Seigla, trú og geðheilbrigði Sigurvin Lárus Jónsson skrifar 13. október 2024 15:01 Angela Lee Duckworth hefur vakið alþjóðlega athygli fyrir að ræða um seiglu og hversu mikilvægt það er að þjálfa seiglu í lífinu, sérstaklega hjá ungu fólki. Í vinsælum TED fyrirlestri segir Duckworth frá því að hún hafi sem ung kona sagt upp starfi í atvinnulífinu til að kenna börnum í 8. bekk stærðfræði. Í kennslu hafi hún uppgötvað að það sem aðgreinir nemendur eftir árangri væri ekki greind, enda geta flestir náð tökum á 8. bekkjar stærðfræði, heldur seigla (e. Grit). Duckworth dró þá ályktun að einn vandi skólakerfisins væri sú megináhersla sem lögð er á námsefnið sjálft, í stað þess að þjálfa markvisst listina að læra út frá sálfræðilegum þáttum – að þjálfa seiglu. Duckworth ákvað í kjölfarið að nema sálfræði og rannsakaði í sínu námi seiglu, m.a. hjá nemendum í herskólum og meðal barna sem taka þátt í upplestrar- og stafsetningarkeppnum í Bandaríkjunum. Hún er í dag prófessor í sálfræði við Háskólann í Pennsylvaníu og hefur skrifaði bækur um seiglu, bæði fyrir almenning og atvinnulífið. En hvað er seigla? Við þekkjum orðtök á íslensku sem lýsa dugnaði og þrautseigju er þróast hafa á því harðbýla bergi sem við erum brotin af. Orðtök eins og að „bíta á jaxlinn“, „herða upp hugann“ og „setja höfuðið undir sig“ í mótbyr. Þegar Duckworth lýsir seiglu, á hún ekki við slíka þrautseigju, þó hún sé gagnleg, heldur frekar þá innri hvatningu sem drífur fólk áfram til að skapa sér líf sem er farsælt. Hún segir: Seigla er að hafa ástríðu og þrautseigju til að ná langtímamarkmiðum. Seigla er að hafa úthald, að gefast ekki upp á framtíðarmarkmiðum og vinna að þeim daga, vikur, mánuði og ár, að leggja sig alla og allan fram til að láta drauma sína rætast. Seigla er að lifa lífinu eins og langhlaup, ekki eins og spretthlaup, og seigla er það sem skilur á milli þeirra sem ná árangri og þeirra sem gefast upp. Í liðinni viku var alþjóðlegi geðheilbrigðisdagurinn en hann er haldinn 10. október ár hvert og er ætlað að minna á mikilvægi þess að rækta geðræna heilsu. Kirkjan kemur að geðheilbrigðismálum beint með tvennskonar hætti, annarsvegar fáum við í fangið það verkefni að takast á við afleiðingar þess þegar geðheilbrigðiskerfið okkar hefur brugðist einstaklingum sem glíma við geðsjúkdóma, og hinsvegar felst í kirkjulegu starfi dýrmætur vettvangur til geðræktar. Staða mála er sú að það „loga öll ljós rauð í mælaborðinu“ í geðheilbrigðismálum á Íslandi, eins og Svava Arnardóttir formaður Geðhjálpar orðar það, og alvarlegast af öllu þykir mér „að færra ungt fólk metur líðan sína góða samanborið við sama hóp fyrir um 10 árum síðan“. Það er ekki vísir að bjartri framtíð. Seigla og trú eru ekki samheiti en þau tengjast órofaböndum. Við tölum um trú í tengslum við það að eiga þá heimsmynd að lífið sé gjöf og að lífið sé fyllt merkingu og tilgangi, og við tölum um trú í þeirri merkingu að hafa trú á sjálfum sér og því að maður geti byggt upp farsælt líf. Báðar merkingar tengjast seiglu og starf kirkjunnar, sunnudagaskólinn, fermingarfræðslan, athafnir og helgihald, hafa það að markmiði að boða trú og þjálfa seiglu. Aðferðafræði Angelu Lee Duckworth byggir á því að rækta seiglu með því að mæta á staðinn, að muna að iðkun er árangursríkara en hæfileikar, og að finna tilgang og von í draumum okkar. Til að svo megi verða þarf innra líf okkar að vera í lagi, við þurfum að finnast við elskuð og verðug, sem og ytri aðstæður, við þurfum að eiga samfélag sem styður við drauma okkar og hvetur okkur áfram. Áherslan á seiglu hefur vakið mikla athygli vestanhafs, meðal annars í atvinnulífinu eins og útgáfa viðskiptafræðideild Harvard háskóla ber vitni um, en hefur ekki verið óumdeild vegna þess að velferð snýst ekki einungis um einstaklingsárangur, heldur einnig aðstæður og möguleika. Þannig hefur seigla ekki einungis með persónulega þætti að gera, heldur það samfélag og þau innviði sem unga fólkið okkar býr við. Það hafa greinarhöfundar í nýju ritgerðarsafni bent á, sem gagnrýna of mikla áherslu á einstaklinginn og þætti á borð við seiglu og vilja líta á þætti á borð við efnahagslegar aðstæður og fordóma sem draga úr getu ungs fólks til að ná árangri. Þannig er það áfellisdómur yfir samfélagi okkar í hvert sinn sem ung manneskja gefst upp á skólakerfinu, en við höfum hæsta brottfall úr framhaldsskólum í Evrópu og ástæðan eru ójöfn tækifæri ungmenna sem búa við fátækt eða standa höllum fæti félagslega. Þó Ísland sé ríkt land, er fátækt staðreynd í íslensku samfélagi og yfir 9.000 börn á Íslandi búa við efnahagslegar aðstæður sem ógna velferð þeirra og framtíð. Það hefur Hjálparstarf kirkjunnar ítrekað vakið athygli á og styður barnafjölskyldur allt árið um kring til íþróttaiðkunar, listnáms og tómstundastarfs barna og unglinga. Seigla er að fylgja draumum sínum óhrædd við að gera mistök, enda er lífið langhlaup. Grunnurinn að seiglu er trú: trú á að lífið sé þess virði að lifa því, trú á að draumar geti ræst og trú á að við séum elskuð og tilheyrum samfélagi sem styður okkur til farsældar. Höfundur er prestur við Vídalínskirkju í Garðabæ Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sigurvin Lárus Jónsson Mest lesið Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson Skoðun Einelti er dauðans alvara Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir Skoðun Afnám tilfærslu milli skattþrepa Breki Pálsson Skoðun Opið bréf til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra Bogi Ragnarsson Skoðun Tölum íslensku um bíðandi börn: Uppgjöf, svarthol og lögbrot Vigdís Gunnarsdóttir Skoðun Íslenska þjóð, þú ert núna að gleyma Sighvatur Björgvinsson Skoðun Það sem Njáll sagði ykkur ekki Inga Lind Karlsdóttir Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Einelti er dauðans alvara Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Sótt að réttindum kvenna — núna Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Afnám tilfærslu milli skattþrepa Breki Pálsson skrifar Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Íslenska þjóð, þú ert núna að gleyma Sighvatur Björgvinsson skrifar Skoðun Tölum íslensku um bíðandi börn: Uppgjöf, svarthol og lögbrot Vigdís Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Fjórði hver vinnur í verslun og þjónustu Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson skrifar Skoðun Pabbar, mömmur, afar, ömmur Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Vellíðan í vinnu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Hefur vanfjármögnun sveitarfélaga áhrif á byggingarkostnað? Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Þar sem gervigreind er raunverulega að breyta öllu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslenskir flóttamenn - í okkar eigin landi Gunnar Magnús Diego skrifar Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Mótum framtíðina saman Jónína Hauksdóttir ,Magnús Þór Jónsson skrifar Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Kæra Epli, skilur þú mig? Lilja Dögg Jónsdóttir skrifar Skoðun Þorgerður og erlendu dómstólarnir Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Barnafjölskyldur í Reykjavík eiga betra skilið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði Auður Kjartansdóttir skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Sjá meira
Angela Lee Duckworth hefur vakið alþjóðlega athygli fyrir að ræða um seiglu og hversu mikilvægt það er að þjálfa seiglu í lífinu, sérstaklega hjá ungu fólki. Í vinsælum TED fyrirlestri segir Duckworth frá því að hún hafi sem ung kona sagt upp starfi í atvinnulífinu til að kenna börnum í 8. bekk stærðfræði. Í kennslu hafi hún uppgötvað að það sem aðgreinir nemendur eftir árangri væri ekki greind, enda geta flestir náð tökum á 8. bekkjar stærðfræði, heldur seigla (e. Grit). Duckworth dró þá ályktun að einn vandi skólakerfisins væri sú megináhersla sem lögð er á námsefnið sjálft, í stað þess að þjálfa markvisst listina að læra út frá sálfræðilegum þáttum – að þjálfa seiglu. Duckworth ákvað í kjölfarið að nema sálfræði og rannsakaði í sínu námi seiglu, m.a. hjá nemendum í herskólum og meðal barna sem taka þátt í upplestrar- og stafsetningarkeppnum í Bandaríkjunum. Hún er í dag prófessor í sálfræði við Háskólann í Pennsylvaníu og hefur skrifaði bækur um seiglu, bæði fyrir almenning og atvinnulífið. En hvað er seigla? Við þekkjum orðtök á íslensku sem lýsa dugnaði og þrautseigju er þróast hafa á því harðbýla bergi sem við erum brotin af. Orðtök eins og að „bíta á jaxlinn“, „herða upp hugann“ og „setja höfuðið undir sig“ í mótbyr. Þegar Duckworth lýsir seiglu, á hún ekki við slíka þrautseigju, þó hún sé gagnleg, heldur frekar þá innri hvatningu sem drífur fólk áfram til að skapa sér líf sem er farsælt. Hún segir: Seigla er að hafa ástríðu og þrautseigju til að ná langtímamarkmiðum. Seigla er að hafa úthald, að gefast ekki upp á framtíðarmarkmiðum og vinna að þeim daga, vikur, mánuði og ár, að leggja sig alla og allan fram til að láta drauma sína rætast. Seigla er að lifa lífinu eins og langhlaup, ekki eins og spretthlaup, og seigla er það sem skilur á milli þeirra sem ná árangri og þeirra sem gefast upp. Í liðinni viku var alþjóðlegi geðheilbrigðisdagurinn en hann er haldinn 10. október ár hvert og er ætlað að minna á mikilvægi þess að rækta geðræna heilsu. Kirkjan kemur að geðheilbrigðismálum beint með tvennskonar hætti, annarsvegar fáum við í fangið það verkefni að takast á við afleiðingar þess þegar geðheilbrigðiskerfið okkar hefur brugðist einstaklingum sem glíma við geðsjúkdóma, og hinsvegar felst í kirkjulegu starfi dýrmætur vettvangur til geðræktar. Staða mála er sú að það „loga öll ljós rauð í mælaborðinu“ í geðheilbrigðismálum á Íslandi, eins og Svava Arnardóttir formaður Geðhjálpar orðar það, og alvarlegast af öllu þykir mér „að færra ungt fólk metur líðan sína góða samanborið við sama hóp fyrir um 10 árum síðan“. Það er ekki vísir að bjartri framtíð. Seigla og trú eru ekki samheiti en þau tengjast órofaböndum. Við tölum um trú í tengslum við það að eiga þá heimsmynd að lífið sé gjöf og að lífið sé fyllt merkingu og tilgangi, og við tölum um trú í þeirri merkingu að hafa trú á sjálfum sér og því að maður geti byggt upp farsælt líf. Báðar merkingar tengjast seiglu og starf kirkjunnar, sunnudagaskólinn, fermingarfræðslan, athafnir og helgihald, hafa það að markmiði að boða trú og þjálfa seiglu. Aðferðafræði Angelu Lee Duckworth byggir á því að rækta seiglu með því að mæta á staðinn, að muna að iðkun er árangursríkara en hæfileikar, og að finna tilgang og von í draumum okkar. Til að svo megi verða þarf innra líf okkar að vera í lagi, við þurfum að finnast við elskuð og verðug, sem og ytri aðstæður, við þurfum að eiga samfélag sem styður við drauma okkar og hvetur okkur áfram. Áherslan á seiglu hefur vakið mikla athygli vestanhafs, meðal annars í atvinnulífinu eins og útgáfa viðskiptafræðideild Harvard háskóla ber vitni um, en hefur ekki verið óumdeild vegna þess að velferð snýst ekki einungis um einstaklingsárangur, heldur einnig aðstæður og möguleika. Þannig hefur seigla ekki einungis með persónulega þætti að gera, heldur það samfélag og þau innviði sem unga fólkið okkar býr við. Það hafa greinarhöfundar í nýju ritgerðarsafni bent á, sem gagnrýna of mikla áherslu á einstaklinginn og þætti á borð við seiglu og vilja líta á þætti á borð við efnahagslegar aðstæður og fordóma sem draga úr getu ungs fólks til að ná árangri. Þannig er það áfellisdómur yfir samfélagi okkar í hvert sinn sem ung manneskja gefst upp á skólakerfinu, en við höfum hæsta brottfall úr framhaldsskólum í Evrópu og ástæðan eru ójöfn tækifæri ungmenna sem búa við fátækt eða standa höllum fæti félagslega. Þó Ísland sé ríkt land, er fátækt staðreynd í íslensku samfélagi og yfir 9.000 börn á Íslandi búa við efnahagslegar aðstæður sem ógna velferð þeirra og framtíð. Það hefur Hjálparstarf kirkjunnar ítrekað vakið athygli á og styður barnafjölskyldur allt árið um kring til íþróttaiðkunar, listnáms og tómstundastarfs barna og unglinga. Seigla er að fylgja draumum sínum óhrædd við að gera mistök, enda er lífið langhlaup. Grunnurinn að seiglu er trú: trú á að lífið sé þess virði að lifa því, trú á að draumar geti ræst og trú á að við séum elskuð og tilheyrum samfélagi sem styður okkur til farsældar. Höfundur er prestur við Vídalínskirkju í Garðabæ
Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun
Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir Skoðun
Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir Skoðun
Skoðun Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson skrifar
Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar
Skoðun Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson skrifar
Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar
Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar
Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar
Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar
Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar
Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar
Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun
Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir Skoðun
Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir Skoðun