Á guðs vegum með Bjarna Ben og FÍB Ágústa Ágústsdóttir skrifar 27. mars 2023 14:01 Þann 21. mars síðastliðinn glöddust fjármálaráðherra Bjarni Benediktsson og formaður samgöngunefndar Vilhjálmur Árnason fyrir hönd ríkisstjórnarinnar yfir liðsinni FÍB við að reyna sannfæra almenning um að eina sanngjarna leiðin til innheimtu skatts vegna viðhalds og uppbyggingar vegasamgangna, sé að skipta út núverandi skattlagningu á eldsneyti fyrir kílómetragjald. Þetta telja þeir sanngjörnustu leiðina sem muni ná yfir alla bifreiðaeigendur óháð orkugjafa. Inni í kílómetragjaldinu yrði sérstakt umhverfisgjald sem tæki mið af kolefnislosun bifreiðarinnar, sem þýðir að rafmagnsbifreiðar myndu borga lægra gjald þar sem kolefnislosun þeirra sé minni en annara. Það er með ólíkindum að fylgjast með því hversu fjarri raunveruleikanum menn eru er þeir telja sér trú um að þetta sé hin sanngjarna og einfalda leið. Runólfur Ólafsson, framkvæmdastjóri FÍB segir þetta m.a. umhverfislega jákvætt. Á heimasíðu FÍB nota þeir sem dæmi um útreikning á ársgjaldi, Ford Focus árgerð 2021 með bensínvél. Samkvæmt útreikningum á Focusinn að eyða 140gr. af koltvísýringi á hvern ekinn kílómeter. Setjum upp dæmi: Tveir Focusar eiga heima á tveim ólíkum stöðum, annar ekur um á höfuðborgarsvæðinu en hinn í dreifbýli. Í dreifbýlinu ferðast bifreiðin um 200 km fram og til baka til þess að versla í matinn fyrir vikuna. Leiðin er nokkuð greið, lítil umferð og Focusinn heldur svipuðum meðalhraða alla leiðina. Á sama tíma ekur bifreiðin á höfuðborgarsvæðinu 10 km til vinnu eins og hún gerir 5 daga vikunnar en lendir ávallt í umferðarteppu og er því með mengandi bensínvélina í gangi margfalt sinnum lengur per kílómeter en bifreiðin í dreifbýlinu. Þéttbýlisbifreiðin er þar að auki stanslaust að auka og hægja hraðann. Þannig að útreikningur á 140 gr. per kílómeter er ekki endilega alltaf réttur þegar aðstæður eru bornar saman. Þéttbýlisbifreiðin mengar því óneitanlega töluvert meira en dreifbýlisbifreiðin per ekinn kílómeter en þó þyrfti dreifbýlisbifreiðin að borga mikið hærra ársgjald vegna fleirri ekinna kílómetra. Hvað er umhverfislega jákvætt við þetta eða sanngjarnt ? Fyrirkomulag líkt og kílómetragjald myndi leggjast á landsbyggðina sem enn einn refsiskatturinn. Íbúar þar þurfa að sækja megnið af sinni grunnþjónustu um lengri veg og hafa í fæstum tilfellum kost á öðrum samgöngumáta en sinni eigin bifreið. Slíkar ferðir kalla iðulega á frí frá skólum barna sem og vinnustað foreldra og getur tekið stóran hluta dagsins og jafnvel allan. Læknaferðir, verslunarferðir, aðalskoðun bifreiða o.fl.. Að koma barni í leikskóla getur skipt hundruðum kílómetra á viku. Að gera börnum sínum kleift að stunda íþróttir getur hljóðað upp á mörg hundruð kílómetra á mánuði, jafnvel vikulega. Þá er staðreynd að landsmönnum er alls ekki boðið upp á sambærilega vegi til að aka eftir hringinn um landið. Á aðili sem býr við handónýtan og jafnvel óþjónustaðan malarveg að borga sama kílómetragjald og sá sem ekur góðan, uppbyggðan, malbikaðan veg ? Hvernig er með þá bændur, veiðimenn og ferðalanga sem aka um alla fjalla- og heiðarslóðana á sumrin og haustin, eiga þeir að borga kílómetragjald af þeim ? Hvernig er með þá sem stunda vetrarferðamennsku og aka á snævi þaktri jörð og jöklum, eiga þeir að borga kílómetragjald fyrir að aka á snjó ? Runólfur telur að hægt verði að koma til móts við þá íbúa sem neyðist til að keyra lengra eftir þjónustu en aðrir t.d. með tilleggi gegnum frádrátt á skattframtali en segir að slíkt yrði ávallt útfærsluatriði eftir á. Einmitt ! Íslenska ríkið hefur undanfarin ár rekið ákveðna refsistefnu gagnvart landsbyggðinni og sveitarfélögum sem valdið hefur því að þétting byggðar á og kringum höfuðborgarsvæðið hefur hvergi verið hraðari en hér á landi og er nú svo komið að um og yfir 80% þjóðarinnar býr á suðvesturhorni landsins. Þar eigum við met eins og í svo mörgu öðru sem ég tel ekki vert að monta sig á. Ég leyfi mér að halda því fram að ef ríkisstjórnin hefði sannarlega einhvern áhuga á að styrkja búsetuskilyrði á landsbyggðinni, væri hún löngu búin að bregðast við með ábyrgum og sýnilegum hætti eins og hefur m.a. verið gert um langt skeið í Noregi og Japan. Það er allveg ljóst að kílómetragjald sem skattinnheimta fyrir vegakerfi landsins er einhver versta hugmynd sem mönnum hefur dottið í hug að reyna matreiða ofan í íbúa landsins sem jákvæðan hvata , sérstaklega þegar vitað er að minnstur hluti fjármagnsins fer raunverulega í uppbyggingu og viðhald vega. Ein leið til skilvirkara og einfaldara kerfis væri að fella alla skatta út úr eldsneytisverði og taka upp einn heildrænan þungaskatt sem legðist á allar bifreiðar óháð orkugjafa. Þannig borguðu allir íbúar jafnt miðað við þyngd síns ökutækis. Þá verður einnig að líta til þess að rafmagnsbifreiðar eru almennt þyngri en jarðefnaeldsneytisbifreiðar í sambærilegum stærðarflokk og slíta dekkjum um allt að 20% fljótar en aðrir. Þá er vert að nefna að í mati á uppruna svifryks í Reykjavík árið 2015 sýndi það sig að 49% þess kom frá malbiki (31% frá sóti). Og samkvæmt ICCT (International council on clean transportation) var meðalmassi seldra rafmagnsbíla í Evrópu árið 2020 um 16% þyngri en meðalmassi annarra seldra bíla. Ef setja ætti á hvata fyrir fólk að kaupa sér rafmagnsbifreið yrði það fyrst og fremst gert með beinni niðurfellingu eða lækkun á gjöldum eða sköttum sem bifreiðinni sjálfri fylgja eins og t.d. virðisaukaskattinum. Það er nefnilega stór munur á milli raunverulegra hvata og svo refsiskatta sem skírðir eru tilgangslausum, skrautlegum nöfnum með þann eina tilgang að afvegaleiða fólk og flækja hluti. Höfundur er landsbyggðarbúi og 3. varaþingmaður Miðflokksins í Norðausturkjördæmi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ágústa Ágústsdóttir Samgöngur Skattar og tollar Miðflokkurinn Vistvænir bílar Byggðamál Mest lesið Lygin um flóttamenn á Íslandi Jón Frímann Jónsson Skoðun Viljum við stjórnarandstöðu sem þvælist ekki fyrir? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Héraðsvötnin eru hjartsláttur fjarðarins Rakel Hinriksdóttir Skoðun Mismunun skýrir aukningu erlendra fanga Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun Varst þú að kaupa gallaða fasteign? Sara Bryndís Þórsdóttir Skoðun Ef eitthvað væri að marka Bjarna Gunnar Smári Egilsson Skoðun Á að hita upp allan Faxaflóann? Eiríkur Hjálmarsson Skoðun Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir Skoðun „Glæpir“ Íslendinga Árni Davíðsson Skoðun Hlúum að persónumiðaðri nálgun í öldrunarþjónustu Margrét Guðnadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Tilgáta um brjálsemi þjóðarleiðtoga Gunnar Björgvinsson skrifar Skoðun Blóðbað í Súdan: Framtíðarannáll? Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Sparnaðartillögur á kostnað atvinnulausra Finnbjörn A Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Atvinnustefna þarf líka að fjalla um rótgrónar atvinnugreinar Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Á að hita upp allan Faxaflóann? Eiríkur Hjálmarsson skrifar Skoðun Á tímamótum: Sameinuðu þjóðirnar í 80 ár Vala Karen Viðarsdóttir,Védís Ólafsdóttir skrifar Skoðun Borgar sig að vanmeta menntun? Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Samfylkingin hækkar gjöld á háskólanema Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Aðgerðaáætlun í menntamálum ekki markviss Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Hermína Gunnþórsdóttir skrifar Skoðun Héraðsvötnin eru hjartsláttur fjarðarins Rakel Hinriksdóttir skrifar Skoðun Lygin um flóttamenn á Íslandi Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Mismunun skýrir aukningu erlendra fanga Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Farsæld barna í fyrirrúmi Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Hlúum að persónumiðaðri nálgun í öldrunarþjónustu Margrét Guðnadóttir skrifar Skoðun Viljum við stjórnarandstöðu sem þvælist ekki fyrir? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Skólar hafa stigið skrefið með góðum árangri Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Varst þú að kaupa gallaða fasteign? Sara Bryndís Þórsdóttir skrifar Skoðun Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun „Glæpir“ Íslendinga Árni Davíðsson skrifar Skoðun Vörusvik Rafmenntar í nafni Kvikmyndaskóla Íslands og afleiðingar þeirra Böðvar Bjarki Pétursson,Friðrik Þór Friðriksson skrifar Skoðun Fleiri átök = verri útkoma í lestri? Birgir Hrafn Birgisson skrifar Skoðun Biðin sem (enn) veikir og tekur Guðlaugur Eyjólfsson skrifar Skoðun Stafrænt netöryggisbelti Hrannar Ásgrímsson skrifar Skoðun Hvert stefnir ráðherra? Aðalsteinn Árni Baldursson skrifar Skoðun Free tuition Colin Fisher skrifar Skoðun Þegar fólkið okkar langar að deyja Sigurborg Sveinsdóttir,Svava Arnardóttir skrifar Skoðun Why protest works Adam Daniel Fishwick skrifar Skoðun Í senn minning og ákvörðun um framtíð Elliði Vignisson skrifar Skoðun Reynslunni ríkari eftir fjárhagsleg áföll síðustu ára Njáll Trausti Friðbertsson skrifar Skoðun Ríkisstjórn lobbýistanna Jón Ferdínand Estherarson skrifar Sjá meira
Þann 21. mars síðastliðinn glöddust fjármálaráðherra Bjarni Benediktsson og formaður samgöngunefndar Vilhjálmur Árnason fyrir hönd ríkisstjórnarinnar yfir liðsinni FÍB við að reyna sannfæra almenning um að eina sanngjarna leiðin til innheimtu skatts vegna viðhalds og uppbyggingar vegasamgangna, sé að skipta út núverandi skattlagningu á eldsneyti fyrir kílómetragjald. Þetta telja þeir sanngjörnustu leiðina sem muni ná yfir alla bifreiðaeigendur óháð orkugjafa. Inni í kílómetragjaldinu yrði sérstakt umhverfisgjald sem tæki mið af kolefnislosun bifreiðarinnar, sem þýðir að rafmagnsbifreiðar myndu borga lægra gjald þar sem kolefnislosun þeirra sé minni en annara. Það er með ólíkindum að fylgjast með því hversu fjarri raunveruleikanum menn eru er þeir telja sér trú um að þetta sé hin sanngjarna og einfalda leið. Runólfur Ólafsson, framkvæmdastjóri FÍB segir þetta m.a. umhverfislega jákvætt. Á heimasíðu FÍB nota þeir sem dæmi um útreikning á ársgjaldi, Ford Focus árgerð 2021 með bensínvél. Samkvæmt útreikningum á Focusinn að eyða 140gr. af koltvísýringi á hvern ekinn kílómeter. Setjum upp dæmi: Tveir Focusar eiga heima á tveim ólíkum stöðum, annar ekur um á höfuðborgarsvæðinu en hinn í dreifbýli. Í dreifbýlinu ferðast bifreiðin um 200 km fram og til baka til þess að versla í matinn fyrir vikuna. Leiðin er nokkuð greið, lítil umferð og Focusinn heldur svipuðum meðalhraða alla leiðina. Á sama tíma ekur bifreiðin á höfuðborgarsvæðinu 10 km til vinnu eins og hún gerir 5 daga vikunnar en lendir ávallt í umferðarteppu og er því með mengandi bensínvélina í gangi margfalt sinnum lengur per kílómeter en bifreiðin í dreifbýlinu. Þéttbýlisbifreiðin er þar að auki stanslaust að auka og hægja hraðann. Þannig að útreikningur á 140 gr. per kílómeter er ekki endilega alltaf réttur þegar aðstæður eru bornar saman. Þéttbýlisbifreiðin mengar því óneitanlega töluvert meira en dreifbýlisbifreiðin per ekinn kílómeter en þó þyrfti dreifbýlisbifreiðin að borga mikið hærra ársgjald vegna fleirri ekinna kílómetra. Hvað er umhverfislega jákvætt við þetta eða sanngjarnt ? Fyrirkomulag líkt og kílómetragjald myndi leggjast á landsbyggðina sem enn einn refsiskatturinn. Íbúar þar þurfa að sækja megnið af sinni grunnþjónustu um lengri veg og hafa í fæstum tilfellum kost á öðrum samgöngumáta en sinni eigin bifreið. Slíkar ferðir kalla iðulega á frí frá skólum barna sem og vinnustað foreldra og getur tekið stóran hluta dagsins og jafnvel allan. Læknaferðir, verslunarferðir, aðalskoðun bifreiða o.fl.. Að koma barni í leikskóla getur skipt hundruðum kílómetra á viku. Að gera börnum sínum kleift að stunda íþróttir getur hljóðað upp á mörg hundruð kílómetra á mánuði, jafnvel vikulega. Þá er staðreynd að landsmönnum er alls ekki boðið upp á sambærilega vegi til að aka eftir hringinn um landið. Á aðili sem býr við handónýtan og jafnvel óþjónustaðan malarveg að borga sama kílómetragjald og sá sem ekur góðan, uppbyggðan, malbikaðan veg ? Hvernig er með þá bændur, veiðimenn og ferðalanga sem aka um alla fjalla- og heiðarslóðana á sumrin og haustin, eiga þeir að borga kílómetragjald af þeim ? Hvernig er með þá sem stunda vetrarferðamennsku og aka á snævi þaktri jörð og jöklum, eiga þeir að borga kílómetragjald fyrir að aka á snjó ? Runólfur telur að hægt verði að koma til móts við þá íbúa sem neyðist til að keyra lengra eftir þjónustu en aðrir t.d. með tilleggi gegnum frádrátt á skattframtali en segir að slíkt yrði ávallt útfærsluatriði eftir á. Einmitt ! Íslenska ríkið hefur undanfarin ár rekið ákveðna refsistefnu gagnvart landsbyggðinni og sveitarfélögum sem valdið hefur því að þétting byggðar á og kringum höfuðborgarsvæðið hefur hvergi verið hraðari en hér á landi og er nú svo komið að um og yfir 80% þjóðarinnar býr á suðvesturhorni landsins. Þar eigum við met eins og í svo mörgu öðru sem ég tel ekki vert að monta sig á. Ég leyfi mér að halda því fram að ef ríkisstjórnin hefði sannarlega einhvern áhuga á að styrkja búsetuskilyrði á landsbyggðinni, væri hún löngu búin að bregðast við með ábyrgum og sýnilegum hætti eins og hefur m.a. verið gert um langt skeið í Noregi og Japan. Það er allveg ljóst að kílómetragjald sem skattinnheimta fyrir vegakerfi landsins er einhver versta hugmynd sem mönnum hefur dottið í hug að reyna matreiða ofan í íbúa landsins sem jákvæðan hvata , sérstaklega þegar vitað er að minnstur hluti fjármagnsins fer raunverulega í uppbyggingu og viðhald vega. Ein leið til skilvirkara og einfaldara kerfis væri að fella alla skatta út úr eldsneytisverði og taka upp einn heildrænan þungaskatt sem legðist á allar bifreiðar óháð orkugjafa. Þannig borguðu allir íbúar jafnt miðað við þyngd síns ökutækis. Þá verður einnig að líta til þess að rafmagnsbifreiðar eru almennt þyngri en jarðefnaeldsneytisbifreiðar í sambærilegum stærðarflokk og slíta dekkjum um allt að 20% fljótar en aðrir. Þá er vert að nefna að í mati á uppruna svifryks í Reykjavík árið 2015 sýndi það sig að 49% þess kom frá malbiki (31% frá sóti). Og samkvæmt ICCT (International council on clean transportation) var meðalmassi seldra rafmagnsbíla í Evrópu árið 2020 um 16% þyngri en meðalmassi annarra seldra bíla. Ef setja ætti á hvata fyrir fólk að kaupa sér rafmagnsbifreið yrði það fyrst og fremst gert með beinni niðurfellingu eða lækkun á gjöldum eða sköttum sem bifreiðinni sjálfri fylgja eins og t.d. virðisaukaskattinum. Það er nefnilega stór munur á milli raunverulegra hvata og svo refsiskatta sem skírðir eru tilgangslausum, skrautlegum nöfnum með þann eina tilgang að afvegaleiða fólk og flækja hluti. Höfundur er landsbyggðarbúi og 3. varaþingmaður Miðflokksins í Norðausturkjördæmi.
Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir Skoðun
Skoðun Sparnaðartillögur á kostnað atvinnulausra Finnbjörn A Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Atvinnustefna þarf líka að fjalla um rótgrónar atvinnugreinar Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar
Skoðun Aðgerðaáætlun í menntamálum ekki markviss Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Hermína Gunnþórsdóttir skrifar
Skoðun Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir skrifar
Skoðun Vörusvik Rafmenntar í nafni Kvikmyndaskóla Íslands og afleiðingar þeirra Böðvar Bjarki Pétursson,Friðrik Þór Friðriksson skrifar
Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir Skoðun