Allar líkur á sam­þykki Höllu og að stjórnin sitji til kosninga

Bjarni Benediktsson forsætisráðherra gekk á fund Höllu Tómasdóttur í morgun og bað um þingrof. Halla sagðist að fundi loknum munu funda með formönnum allra stjórnarandstöðuflokkanna á þingi í dag. Hún muni greina frá ákvörðun sinni í vikunni.

Fylgst hefur verið með gangi í mála í vaktinni, sem lesa má í fréttinni hér að neðan:

Bjarni sagði í morgun að hann byggist staðfastlega við því að Halla fallist á beiðni hans um þingrof og að ríkisstjórnin muni hanga saman fram að kosningum. Treysti formenn hinna stjórnarflokkanna sér ekki til þess muni hann biðjast lausnar fyrir sig og ráðuneyti hans.

Sama leið og síðast

Ragnhildur Helgadóttir, prófessor í lögfræði og sérfræðingur í stjórnskipunarrétti, segir í samtali við Vísi að Halla virðist ætla að feta í fótspor Guðna Th. Jóhannessonar hvað varðar ákvörðun um þingrof. Hún ætli að heyra ofan í formenn allra flokka á þingi áður en hún samþykkir þingrof. 

Henni sýnist stjórnarandstöðuformennirnir, sem hafa tjáð sig hingað til, vera fylgjandi þingrofi. 

„Mér finnst kannski helst þurfa að skýra það að enn sem komið er erum við að horfa á þingrof, en ekki afsögn ríkisstjórnarinnar,“ segir Ragnhildur.

Ekki útilokað lögfræðilega en býst ekki við vantrausti

Ragnhildur segist búast við því að ráðuneyti Bjarna Benediktssonar sitji fram að kosningum, sem þurfa að fara fram innan 45 daga frá þingrofi.

„Eftir að þingrof er komið fram hefur aldrei komið fram vantraust. Þá er, eins og allir hafa rætt, svo stutt í kosningar. Flokkarnir fara beint í að undirbúa kosningar. Um leið og það er kosið eftir sex vikur, af hverju ættir þú að gera það?

Það sé ekki útilokað lögfræðilega séð að ráðuneyti Bjarna verði leyst frá störfum en það sé ólíklegt pólitískt séð.

Venjan að forsætisráðherra sitji áfram

Bjarni sagði í morgun að hvað varðar það hvort hann myndi sitja áfram í stóli forsætisráðherra, komi til stofnunar starfstjórnar, vísi hann til venjunnar í þeim efnum.

Ragnhildur segir að venjan sé sú að forsætisráðherra haldi sæti sínu í starfstjórn sem stofnuð er eftir slit ríkisstjórnar.

Klassísk þingrofsstaða

Ragnhildur segir um að ræða klassíska þingrofsstöðu og vísar í bók Gunnars G. Schram heitins lagaprófessors, Stjórnskipunarrétt. Þar segir að ef kominn er upp ágreiningur milli þings og stjórnar sé hægt að beita þingrofi.

„Svo segir hann, sem á frekar við núna: „Þá er og heimilt að rjúfa þing til að leysa úr deilum ef ólíkar skoðanir vega svo salt innan þingsins að nauðsynleg mál nái ekki fram að ganga. Þá er réttmætt að beita þingrofi til að kanna viðhorf kjósenda til mikilvægra málefna. Ágreiningur innan ríkisstjórnar eða milli flokka hennar getur og verið ástæða til þingrofs.“

„Þetta er frekar klassísk þingrofsstaða, eina spurningin er hvort við fáum einhverja snúninga á ríkisstjórninni í framhaldinu.“

Óljóst hvort forseti hafi hafnað þingrofsbeiðni

Sem áður segir telur Ragnhildur ólíklegt að Halla verði ekki við beiðni Bjarna um þingrof. Hana rekur ekki minni til þess að forseti hafi neitað slíkri beiðni áður, ef frá er talið atvikið árið 2016 og áhugaverð staða sem kom upp árið 1950.

Árið 2016 sagðist Ólafur Ragnar Grímsson, þáverandi forseti, hafi neitað beiðni Sigmundar Davíðs Gunnlaugssonar, þáverandi forsætisráðherra og formaður Framsóknarflokksins, um þingrof í kjölfar Wintris-málsins.

Sigmundur Davíð sagðist aftur á móti ekkert kannast við að hafa beðið um þingrof. Hann hafi einfaldlega farið á fund forseta til þess að upplýsa hann um stöðuna í stjórnmálunum.

Þá segir Ragnhildur að árið 1950 hafi Sveinn Björnsson forseti ekki tekið vel í vangaveltur Ólafs Thors, sitjandi forsætisráðherra í minnihlutastarfsstjórn, um þingrof. Þá hafi þó engin formleg þingrofsbeiðni verið lögð fram.