Ingólfur krítar liðugt Kristinn H. Gunnarsson skrifar 14. júní 2024 15:31 Ingólfur Ásgeirsson, stofnandi Icelandic wildlife fund, íslenska náttúruverndarsjóðsins, skrifar í gær á visir.is og telur laxeldið á Vestfjörðum skipta litlu máli fyrir Vestfirðinga. Honum tekst að halla réttu máli svo að jafnast á við starfsmann hans, Jón Kaldal, í nýlegum greinaskrifum. Ársverkin eru a.m.k. fimm sinnum fleiri Ingólfur skrifar: „Ársverk í sjókvíaeldi á öllu landinu (Austfirðir meðtaldir) eru 330 samkvæmt nýjustu ársreikningum fyrirtækja í þessum iðnaði.“ Þessi fullyrðin er tekin úr skýrslu Hagfræðistofnunar Háskóla íslands sem heitir Áhrif laxeldis í opnum sjókvíum á byggð og efnahagslíf og dagsett er í nóvember 2023 og lagfærð í apríl 2024. Skýrslan var unnin fyrir Ingólf og félaga. En í skýrslunni segir líka, og því sleppir Ingólfur, að samkvæmt staðgreiðsluskrám hafi starfsmenn árið 2022 í fiskeldi verið orðnir 710. Því ber vel saman við tölur frá samtökum fyrirtækja í sjávarútvegi sem gefa upp 723 starfsmenn í maí 2023 og fá þá tölu frá Hagstofu Íslands. Vestfjarðastofa telur að beinu störfin á Vestfjörðum einum séu um 300. Nýrri tölur hef ég ekki en víst er að þeim hefur fjölgað. Svo þarf að bæta við afleiddum störfum til þess að hafa heildaráhrifin af atvinnugreininni. Þar er talið að þau sé 0,8 til 1 starf fyrir hvert eitt beint starf. Því má ætla að 1.500 – 2.000 störf séu vegna fiskeldisins. Engir erlendir farandverkamenn Ingólfur skrifar í framhaldi af fullyrðingu sinni um 330 ársverkin: „Þar af sinna þeim að stórum hluta erlendir farandstarfsmenn, sem dvelja hér á landi tímabundið.“ Svo vill til að í októberbyrjun 2023 fullyrti Inga Lind Karlsdóttir, sem situr í stjórn þessa sama sjóðs með Ingólfi, í þætti á Bylgjunni að mest væri það erlendir farandverkamenn sem ynnu við fiskeldið. Í framhaldi af var þetta athugað. Þá fengust þau svör að enginn af 189 starfsmönnum Arnarlax væri erlendur farandverkamaður. Á sunnanverðum Vestfjörðum voru þá 136 starfsmenn og allir með lögheimili á svæðinu. Hjá Arctic Fish voru 125 starfsmenn og allir búsettir á Vestfjörðum, enginn var frá starfsmannaleigum. Þriðja stóra eldisfyrirtækið á Vestfjörðum er Háafell. Þar voru þá 22 starfsmenn, þar af 6 erlendir og alir búsettir við Djúp. Tvö önnur minni eldisfyrirtæki voru með 15 starfsmenn og aðeins einn þeirra var erlendur. Sá hafði unnið við eldið í þrjú ár ásamt því að leika handknattleik á Ísafirði.Niðurstaðan er skýr: enginn erlendur farandverkamaður var starfandi við fiskeldið á Vestfjörðum í október 2023. Ég hef ekki neinar fréttir um að það hafi breyst síðan. Þetta má lesa í fréttum á vefnum Bæjarins besta 25.október sl. Fjöldi barna í samræmi við landsmeðaltal Ingólfur heldur því fram í grein sinni og vísar til skýrslu Hagfræðistofnunar því til stuðnings að á sunnanverðum Vestfjörðum hafi börnum fækkað,fjölskyldum fækkað og að karlar séu orðnir hlutfallslega fleiri en konur svo um muni. Svo fullyrðir Ingólfur: „Tölurnar í skýrslunni afsanna að sjókvíaeldi á laxi styrki varanlega búsetu í brothættum sjávarbyggðum.“ Í heildina er verið að draga upp þá mynd að svæðið sé að verstöð fyrir fiskeldið, mönnuð af erlendum farandverkamönnum. Það er öðru nær og sjálf skýrsla Hagfræðistofnunar dregur það skýrt fram. En fyrst að fullyrðingunni um fækkun barna. Hagfræðistofnun telur saman börn 15 ára og yngri í þorpunum þremur á svæðinu og ber saman við landsmeðaltalið í byrjun árs. Þá voru 19,5% landsmanna á þessum aldri. Samkvæmt tölum Hagfræðistofnunar var hlutfallið 19% á Patreksfirði, 18% á Tálknafirði og 14% á Bíldudal. Hér þarf að leiðrétta Hagfræðistofnun lítillega. Það býr fólk utan þorpanna og þar eru börn. Að teknu tilliti til þess þá búa 238 börn á svæðinu en ekki 224. Það gerir 19,1% af íbúunum sem er nánast það sama og á landsvísu. Hlutfall barna 15 ára og yngri er ekkert frábrugðið því sem er á landinu að meðaltali. Börnum á svæðinu hefur fækkað frá 2014 til 2024 um 8% eða úr 259 í 238. Skýringin er einföld og Hagfræðistofnun yfirsást hún. Haustið 2016 hætti fiskvinnslan á Tálknafirði starfsemi og þessum stærsta vinnustað í Tálknafirði var lokað. Íbúum sveitarfélagsins fækkað á skömmum tíma úr 303 í 231 eða um 23%. Þá flutti margar fjölskyldur burt.Það var ekki fiskeldið sem orsakaði lokunina heldur annað. Þvert á móti hefur fiskeldið hjálpað til að milda höggið.En enn hefur plássið ekki jafnað sig og síðustu tölur eru að 267 búi í firðinum. Varðandi kynjahallann þá er það ekki nýtilkomið vandamál. Áður en fiskeldi kom til sögunnar var það áberandi. Í skýrslu Byggðastofnunnar frá júlí 2008 var fjallað um alvarlegt ástand víða á landsbyggðinni. Þar segir um Vesturbyggð að íbúum hafi fækkað um 37,7% frá 1991 til 2007. Karlar hafi þá verið allt að 11% fleiri en konur. Íbúum hefur fjölgað vegna fiskeldisins, fasteignaverð þrefaldast En Hagfræðistofnun bendir líka á jákvæðu áhrifin, þótt Ingólfur Ásgeirsson vilji ekki vísa til þess. Þau eru að laun eru góð , að meðaltali um 6% yfir landsmeðaltali, íbúaþróun hefur snúist við, íbúum er hætt að fækka og þeim hefur fjölgað töluvert og það sem eru jákvæðustu teiknin er að íbúðaverð á Patreksfirði hefur þrefaldast á fáum árum eftir að fiskeldið komst á koppinn. Þetta eru allt merki um framfarir í samfélaginu og sveitarfélagið þarf að stækka leikskólana svo dæmi sé tekið. Íbúðaverð á Patreksfirði er ekki lengur það lægsta á landinu , en er að vísu enn lágt miðað við höfuðborgarsvæðið. Eitt er alveg víst að ef krafa Ingólfs , Jóns Kaldal og félaga um bann við laxeldi nær fram að ganga að þá munu þessi áhrif ganga til baka mjög hratt. Um 300 bein störf munu hverfa, um eitt þúsund manns munu væntanlega flytjast burt og fasteignaverðið mun falla í sama far og var áður og ef til vill verða enn lægra en það áður var lægst. Tjón einstaklinganna verður talið í milljörðum króna og tjón þjóðarbúsins til viðbótar myndi verða talið í tugum milljarða króna á hverju ári. Hver ætlar að borga okkur skaðann? Höfundur er ritstjóri. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Fiskeldi Sjókvíaeldi Mest lesið Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh Skoðun Kjaftæði Elliði Vignisson Skoðun Vitsmunaleg vanstilling í boði ungra Sjálfstæðiskvenna Erna Mist Skoðun Falleinkunn fyrrum forseta Vilhjálmur Þorsteinsson,Viktor Orri Valgarðsson Skoðun Fólk eða fífl? Anna Gunndís Guðmundsdóttir Skoðun Vill íslenska þjóðin halda í einmenninguna? Matthildur Björnsdóttir Skoðun Ólögleg meðvirkni lækna Teitur Ari Theodórsson Skoðun Verklausi milljónakennarinn Þórunn Sveinbjarnardóttir Skoðun Afleiðingar verkfallsaðgerða á minnstu börnin - krafa um svör Jóhanna Dröfn Stefánsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Vill íslenska þjóðin halda í einmenninguna? Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Inngilding eða „aðskilnaður“? Jasmina Vajzović Crnac skrifar Skoðun Vonin má aldrei deyja Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh skrifar Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Fólk eða fífl? Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Eru til lausnir við mönnunarvanda heilsugæslunnar? Gunnlaugur Már Briem skrifar Skoðun Er eitthvað mál að handtaka börn? Elsa Bára Traustadóttir skrifar Skoðun Er ferðaþjónusta útlendingavandamál? Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Íslenska kerfið framleiðir afbrotamenn Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Ekki fokka þessu upp! Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Kosningaloforð og hvað svo? Björn Snæbjörnsson skrifar Skoðun Fólk, fjárfestingar og framfarir Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Húsnæðis- og skipulagsmál Anna Sofía Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Falleinkunn fyrrum forseta Vilhjálmur Þorsteinsson,Viktor Orri Valgarðsson skrifar Skoðun Séreignarsparnaður nauðsynlegur valkostur til að létta greiðslubyrði Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Skattlögð þegar við þénum, eigum og eyðum Aron H. Steinsson skrifar Skoðun Kjaftæði Elliði Vignisson skrifar Skoðun Vitsmunaleg vanstilling í boði ungra Sjálfstæðiskvenna Erna Mist skrifar Skoðun Lítið gert úr áhyggjum íbúa Ölfuss og annarra landsmanna Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Kyrrstöðuna verður að rjúfa! Lausn fyrir verðandi innviðaráðherra Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun Íslenskan og menningararfurinn Sólveig Dagmar Þórisdóttir skrifar Skoðun Mannúðlegri úrræði Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Læknar á landsbyggðinni Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Íslensk verðtrygging á mannamáli! Elín Íris Fanndal Jónasdóttir skrifar Skoðun Varðhundar kerfisins Lára Herborg Ólafsdóttir skrifar Skoðun Mótum stefnu um iðn- og tæknimenntun á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Stýrir gervigreind málflutningi stjórnmálamanna og semur stefnur stjórnmálaflokkanna? Tómas Ellert Tómasson skrifar Skoðun Kolkrabbinn og fjármálafjötrar Íslands Ágústa Árnadóttir skrifar Sjá meira
Ingólfur Ásgeirsson, stofnandi Icelandic wildlife fund, íslenska náttúruverndarsjóðsins, skrifar í gær á visir.is og telur laxeldið á Vestfjörðum skipta litlu máli fyrir Vestfirðinga. Honum tekst að halla réttu máli svo að jafnast á við starfsmann hans, Jón Kaldal, í nýlegum greinaskrifum. Ársverkin eru a.m.k. fimm sinnum fleiri Ingólfur skrifar: „Ársverk í sjókvíaeldi á öllu landinu (Austfirðir meðtaldir) eru 330 samkvæmt nýjustu ársreikningum fyrirtækja í þessum iðnaði.“ Þessi fullyrðin er tekin úr skýrslu Hagfræðistofnunar Háskóla íslands sem heitir Áhrif laxeldis í opnum sjókvíum á byggð og efnahagslíf og dagsett er í nóvember 2023 og lagfærð í apríl 2024. Skýrslan var unnin fyrir Ingólf og félaga. En í skýrslunni segir líka, og því sleppir Ingólfur, að samkvæmt staðgreiðsluskrám hafi starfsmenn árið 2022 í fiskeldi verið orðnir 710. Því ber vel saman við tölur frá samtökum fyrirtækja í sjávarútvegi sem gefa upp 723 starfsmenn í maí 2023 og fá þá tölu frá Hagstofu Íslands. Vestfjarðastofa telur að beinu störfin á Vestfjörðum einum séu um 300. Nýrri tölur hef ég ekki en víst er að þeim hefur fjölgað. Svo þarf að bæta við afleiddum störfum til þess að hafa heildaráhrifin af atvinnugreininni. Þar er talið að þau sé 0,8 til 1 starf fyrir hvert eitt beint starf. Því má ætla að 1.500 – 2.000 störf séu vegna fiskeldisins. Engir erlendir farandverkamenn Ingólfur skrifar í framhaldi af fullyrðingu sinni um 330 ársverkin: „Þar af sinna þeim að stórum hluta erlendir farandstarfsmenn, sem dvelja hér á landi tímabundið.“ Svo vill til að í októberbyrjun 2023 fullyrti Inga Lind Karlsdóttir, sem situr í stjórn þessa sama sjóðs með Ingólfi, í þætti á Bylgjunni að mest væri það erlendir farandverkamenn sem ynnu við fiskeldið. Í framhaldi af var þetta athugað. Þá fengust þau svör að enginn af 189 starfsmönnum Arnarlax væri erlendur farandverkamaður. Á sunnanverðum Vestfjörðum voru þá 136 starfsmenn og allir með lögheimili á svæðinu. Hjá Arctic Fish voru 125 starfsmenn og allir búsettir á Vestfjörðum, enginn var frá starfsmannaleigum. Þriðja stóra eldisfyrirtækið á Vestfjörðum er Háafell. Þar voru þá 22 starfsmenn, þar af 6 erlendir og alir búsettir við Djúp. Tvö önnur minni eldisfyrirtæki voru með 15 starfsmenn og aðeins einn þeirra var erlendur. Sá hafði unnið við eldið í þrjú ár ásamt því að leika handknattleik á Ísafirði.Niðurstaðan er skýr: enginn erlendur farandverkamaður var starfandi við fiskeldið á Vestfjörðum í október 2023. Ég hef ekki neinar fréttir um að það hafi breyst síðan. Þetta má lesa í fréttum á vefnum Bæjarins besta 25.október sl. Fjöldi barna í samræmi við landsmeðaltal Ingólfur heldur því fram í grein sinni og vísar til skýrslu Hagfræðistofnunar því til stuðnings að á sunnanverðum Vestfjörðum hafi börnum fækkað,fjölskyldum fækkað og að karlar séu orðnir hlutfallslega fleiri en konur svo um muni. Svo fullyrðir Ingólfur: „Tölurnar í skýrslunni afsanna að sjókvíaeldi á laxi styrki varanlega búsetu í brothættum sjávarbyggðum.“ Í heildina er verið að draga upp þá mynd að svæðið sé að verstöð fyrir fiskeldið, mönnuð af erlendum farandverkamönnum. Það er öðru nær og sjálf skýrsla Hagfræðistofnunar dregur það skýrt fram. En fyrst að fullyrðingunni um fækkun barna. Hagfræðistofnun telur saman börn 15 ára og yngri í þorpunum þremur á svæðinu og ber saman við landsmeðaltalið í byrjun árs. Þá voru 19,5% landsmanna á þessum aldri. Samkvæmt tölum Hagfræðistofnunar var hlutfallið 19% á Patreksfirði, 18% á Tálknafirði og 14% á Bíldudal. Hér þarf að leiðrétta Hagfræðistofnun lítillega. Það býr fólk utan þorpanna og þar eru börn. Að teknu tilliti til þess þá búa 238 börn á svæðinu en ekki 224. Það gerir 19,1% af íbúunum sem er nánast það sama og á landsvísu. Hlutfall barna 15 ára og yngri er ekkert frábrugðið því sem er á landinu að meðaltali. Börnum á svæðinu hefur fækkað frá 2014 til 2024 um 8% eða úr 259 í 238. Skýringin er einföld og Hagfræðistofnun yfirsást hún. Haustið 2016 hætti fiskvinnslan á Tálknafirði starfsemi og þessum stærsta vinnustað í Tálknafirði var lokað. Íbúum sveitarfélagsins fækkað á skömmum tíma úr 303 í 231 eða um 23%. Þá flutti margar fjölskyldur burt.Það var ekki fiskeldið sem orsakaði lokunina heldur annað. Þvert á móti hefur fiskeldið hjálpað til að milda höggið.En enn hefur plássið ekki jafnað sig og síðustu tölur eru að 267 búi í firðinum. Varðandi kynjahallann þá er það ekki nýtilkomið vandamál. Áður en fiskeldi kom til sögunnar var það áberandi. Í skýrslu Byggðastofnunnar frá júlí 2008 var fjallað um alvarlegt ástand víða á landsbyggðinni. Þar segir um Vesturbyggð að íbúum hafi fækkað um 37,7% frá 1991 til 2007. Karlar hafi þá verið allt að 11% fleiri en konur. Íbúum hefur fjölgað vegna fiskeldisins, fasteignaverð þrefaldast En Hagfræðistofnun bendir líka á jákvæðu áhrifin, þótt Ingólfur Ásgeirsson vilji ekki vísa til þess. Þau eru að laun eru góð , að meðaltali um 6% yfir landsmeðaltali, íbúaþróun hefur snúist við, íbúum er hætt að fækka og þeim hefur fjölgað töluvert og það sem eru jákvæðustu teiknin er að íbúðaverð á Patreksfirði hefur þrefaldast á fáum árum eftir að fiskeldið komst á koppinn. Þetta eru allt merki um framfarir í samfélaginu og sveitarfélagið þarf að stækka leikskólana svo dæmi sé tekið. Íbúðaverð á Patreksfirði er ekki lengur það lægsta á landinu , en er að vísu enn lágt miðað við höfuðborgarsvæðið. Eitt er alveg víst að ef krafa Ingólfs , Jóns Kaldal og félaga um bann við laxeldi nær fram að ganga að þá munu þessi áhrif ganga til baka mjög hratt. Um 300 bein störf munu hverfa, um eitt þúsund manns munu væntanlega flytjast burt og fasteignaverðið mun falla í sama far og var áður og ef til vill verða enn lægra en það áður var lægst. Tjón einstaklinganna verður talið í milljörðum króna og tjón þjóðarbúsins til viðbótar myndi verða talið í tugum milljarða króna á hverju ári. Hver ætlar að borga okkur skaðann? Höfundur er ritstjóri.
Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar
Skoðun Séreignarsparnaður nauðsynlegur valkostur til að létta greiðslubyrði Kolbrún Halldórsdóttir skrifar
Skoðun Lítið gert úr áhyggjum íbúa Ölfuss og annarra landsmanna Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar
Skoðun Stýrir gervigreind málflutningi stjórnmálamanna og semur stefnur stjórnmálaflokkanna? Tómas Ellert Tómasson skrifar