Þegar kennarinn verður dómari Pawel Bartoszek skrifar 23. júlí 2024 09:01 Ísland og Ítalía leika í umspili um hvor þjóðin kemst á HM 2026. Leikurinn fer fram í Róm. Svo óheppilega vill til að svissneska dómarateymið sem átti að dæma leikinn veikist skyndilega. Nú eru góð ráð dýr. En þá vill svo til að ítalski stórdómarinn Daniele Orsato er staddur í leikvanginum og getur hlaupið í skarðið með engum fyrirvara. Hann er margreyndur og einn af allra bestu dómurum heims. Eftir ákveðið þras er þó ákveðið að halda í þá reglu að alþjóðlegir dómarar dæmi ekki leiki eigin þjóða og leikurinn frestast um nokkra klukkutíma. Næsta dag stígur formaður ítalska dómarasambandsins fram og vandar Íslendingum ekki kveðjurnar. Það voru þeirra óliðlegheit sem töfðu það að leikurinn gæti spilast á réttum tíma. Óliðlegheit, sem skýrðust af dæmigerðum fordómum Norður-Evrópubúa í garð suðursins! Ef menn treysta ekki einum allra reyndasta dómara heims þá er í raun verið að saka alla dómarastéttina um spillingu. Því auðvitað gæti Daniele Orsato dæmt þennan leik á sanngjarnan hátt. Hann er knattspyrnudómari og það er vinnan hans! Ekki nóg að krefjast trausts Nýlega benti Jón Pétur Zimsen á ókosti þess að inntökuferlið í menntaskóla sé einungis byggt á einkunnum sem kennarar í skólum nemenda gefa þeim einir. Svar formanns KÍ við þessu var að hér væri um alvarlegar aðdróttanir að ræða. Þótt þeim viðbrögðum hafi eflaust ætlað að verja traust til kennarastéttarinnar er ekki víst að þau séu vel til þess fallin. Traust er nefnilega áunnið og besta leiðin til að vinna sér það inn er sjaldnast sú að hrópa “Treystið þið mér ekki?!” með ásakandi tón. Af einhverjum ástæðum hefur engum dottið í hug að láta ökukennarana sjálfa sjá um að taka nemendur sína í ökupróf og veita þeim réttindin. Auðvitað hafa þeir kunnáttuna, en kerfinu er ætlað að koma í veg fyrir að fólk séu sett í aðstæður sem orka tvímælis. Þetta er líka ástæða fyrir því að leiðbeinendur í lokaverkefnum í háskóla gefa sjaldnast einkunn einir heldur eru fengnir prófdómarar með þeim. Ekkert af þessu er gert til að “ala á vantrausti” heldur þvert á móti, til að skapa traust. Í ljósi þess að skólaeinkunnir nemenda úr 10. bekk hafa mikið að segja um mögulegt val þeirra á framhaldsskóla er eðlilegt að rík krafa sé um að samræmis sé gætt í þeirri einkunnargjöf. Samræmd próf eru ein leið til að auka þá samræmingu. Önnur gæti verið að hafa fleiri augu hverri einkunnagjöf, til dæmis með því að gera kröfur um utanaðkomandi prófdómara (t.d. annan kennara úr öðrum skóla) þegar lokaeinkunnir úr grunnskóla eru gefnar. Krafan um samræmi er eðlileg Hvort sem fólki líkar betur eða verr þá er óumflýjanlegt að sögur fari á kreik um að skólar gæti ekki samræmis í einkunnagjöf. Til dæmi að sumir skólar gefi nánast aldrei einkunnina A meðan aðrir gera nemendum auðveldara að taka framhaldsskólaeiningar á lokaári sínu og réttlæta þannig að þeir hafi sýnt fram á “framúrskarandi árangur”. Í síðustu viku var þessum sögum gefinn aukinn slagkraftur með ábendingum Viðskiptaráðs, sem byggðu á gögnum úr könnunarprófum nýnema í Verzlunarskólanum. Óhætt er að að segja að þessari gagnrýni hafi ekkert verið sérstaklega fagnað heldur. Það hvort samræmis sé gætt í fyrirgjöf milli skóla er tölfræðilega prófanleg tilgáta. Það er hins vegar erfitt að sannreyna hana meðan meðaleinkunnir úr skólum eru meðhöndlaðar eins og um kjarnorkukóða í kafbáti væri að ræða. Það er orðinn ógerningur að fá niðurstöður samræmdra könnunarprófum úr skólum, það er ekki hægt að sjá niðurbrot skólaeinkunna í 10. bekk eftir skólum og meira að segja stjórnendur grunnskóla mega ekki sjá eigin niðurstöður úr Pisa-könnunum. Þessari leyndarhyggju er að líklega ætlað að verja suma skóla fyrir neikvæðu umtali og viðhorfið í kerfinu virðist heldur vera að fella burt þá samræmdu mælikvarða sem þó hafa verið við lýði. En ekkert af þessu er þó líklegt til að auka traust á kerfinu til lengdar. Menntakerfið kemur okkur öllum við Það getur örugglega orðið snúa að búa til matsaðferðir í menntakerfinu sem fullkomið traust ríkir um. En traust til kerfa eykst oftar með auknu gegnsæi og með því þeir taka mikilvægar ákvarðanir um framtíð fólks séu ekki settir aðstæður sem orkað geta tvímælis. Traust eykst ekki endilega með því að þeir sem gagnrýni leyndina, ósamræmið og hættuna á hagsmunaárekstrum sem sakaðir um popúlisma, aðdróttanir og það að vera skipta sér af einhverju sem komi þeim ekki við. Því menntakerfið er okkar allra og við megum sannarlega öll hafa á því skoðun. Höfundur er varaborgarfulltrúi Viðreisnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Pawel Bartoszek Mest lesið Hörmulegur atburður í flugstöð Leifs Eiríkssonar Jón Pétursson Skoðun Púslið sem passar ekki Ingibjörg Isaksen Skoðun Ríkisstofnun forherðist við gagnrýni Björn Ólafsson Skoðun Kvótaverð, veiðigjald, fjárfesting og arðsemi í sjávarútvegi Ásgeir Daníelsson Skoðun Nei, það verður ekki að vera Ísrael, það er Ísrael Einar Ólafsson Skoðun Íslenski fáninn fyrir samstöðu ekki mismunun Ása Berglind Hjálmarsdóttir Skoðun Kemur þín háskólagráða úr kornflakes pakka? Davíð Már Sigurðsson Skoðun Þér er boðið með, kæri félagi Trausti Breiðfjörð Magnússon Skoðun Eru smáþjóðir stikkfríar? Snæbjörn Guðmundsson Skoðun Getur Seljaskóli núna orðið símalaus skóli, Jóhanna? Kristín Jónsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Það að þrá börn eða ekki Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Tímanna tákn? Hólmgeir Baldursson skrifar Skoðun Hörmulegur atburður í flugstöð Leifs Eiríkssonar Jón Pétursson skrifar Skoðun Kvótaverð, veiðigjald, fjárfesting og arðsemi í sjávarútvegi Ásgeir Daníelsson skrifar Skoðun Getur Seljaskóli núna orðið símalaus skóli, Jóhanna? Kristín Jónsdóttir skrifar Skoðun Gagnsæi og traust á raforkumarkaði Einar S Einarsson skrifar Skoðun Ef þetta er rétt – hvað er þá rangt? Anna Berg Samúelsdóttir skrifar Skoðun Hvað er þetta MG? Júlíana Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sjúkraþyrlu sem allra fyrst, kerfi sem veitir lífsbjörg Gunnar Svanur Einarsson skrifar Skoðun Ríkisstofnun forherðist við gagnrýni Björn Ólafsson skrifar Skoðun Bylting, bóla, bölvun - bull? Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Eru smáþjóðir stikkfríar? Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Ákall Valdimar Júlíusson skrifar Skoðun Á að leyfa eða halda áfram að banna? Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Íslenski fáninn fyrir samstöðu ekki mismunun Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Jafnlaunabarnið og baðvatnið Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Þér er boðið með, kæri félagi Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Púslið sem passar ekki Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Nei, það verður ekki að vera Ísrael, það er Ísrael Einar Ólafsson skrifar Skoðun Kemur þín háskólagráða úr kornflakes pakka? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Hinn óseðjandi Eiríkur Ólafsson skrifar Skoðun Þéttari byggð: Hver nýtur ábatans — og hver borgar brúsann? Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz skrifar Skoðun Ef þið þurfið að segja upphátt að þið séuð ekki rasistar... Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Hugleiðingar og skoðanaskipti um rasisma og útlendingahatur Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun 56.000 krónur í vasa Kópavogsbúa Ásdís Kristjánsdóttir skrifar Skoðun NordAN: Vegið að norrænni forvarnarstefnu Siv Friðleifsdóttir skrifar Skoðun Af hverju byggjum við innan gróinna hverfa? Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Gigt, vinnumarkaðurinn, fjölgun hlutastarfa og viðeigandi aðlögun Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Er stríðsglæpamaður í rútunni? Ragnhildur Hólmgeirsdóttir, Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Sjá meira
Ísland og Ítalía leika í umspili um hvor þjóðin kemst á HM 2026. Leikurinn fer fram í Róm. Svo óheppilega vill til að svissneska dómarateymið sem átti að dæma leikinn veikist skyndilega. Nú eru góð ráð dýr. En þá vill svo til að ítalski stórdómarinn Daniele Orsato er staddur í leikvanginum og getur hlaupið í skarðið með engum fyrirvara. Hann er margreyndur og einn af allra bestu dómurum heims. Eftir ákveðið þras er þó ákveðið að halda í þá reglu að alþjóðlegir dómarar dæmi ekki leiki eigin þjóða og leikurinn frestast um nokkra klukkutíma. Næsta dag stígur formaður ítalska dómarasambandsins fram og vandar Íslendingum ekki kveðjurnar. Það voru þeirra óliðlegheit sem töfðu það að leikurinn gæti spilast á réttum tíma. Óliðlegheit, sem skýrðust af dæmigerðum fordómum Norður-Evrópubúa í garð suðursins! Ef menn treysta ekki einum allra reyndasta dómara heims þá er í raun verið að saka alla dómarastéttina um spillingu. Því auðvitað gæti Daniele Orsato dæmt þennan leik á sanngjarnan hátt. Hann er knattspyrnudómari og það er vinnan hans! Ekki nóg að krefjast trausts Nýlega benti Jón Pétur Zimsen á ókosti þess að inntökuferlið í menntaskóla sé einungis byggt á einkunnum sem kennarar í skólum nemenda gefa þeim einir. Svar formanns KÍ við þessu var að hér væri um alvarlegar aðdróttanir að ræða. Þótt þeim viðbrögðum hafi eflaust ætlað að verja traust til kennarastéttarinnar er ekki víst að þau séu vel til þess fallin. Traust er nefnilega áunnið og besta leiðin til að vinna sér það inn er sjaldnast sú að hrópa “Treystið þið mér ekki?!” með ásakandi tón. Af einhverjum ástæðum hefur engum dottið í hug að láta ökukennarana sjálfa sjá um að taka nemendur sína í ökupróf og veita þeim réttindin. Auðvitað hafa þeir kunnáttuna, en kerfinu er ætlað að koma í veg fyrir að fólk séu sett í aðstæður sem orka tvímælis. Þetta er líka ástæða fyrir því að leiðbeinendur í lokaverkefnum í háskóla gefa sjaldnast einkunn einir heldur eru fengnir prófdómarar með þeim. Ekkert af þessu er gert til að “ala á vantrausti” heldur þvert á móti, til að skapa traust. Í ljósi þess að skólaeinkunnir nemenda úr 10. bekk hafa mikið að segja um mögulegt val þeirra á framhaldsskóla er eðlilegt að rík krafa sé um að samræmis sé gætt í þeirri einkunnargjöf. Samræmd próf eru ein leið til að auka þá samræmingu. Önnur gæti verið að hafa fleiri augu hverri einkunnagjöf, til dæmis með því að gera kröfur um utanaðkomandi prófdómara (t.d. annan kennara úr öðrum skóla) þegar lokaeinkunnir úr grunnskóla eru gefnar. Krafan um samræmi er eðlileg Hvort sem fólki líkar betur eða verr þá er óumflýjanlegt að sögur fari á kreik um að skólar gæti ekki samræmis í einkunnagjöf. Til dæmi að sumir skólar gefi nánast aldrei einkunnina A meðan aðrir gera nemendum auðveldara að taka framhaldsskólaeiningar á lokaári sínu og réttlæta þannig að þeir hafi sýnt fram á “framúrskarandi árangur”. Í síðustu viku var þessum sögum gefinn aukinn slagkraftur með ábendingum Viðskiptaráðs, sem byggðu á gögnum úr könnunarprófum nýnema í Verzlunarskólanum. Óhætt er að að segja að þessari gagnrýni hafi ekkert verið sérstaklega fagnað heldur. Það hvort samræmis sé gætt í fyrirgjöf milli skóla er tölfræðilega prófanleg tilgáta. Það er hins vegar erfitt að sannreyna hana meðan meðaleinkunnir úr skólum eru meðhöndlaðar eins og um kjarnorkukóða í kafbáti væri að ræða. Það er orðinn ógerningur að fá niðurstöður samræmdra könnunarprófum úr skólum, það er ekki hægt að sjá niðurbrot skólaeinkunna í 10. bekk eftir skólum og meira að segja stjórnendur grunnskóla mega ekki sjá eigin niðurstöður úr Pisa-könnunum. Þessari leyndarhyggju er að líklega ætlað að verja suma skóla fyrir neikvæðu umtali og viðhorfið í kerfinu virðist heldur vera að fella burt þá samræmdu mælikvarða sem þó hafa verið við lýði. En ekkert af þessu er þó líklegt til að auka traust á kerfinu til lengdar. Menntakerfið kemur okkur öllum við Það getur örugglega orðið snúa að búa til matsaðferðir í menntakerfinu sem fullkomið traust ríkir um. En traust til kerfa eykst oftar með auknu gegnsæi og með því þeir taka mikilvægar ákvarðanir um framtíð fólks séu ekki settir aðstæður sem orkað geta tvímælis. Traust eykst ekki endilega með því að þeir sem gagnrýni leyndina, ósamræmið og hættuna á hagsmunaárekstrum sem sakaðir um popúlisma, aðdróttanir og það að vera skipta sér af einhverju sem komi þeim ekki við. Því menntakerfið er okkar allra og við megum sannarlega öll hafa á því skoðun. Höfundur er varaborgarfulltrúi Viðreisnar.
Skoðun Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz skrifar
Skoðun Gigt, vinnumarkaðurinn, fjölgun hlutastarfa og viðeigandi aðlögun Hrönn Stefánsdóttir skrifar