Næringarríkur matur er barnabensín Sæþór Benjamín Randalsson skrifar 4. september 2024 11:02 Við höfum séð svo margar greinar um börnin okkar undanfarið. Sumar harma lélegar niðurstöður úr PISA-könnunum, aðrar snúast um aukið ofbeldi, þar með taldar banvænar hnífaárásir. Enn aðrar snúast um að drengir falli aftur úr á tilteknum sviðum. Það er augljóst að íslenskt samfélag hefur áhyggjur af börnunum sínum og þeim aðstæðum sem þau eru alin upp við. Líkami barna getur ekki þróast, líkamlega eða andlega án viðeigandi næringar. Hún er bókstaflega eldsneytið fyrir huga þeirra og líkama. Jafnvel til skamms tíma mun svangt barn ekki geta haldið athygli meðan á kennslu stendur og mun þess í stað stunda andfélagslega hegðun sem truflar bæði kennarann og aðra nemendur. Slíkt skemmir námsumhverfið fyrir alla. Matur sem er matreiddur á öðrum stað er lakari en matur úr eldhúsi á staðnum. Það þarf að flytja hann, sem skapar aukna umferð, slit á vegum og mengun frá farartækjunum - útblástur frá bensínbílum, bremsuryk og dekkjaagnir myndast, jafnvel þótt bifreiðirnar séu rafknúnar. Hita þarf matinn aftur, sem dregur úr næringarinnihaldi og gerir matinn ólystugri, sem svo aftur gerir börnin ólíklegri til að borða hann. Í óformlegri könnunum sem ég hef séð segja foreldrar sem fá tilbúinn mat frá utanaðkomandi söluaðilum að börnum þeirra líki ekki maturinn og vilji ekki borða hann, öfugt á við þá foreldra barna í skólum sem elda matinn á staðnum, og lýsa síðarnefnd foreldri yfir yfirburðum þesskonar fyrirkomulags. Hvaðan svosem maturinn kemur þá er sami hópur starfsmanna ráðinn til að útbúa matinn. Þegar um útvistun er að ræða fær starfsfólkið lægri laun og hafa lægri kjör í samningum sínum. Þrátt fyrir þetta eru máltíðirnar ekki ódýrari á hvern skammt, því nú er um einkafyrirtæki að ræða sem krefst launa stjórnenda, arðs eigenda fyrir utan flutningskostnað. Það virkar sem leið til að lækka laun verkamannsins á sama tíma og það færir opinbert fé í hendur einkaaðila á meðan gosðsögnin um skilvirkni þessarar aðferðarfræði er básúnuð - klassísk útvistun nýfrjálshyggjunnar. Skólakokkar á staðnum sjá börnin sem þeir elda fyrir, vita beint um ofnæmi kennara og nemenda eða takmörkun á mataræði og þessi beina tenging eykur fjárfestingu beggja aðila. Þetta bætir við óáþreifanlegum gæðum. Matargerð utan staðarins fær ekkert af þeirri tilfinningu, verandi aðskilin með bæði fjarlægð og veggjum, aldrei sjáandi andlit þeirra sem munu neyta matarins. Sósíalistaflokkurinn hefur kynnt nýja ályktun á vettvangi Reykjavíkurborgar. Hún hljóðar svo: Að tryggja næringargildi gjaldfrjálsra skólamáltíða Borgarstjórn samþykkir að leita allra leiða til að koma í veg fyrir að dregið verði úr næringargildi skólamáltíða og verði það m.a. gert með því að tryggja að skólar með eldhús geti eldað matinn á staðnum. Greinargerð Það er þekkt staðreynd að matur tapar næringargildi sínu, bragði og áferð þegar hann er ofsoðinn, við endurupphitun eða þegar honum er haldið heitum klukkutímum saman og fluttur langar vegalengdir. Til að tryggja gæði matar og næringarinnihald ætti ávallt að elda matinn á staðnum sé þess nokkur kostur og margir skólar hafa nú þegar aðstöðu til þess. Með því að tryggja öllum börnum bestu mögulegu næringu erum við að tryggja þeim ákveðið öryggi, betri námsárangur og meiri möguleika á bjartari framtíð. Við skulum taka á sameiginlegum áhyggjum okkar um börnin okkar og námsumhverfi þeirra. Það er ekki skyndilausn. Við þessar aðstæður bjóðast engar skyndilausnir. Sem dæmi hefyr skólamatur í Bandaríkjunum sigið í gæðum smátt og smátt í gegnum árin. Sú þróun náði hámarki þegar kröfunni um máltíðir var alfarið rutt úr vegi á alríkisstigi undir Joe Biden forseta og Kamölu Harris, varaforseta. Ofbeldi og lítil lestrarfærni bandarísks samfélags haldast hönd í hönd. Við erum nýbúin að fá ókeypis hádegisverð fyrir íslensk börn þökk sé verkalýðsátaki. Við skulum krefjast þess að hádegismaturinn sé í hæsta gæðaflokki og útbúinn á staðnum, ekki fjöldaframleitt mauk sem einkaaðilar græða á án ábyrgðar. Tökum það alvarlega sem hópur og höfum samband við hvern þann stjórnmálaflokk sem við styðjum, sérstaklega núna þegar þau ræsa upp kosningabaráttu sína og halda opna fundi. Nefnið þessi atriði þegar „önnur mál“ eru til umræðu varðandi skólamáltíðir. Hringið eða skifið þingmanni ykkar til að gera slíkt hið sama. Færið efnið á netið og veltið upp þessum atriðum. Þetta eru leiðirnar sem við ættum að nýta af alvöru til þess að bæta samfélagið fyrir börnin okkar. Enda er næringarríkur matur barnabensín. Höfundur starfaði sem matráður á fósturheimilinu í Reykjavík í fimm ár. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Börn og uppeldi Heilbrigðismál Skóla- og menntamál Grunnskólar Mest lesið Að undirbúa börnin okkar fyrir heim sem er að hverfa Halldóra Mogensen Skoðun Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson Skoðun Hvað er „furry“ annars? Jóhanna Jódís Antonsdóttir Skoðun Leiðsöguhundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir Skoðun Fimmtíu ár frá lokum Víetnamstríðsins Finnur Th. Eiríksson Skoðun Hljóð og mynd íslenskra varna Arnór Sigurjónsson Skoðun Þeir greiða sem njóta, eða hvað? Jóhannes Þór Skúlason,Pálmi Viðar Snorrason Skoðun Jafnaðarmennskan og verkalýðsbaráttan Sigfús Ómar Höskuldsson Skoðun Hvað er að frétta af humrinum? Jónas Páll Jónasson Skoðun Skoðun Skoðun Ég kalla hann Isildur; mentorinn minn er gervigreind Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað er „furry“ annars? Jóhanna Jódís Antonsdóttir skrifar Skoðun Jafnaðarmennskan og verkalýðsbaráttan Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Hljóð og mynd íslenskra varna Arnór Sigurjónsson skrifar Skoðun Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Leiðsöguhundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal skrifar Skoðun Fimmtíu ár frá lokum Víetnamstríðsins Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að undirbúa börnin okkar fyrir heim sem er að hverfa Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir skrifar Skoðun Bókin er minn óvinur, en mig langar samt í verknám! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Ilmurinn af jarðolíu er svo lokkandi Sævar Helgi Lárusson skrifar Skoðun Hvað er að frétta af humrinum? Jónas Páll Jónasson skrifar Skoðun Þeir greiða sem njóta, eða hvað? Jóhannes Þór Skúlason,Pálmi Viðar Snorrason skrifar Skoðun Samskiptasáttmáli; skúffuskjal eða stórgott verkfæri Helena Katrín Hjaltadóttir,Íris Helga G. Baldursdóttir skrifar Skoðun Sigrar og raunir íslenska hestsins Elín Íris Fanndal skrifar Skoðun Reykjavíkurborg á flestar félagslegar íbúðir en Garðabær rekur lestina Heimir Már Pétursson skrifar Skoðun Góðir grannar Landsvirkjunar og við hin Kjartan Ágústsson skrifar Skoðun Hittumst á rauðum sokkum 1. maí Finnbjörn A. Hermannsson,Kolbrún Halldórsdóttir,Magnús Þór Jónsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi orkuspáa Ingvar Júlíus Baldursson skrifar Skoðun Þegar innflutningurinn ræður ríkjum Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Vladímír Pútín: Hvað er að marka hann? Steinar Björgvinsson skrifar Skoðun Örlög Úkraínu varða frið og öryggi á Íslandi Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Vegamál á tímum skattahækkana og vantrausts Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Konur og menntun Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Aðför ríkisstjórnar Kristrúnar Frostadóttur að flóttafólki Hópur stjórnarkvenna í Solaris skrifar Skoðun Hanna Katrín og Co, koma til bjargar Björn Ólafsson skrifar Skoðun Villtur lax eða villt græðgi – sveitin í skotlínu Jóhann Helgi Stefánsson skrifar Skoðun Fyrst flúðu þau Reykjavíkurborg… Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Fyrst flúðu þau Reykjavíkurborg… Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Er útlegð á innleið? Reyn Alpha Magnúsdóttir skrifar Sjá meira
Við höfum séð svo margar greinar um börnin okkar undanfarið. Sumar harma lélegar niðurstöður úr PISA-könnunum, aðrar snúast um aukið ofbeldi, þar með taldar banvænar hnífaárásir. Enn aðrar snúast um að drengir falli aftur úr á tilteknum sviðum. Það er augljóst að íslenskt samfélag hefur áhyggjur af börnunum sínum og þeim aðstæðum sem þau eru alin upp við. Líkami barna getur ekki þróast, líkamlega eða andlega án viðeigandi næringar. Hún er bókstaflega eldsneytið fyrir huga þeirra og líkama. Jafnvel til skamms tíma mun svangt barn ekki geta haldið athygli meðan á kennslu stendur og mun þess í stað stunda andfélagslega hegðun sem truflar bæði kennarann og aðra nemendur. Slíkt skemmir námsumhverfið fyrir alla. Matur sem er matreiddur á öðrum stað er lakari en matur úr eldhúsi á staðnum. Það þarf að flytja hann, sem skapar aukna umferð, slit á vegum og mengun frá farartækjunum - útblástur frá bensínbílum, bremsuryk og dekkjaagnir myndast, jafnvel þótt bifreiðirnar séu rafknúnar. Hita þarf matinn aftur, sem dregur úr næringarinnihaldi og gerir matinn ólystugri, sem svo aftur gerir börnin ólíklegri til að borða hann. Í óformlegri könnunum sem ég hef séð segja foreldrar sem fá tilbúinn mat frá utanaðkomandi söluaðilum að börnum þeirra líki ekki maturinn og vilji ekki borða hann, öfugt á við þá foreldra barna í skólum sem elda matinn á staðnum, og lýsa síðarnefnd foreldri yfir yfirburðum þesskonar fyrirkomulags. Hvaðan svosem maturinn kemur þá er sami hópur starfsmanna ráðinn til að útbúa matinn. Þegar um útvistun er að ræða fær starfsfólkið lægri laun og hafa lægri kjör í samningum sínum. Þrátt fyrir þetta eru máltíðirnar ekki ódýrari á hvern skammt, því nú er um einkafyrirtæki að ræða sem krefst launa stjórnenda, arðs eigenda fyrir utan flutningskostnað. Það virkar sem leið til að lækka laun verkamannsins á sama tíma og það færir opinbert fé í hendur einkaaðila á meðan gosðsögnin um skilvirkni þessarar aðferðarfræði er básúnuð - klassísk útvistun nýfrjálshyggjunnar. Skólakokkar á staðnum sjá börnin sem þeir elda fyrir, vita beint um ofnæmi kennara og nemenda eða takmörkun á mataræði og þessi beina tenging eykur fjárfestingu beggja aðila. Þetta bætir við óáþreifanlegum gæðum. Matargerð utan staðarins fær ekkert af þeirri tilfinningu, verandi aðskilin með bæði fjarlægð og veggjum, aldrei sjáandi andlit þeirra sem munu neyta matarins. Sósíalistaflokkurinn hefur kynnt nýja ályktun á vettvangi Reykjavíkurborgar. Hún hljóðar svo: Að tryggja næringargildi gjaldfrjálsra skólamáltíða Borgarstjórn samþykkir að leita allra leiða til að koma í veg fyrir að dregið verði úr næringargildi skólamáltíða og verði það m.a. gert með því að tryggja að skólar með eldhús geti eldað matinn á staðnum. Greinargerð Það er þekkt staðreynd að matur tapar næringargildi sínu, bragði og áferð þegar hann er ofsoðinn, við endurupphitun eða þegar honum er haldið heitum klukkutímum saman og fluttur langar vegalengdir. Til að tryggja gæði matar og næringarinnihald ætti ávallt að elda matinn á staðnum sé þess nokkur kostur og margir skólar hafa nú þegar aðstöðu til þess. Með því að tryggja öllum börnum bestu mögulegu næringu erum við að tryggja þeim ákveðið öryggi, betri námsárangur og meiri möguleika á bjartari framtíð. Við skulum taka á sameiginlegum áhyggjum okkar um börnin okkar og námsumhverfi þeirra. Það er ekki skyndilausn. Við þessar aðstæður bjóðast engar skyndilausnir. Sem dæmi hefyr skólamatur í Bandaríkjunum sigið í gæðum smátt og smátt í gegnum árin. Sú þróun náði hámarki þegar kröfunni um máltíðir var alfarið rutt úr vegi á alríkisstigi undir Joe Biden forseta og Kamölu Harris, varaforseta. Ofbeldi og lítil lestrarfærni bandarísks samfélags haldast hönd í hönd. Við erum nýbúin að fá ókeypis hádegisverð fyrir íslensk börn þökk sé verkalýðsátaki. Við skulum krefjast þess að hádegismaturinn sé í hæsta gæðaflokki og útbúinn á staðnum, ekki fjöldaframleitt mauk sem einkaaðilar græða á án ábyrgðar. Tökum það alvarlega sem hópur og höfum samband við hvern þann stjórnmálaflokk sem við styðjum, sérstaklega núna þegar þau ræsa upp kosningabaráttu sína og halda opna fundi. Nefnið þessi atriði þegar „önnur mál“ eru til umræðu varðandi skólamáltíðir. Hringið eða skifið þingmanni ykkar til að gera slíkt hið sama. Færið efnið á netið og veltið upp þessum atriðum. Þetta eru leiðirnar sem við ættum að nýta af alvöru til þess að bæta samfélagið fyrir börnin okkar. Enda er næringarríkur matur barnabensín. Höfundur starfaði sem matráður á fósturheimilinu í Reykjavík í fimm ár.
Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir Skoðun
Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Samskiptasáttmáli; skúffuskjal eða stórgott verkfæri Helena Katrín Hjaltadóttir,Íris Helga G. Baldursdóttir skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg á flestar félagslegar íbúðir en Garðabær rekur lestina Heimir Már Pétursson skrifar
Skoðun Hittumst á rauðum sokkum 1. maí Finnbjörn A. Hermannsson,Kolbrún Halldórsdóttir,Magnús Þór Jónsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Aðför ríkisstjórnar Kristrúnar Frostadóttur að flóttafólki Hópur stjórnarkvenna í Solaris skrifar
Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir Skoðun