Sársaukafull vaxtarmörk Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar 26. september 2024 16:33 Verðbólgan er að hjaðna. Án húsnæðisliðar er verðbólgan 3,6% en með húsnæði 6%. Þegar verð á húsnæði drífur áfram verðbólguna, og þar af leiðandi vextina, er ekki að undra að margir leggi orð í belg og beri á borð ýmsar misgóðar lausnir. Flestum er okkur þó ljóst að skortur á húsnæði verður ekki leystur með því að fikta í vísitölu neysluverðs, heldur með því að leita allra raunhæfra leiða til að stuðla að auknu framboði húsnæðis til frambúðar. Framboðsvandinn verður aftur á móti ekki leystur á einum degi. Stöðugt þarf að vinna í því að tryggja nægt framboð, takmarka flöskuhálsa í uppbyggingu og vinna jafnframt ötullega að því að koma í veg fyrir öfgafullar sveiflur. Engar skyndilausnir eru til í þeim efnum. Að eiga eða leigja Í nýrri mánaðarskýrslu Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar (HMS) kemur fram að innan við einn af hverjum tíu leigjendum vill vera á leigumarkaði og hefur hlutfallið farið hratt lækkandi síðastliðin ár. Samhliða hefur húsnæðisstuðningur hins opinbera hins vegar tekið verulegum breytingum og stuðningur runnið í meira mæli til leigjenda en eigenda íbúðarhúsnæðis. Skýtur það skökku við. Það er okkur sjálfstæðismönnum kappsmál að hjálpa fólki að hjálpa sér sjálft, og að hjálpa þeim sem hjálp þurfa. Kjósi fólk að eiga húsnæði í stað þess að leigja er það vel. Eðlilegt er að einstaklingar hafi til þess val um að nýta úrræði eins og skattfrjálsa ráðstöfun séreignarsparnaðar við kaup og fjármögnun. Slíkt úrræði hefur verið lögfest fyrir fyrstu kaupendur og engin áform um breytingar í þeim efnum. Ég tel hins vegar einsýnt að áfram þurfi að tryggja að einstaklingar geti nýtt almenna skattfrjálsa ráðstöfun séreignarsparnaðar inn á húsnæðislán sín. Sú aðgerð hefur haft jákvæð áhrif á eignastöðu fólks almennt og verður ekki séð að tilefni sé til að vega að því úrræði nú, sérílagi með hliðsjón af ríkjandi efnahagsástandi. Jafnvægi eða lognið á undan storminum? Rétt er að ítreka hér að þröskuldurinn sem ungt fólk, og annað, stendur frammi fyrir þegar kemur að því að eignast húsnæði hefur hækkað að undanförnu en hann verður ekki lækkaður að neinu ráði til frambúðar nema unnið sé í átt að auknu framboði af húsnæði. Í áðurnefndri skýrslu HMS kemur fram að helmingi færri íbúðir eru í byggingu á höfuðborgarsvæðinu en áætlanir sveitarfélaga gerðu ráð fyrir og vísbendingar um minna framboð á næstu árum. Alls eru um 16,8% færri íbúðir í byggingu en á sama tíma í fyrra og merki um að verktakar séu farnir að leggja áherslu á að klára þær framkvæmdir sem þegar eru hafnar í stað þess að leggja grunn að nýjum. Á sama tíma er eftirspurn enn mikil. Þrátt fyrir það er talað um að jafnvægi sé loks að myndast á húsnæðismarkaði. Ég óttast þvert á móti að meint jafnvægi sé í reynd lognið á undan storminum. Heimatilbúnir flöskuhálsar Óstöðugleiki á húsnæðismarkaði er enginn nýlunda, né séríslenskt fyrirbæri, og því ekki að undra að margir spyrji sig hvort að skammtaeðlisfræðing þurfi til að finna lausn á málinu. Fyrrverandi innviðaráðherra, nú fjármála- og efnahagsráðherra, skipaði m.a. í fjölmarga stýrihópa um einföldun á byggingarreglugerð en enn bólar ekkert á afrakstri þeirrar vinnu. Liggur þó fyrir að þröngir skipulagsskilmálar, tímafrekt leyfisveitingaferli ásamt sölu og framsali á lóðum séu meðal helstu úrlausnarefna þegar kemur að því að byggja meira, hraðar og hagkvæmar. Svo ekki sé minnst á stöðugt og viðvarandi framboð af byggingarhæfum lóðum. Þar bera sveitarfélögin ábyrgð. Ábyrgð höfuðborgarinnar er mikil Hlutfallsleg uppbygging borgarinnar fer minnkandi milli ára. Því er eðlileg að spyrja hvort framkvæmd á þéttingarstefnu meirihlutans í borgarstjórn Reykjavíkur sé að valda gríðarlegum skaða á húsnæðismarkaði fyrir landið í heild sinni? Þétting byggðar, og þar með uppbygging húsnæðis í borginni, virðist einungis eiga við um staðsetningar nálægt áformum um borgarlínu og aðrir kostir ekki nýttir. Má hér nefna Úlfarsárdalinn þar sem tækifæri til þéttingar eru augljós, þar er gnægt lóðaframboð og allir innviðir til staðar. Þá hafa nágrannasveitarfélög Reykjavíkur kvartað undan samkomulagi um vaxtarmörk sem auðsjáanlega verður að breyta í takt við þarfir sveitarfélaga til uppbyggingar. Ekkert launungarmál er að verðhækkanir á húsnæði eru að miklu leyti til komnar vegna mikillar fólksfjölgunar sem ekki hefur tekist að mæta með aukinni uppbyggingu. Ótækt er að hugmyndafræði um að eitt þurfi að útiloka annað verði ofan á, á kostnað íbúa í landinu. Vaxtarmörkin verður að endurskoða Á höfuðborgarsvæðinu er lögum samkvæmt í gildi svæðisskipulag, þar eru títtnefnd vaxtarmörk sveitarfélaganna að finna. Ásdís Kristjánsdóttir, bæjarstjóri Kópavogs, auk annarra, hefur stigið fram og gagnrýnt að óheimilt sé að færa út vaxtarmörk til að brjóta nýtt land fyrir nýjar lóðir, sem þörf er á, vegna neitunarvalds annarra sveitarfélaga. Vaxtarmörkin hafa ekki verið endurskoðuð frá samþykkt svæðisskipulagsins fyrir hartnær áratug síðan og raunar svo að aðeins eitt sveitarfélag þarf til að koma í veg fyrir að nokkuð hreyfist í þeim efnum. Til að höggva á þennan hnút og rjúfa kyrrstöðuna hef ég lagt fram á Alþingi frumvarp sem miðar að því að aukinn meirihluta sveitarfélaga þurfi til þess að samþykkja breytingar á svæðisskipulagi. Ótækt er að eitt sveitarfélag hafi algjört neitunarvald um framtíðaruppbyggingu annarra sveitarfélaga. Taka þarf af skarið fyrir húsnæðismarkaðinn í heild sinni. Höfundur er þingmaður Sjálfstæðisflokksins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Berglind Ósk Guðmundsdóttir Sjálfstæðisflokkurinn Alþingi Húsnæðismál Mest lesið Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Halldór 4.10.2025 Halldór Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu. Stefán Jón Hafstein Skoðun Kæra Epli, skilur þú mig? Lilja Dögg Jónsdóttir Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir Skoðun Mótum framtíðina saman Jónína Hauksdóttir ,Magnús Þór Jónsson Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir Skoðun Að búa til aðalsmenn Kolbrún Baldursdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu. Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Mótum framtíðina saman Jónína Hauksdóttir ,Magnús Þór Jónsson skrifar Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Kæra Epli, skilur þú mig? Lilja Dögg Jónsdóttir skrifar Skoðun Þorgerður og erlendu dómstólarnir Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Barnafjölskyldur í Reykjavík eiga betra skilið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði Auður Kjartansdóttir skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Sjá meira
Verðbólgan er að hjaðna. Án húsnæðisliðar er verðbólgan 3,6% en með húsnæði 6%. Þegar verð á húsnæði drífur áfram verðbólguna, og þar af leiðandi vextina, er ekki að undra að margir leggi orð í belg og beri á borð ýmsar misgóðar lausnir. Flestum er okkur þó ljóst að skortur á húsnæði verður ekki leystur með því að fikta í vísitölu neysluverðs, heldur með því að leita allra raunhæfra leiða til að stuðla að auknu framboði húsnæðis til frambúðar. Framboðsvandinn verður aftur á móti ekki leystur á einum degi. Stöðugt þarf að vinna í því að tryggja nægt framboð, takmarka flöskuhálsa í uppbyggingu og vinna jafnframt ötullega að því að koma í veg fyrir öfgafullar sveiflur. Engar skyndilausnir eru til í þeim efnum. Að eiga eða leigja Í nýrri mánaðarskýrslu Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar (HMS) kemur fram að innan við einn af hverjum tíu leigjendum vill vera á leigumarkaði og hefur hlutfallið farið hratt lækkandi síðastliðin ár. Samhliða hefur húsnæðisstuðningur hins opinbera hins vegar tekið verulegum breytingum og stuðningur runnið í meira mæli til leigjenda en eigenda íbúðarhúsnæðis. Skýtur það skökku við. Það er okkur sjálfstæðismönnum kappsmál að hjálpa fólki að hjálpa sér sjálft, og að hjálpa þeim sem hjálp þurfa. Kjósi fólk að eiga húsnæði í stað þess að leigja er það vel. Eðlilegt er að einstaklingar hafi til þess val um að nýta úrræði eins og skattfrjálsa ráðstöfun séreignarsparnaðar við kaup og fjármögnun. Slíkt úrræði hefur verið lögfest fyrir fyrstu kaupendur og engin áform um breytingar í þeim efnum. Ég tel hins vegar einsýnt að áfram þurfi að tryggja að einstaklingar geti nýtt almenna skattfrjálsa ráðstöfun séreignarsparnaðar inn á húsnæðislán sín. Sú aðgerð hefur haft jákvæð áhrif á eignastöðu fólks almennt og verður ekki séð að tilefni sé til að vega að því úrræði nú, sérílagi með hliðsjón af ríkjandi efnahagsástandi. Jafnvægi eða lognið á undan storminum? Rétt er að ítreka hér að þröskuldurinn sem ungt fólk, og annað, stendur frammi fyrir þegar kemur að því að eignast húsnæði hefur hækkað að undanförnu en hann verður ekki lækkaður að neinu ráði til frambúðar nema unnið sé í átt að auknu framboði af húsnæði. Í áðurnefndri skýrslu HMS kemur fram að helmingi færri íbúðir eru í byggingu á höfuðborgarsvæðinu en áætlanir sveitarfélaga gerðu ráð fyrir og vísbendingar um minna framboð á næstu árum. Alls eru um 16,8% færri íbúðir í byggingu en á sama tíma í fyrra og merki um að verktakar séu farnir að leggja áherslu á að klára þær framkvæmdir sem þegar eru hafnar í stað þess að leggja grunn að nýjum. Á sama tíma er eftirspurn enn mikil. Þrátt fyrir það er talað um að jafnvægi sé loks að myndast á húsnæðismarkaði. Ég óttast þvert á móti að meint jafnvægi sé í reynd lognið á undan storminum. Heimatilbúnir flöskuhálsar Óstöðugleiki á húsnæðismarkaði er enginn nýlunda, né séríslenskt fyrirbæri, og því ekki að undra að margir spyrji sig hvort að skammtaeðlisfræðing þurfi til að finna lausn á málinu. Fyrrverandi innviðaráðherra, nú fjármála- og efnahagsráðherra, skipaði m.a. í fjölmarga stýrihópa um einföldun á byggingarreglugerð en enn bólar ekkert á afrakstri þeirrar vinnu. Liggur þó fyrir að þröngir skipulagsskilmálar, tímafrekt leyfisveitingaferli ásamt sölu og framsali á lóðum séu meðal helstu úrlausnarefna þegar kemur að því að byggja meira, hraðar og hagkvæmar. Svo ekki sé minnst á stöðugt og viðvarandi framboð af byggingarhæfum lóðum. Þar bera sveitarfélögin ábyrgð. Ábyrgð höfuðborgarinnar er mikil Hlutfallsleg uppbygging borgarinnar fer minnkandi milli ára. Því er eðlileg að spyrja hvort framkvæmd á þéttingarstefnu meirihlutans í borgarstjórn Reykjavíkur sé að valda gríðarlegum skaða á húsnæðismarkaði fyrir landið í heild sinni? Þétting byggðar, og þar með uppbygging húsnæðis í borginni, virðist einungis eiga við um staðsetningar nálægt áformum um borgarlínu og aðrir kostir ekki nýttir. Má hér nefna Úlfarsárdalinn þar sem tækifæri til þéttingar eru augljós, þar er gnægt lóðaframboð og allir innviðir til staðar. Þá hafa nágrannasveitarfélög Reykjavíkur kvartað undan samkomulagi um vaxtarmörk sem auðsjáanlega verður að breyta í takt við þarfir sveitarfélaga til uppbyggingar. Ekkert launungarmál er að verðhækkanir á húsnæði eru að miklu leyti til komnar vegna mikillar fólksfjölgunar sem ekki hefur tekist að mæta með aukinni uppbyggingu. Ótækt er að hugmyndafræði um að eitt þurfi að útiloka annað verði ofan á, á kostnað íbúa í landinu. Vaxtarmörkin verður að endurskoða Á höfuðborgarsvæðinu er lögum samkvæmt í gildi svæðisskipulag, þar eru títtnefnd vaxtarmörk sveitarfélaganna að finna. Ásdís Kristjánsdóttir, bæjarstjóri Kópavogs, auk annarra, hefur stigið fram og gagnrýnt að óheimilt sé að færa út vaxtarmörk til að brjóta nýtt land fyrir nýjar lóðir, sem þörf er á, vegna neitunarvalds annarra sveitarfélaga. Vaxtarmörkin hafa ekki verið endurskoðuð frá samþykkt svæðisskipulagsins fyrir hartnær áratug síðan og raunar svo að aðeins eitt sveitarfélag þarf til að koma í veg fyrir að nokkuð hreyfist í þeim efnum. Til að höggva á þennan hnút og rjúfa kyrrstöðuna hef ég lagt fram á Alþingi frumvarp sem miðar að því að aukinn meirihluta sveitarfélaga þurfi til þess að samþykkja breytingar á svæðisskipulagi. Ótækt er að eitt sveitarfélag hafi algjört neitunarvald um framtíðaruppbyggingu annarra sveitarfélaga. Taka þarf af skarið fyrir húsnæðismarkaðinn í heild sinni. Höfundur er þingmaður Sjálfstæðisflokksins.
Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun
Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu. Stefán Jón Hafstein Skoðun
Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu. Stefán Jón Hafstein skrifar
Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar
Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun
Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu. Stefán Jón Hafstein Skoðun