Bann við reykingum í fjöleignarhúsum? Tinna Andrésdóttir skrifar 23. nóvember 2023 09:30 Inn á borð Húseigendafélagsins rata fjölmörg mál vegna ónæðis reykinga íbúa í fjöleignarhúsum. Reykingar eru oft stundaðar á svölum, sérafnotaflötum og/eða lóðum fjöleignarhúsa í algjöru óhófi en til eru dæmi um að íbúar íbúða skiptast á að fara út yfir allan daginn, öll kvöld og jafnvel á næturnar líka. Þá geta íbúar nærliggjandi eigna hvorki haft opinn glugga né dyr á íbúðum sínum. Sumir íbúðareigendur geta ekki nýtt garða sína þar sem nágrannar þeirra reykja viðstöðulaust svo að reyk leggur yfir allan garðinn. Í öðrum tilfellum hafa reykingar í og við íbúðir oft engin áhrif á aðra íbúa hússins og því ekki tilefni til þess að bregðast við. Lög um fjöleignarhús Það eru engin bein ákvæði í fjöleignarhúsalögum um reykingar. Í lögunum er almennt kveðið á um að íbúar skuli gæta þess að valda sambýlisfólki sínu ekki óþarfa ama og óþægindum. Telja má að reykingar í íbúðum, svölum eða á lóð falli undir það en bann við reykingum í og við íbúðir hefur hingað til þótt of langt gengið. Lög um fjöleignarhús hafa verið túlkuð þannig að eigendur geti tæplega, nema með samþykki allra, lagt bann við reykingum í og við íbúðir, en tímarnir breytast hratt og umburðarlyndi gagnvart reykingum verður æ minni. Í dag sjáum við að réttarþróunin stefnir í átt að frekari þrengingum gagnvart reykingum. Í tóbaksvarnarlögum frá árinu 2002 var lagt bann við reykingum í sameiginlegu húsrými fjöleignarhúsa. Slíkt bann nær þó ekki til reykinga á sameiginlegri lóð, á svölum íbúða eða sérafnotaflötum sem lögum samkvæmt telst séreign. Vald húsfélaga til að setja reglur um hagnýtingu séreigna eru mun þrengri en þegar um sameign er að tefla. Meginreglan er sú að eigandi má gera það í sinni eign sem telst venjulegt og eðlilegt. Stórfelldar og tillitslausar reykingar á svölum íbúða falla ekki þar undir. Ótækt er að leggja bann við reykingum því að sá sem stundar reykingarnar myndi aldrei veita sitt samþykki fyrir banninu. Lögin taka samt á athöfnum íbúa sem valda öðrum ónæði og því þyrfti að senda reykingarfólkinu áskorun í von um að þau láti af reykingunum. Ef reykingafólkið lætur ekki segjast getur húsfélagið eða þolendur gripið til þeirra úrræða sem fjöleignarhúsalögin hafa að geyma og í grófum tilvikum krafist þess að viðkomandi flytji og selji íbúð sína. Það er langt, strangt og kostnaðarsamt ferli þar sem nauðsynlegt er að fá úrskurð dómara og aðkomu sýslumanns. Lög um tóbaksvarnir Þegar reykingar og skorður við þeim eru skoðaðar verður að líta til þess yfirlýsta markmiðs tóbaksvarnarlaga að virða skuli þann rétt fólks að þurfa ekki að anda að sér lofti sem er mengað tóbaksreyk af völdum annarra. Í reglugerð um tóbaksreyk kemur enn fremur fram að markmið hennar sé að tryggja að þeir sem ekki reykja verði ekki fyrir skaða og óþægindum af völdum tóbaksreyk. Í 6. gr. reglugerðarinnar segir að þar sem leyfðar eru reykingar utanhúss skuli þess gætt að tóbaksreykur berist ekki inn í húsnæði sem svæði tilheyrir eða húsnæði annarra, hvort heldur um dyr, glugga eða loftinntök. Þá hafa ýmsir aðilar, svo sem Landlæknisembættið og Krabbameinsfélagið, unnið að tóbaksvörnum og stefnan er sú að sá sem ekki reykir á rétt á því að lifa án óbeinna reykinga. Lagabreyting Ávinningurinn af því að innleiða reglur sem stuðla að reyklausu umhverfi er mikill. Alþjóða heilbrigðismálatofnunin og Krabbameinsfélagið hér á landi hafa bent á nokkrar staðreyndir hvað það varðar. Það að leggja bann við reykingum í nærumhverfi fólks verndar alla fyrir hættunni sem fylgir óbeinum reykingum. Það getur breytt félagslegum viðmiðum með því að gera reykingar síður ásættanlegar sem dregur bæði úr beinum og óbeinum reykingum. Auk þess getur það minnkað hættuna á því að fólk verði fyrir óbeinum reykingum og dregur úr heilsufarslegum ójöfnuði ásamt því að draga úr hættu á hjartasjúkdómum og sjúkdómseinkennum í öndunarfærum. Er ekki kominn tími á að styrkja rétt íbúa að búa í reyklausu umhverfi með beinum lagaákvæðum? Hægt væri að breyta lögunum á þann veg að aukinn meirihluti (2/3) eigenda geti lagt bann við stórfelldum reykingum á svölum, séreignarflötum og lóð fjöleignarhúsa. Þá yrði bannið fært í húsreglur og þeim þinglýst á hvern eignarhluta. Við getum ekki horft fram hjá markmiði tóbaksvarnarlaga að virða skuli rétt fólks að þurfa ekki að anda að sér lofti sem er mengað tóbaksreyk. Samkvæmt tóbaksvarnarlögum er réttur reyklausra íbúa í fjölbýlishúsum skýr. Í áranna rás hafa íslensk stjórnvöld verið í fararbroddi í heiminum í lagasetningu og forvörnum á sviði tóbaksvarna og mörg lönd litið hingað til lands þegar marka á stefnu í tóbaksvörnum. Frá 1985 hefur þrisvar verið hert á ákvæðum tóbaksvarnarlaga í þeim tilgangi að koma í veg fyrir að fólk þurfi að anda að sér tóbaksreykt frá öðrum. Þrátt fyrir markmið tóbaksvarnarlaga getur verið afar erfitt fyrir eigendur í fjölbýlishúsum að leggja bann við reykingum í og við húsið, þar sem lög um fjöleignarhús setja þröngar skorður við reglum hvað varðar hagnýtingu séreignar. Lagabreytingar sem þessar eru ekki ný af nálinni. Árið 2011 var lögum um fjöleignarhús breytt að því leyti að aðeins þurfti samþykki aukins meirihluta eigenda fyrir hunda- og kattahaldi í fjölbýlishúsum, sem áður þurfti samþykki allra. Þá þarf ekki samþykki annarra fyrir hunda- og kattahaldi ef um er að ræða sérinngang eignarhluta. Á þeim tíma var æ algengara að fólk héldi gæludýr og umburðarlyndi gagnvart þeim jókst til muna.Voru lögin rýmkuð að þessu leyti með heilt yfir góðum árangri og fáum árekstrum. Reykingar eru á hröðu undanhaldi. Markmið tóbaksvarnarlaga nær ekki fram að ganga ef eigendur fjölbýlishúsa geta ekki lagt bann við stórfelldum reykingum nema að sækja rétt sinn, að búa í reyklausu umhverfi, til dómstóla. Þá verðum við að vega og meta þann rétt eigenda að stunda sínar reykingar hvar og hvenær sem er og þann rétt eigenda að búa í reyklausu umhverfi. Er svarið ekki nokkuð augljóst? Höfundur er lögfræðingur hjá Húseigendafélaginu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Áfengi og tóbak Málefni fjölbýlishúsa Nágrannadeilur Tinna Andrésdóttir Mest lesið Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson Skoðun Almageddon? Eyþór Kristleifsson Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Svartir föstudagar í boði íslenskra stjórnvalda Haukur Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar Skoðun Sjálfstætt fólk Kristín Linda Jónsdóttir skrifar Skoðun Óstjórn í húsnæðismálum Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Arfur stjórnmálanna 2024 Elvar Eyvindsson skrifar Skoðun Kjósum rétt(indi) fyrir fatlað fólk! Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Frelsi er allra, ekki fárra útvaldra Jón Óskar Sólnes skrifar Skoðun Menntun og tækifæri: Hvað veljum við fyrir Ísland? Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Eyðimerkurganga kosningabaráttunnar? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan eða evran? Kostir og gallar Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Kjóstu meiri árangur Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hvaða hlekkur ert þú í keðjunni? Ellý Tómasdóttir skrifar Skoðun Laxeldið verður ekki stöðvað Kristinn H. Gunnarsson skrifar Skoðun Þroskamerki þjóðar Tómas Torfason skrifar Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Var stytting náms til stúdentsprófs í þágu ungmenna? Sigurður E. Sigurjónsson skrifar Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson skrifar Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Sjálfstæðar konur? Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Fullveldinu er fórnað með aðild að Evrópusambandinu Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Endurhugsum dæmið, endurnýtum textíl Guðbjörg Rut Pálmadóttir skrifar Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Um kosningar, gulrætur og verðbólgu Jean-Rémi Chareyre skrifar Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson skrifar Skoðun Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson skrifar Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson skrifar Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Þegar náttúruvinir hitta frambjóðendur. Hjálpartæki kjósandans Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Svartir föstudagar í boði íslenskra stjórnvalda Haukur Guðmundsson skrifar Skoðun Eitt heimili, ein fjölskylda og ein heilsa Pétur Heimisson skrifar Sjá meira
Inn á borð Húseigendafélagsins rata fjölmörg mál vegna ónæðis reykinga íbúa í fjöleignarhúsum. Reykingar eru oft stundaðar á svölum, sérafnotaflötum og/eða lóðum fjöleignarhúsa í algjöru óhófi en til eru dæmi um að íbúar íbúða skiptast á að fara út yfir allan daginn, öll kvöld og jafnvel á næturnar líka. Þá geta íbúar nærliggjandi eigna hvorki haft opinn glugga né dyr á íbúðum sínum. Sumir íbúðareigendur geta ekki nýtt garða sína þar sem nágrannar þeirra reykja viðstöðulaust svo að reyk leggur yfir allan garðinn. Í öðrum tilfellum hafa reykingar í og við íbúðir oft engin áhrif á aðra íbúa hússins og því ekki tilefni til þess að bregðast við. Lög um fjöleignarhús Það eru engin bein ákvæði í fjöleignarhúsalögum um reykingar. Í lögunum er almennt kveðið á um að íbúar skuli gæta þess að valda sambýlisfólki sínu ekki óþarfa ama og óþægindum. Telja má að reykingar í íbúðum, svölum eða á lóð falli undir það en bann við reykingum í og við íbúðir hefur hingað til þótt of langt gengið. Lög um fjöleignarhús hafa verið túlkuð þannig að eigendur geti tæplega, nema með samþykki allra, lagt bann við reykingum í og við íbúðir, en tímarnir breytast hratt og umburðarlyndi gagnvart reykingum verður æ minni. Í dag sjáum við að réttarþróunin stefnir í átt að frekari þrengingum gagnvart reykingum. Í tóbaksvarnarlögum frá árinu 2002 var lagt bann við reykingum í sameiginlegu húsrými fjöleignarhúsa. Slíkt bann nær þó ekki til reykinga á sameiginlegri lóð, á svölum íbúða eða sérafnotaflötum sem lögum samkvæmt telst séreign. Vald húsfélaga til að setja reglur um hagnýtingu séreigna eru mun þrengri en þegar um sameign er að tefla. Meginreglan er sú að eigandi má gera það í sinni eign sem telst venjulegt og eðlilegt. Stórfelldar og tillitslausar reykingar á svölum íbúða falla ekki þar undir. Ótækt er að leggja bann við reykingum því að sá sem stundar reykingarnar myndi aldrei veita sitt samþykki fyrir banninu. Lögin taka samt á athöfnum íbúa sem valda öðrum ónæði og því þyrfti að senda reykingarfólkinu áskorun í von um að þau láti af reykingunum. Ef reykingafólkið lætur ekki segjast getur húsfélagið eða þolendur gripið til þeirra úrræða sem fjöleignarhúsalögin hafa að geyma og í grófum tilvikum krafist þess að viðkomandi flytji og selji íbúð sína. Það er langt, strangt og kostnaðarsamt ferli þar sem nauðsynlegt er að fá úrskurð dómara og aðkomu sýslumanns. Lög um tóbaksvarnir Þegar reykingar og skorður við þeim eru skoðaðar verður að líta til þess yfirlýsta markmiðs tóbaksvarnarlaga að virða skuli þann rétt fólks að þurfa ekki að anda að sér lofti sem er mengað tóbaksreyk af völdum annarra. Í reglugerð um tóbaksreyk kemur enn fremur fram að markmið hennar sé að tryggja að þeir sem ekki reykja verði ekki fyrir skaða og óþægindum af völdum tóbaksreyk. Í 6. gr. reglugerðarinnar segir að þar sem leyfðar eru reykingar utanhúss skuli þess gætt að tóbaksreykur berist ekki inn í húsnæði sem svæði tilheyrir eða húsnæði annarra, hvort heldur um dyr, glugga eða loftinntök. Þá hafa ýmsir aðilar, svo sem Landlæknisembættið og Krabbameinsfélagið, unnið að tóbaksvörnum og stefnan er sú að sá sem ekki reykir á rétt á því að lifa án óbeinna reykinga. Lagabreyting Ávinningurinn af því að innleiða reglur sem stuðla að reyklausu umhverfi er mikill. Alþjóða heilbrigðismálatofnunin og Krabbameinsfélagið hér á landi hafa bent á nokkrar staðreyndir hvað það varðar. Það að leggja bann við reykingum í nærumhverfi fólks verndar alla fyrir hættunni sem fylgir óbeinum reykingum. Það getur breytt félagslegum viðmiðum með því að gera reykingar síður ásættanlegar sem dregur bæði úr beinum og óbeinum reykingum. Auk þess getur það minnkað hættuna á því að fólk verði fyrir óbeinum reykingum og dregur úr heilsufarslegum ójöfnuði ásamt því að draga úr hættu á hjartasjúkdómum og sjúkdómseinkennum í öndunarfærum. Er ekki kominn tími á að styrkja rétt íbúa að búa í reyklausu umhverfi með beinum lagaákvæðum? Hægt væri að breyta lögunum á þann veg að aukinn meirihluti (2/3) eigenda geti lagt bann við stórfelldum reykingum á svölum, séreignarflötum og lóð fjöleignarhúsa. Þá yrði bannið fært í húsreglur og þeim þinglýst á hvern eignarhluta. Við getum ekki horft fram hjá markmiði tóbaksvarnarlaga að virða skuli rétt fólks að þurfa ekki að anda að sér lofti sem er mengað tóbaksreyk. Samkvæmt tóbaksvarnarlögum er réttur reyklausra íbúa í fjölbýlishúsum skýr. Í áranna rás hafa íslensk stjórnvöld verið í fararbroddi í heiminum í lagasetningu og forvörnum á sviði tóbaksvarna og mörg lönd litið hingað til lands þegar marka á stefnu í tóbaksvörnum. Frá 1985 hefur þrisvar verið hert á ákvæðum tóbaksvarnarlaga í þeim tilgangi að koma í veg fyrir að fólk þurfi að anda að sér tóbaksreykt frá öðrum. Þrátt fyrir markmið tóbaksvarnarlaga getur verið afar erfitt fyrir eigendur í fjölbýlishúsum að leggja bann við reykingum í og við húsið, þar sem lög um fjöleignarhús setja þröngar skorður við reglum hvað varðar hagnýtingu séreignar. Lagabreytingar sem þessar eru ekki ný af nálinni. Árið 2011 var lögum um fjöleignarhús breytt að því leyti að aðeins þurfti samþykki aukins meirihluta eigenda fyrir hunda- og kattahaldi í fjölbýlishúsum, sem áður þurfti samþykki allra. Þá þarf ekki samþykki annarra fyrir hunda- og kattahaldi ef um er að ræða sérinngang eignarhluta. Á þeim tíma var æ algengara að fólk héldi gæludýr og umburðarlyndi gagnvart þeim jókst til muna.Voru lögin rýmkuð að þessu leyti með heilt yfir góðum árangri og fáum árekstrum. Reykingar eru á hröðu undanhaldi. Markmið tóbaksvarnarlaga nær ekki fram að ganga ef eigendur fjölbýlishúsa geta ekki lagt bann við stórfelldum reykingum nema að sækja rétt sinn, að búa í reyklausu umhverfi, til dómstóla. Þá verðum við að vega og meta þann rétt eigenda að stunda sínar reykingar hvar og hvenær sem er og þann rétt eigenda að búa í reyklausu umhverfi. Er svarið ekki nokkuð augljóst? Höfundur er lögfræðingur hjá Húseigendafélaginu.
Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar
Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar
Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar
Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar