Um raforkumál á Vestfjörðum Elías Jónatansson skrifar 22. ágúst 2023 08:01 Á dögunum birtist á Vísi grein eftir Tómas Guðbjartsson um virkjunarhugmyndir Orkubús Vestfjarða. Undirritaður telur nauðsynlegt að bregðast við þessum skrifum og gera grein fyrir þeirri stöðu sem uppi er í orkumálum á Vestfjörðum og hvaða orkukostir eru raunhæfir horft til næstu ára frá sjónarhóli Orkubús Vestfjarða. Aflskortur og veikburða orkuöryggi Orkumál á Vestfjörðum einkennast af tvennu. Annars vegar er mikill aflskortur til staðar og hins vegar er orkuöryggi veikburða og tryggt með dísilrafstöðvum. Staðan í raforkumálum á Vestfjörðum er því ósjálfbær. Sérstaða orkumála á Vestfjörðum í samanburði við aðra landshluta felst í viðvarandi aflskorti og takmörkunum á afhendingaröryggi um flutningsnet. Um 50% af orkunni sem í dag er notuð á Vestfjörðum er flutt inn frá virkjunum í meira en 250 km fjarlægð frá notendum. Hin 50% orkunnar eru frá virkjunum á Vestfjörðum. Aflgeta virkjana á Vestfjörðum er mest um 21 MW ef þær hafa nægt vatn, en getur á köldum vetrardögum farið niður í 11 MW. Það gerist þegar aðrennsli að virkjunum er lítið og treysta þarf nær alfarið á rennsli úr tiltölulega litlum miðlunarlónum við virkjanir í Mjólká í Arnarfirði, 11 MW og Þverá í Steingrímsfirði 2,4 MW. Afl þeirra er bara brot af mestu heildaraflþörf á Vestfjörðum í dag sem er 44 MW. Um sjö þúsund íbúar Vestfjarða nota rafmagn á við 50 þúsund íbúa á höfuðborgarsvæðinu vegna þess að hús eru víðast hvar kynt með rafmagni þar sem enn er ekki kostur á jarðhitaveitu. Afhendingargeta flutningskerfis raforku er takmörkuð við eina ótrygga flutningslínu sem tengir raforkukerfi Vestfjarða við aðra hluta landsins (Byggðalínuhringinn). Mikil notkun jarðefnaeldsneytis Til að tryggja afhendingaröryggi fyrir samfélag og atvinnulíf á Vestfjörðum þarf nú að reiða sig á varafl sem framleitt er með jarðefnaeldsneyti. Varaafl til raforkuframleiðslu og til rafkyntra hitaveitna er dísilknúið. Á árinu 2022 þurfti að framleiða varmaorku í olíukötlum í 54 daga með jarðefnaeldsneyti. Þannig voru tvær milljónir lítra af olíu notaðar í varaafl fyrir rafkyntar hitaveitur á síðasta ári. Það samsvarar eldsneytisáfyllingu á 42 þúsund bíla. Staða raforkumála á Vestfjörðum er því með öllu óásættanleg og kallar á aðgerðir strax. Háleit markmið í loftslagsmálum verða hjáróma þegar heill landshluti byggir orkuöryggi sitt á jarðefnaeldsneyti. Það er borðleggjandi að þörf fyrir orkuframleiðslu úr jarðefnaeldsneyti mun aukast komi ekki til aðgerða strax. Vatnsdalsvirkjun leysir orkuskort á Vestfjörðum Orkubú Vestfjarða hefur horft til þess að reisa 20-30 MW virkjun í Vatnsfirði, svonefnda Vatnsdalsvirkjun. Vatnsdalsvirkjun er raunhæfur kostur og myndi bæta afhendingaröryggi mikið, enda er hún staðsett tiltölulega nálægt notendum. Virkjunin mun hafa jákvæð umhverfisleg áhrif á orkubúskap á Vestfjörðum og munar þar mest um að mikið drægi úr notkun olíuknúins varaafls. Í hönnun virkjunarinnar yrði líka gætt að umhverfislegum þáttum í umhverfismati auk þess sem þessi kostur ætti eftir að fara í gegnum umfjöllun í Rammaáætlun. Það er algjörlega nauðsynlegt að skoða þennan kost mjög ítarlega frá öllum hliðum, enda virðist hann hafa margt jákvæða kosti umfram aðrar leiðir. Vatnsdalsvirkjun er lykillinn að því að minnka líkur á straumleysi á Vestfjörðum um 90%. Það sýna hermilíkön fyrir kerfið. Aðrir kostir mun síðri Í grein Tómasar Guðbjartssonar leggur hann til tvær lausnir við orkuvanda Vestfjarða. Annars vegar smávirkjanir og hins vegar að rafmagnið verði tekið út af flutningsnetinu með nýrri línu frá Hrútafirði í Mjólká. Tómas telur þannig betra að leysa vanda Vestfirðinga með smávirkjunum sem þyrftu þá kannski að vera 50 til 60 að tölu til að mæta sömu aflþörf og Vatnsdalsvirkjun myndi gera. Þær þyrftu allar að hafa eigið uppistöðulón því annars væru þær gagnslausar til að mæta þeim vanda sem blasir við Vestfirðingum - aflskorti. En jafnvel þótt þær yrðu byggðar þá yrði áfram flókið að stýra raforkukerfinu með svo mörgum og litlum einingum. Þá má ekki gleyma því að aukinn kostnaður við að hafa við þær uppistöðulón og gera þær stýranlegar gerir þær svo dýrar að þær stæðu ekki undir fjárfestingunni við byggingu þeirra. Ég tel að þessi lausn sé því miður algjörlega óraunhæf. Hin leiðin væri að mati Tómasar að byggja nýja 160 km langa flutningslínu sem við gætum kallað Vestfjarðalínu 2, sem færi óumflýjanlega um hluta þeirra svæða sem skilgreind eru ósnert víðerni á Vestfjörðum. Rétt er að hafa í huga að núverandi Vesturlína er 45 ára gömul tréstauralína og mun innan tíðar þarfnast endurnýjunar. Lausnin felst þá óhjákvæmilega í að byggja nýja línu „strax“ og endurnýja þá væntanlega gömlu línuna á næstu tveimur áratugum. Orkubúið útilokar að sjálfsögðu ekki lausn með tvöfaldri línu, en hefur þó ákveðnar efasemdir um að auðvelt verði að leysa vandann nægilega fljótt með þeim hætti því þá þarf að finna leið til að semja við 70 landeigendur á þeirri 160 km löngu leið sem er úr Hrútatungu í Mjólká, á mettíma, auk þess sem tryggja þarf fjármagn, ekki bara í eina heldur í tvær línur á næstu 20 árum. Bygging fleiri dísilorkuvera leysir heldur ekki vandann. Lang raunhæfasti valkosturinn til lausnar er því uppbygging raforkuframleiðslu með vatnsaflsvirkjunum innan Vestfjarða. Höfundur er orkubússtjóri Orkubús Vestfjarða. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Orkumál Vatnsaflsvirkjanir Umhverfismál Vesturbyggð Mest lesið Stöðvum glæpagengi á Íslandi Hjalti Vigfússon Skoðun Gremjan í Grafarvogi Davíð Már Sigurðsson Skoðun Grafarvogsgremjan Þorlákur Axel Jónsson Skoðun Í minningu Frans páfa - sem tók sér nafn verndardýrlings dýra og náttúru Árni Stefán Árnason Skoðun Halldór 19.04.2025 Halldór Ekki lofa einhverju sem þú ætlar ekki að standa við Ágústa Árnadóttir Skoðun Flottu kjötauglýsingarnar í blöðunum... Ole Anton Bieltvedt Skoðun Þegar mannshjörtun mætast Jóna Hrönn Bolladóttir,Bjarni Karlsson Skoðun Í skjóli hinna hugrökku Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir Skoðun Tvær dætur á Gaza - páskahugvekja Viðar Hreinsson Skoðun Skoðun Skoðun Í minningu Frans páfa - sem tók sér nafn verndardýrlings dýra og náttúru Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Flottu kjötauglýsingarnar í blöðunum... Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Grafarvogsgremjan Þorlákur Axel Jónsson skrifar Skoðun Er ég að svindla? – Um sambýli manns og gervigreindar í sköpun og þekkingu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Fjármögnuðu stríðsvél Rússlands Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugleiðingar á páskum Ámundi Loftsson skrifar Skoðun Gremjan í Grafarvogi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Samlokan á borðinu: Hugleiðingar á föstudeginn langaum sjónvarpsþættina Adolescence Skúli Ólafsson skrifar Skoðun Móttaka skemmtiferðaskipa - hlustað á íbúa Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Námsfærni nemenda í íslenskum skólum: Eigum við að lækka rána? Sigríður Ólafsdóttir skrifar Skoðun Snorri byggir skoðun á skólakerfinu á reynslusögum annarra en Guðrún vitnar í ritrýndar heimildir Davíð Routley skrifar Skoðun Þegar mannshjörtun mætast Jóna Hrönn Bolladóttir,Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Horft til einkunna og annarra þátta við innritun í framhaldsskóla Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Kristján á Sprengisandi lendir í ágjöf Björn Ólafsson skrifar Skoðun Unglingar eiga skilið heildstætt mat frá framhaldsskólum Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Stöðvum glæpagengi á Íslandi Hjalti Vigfússon skrifar Skoðun Jafnlaunavottun - „Hverjir græða á jafnlaunavottun“ Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Gervigreind í skólum: Tækifæri sem fáir eru að ræða? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Hvernig húsnæðismarkað vill Viðskiptaráð? skrifar Skoðun Enginn matur og næring án sérfræðiþekkingar Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar Skoðun Öll endurhæfing er í eðli sínu starfsendurhæfing Sveindís Anna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun „Bíddu, varst þú ekki að biðja um þessa greiðslu?“ Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Rétta leiðin til endurreisnar menntakerfisins? Birgir Finnsson skrifar Skoðun Tvær dætur á Gaza - páskahugvekja Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Ef það líkist þjóðarmorði – þá er það þjóðarmorð! Ólafur Ingólfsson skrifar Skoðun Vinnustaðir fatlaðs fólks Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun Þjónustustefna sveitarfélaga: Formsatriði eða mikilvægt stjórntæki? Jón Hrói Finnsson skrifar Skoðun Blóð, sviti og tár Jökull Jörgensen skrifar Skoðun Ertu knúin/n fram af verðugleika eða óverðugleika? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Skoðun Er hægt að stjórna bæjarfélagi með óskhyggju? Sigurþóra Bergsdóttir skrifar Sjá meira
Á dögunum birtist á Vísi grein eftir Tómas Guðbjartsson um virkjunarhugmyndir Orkubús Vestfjarða. Undirritaður telur nauðsynlegt að bregðast við þessum skrifum og gera grein fyrir þeirri stöðu sem uppi er í orkumálum á Vestfjörðum og hvaða orkukostir eru raunhæfir horft til næstu ára frá sjónarhóli Orkubús Vestfjarða. Aflskortur og veikburða orkuöryggi Orkumál á Vestfjörðum einkennast af tvennu. Annars vegar er mikill aflskortur til staðar og hins vegar er orkuöryggi veikburða og tryggt með dísilrafstöðvum. Staðan í raforkumálum á Vestfjörðum er því ósjálfbær. Sérstaða orkumála á Vestfjörðum í samanburði við aðra landshluta felst í viðvarandi aflskorti og takmörkunum á afhendingaröryggi um flutningsnet. Um 50% af orkunni sem í dag er notuð á Vestfjörðum er flutt inn frá virkjunum í meira en 250 km fjarlægð frá notendum. Hin 50% orkunnar eru frá virkjunum á Vestfjörðum. Aflgeta virkjana á Vestfjörðum er mest um 21 MW ef þær hafa nægt vatn, en getur á köldum vetrardögum farið niður í 11 MW. Það gerist þegar aðrennsli að virkjunum er lítið og treysta þarf nær alfarið á rennsli úr tiltölulega litlum miðlunarlónum við virkjanir í Mjólká í Arnarfirði, 11 MW og Þverá í Steingrímsfirði 2,4 MW. Afl þeirra er bara brot af mestu heildaraflþörf á Vestfjörðum í dag sem er 44 MW. Um sjö þúsund íbúar Vestfjarða nota rafmagn á við 50 þúsund íbúa á höfuðborgarsvæðinu vegna þess að hús eru víðast hvar kynt með rafmagni þar sem enn er ekki kostur á jarðhitaveitu. Afhendingargeta flutningskerfis raforku er takmörkuð við eina ótrygga flutningslínu sem tengir raforkukerfi Vestfjarða við aðra hluta landsins (Byggðalínuhringinn). Mikil notkun jarðefnaeldsneytis Til að tryggja afhendingaröryggi fyrir samfélag og atvinnulíf á Vestfjörðum þarf nú að reiða sig á varafl sem framleitt er með jarðefnaeldsneyti. Varaafl til raforkuframleiðslu og til rafkyntra hitaveitna er dísilknúið. Á árinu 2022 þurfti að framleiða varmaorku í olíukötlum í 54 daga með jarðefnaeldsneyti. Þannig voru tvær milljónir lítra af olíu notaðar í varaafl fyrir rafkyntar hitaveitur á síðasta ári. Það samsvarar eldsneytisáfyllingu á 42 þúsund bíla. Staða raforkumála á Vestfjörðum er því með öllu óásættanleg og kallar á aðgerðir strax. Háleit markmið í loftslagsmálum verða hjáróma þegar heill landshluti byggir orkuöryggi sitt á jarðefnaeldsneyti. Það er borðleggjandi að þörf fyrir orkuframleiðslu úr jarðefnaeldsneyti mun aukast komi ekki til aðgerða strax. Vatnsdalsvirkjun leysir orkuskort á Vestfjörðum Orkubú Vestfjarða hefur horft til þess að reisa 20-30 MW virkjun í Vatnsfirði, svonefnda Vatnsdalsvirkjun. Vatnsdalsvirkjun er raunhæfur kostur og myndi bæta afhendingaröryggi mikið, enda er hún staðsett tiltölulega nálægt notendum. Virkjunin mun hafa jákvæð umhverfisleg áhrif á orkubúskap á Vestfjörðum og munar þar mest um að mikið drægi úr notkun olíuknúins varaafls. Í hönnun virkjunarinnar yrði líka gætt að umhverfislegum þáttum í umhverfismati auk þess sem þessi kostur ætti eftir að fara í gegnum umfjöllun í Rammaáætlun. Það er algjörlega nauðsynlegt að skoða þennan kost mjög ítarlega frá öllum hliðum, enda virðist hann hafa margt jákvæða kosti umfram aðrar leiðir. Vatnsdalsvirkjun er lykillinn að því að minnka líkur á straumleysi á Vestfjörðum um 90%. Það sýna hermilíkön fyrir kerfið. Aðrir kostir mun síðri Í grein Tómasar Guðbjartssonar leggur hann til tvær lausnir við orkuvanda Vestfjarða. Annars vegar smávirkjanir og hins vegar að rafmagnið verði tekið út af flutningsnetinu með nýrri línu frá Hrútafirði í Mjólká. Tómas telur þannig betra að leysa vanda Vestfirðinga með smávirkjunum sem þyrftu þá kannski að vera 50 til 60 að tölu til að mæta sömu aflþörf og Vatnsdalsvirkjun myndi gera. Þær þyrftu allar að hafa eigið uppistöðulón því annars væru þær gagnslausar til að mæta þeim vanda sem blasir við Vestfirðingum - aflskorti. En jafnvel þótt þær yrðu byggðar þá yrði áfram flókið að stýra raforkukerfinu með svo mörgum og litlum einingum. Þá má ekki gleyma því að aukinn kostnaður við að hafa við þær uppistöðulón og gera þær stýranlegar gerir þær svo dýrar að þær stæðu ekki undir fjárfestingunni við byggingu þeirra. Ég tel að þessi lausn sé því miður algjörlega óraunhæf. Hin leiðin væri að mati Tómasar að byggja nýja 160 km langa flutningslínu sem við gætum kallað Vestfjarðalínu 2, sem færi óumflýjanlega um hluta þeirra svæða sem skilgreind eru ósnert víðerni á Vestfjörðum. Rétt er að hafa í huga að núverandi Vesturlína er 45 ára gömul tréstauralína og mun innan tíðar þarfnast endurnýjunar. Lausnin felst þá óhjákvæmilega í að byggja nýja línu „strax“ og endurnýja þá væntanlega gömlu línuna á næstu tveimur áratugum. Orkubúið útilokar að sjálfsögðu ekki lausn með tvöfaldri línu, en hefur þó ákveðnar efasemdir um að auðvelt verði að leysa vandann nægilega fljótt með þeim hætti því þá þarf að finna leið til að semja við 70 landeigendur á þeirri 160 km löngu leið sem er úr Hrútatungu í Mjólká, á mettíma, auk þess sem tryggja þarf fjármagn, ekki bara í eina heldur í tvær línur á næstu 20 árum. Bygging fleiri dísilorkuvera leysir heldur ekki vandann. Lang raunhæfasti valkosturinn til lausnar er því uppbygging raforkuframleiðslu með vatnsaflsvirkjunum innan Vestfjarða. Höfundur er orkubússtjóri Orkubús Vestfjarða.
Skoðun Í minningu Frans páfa - sem tók sér nafn verndardýrlings dýra og náttúru Árni Stefán Árnason skrifar
Skoðun Er ég að svindla? – Um sambýli manns og gervigreindar í sköpun og þekkingu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Samlokan á borðinu: Hugleiðingar á föstudeginn langaum sjónvarpsþættina Adolescence Skúli Ólafsson skrifar
Skoðun Námsfærni nemenda í íslenskum skólum: Eigum við að lækka rána? Sigríður Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Snorri byggir skoðun á skólakerfinu á reynslusögum annarra en Guðrún vitnar í ritrýndar heimildir Davíð Routley skrifar
Skoðun Horft til einkunna og annarra þátta við innritun í framhaldsskóla Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar
Skoðun Enginn matur og næring án sérfræðiþekkingar Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar
Skoðun Þjónustustefna sveitarfélaga: Formsatriði eða mikilvægt stjórntæki? Jón Hrói Finnsson skrifar