Lykilhráefni lífs í neðanjarðarhafi tungls Satúrnusar Kjartan Kjartansson skrifar 15. júní 2023 20:02 Baklýstir strókar vatnsíss ganga upp úr sprungum í ísskorpunni á suðurpól Enkeladusar. Cassini-geimfarið flaug í gegnum strókana og efnagreindi þá. Myndin var tekin í leiðangri Cassini árið 2009. NASA/JPL-Caltech/Space Science Institute Ofgnótt af frumefninu fosfór, sem er nauðsynleg byggingareining lífs eins og við þekkjum það, er líklega að finna í neðanjarðarhafi undir ísskorpi Enkeladusar, tungls Satúrnusar. Efnasambönd sem innihalda frumefnið fundust í einum hringja Satúrnusar sem íshverir Enkeladusar fóðra. Jarðfræðilega virk ístungl eins og Enkeladus þykja einhverjir líklegustu staðirnir utan jarðarinnar til að geta hýst líf í sólkerfinu okkar. Undir skorpum Enkeladusar og Evrópu, tungls Júpíters, er talið að sé að finna meira fljótandi vatn en í öllum höfum jarðar. Tilgátan er að þrátt fyrir sólarleysið gæti líf hafa kviknað við jarðhitastrýtur á hafsbotninum, líkar þeim sem þekkjast á jörðinni. Forsenda þess er þó að frumefni sem eru nauðsynleg lífi, að minnsta kosti í þeirri mynd sem við þekkjum það, séu til staðar í þessum framandi höfum. Stjörnufræðingar hafa fundið natríum, kalín, klór og karbónatsambönd með því að efnagreina ískorn sem spýtast út um sprungur á yfirborði Enkeladusar. Svonefndur E-hringur Satúrnusar er daufur hringur úr ísögnum utan við breiðu og björtu aðalhringina. Ísstrókar Enkeladusar eru taldir leggja E-hringnum til efni. Skuggahlið tunglsins sést á myndinni inni í hringnum.NASA/JPL-Caltech/Space Science Institute Ný greining vísindamanna á gögnum sem bandaríska geimfarið Cassini safnaði um svonefndan E-hring Satúrnusar leiddi í ljós að ískorn sem eru talin upprunin úr hafi Enkeladusar innihalda fosföt, efnasambönd sem innihalda fosfór. Cassini flaug ítrekað í gengum stróka sem stóðu upp úr ísskorpu Enkeladusar á þeim þrettán árum sem leiðangurinn stóð yfir. Fosfór er minnst útbreitt þeirra frumefna sem þarf í líffræðileg ferli og það hafði ekki fundist á Enkeladusi áður. Það er meðal annars byggingareining kjarnsýra og er að finna í beinum spendýra, frumuhimnum og í þörungum í sjó. Frumefnið er einnig í lykilhlutverki í sameindum sem flytja orku í jarðneskum lífverum. Sláandi uppgötvun í stjörnulíffræði Þetta er í fyrsta skipti sem fosfór finnst í hafi utan jarðarinnar. Rannsóknir á tilraunastofu benda til þess að styrkur fosfórs í hafi Enkeladusar sé að minnsta kosti hundrað sinnum meiri en í höfum jarðar, að því er kemur fram í grein á vef bandarísku geimvísindastofnunarinnar NASA. Út frá gögnunum og tölvulíkönum telja stjörnufræðingarnir að fosföt kunni að vera að finna í fleiri neðanjarðarhöfum í sólkerfinu, sérstaklega á hnöttum sem mynduðust úr ís frá myndun sólkerfisins sem inniheldur koltvísýring og þar sem fljótandi vatn kemst í snertingu við berg. Auk Evrópu hafa stjörnufræðingar séð merki þess að neðanjarðarhaf sé að finna á Ganýmedesi og Kallistó, tunglum Júpíters, og Trítoni, tungli Neptúnusar. Sambærilegir ísstrókar og þekktir eru á Enkeladusi hafi sést stafa frá yfirborði Trítons. „Þetta lykilhráefni gæti verið í svo miklu magni að það gæti staðið undir lífi í hafi Enkeladusar. Þetta er sláandi uppgötvun í stjörnulíffræði,“ segir Christopher Glein, reikistjörnu- og efnafræðingur við Southwest Research Intistute í Texas í Bandaríkjunum og einn rannsakendanna. Glein leggur þó áherslu á að niðurstaðan þýði ekki að líf hafi fundist á Enkeladusi. „Það er nauðsynlegt að hafa hráefnin en það getur verið að þau séu ekki nóg til þess að umhverfi utan jarðarinnar geti hýst líf. Hvort að líf gæti hafa kviknað í hafi Enkeladusar er enn opin spurning.“ Satúrnus Geimurinn Vísindi Tengdar fréttir Stærsti „garðúðari“ sólkerfisins við Satúrnus Hátt í tíu þúsund kílómetra langur vatnsstrókur frá Enkeladusi, ístungli Satúrnusar, sést teygja sig um reikistjörnukerfið eins og gusa úr garðúðara á nýlegum myndum James Webb-sjónaukans. Aldrei áður hefur slíkur strókur sést spanna svo miklar vegalengdir. 1. júní 2023 15:18 Vatnsgos á Evrópu vekur vonir um líf undir ísnum Greining á rúmlega tuttugu ára gömlum gögnum bendir til þess að vatnsstrókar stígi upp frá yfirborði ístungls Júpíters. 14. maí 2018 16:45 Örverur gætu þrifist í neðanjarðarhafi Enkeladusar Jarðhitastrýtur á hafsbotni gætu nært lífverur undir ísilögðu yfirborði tungls Satúrnusar. 1. mars 2018 10:15 Mest lesið Telur sig hafa orðið vitni að aðdraganda drápsins Innlent Fangaverðir á sjúkrahús eftir hópárás fanga Innlent Óvænt ávarp forsætisráðherra: „Við munum verja lýðveldið Ísland“ Innlent Trump hrósaði forsetanum fyrir færni í eigin móðurmáli Erlent „Þjóðin þarf að fá að vita hvernig þau hafa hagað sér á bak við tjöldin“ Innlent Sauð upp úr þegar Bryndís sagði Hildi fylgja vinnureglum Innlent Kemur kjarnorkuvetur á eftir kjarnorkuákvæðinu? Innlent „Það er orrustan um Ísland“ Innlent „Alvarleg yfirlýsing frá formanni flokks“ Innlent Þykir leitt að hafa valdið uppnámi Innlent Fleiri fréttir Fannst lifandi inni í kistu tveimur dögum eftir að leit hófst Stúlkur látnar afklæðast til að athuga með blæðingar Kvarta yfir því að reykur frá Kanada sé að skemma sumarið Bandaríkjamenn refsa sendifulltrúa SÞ í málefnum Palestínumanna Tveir létust í loftárásum Rússa á Kænugarð í nótt Trump hrósaði forsetanum fyrir færni í eigin móðurmáli Bindur vonir við „einn inn, einn út“ áætlun í innflytjendamálum Vill hefna vinar síns Bolsonaro með 50 prósenta tollum á Brasilíu Þrír látnir og sextán saknað eftir árás á fraktskip Sigldi á ísjaka á fleygiferð og komst naumlega af Ljóstruðu upp um heimilisfang sænska forsætisráðherrans á Strava Þurfa ekki lengur að fara úr skónum í öryggiseftirlitinu Rússar gera umfangsmikla drónaárás á yfir 700 skotmörk Eyddu færslum spjallmennisins sem lofuðu Adolf Hitler 109 látnir og yfir 160 saknað Er Trump að gefast upp á Pútín? Aðeins eitt mál enn óleyst í vopnahlésviðræðum Öllu flugi til og frá næststærstu borg Frakklands aflýst Náðu myndum af gesti frá annarri stjörnu Harma dauða ráðherrans en tjá sig ekki um hann Sakfelldir fyrir að kveikja í iðnaðarhúsnæði fyrir Wagner-málaliða Hafnar gagnrýni á samskipti við lyfjarisa í faraldrinum Bresk stjórnvöld hyggja á aðgerðir gegn trúnaðarsamningum Ekki fleiri greinst með mislinga í Bandaríkjunum í 33 ár Vill safna íbúum Gasa í lokaðar búðir og flytja síðan á brott Bandamenn fá hótunarbréf um 25 til 40 prósent toll „Þeir verða að geta varið sig“: Hættir við að hætta vopnasendingum Yfir hundrað látnir í Texas Ellefu dagar milli nýrra jarðganga í Færeyjum Samgönguráðherrann lést daginn sem Pútín rak hann Sjá meira
Jarðfræðilega virk ístungl eins og Enkeladus þykja einhverjir líklegustu staðirnir utan jarðarinnar til að geta hýst líf í sólkerfinu okkar. Undir skorpum Enkeladusar og Evrópu, tungls Júpíters, er talið að sé að finna meira fljótandi vatn en í öllum höfum jarðar. Tilgátan er að þrátt fyrir sólarleysið gæti líf hafa kviknað við jarðhitastrýtur á hafsbotninum, líkar þeim sem þekkjast á jörðinni. Forsenda þess er þó að frumefni sem eru nauðsynleg lífi, að minnsta kosti í þeirri mynd sem við þekkjum það, séu til staðar í þessum framandi höfum. Stjörnufræðingar hafa fundið natríum, kalín, klór og karbónatsambönd með því að efnagreina ískorn sem spýtast út um sprungur á yfirborði Enkeladusar. Svonefndur E-hringur Satúrnusar er daufur hringur úr ísögnum utan við breiðu og björtu aðalhringina. Ísstrókar Enkeladusar eru taldir leggja E-hringnum til efni. Skuggahlið tunglsins sést á myndinni inni í hringnum.NASA/JPL-Caltech/Space Science Institute Ný greining vísindamanna á gögnum sem bandaríska geimfarið Cassini safnaði um svonefndan E-hring Satúrnusar leiddi í ljós að ískorn sem eru talin upprunin úr hafi Enkeladusar innihalda fosföt, efnasambönd sem innihalda fosfór. Cassini flaug ítrekað í gengum stróka sem stóðu upp úr ísskorpu Enkeladusar á þeim þrettán árum sem leiðangurinn stóð yfir. Fosfór er minnst útbreitt þeirra frumefna sem þarf í líffræðileg ferli og það hafði ekki fundist á Enkeladusi áður. Það er meðal annars byggingareining kjarnsýra og er að finna í beinum spendýra, frumuhimnum og í þörungum í sjó. Frumefnið er einnig í lykilhlutverki í sameindum sem flytja orku í jarðneskum lífverum. Sláandi uppgötvun í stjörnulíffræði Þetta er í fyrsta skipti sem fosfór finnst í hafi utan jarðarinnar. Rannsóknir á tilraunastofu benda til þess að styrkur fosfórs í hafi Enkeladusar sé að minnsta kosti hundrað sinnum meiri en í höfum jarðar, að því er kemur fram í grein á vef bandarísku geimvísindastofnunarinnar NASA. Út frá gögnunum og tölvulíkönum telja stjörnufræðingarnir að fosföt kunni að vera að finna í fleiri neðanjarðarhöfum í sólkerfinu, sérstaklega á hnöttum sem mynduðust úr ís frá myndun sólkerfisins sem inniheldur koltvísýring og þar sem fljótandi vatn kemst í snertingu við berg. Auk Evrópu hafa stjörnufræðingar séð merki þess að neðanjarðarhaf sé að finna á Ganýmedesi og Kallistó, tunglum Júpíters, og Trítoni, tungli Neptúnusar. Sambærilegir ísstrókar og þekktir eru á Enkeladusi hafi sést stafa frá yfirborði Trítons. „Þetta lykilhráefni gæti verið í svo miklu magni að það gæti staðið undir lífi í hafi Enkeladusar. Þetta er sláandi uppgötvun í stjörnulíffræði,“ segir Christopher Glein, reikistjörnu- og efnafræðingur við Southwest Research Intistute í Texas í Bandaríkjunum og einn rannsakendanna. Glein leggur þó áherslu á að niðurstaðan þýði ekki að líf hafi fundist á Enkeladusi. „Það er nauðsynlegt að hafa hráefnin en það getur verið að þau séu ekki nóg til þess að umhverfi utan jarðarinnar geti hýst líf. Hvort að líf gæti hafa kviknað í hafi Enkeladusar er enn opin spurning.“
Satúrnus Geimurinn Vísindi Tengdar fréttir Stærsti „garðúðari“ sólkerfisins við Satúrnus Hátt í tíu þúsund kílómetra langur vatnsstrókur frá Enkeladusi, ístungli Satúrnusar, sést teygja sig um reikistjörnukerfið eins og gusa úr garðúðara á nýlegum myndum James Webb-sjónaukans. Aldrei áður hefur slíkur strókur sést spanna svo miklar vegalengdir. 1. júní 2023 15:18 Vatnsgos á Evrópu vekur vonir um líf undir ísnum Greining á rúmlega tuttugu ára gömlum gögnum bendir til þess að vatnsstrókar stígi upp frá yfirborði ístungls Júpíters. 14. maí 2018 16:45 Örverur gætu þrifist í neðanjarðarhafi Enkeladusar Jarðhitastrýtur á hafsbotni gætu nært lífverur undir ísilögðu yfirborði tungls Satúrnusar. 1. mars 2018 10:15 Mest lesið Telur sig hafa orðið vitni að aðdraganda drápsins Innlent Fangaverðir á sjúkrahús eftir hópárás fanga Innlent Óvænt ávarp forsætisráðherra: „Við munum verja lýðveldið Ísland“ Innlent Trump hrósaði forsetanum fyrir færni í eigin móðurmáli Erlent „Þjóðin þarf að fá að vita hvernig þau hafa hagað sér á bak við tjöldin“ Innlent Sauð upp úr þegar Bryndís sagði Hildi fylgja vinnureglum Innlent Kemur kjarnorkuvetur á eftir kjarnorkuákvæðinu? Innlent „Það er orrustan um Ísland“ Innlent „Alvarleg yfirlýsing frá formanni flokks“ Innlent Þykir leitt að hafa valdið uppnámi Innlent Fleiri fréttir Fannst lifandi inni í kistu tveimur dögum eftir að leit hófst Stúlkur látnar afklæðast til að athuga með blæðingar Kvarta yfir því að reykur frá Kanada sé að skemma sumarið Bandaríkjamenn refsa sendifulltrúa SÞ í málefnum Palestínumanna Tveir létust í loftárásum Rússa á Kænugarð í nótt Trump hrósaði forsetanum fyrir færni í eigin móðurmáli Bindur vonir við „einn inn, einn út“ áætlun í innflytjendamálum Vill hefna vinar síns Bolsonaro með 50 prósenta tollum á Brasilíu Þrír látnir og sextán saknað eftir árás á fraktskip Sigldi á ísjaka á fleygiferð og komst naumlega af Ljóstruðu upp um heimilisfang sænska forsætisráðherrans á Strava Þurfa ekki lengur að fara úr skónum í öryggiseftirlitinu Rússar gera umfangsmikla drónaárás á yfir 700 skotmörk Eyddu færslum spjallmennisins sem lofuðu Adolf Hitler 109 látnir og yfir 160 saknað Er Trump að gefast upp á Pútín? Aðeins eitt mál enn óleyst í vopnahlésviðræðum Öllu flugi til og frá næststærstu borg Frakklands aflýst Náðu myndum af gesti frá annarri stjörnu Harma dauða ráðherrans en tjá sig ekki um hann Sakfelldir fyrir að kveikja í iðnaðarhúsnæði fyrir Wagner-málaliða Hafnar gagnrýni á samskipti við lyfjarisa í faraldrinum Bresk stjórnvöld hyggja á aðgerðir gegn trúnaðarsamningum Ekki fleiri greinst með mislinga í Bandaríkjunum í 33 ár Vill safna íbúum Gasa í lokaðar búðir og flytja síðan á brott Bandamenn fá hótunarbréf um 25 til 40 prósent toll „Þeir verða að geta varið sig“: Hættir við að hætta vopnasendingum Yfir hundrað látnir í Texas Ellefu dagar milli nýrra jarðganga í Færeyjum Samgönguráðherrann lést daginn sem Pútín rak hann Sjá meira
Stærsti „garðúðari“ sólkerfisins við Satúrnus Hátt í tíu þúsund kílómetra langur vatnsstrókur frá Enkeladusi, ístungli Satúrnusar, sést teygja sig um reikistjörnukerfið eins og gusa úr garðúðara á nýlegum myndum James Webb-sjónaukans. Aldrei áður hefur slíkur strókur sést spanna svo miklar vegalengdir. 1. júní 2023 15:18
Vatnsgos á Evrópu vekur vonir um líf undir ísnum Greining á rúmlega tuttugu ára gömlum gögnum bendir til þess að vatnsstrókar stígi upp frá yfirborði ístungls Júpíters. 14. maí 2018 16:45
Örverur gætu þrifist í neðanjarðarhafi Enkeladusar Jarðhitastrýtur á hafsbotni gætu nært lífverur undir ísilögðu yfirborði tungls Satúrnusar. 1. mars 2018 10:15