimildinni við Jens Garðar þar sem augljóst er að vilji íbúanna skiptir engu máli. Þar reifar hann meintar rangfærslur andstæðinga fiskeldisins og kennir meðal annars sjálfum sér um neikvætt viðhorf Seyðfirðinga, í stað þess að horfast í augu við þá staðreynd að óháð tæknilegum atriðum er andstaðan gild í sjálfri sér og krefst virðingar. Íbúar eiga ekki að þurfa að hengja sig í sífellt tæknilegri atriði, þeir eiga ekki að eyða heilu vikunum í að rýna gögn sem standast enga skoðun og benda á rangfærslur í máli fyrirtækja. Það eiga eftirlitsstofnanir nefnilega að gera. En þær hafa brugðist eins og ljóst er af skýrslu ríkisendurskoðunar að dæma. Það að vera andvíg áformunum er gott og gilt í sjálfu sér, og sú andstaða er ekki bara tæknilegt úrlausnaratriði sem Jens getur með hroka sínum leyst með dreifingu á minnisblaði. Íbúalýðræði fótum troðið Sem sagt, 74% Seyðfirðinga andvíg sjókvíaeldinu. 61% landsmanna. Múlaþing var stofnað með íbúalýðræði að leiðarljósi en meirihluti sveitastjórnar hefur þó ákveðið að láta það sem vind um eyru þjóta og felldi stuðningstillögu með Seyðfirðingum. Það sendir þau ótvíræðu skilaboð til íbúa að skoðanir þeirra skipti í raun og veru engu máli. Vegna þess að niðurstöður könnunarinnar ríma ekki við iðnvædda sýn meirihlutans er gert lítið úr þeim og þær jafnvel dregnar í efa, rétt eins og undirskriftalistinn sem 55% Seyðfirðinga skrifuðu nafn sitt á til að mótmæla fiskeldinu fyrir nokkrum árum. Það er áfellisdómur fyrir sveitastjórn Múlaþings að láta gera könnun en kjósa að líta fram hjá niðurstöðum hennar þegar þær ríma ekki við skoðanir meirihluta sveitastjórnar. Það er hrokafullt að ganga út frá því að andstaða Seyðfirðinga sé tæknilegt úrlausnarefni byggt á rangfærslum, þegar forsvarsmenn fiskeldisfyrirækja eru í raun þeir sem hafa orðið uppvísir að rangri upplýsingagjöf. Það er hafið yfir allan vafa að andstaðan sem ríkir gagnvart sjókvíaeldi í Seyðisfirði hefur varað lengi og er að finna hjá miklum meirihluta íbúanna. Því er alveg hreint ótrúlegt að Fiskeldi Austfjarða ætli sér, í óþökk íbúa, að vinna áfram að áformum sínum um eldi í Seyðisfirði. Margur verður af auragræðgi api. Höfundur er íbúi á Seyðisfirði og sveitarstjórnarfulltrúi í Múlaþingi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Fiskeldi Sjókvíaeldi Múlaþing Mest lesið Í skjóli hvíta bjargvættarins Yousef Ingi Tamimi Skoðun 7 símtöl í röð - en ekkert fer í gegn Gró Einarsdóttir Skoðun Áttaviti í öldrunarþjónustu Gunnlaugur Már Briem Skoðun Við getum öll stutt við lesskilning barna - Gleðilegan dag læsis Auður Soffía Björgvinsdóttir Skoðun Lokun Leo Seafood - Afleiðing tvöföldunar veiðigjalda Sigurgeir B. Kristgeirsson Skoðun Umfjöllun Kastljóss Þorgrímur Sigmundsson Skoðun Ríkisstjórn lobbýistanna Jón Ferdínand Estherarson Skoðun Vægið eftir sem áður dropi í hafið Hjörtur J Guðmundsson Skoðun Getur þjóð orðið of rík? – Ádeila frá Noregi sem getur átt við um Ísland Júlíus Valsson Skoðun Að gjamma á stóra grábjörninn getur haft afleiðingar! Davíð Bergmann Skoðun Skoðun Skoðun Ríkisstjórn lobbýistanna Jón Ferdínand Estherarson skrifar Skoðun 7 símtöl í röð - en ekkert fer í gegn Gró Einarsdóttir skrifar Skoðun Áttaviti í öldrunarþjónustu Gunnlaugur Már Briem skrifar Skoðun Í skjóli hvíta bjargvættarins Yousef Ingi Tamimi skrifar Skoðun Að gjamma á stóra grábjörninn getur haft afleiðingar! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Lokun Leo Seafood - Afleiðing tvöföldunar veiðigjalda Sigurgeir B. Kristgeirsson skrifar Skoðun Við getum öll stutt við lesskilning barna - Gleðilegan dag læsis Auður Soffía Björgvinsdóttir skrifar Skoðun Allir geta hjálpað einhverjum Árni Sigurðsson skrifar Skoðun Við erum ekki valdalausar. Við erum óbrjótandi Noorina Khalikyar skrifar Skoðun Vægið eftir sem áður dropi í hafið Hjörtur J Guðmundsson skrifar Skoðun Getur þjóð orðið of rík? – Ádeila frá Noregi sem getur átt við um Ísland Júlíus Valsson skrifar Skoðun Fólk í sárum veldur tárum Árni Sigurðsson skrifar Skoðun Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar Skoðun Akademískt frelsi og grátur í draumum Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar - tékklisti fyrir stjórnvöld til að gera betur Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Fjöldi kynja – treystir þú þér í samtalið með velferð barna að leiðarljósi? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar Skoðun Ókeypis minnisblað fyrir Alþingi: Jafnrétti er ekki skoðun- en umræðan er það Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar Skoðun Segðu skilið við sektarkenndina Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius skrifar Skoðun Lög um vinnu og virknimiðstöðvar Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun Áfram Breiðholt og Kjalarnes! Skúli Helgason skrifar Skoðun Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar Skoðun Vesturlönd mega ekki leyfa Pútín að skrifa leikreglurnar Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Umfjöllun Kastljóss Þorgrímur Sigmundsson skrifar Skoðun Gulur september María Heimisdóttir skrifar Skoðun Kyn og vægi líkamans Gunnar Snorri Árnason skrifar Skoðun Sakborningur hjá saksóknara Páll Steingrímsson skrifar Skoðun Reiði á tímum allsnægta Jökull Gíslason skrifar Skoðun 60.000 auðir fermetrar Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Kristinn átrúnaður á tímum þjóðarmorðs Bjarni Karlsson skrifar Sjá meira
Við lygnan fjörð í djúpum dal lúrir lítill en litríkur bær austur á fjörðum..., svona hófst grein sem ég skrifaði fyrir ári, nánast upp á dag. Síðan þá hefur margt gerst en fátt breyst. Hvatinn að þeirri grein var íbúafundur sem fyrirtækið Fiskeldi Austfjarða hélt á Seyðisfirði. Enn á ný er hvatinn fundur, en nú sveitastjórnarfundur Múlaþings, haldinn þann 15.mars 2023. Áður en fundur sveitastjórnar Múlaþings hófst kom Jens Garðar Helgason, forsvarsmaður Fiskeldis Austfjarða, á fund hennar til að kynna einhliða áform um fiskeldi á Austfjörðum. Nýlega var fjallað um aukin kaup Jens Garðars á hlut í fyrirtækinu, viku áður en bréf þess hækkuð stórlega, svo það þarf engan að undra hvers vegna Jens Garðar stendur í þessu brasi, þvert á vilja Seyðfirðinga. Í því samhengi má rifja upp að þeir sem seldu hlut í Fiskeldi Austfjarða árið 2017 eiga von á því að hagnast um heila þrjá milljarða íslenskra króna vegna framvirkra ákvæða í sölusamningi, landi fyrirtækið auknum leyfum til framleiðslu. Þeir fjármunir munu þá renna í hendur örfárra, verði sjókvíaeldi þröngvað yfir alla íbúa Seyðisfjarðar. Hagsmunirnir eru svo miklir að það eru u.þ.b. 4,5 milljónir á hvern íbúa Seyðisfjarðar. Sveitastjórn Múlaþings – vinna í þágu íbúa? Aftur að fundi sveitastjórnar. Þar voru á dagskrá þrjú erindi sem öll sneru á einn eða annan hátt að fyrirhuguðum áformum um fiskeldi í Seyðisfirði. Mikilvæg forsaga þessa máls er sú að sveitastjórn lét gera skoðanakönnun meðal íbúa, þar sem Seyðfirðingar voru spurðir um viðhorf sitt til opins sjókvíaeldis í firðinum. 74 prósent íbúa eru andvíg eldi í opnum sjókvíum í firðinum. 74 prósent. Það var þó ekki að heyra á meirihluta sveitastjórnar að það skipti einhverju máli. Undir lið sem bar heitið Laxeldi í Seyðisfirði bókaði meirihlutinn um að sveitarfélagið þurfi aukið skipulagsvald. Já hvað myndi þessi sveitastjórn gera með slíkt vald? Þessu var meirihlutinn spurður að og þá kom upp úr dúrnum að þau myndu líklega engu breyta. Áfram fiskeldi. Áfram „atvinnuuppbygging“. Eða hvað? Aðspurður um nákvæmar tölur yfir stöðugildi og eðli þeirra varð Jens Garðari svarafátt. Og ekki má gleyma að þessi meinta atvinnuuppbygging fiskeldisins kemur harðlega niður á atvinnuuppbyggingu á sviði ferða- og fræðslumála sem Seyðfirðingar hafa árum saman unnið að. Íbúakönnun – óheppileg niðurstaða Svo var fjallað um íbúakönnunina. Og þá heyrist aftur hin margkveðna undanbragðavísa um skort á skipulagsvaldi. Það getur verið gott að geta komist hjá því að taka afstöðu, en það gleymist þó að afstöðuleysi er í raun afstaða. Og hér er ekki verið að biðja sveitarfélagið um að taka sér vald sem það svo sannarlega hefur ekki. Það er verið að biðja það um að veita 74% Seyðfirðinga sjálfsagðan stuðning í baráttu sinni við stórfyrirtæki. Í þessu samhengi má benda á að Sveitastjórn Múlaþings hefur meðal annars lýst yfir stuðningi við Úkraínu í stríðshörmungum þeirra án þess að búa yfir nokkru valdi til að stöðva Pútín. Já svo er það heimastjórn Seyðisfjarðar. Vettvangur íbúa. Í fundargerð heimastjórnar Seyðisfjarðar frá 8.mars 2023 er eins og aðalatriði dagskrárliðarins Laxeldi í Seyðisfirði vanti einfaldlega. Einhvern veginn tókst fulltrúum stjórnarinnar að skauta algjörlega fram hjá kjarna málsins. Að Seyðfirðingar vilja ekki fiskeldi í firðinum. Hroki stórfyrirtækja Í málflutningi Jens Garðars á fundi með sveitastjórn kom margt merkilegt fram. Meðal annars dró hann upp dæmi þess að fiskeldið hefði nú komið sér fyrir í óþökk íbúa annars staðar, en eftir að fyrirtækið hafði komið sér makindalega fyrir þar hefði nú afstaða íbúa mildast. Frábær saga. Það þýðir nefnilega oft lítið að fást um orðinn hlut: yfirgang fjármagnsins með hjálp stjórnsýsluskósveina (sjá skýrslu ríkisendurskoðunar um sjókvíaeldi). Því er skrítið að rifja upp ummæli hans á íbúafundi á Seyðisfirði fyrir rúmu ári síðan. Þar sagði hann að þetta yrði nú allt gert í sátt og samlyndi við íbúa. Nú kveður við annan tón: íbúar vissu bara ekki betur þegar þeir tóku þátt í skoðanakönnuninni – þeir hafa nefnilega orðið fyrir áróðursherferð af hálfu fámennra félagasamtaka í sjálfboðavinnu! Nýlega birtist svo viðtal í Heimildinni við Jens Garðar þar sem augljóst er að vilji íbúanna skiptir engu máli. Þar reifar hann meintar rangfærslur andstæðinga fiskeldisins og kennir meðal annars sjálfum sér um neikvætt viðhorf Seyðfirðinga, í stað þess að horfast í augu við þá staðreynd að óháð tæknilegum atriðum er andstaðan gild í sjálfri sér og krefst virðingar. Íbúar eiga ekki að þurfa að hengja sig í sífellt tæknilegri atriði, þeir eiga ekki að eyða heilu vikunum í að rýna gögn sem standast enga skoðun og benda á rangfærslur í máli fyrirtækja. Það eiga eftirlitsstofnanir nefnilega að gera. En þær hafa brugðist eins og ljóst er af skýrslu ríkisendurskoðunar að dæma. Það að vera andvíg áformunum er gott og gilt í sjálfu sér, og sú andstaða er ekki bara tæknilegt úrlausnaratriði sem Jens getur með hroka sínum leyst með dreifingu á minnisblaði. Íbúalýðræði fótum troðið Sem sagt, 74% Seyðfirðinga andvíg sjókvíaeldinu. 61% landsmanna. Múlaþing var stofnað með íbúalýðræði að leiðarljósi en meirihluti sveitastjórnar hefur þó ákveðið að láta það sem vind um eyru þjóta og felldi stuðningstillögu með Seyðfirðingum. Það sendir þau ótvíræðu skilaboð til íbúa að skoðanir þeirra skipti í raun og veru engu máli. Vegna þess að niðurstöður könnunarinnar ríma ekki við iðnvædda sýn meirihlutans er gert lítið úr þeim og þær jafnvel dregnar í efa, rétt eins og undirskriftalistinn sem 55% Seyðfirðinga skrifuðu nafn sitt á til að mótmæla fiskeldinu fyrir nokkrum árum. Það er áfellisdómur fyrir sveitastjórn Múlaþings að láta gera könnun en kjósa að líta fram hjá niðurstöðum hennar þegar þær ríma ekki við skoðanir meirihluta sveitastjórnar. Það er hrokafullt að ganga út frá því að andstaða Seyðfirðinga sé tæknilegt úrlausnarefni byggt á rangfærslum, þegar forsvarsmenn fiskeldisfyrirækja eru í raun þeir sem hafa orðið uppvísir að rangri upplýsingagjöf. Það er hafið yfir allan vafa að andstaðan sem ríkir gagnvart sjókvíaeldi í Seyðisfirði hefur varað lengi og er að finna hjá miklum meirihluta íbúanna. Því er alveg hreint ótrúlegt að Fiskeldi Austfjarða ætli sér, í óþökk íbúa, að vinna áfram að áformum sínum um eldi í Seyðisfirði. Margur verður af auragræðgi api. Höfundur er íbúi á Seyðisfirði og sveitarstjórnarfulltrúi í Múlaþingi.
Við getum öll stutt við lesskilning barna - Gleðilegan dag læsis Auður Soffía Björgvinsdóttir Skoðun
Skoðun Við getum öll stutt við lesskilning barna - Gleðilegan dag læsis Auður Soffía Björgvinsdóttir skrifar
Skoðun Getur þjóð orðið of rík? – Ádeila frá Noregi sem getur átt við um Ísland Júlíus Valsson skrifar
Skoðun Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar - tékklisti fyrir stjórnvöld til að gera betur Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar
Skoðun Fjöldi kynja – treystir þú þér í samtalið með velferð barna að leiðarljósi? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar
Skoðun Ókeypis minnisblað fyrir Alþingi: Jafnrétti er ekki skoðun- en umræðan er það Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar
Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius skrifar
Skoðun Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar
Við getum öll stutt við lesskilning barna - Gleðilegan dag læsis Auður Soffía Björgvinsdóttir Skoðun