Erum við svona smá? Ólafur Stephensen skrifar 6. júní 2023 15:00 Úkraínska þjóðin berst fyrir lífi sínu og tilverurétti. Daglega berast fréttir af hörðum bardögum og mannfalli í stríðinu við Rússland, árásum Rússa á íbúðahverfi í borgum landsins og nú síðast af því að þúsundir manna hafi þurft að flýja heimili sín eftir að Rússar sprengdu stíflu í austurhluta landsins. Stríðið hefur leitt yfir úkraínsku þjóðina ómældar hörmungar og efnahagslíf Úkraínu er stórlega skaddað. Úkraínumenn biðja um stuðning lýðræðisríkja og hafa meðal annars leitað til Íslands um aðstoð. Flestum finnst að við eigum að veita alla þá aðstoð sem við getum. Á meðal þess sem Ísland hefur gert til að styðja Úkraínu er að verða við beiðni þarlendra stjórnvalda um að fella niður tolla á úkraínskum útflutningsvörum. Bráðabirgðaákvæði um slíka tollaniðurfellingu var bætt í tollalögin í fyrra með samþykkt Alþingis á frumvarpi Bjarna Benediktssonar fjármálaráðherra. Rétt er að halda því til haga að Ísland leggur ekki innflutningstolla á neinar vörur aðrar en búvörur – og þá aðallega vörur sem framleiddar eru hér á landi. Það lá því fyrir strax í upphafi að ef stuðningurinn ætti að skipta einhverju máli fyrir Úkraínu myndi hann fela í sér tollfrjálsan innflutning á vörum, sem myndu keppa við innlendar búvörur. Þetta er sama leið og stjórnvöld í ríkjum Evrópusambandsins og í Bretlandi fóru – og í báðum tilvikum hafa lagaákvæði um tollfrelsið verið endurnýjuð; Bretar ákváðu í febrúar að framlengja niðurfellingu tolla út árið og ESB ákvað í apríl að framlengja um ár. Íslenzka lagaákvæðið féll hins vegar úr gildi 31. maí síðastliðinn. Ályktanir og bréfasendingar frá hagsmunaaðilum Þótt nágrannalöndin hafi þannig endurnýjað stuðning sinn við Úkraínu þvælist málið fyrir íslenzkum stjórnvöldum. Ástæðan er augljós; mikill þrýstingur frá hagsmunaaðilum í landbúnaði, sem leggjast þvert gegn endurnýjun lagaákvæðisins. Þingmenn fengu senda ályktun stjórnar Bændasamtaka Íslands þess efnis frá 16. maí og fyrr í mánuðinum höfðu Samtök fyrirtækja í landbúnaði sent Bjarna Benediktssyni harðort bréf þar sem lagzt var gegn framlengingu á tollfrelsinu. Þá eru ótalin öll símtölin til þingmanna og ráðherra frá hagsmunaaðilum í landbúnaði, sem telja að innlend kjúklingaframleiðsla sé að fara á hliðina vegna samkeppni frá úkraínskum kjúklingaframleiðendum. Matvælaráðuneytið metur það svo að haldi innflutningur á úkraínskum kjúklingi áfram í sama mæli og verið hefur, nemi það um 2-3% af markaðnum fyrir kjúklingakjöt. Það er nú allt og sumt. Sérhagsmunaöflunum virðist samt ganga ágætlega að hindra framgang málsins. Eini ráðherrann í ríkisstjórninni sem hefur tjáð sig um það opinberlega er Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra, sem sagði í svari við fyrirspurn á Alþingi í síðustu viku að hún teldi rétt að viðhalda tollfrelsinu fyrir vörur frá Úkraínu. Engu að síður kemur ekkert stjórnarfrumvarp um endurnýjun bráðabirgðaákvæðisins, og þegar þetta er ritað eru eftir þrír dagar af störfum Alþingis samkvæmt samþykktri starfsáætlun, áður en þingi verður frestað og þingmenn fara í sumarfrí. Fjármálaráðherrann vísar málinu á þingnefnd Fjármálaráðherrann, sem lagði fram frumvarpið í fyrra, þegir þunnu hljóði. Hann hefur hins vegar falið embættismanni í fjármálaráðuneytinu að leggja til við efnahags- og viðskiptanefnd Alþingis að hún flytji mál um framlengingu tollfrelsis fyrir úkraínskar vörur. Af hverju ráðherrann vill ekki gera það sjálfur hefur ekki fengizt útskýrt. Hjá efnahags- og viðskiptanefnd virðist ekkert gerast í málinu og ekkert frumvarp kemur þaðan heldur. Nú vakna ýmsar spurningar. Munu fulltrúar sérhagsmuna í landbúnaði virkilega hafa sitt fram í máli, sem varðar annars vegar hag íslenzkra neytenda og hins vegar stuðning við vinaríki okkar sem á í vök að verjast? Hvar eru þeir nú, þingmenn stjórnarliðsins sem þykjast stundum bæði vera stuðningsmenn Úkraínu og talsmenn frjálsra viðskipta? Af hverju heyrist ekkert í þeim? Og síðast en ekki sízt – erum við svona smá, að láta annað eins prinsippmál niður falla til að gæta sérhagsmuna, sem í öllum samanburði eru minniháttar? Höfundur er framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ólafur Stephensen Innrás Rússa í Úkraínu Skattar og tollar Mest lesið Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir Skoðun Hallgrímur, málið snýst því miður ekki bara um kebab Snorri Másson Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson Skoðun Ég er eins og ég er – um heilbrigðisþjónustu við trans fólk Alma D. Möller Skoðun Skoðun Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson skrifar Skoðun Árangur hefst hér. Með þér. Guðrún Högnadóttir skrifar Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson skrifar Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar Skoðun Orðræða mótar menningu – og menningin mótar okkur öll Jóhanna Bárðardóttir skrifar Skoðun Eitt spilakort, betri spilamenning – er skaðaminnkandi Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason skrifar Skoðun Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjölbreytileiki er styrkleiki Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Um kynjafræði og pólítík Hanna Björg Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Sjá meira
Úkraínska þjóðin berst fyrir lífi sínu og tilverurétti. Daglega berast fréttir af hörðum bardögum og mannfalli í stríðinu við Rússland, árásum Rússa á íbúðahverfi í borgum landsins og nú síðast af því að þúsundir manna hafi þurft að flýja heimili sín eftir að Rússar sprengdu stíflu í austurhluta landsins. Stríðið hefur leitt yfir úkraínsku þjóðina ómældar hörmungar og efnahagslíf Úkraínu er stórlega skaddað. Úkraínumenn biðja um stuðning lýðræðisríkja og hafa meðal annars leitað til Íslands um aðstoð. Flestum finnst að við eigum að veita alla þá aðstoð sem við getum. Á meðal þess sem Ísland hefur gert til að styðja Úkraínu er að verða við beiðni þarlendra stjórnvalda um að fella niður tolla á úkraínskum útflutningsvörum. Bráðabirgðaákvæði um slíka tollaniðurfellingu var bætt í tollalögin í fyrra með samþykkt Alþingis á frumvarpi Bjarna Benediktssonar fjármálaráðherra. Rétt er að halda því til haga að Ísland leggur ekki innflutningstolla á neinar vörur aðrar en búvörur – og þá aðallega vörur sem framleiddar eru hér á landi. Það lá því fyrir strax í upphafi að ef stuðningurinn ætti að skipta einhverju máli fyrir Úkraínu myndi hann fela í sér tollfrjálsan innflutning á vörum, sem myndu keppa við innlendar búvörur. Þetta er sama leið og stjórnvöld í ríkjum Evrópusambandsins og í Bretlandi fóru – og í báðum tilvikum hafa lagaákvæði um tollfrelsið verið endurnýjuð; Bretar ákváðu í febrúar að framlengja niðurfellingu tolla út árið og ESB ákvað í apríl að framlengja um ár. Íslenzka lagaákvæðið féll hins vegar úr gildi 31. maí síðastliðinn. Ályktanir og bréfasendingar frá hagsmunaaðilum Þótt nágrannalöndin hafi þannig endurnýjað stuðning sinn við Úkraínu þvælist málið fyrir íslenzkum stjórnvöldum. Ástæðan er augljós; mikill þrýstingur frá hagsmunaaðilum í landbúnaði, sem leggjast þvert gegn endurnýjun lagaákvæðisins. Þingmenn fengu senda ályktun stjórnar Bændasamtaka Íslands þess efnis frá 16. maí og fyrr í mánuðinum höfðu Samtök fyrirtækja í landbúnaði sent Bjarna Benediktssyni harðort bréf þar sem lagzt var gegn framlengingu á tollfrelsinu. Þá eru ótalin öll símtölin til þingmanna og ráðherra frá hagsmunaaðilum í landbúnaði, sem telja að innlend kjúklingaframleiðsla sé að fara á hliðina vegna samkeppni frá úkraínskum kjúklingaframleiðendum. Matvælaráðuneytið metur það svo að haldi innflutningur á úkraínskum kjúklingi áfram í sama mæli og verið hefur, nemi það um 2-3% af markaðnum fyrir kjúklingakjöt. Það er nú allt og sumt. Sérhagsmunaöflunum virðist samt ganga ágætlega að hindra framgang málsins. Eini ráðherrann í ríkisstjórninni sem hefur tjáð sig um það opinberlega er Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra, sem sagði í svari við fyrirspurn á Alþingi í síðustu viku að hún teldi rétt að viðhalda tollfrelsinu fyrir vörur frá Úkraínu. Engu að síður kemur ekkert stjórnarfrumvarp um endurnýjun bráðabirgðaákvæðisins, og þegar þetta er ritað eru eftir þrír dagar af störfum Alþingis samkvæmt samþykktri starfsáætlun, áður en þingi verður frestað og þingmenn fara í sumarfrí. Fjármálaráðherrann vísar málinu á þingnefnd Fjármálaráðherrann, sem lagði fram frumvarpið í fyrra, þegir þunnu hljóði. Hann hefur hins vegar falið embættismanni í fjármálaráðuneytinu að leggja til við efnahags- og viðskiptanefnd Alþingis að hún flytji mál um framlengingu tollfrelsis fyrir úkraínskar vörur. Af hverju ráðherrann vill ekki gera það sjálfur hefur ekki fengizt útskýrt. Hjá efnahags- og viðskiptanefnd virðist ekkert gerast í málinu og ekkert frumvarp kemur þaðan heldur. Nú vakna ýmsar spurningar. Munu fulltrúar sérhagsmuna í landbúnaði virkilega hafa sitt fram í máli, sem varðar annars vegar hag íslenzkra neytenda og hins vegar stuðning við vinaríki okkar sem á í vök að verjast? Hvar eru þeir nú, þingmenn stjórnarliðsins sem þykjast stundum bæði vera stuðningsmenn Úkraínu og talsmenn frjálsra viðskipta? Af hverju heyrist ekkert í þeim? Og síðast en ekki sízt – erum við svona smá, að láta annað eins prinsippmál niður falla til að gæta sérhagsmuna, sem í öllum samanburði eru minniháttar? Höfundur er framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda.
Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar
Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun