Lágir vextir og gott veður með draumsýn Viðreisnar um inngöngu í ESB? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar 11. nóvember 2024 08:31 Við höfum glímt við verðbólgu og háa vexti í of langan tíma þótt loks sjáist til sólar í þeim efnum. Verðbólgan hefur minnkað um helming og hratt vaxtalækkunarferli er hafið. Skýringar á mikilli verðbólgu og háum vöxtum hér á landi er ekki meginefni þessarar greinar. Við höfum við glímt við röð erfiðleika líkt og aðrar þjóðir, s.s. heimsfaraldur og stríð, sem hefur orsakað innflutta verðbólgu. Því til viðbótar höfum við glímt við jarðhræringar og eldgos. Meginorsök verðbólgunnar hérlendis hefur þó verið staðan á húsnæðismarkaðnum. Þáttur Reykjavíkurborgar og Viðreisnar í henni er heldur ekki til umfjöllunar að þessu sinni. Þensla og spenna á Íslandi – hnignun eða stöðnun í ESB Það er staðreynd að verðbólga og þar með háir húsnæðislánavextir hafa verið þrálátari hér en í ýmsum löndum sem við berum okkur saman við. Ég ætla heldur ekki að gera ástæðu þessa að meginviðfangsefni (og nú fara lesendur bráðum að spyrja sig hvort ég komi mér einhvern tímann að efninu). Of mikil spenna og þensla hefur verið í íslensku hagkerfi. Það er vandamál af allt öðrum toga en flest samanburðarlönd okkar glíma við. Evrópusambandslöndin hafa þvert á móti verið að glíma við stöðnun, jafnvel hnignun, með tilheyrandi lágum vöxtum og miklu atvinnuleysi. Það er ástæða þess að svo margir ESB-íbúar flykkjast hingað til að búa og starfa. Hagstæðustu ESB-tölurnar notaðar í rökstuðningi Þrátt fyrir þessar staðreyndir, sem öllum ættu að vera kunnar, er hægt að treysta á að ESB-þingmenn á Alþingi grípi öll tækifæri til að tengja lausn viðfangsefna okkar og vandkvæða við aðild að Evrópusambandinu og upptöku evrunnar. Viðreisn fer þar fremst í flokki (Samfylkingin geymir aðildina í skúffu í von um að ná fyrst völdum). Í því skyni finna þeir hagstæðustu dæmin í hverju landi, en vísa svo gjarnan almennt í ESB eða evrusvæðið um þessi dæmi. Það er ekki heiðarlegur málflutningur. Við getum verið sammála um að hér hefur verðbólgan verið of mikil og vextir því sömuleiðis of háir. Nýjasta mæling verðbólgu á samræmdum mælikvarða mældist þó um 3,4% hér á landi í september, en á sama tíma t.a.m. 4,3% í Belgíu og 3,2% í Eistlandi. Þrátt fyrir verðbólgu og aðrar áskoranir hefur kaupmáttur allra tekjuhópa þó aukist hér verulega á síðustu árum. Kaupmáttur er mælikvarði á hversu mikið af vöru og þjónustu er hægt að kaupa fyrir laun. Laun á Íslandi eru mjög há í alþjóðlegum samanburði og hafa hækkað hér u.þ.b. tvöfalt meira á undanförnum árum en í helstu samanburðarríkjum. Tekjur íslenskra heimila hafa þannig aukist mikið og mun meira en sem nemur verðbólgu. 15% atvinnuleysi ungs fólks í Evrópusambandinu Hér er atvinnustig jafnan hátt. Meðaltal atvinnuleysis á evrusvæðinu var hins vegar 6,3% í september, en t.d. yfir 8% í Finnlandi, 7,6% í Frakklandi og yfir 11% á Spáni. Meðaltal atvinnuleysis meðal ungs fólks í Evrópusambandinu er reyndar tæp 15% á sama tíma. Með einföldun er hægt að segja að verðbólgu sé hægt að halda niður með auknu atvinnuleysi. Afstaðan hér hefur verið sú að af tvennu illu, þoli Íslendingar atvinnuleysi verr. Vegna hárra nafnvaxta hér eru lágir vextir algeng sölulína hjá ESB-sinnum nú sem fyrr. En eins og eins og á við um svo margt annað innan ESB, þá er vaxtaprósentan þar eins misjöfn og löndin sem sambandið mynda. Ekki er því hægt að setja samasemmerki milli vaxta, og annarra lánskjara, og aðildar og ekki heldur myntar og vaxta. Vaxtaprósentan segir aukinheldur ekki alla söguna þar sem vextir eru mjög lágir. Meðal annars þarf að skoða hvort stöðnun ríkir í viðkomandi ríki. Samanburður á hagvexti í Evrópusambandinu og Íslandi telst ESB mjög í óhag, enda er hagvöxtur sjaldan ræddur af ESB-sinnum. Reyndar er það svo að í nýlegri skýrslu fyrrum bankastjóra Seðlabanka Evrópu, Mario Draghi, er dregin upp mjög svo dökk mynd af samkeppnisstöðu hinnar hnignandi Evrópu. Hvers vegna að taka sér stöðu sem leiðir til hnignunar? Þarf Viðreisn ekki að skýra það? Af hverju veðjar Viðreisn á evruna? Þeir sem halda að evran leysi vandamál hljóta að klóra sér í hausnum yfir framangreindum staðreyndum. Og ef þetta er einfaldlega spenningur yfir nýrri skínandi mynt, af hverju skyldum við á veðja á evru? Ekki er það vegna velgengni hagkerfa sem nota þá mynt. Ísland er auk þess útflutningsdrifið hagkerfi og bandaríkjadollar er okkar langmikilvægasti viðskiptagjaldmiðill. Af hverju tala sjálfnefndir alþjóðasinnar eins og Viðreisn ekki fyrir upptöku Bandaríkja-, nú eða Kanadadals? Nú auðvitað af því að aðild að ESB hangir á spýtunni og í þeirri vegferð er einungis upplýsingum sem henta málstaðnum haldið til haga. Höfundur er þingmaður Sjálfstæðisflokksins og frambjóðandi flokksins í 2. sæti í Reykjavíkurkjördæmi norður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Diljá Mist Einarsdóttir Viðreisn Mest lesið Suður-Íslendinga sögurnar Hans Birgisson Skoðun Hættulegustu tækin í umferðinni Eva Hauksdóttir Skoðun Hafrannsóknastofnun leggur til 95 prósent samdrátt í sjókvíaeldi á laxi Jón Kaldal Skoðun Stöndum vörð um tónlistarmenntun barna og ungmenna – opið bréf til borgarstjóra Sigrún Grendal Skoðun Hvað myndi Sesselja segja? Hallbjörn V. Fríðhólm Skoðun Styrkjum stöðu leigjenda Kristján Þórður Snæbjarnarson Skoðun Manneklan er víða Brynhildur Bolladóttir Skoðun Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun Velkomin til Helvítis Guðný Gústafsdóttir Skoðun Hækka launin þín þegar fasteignamatið á íbúðinni þinni hækkar? Daði Freyr Ólafsson Skoðun Skoðun Skoðun Styrkjum stöðu leigjenda Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættulegustu tækin í umferðinni Eva Hauksdóttir skrifar Skoðun Hvað myndi Sesselja segja? Hallbjörn V. Fríðhólm skrifar Skoðun Vaxtastefna Seðlabankans – á kostnað launafólks Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Suður-Íslendinga sögurnar Hans Birgisson skrifar Skoðun Íhlutun Bandaríkjanna í Venesúela: Auðlindaránið í heimsvaldastefnunni og hræsnin í „stríðinu gegn fíkniefnum“ Sæþór Benjamín Randalsson skrifar Skoðun Stöndum vörð um tónlistarmenntun barna og ungmenna – opið bréf til borgarstjóra Sigrún Grendal skrifar Skoðun Hafrannsóknastofnun leggur til 95 prósent samdrátt í sjókvíaeldi á laxi Jón Kaldal skrifar Skoðun Velkomin til Helvítis Guðný Gústafsdóttir skrifar Skoðun Olíuleit við Ísland? Hallgrímur Óskarsson skrifar Skoðun Hækka launin þín þegar fasteignamatið á íbúðinni þinni hækkar? Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Hvað mun Pútín gera næst með því að ögra samstöðu NATO?: Rússnesk innrás í lofthelgi NATO og hlutverk Íslands í öryggi bandalagsins Jun Þór Morikawa skrifar Skoðun Manneklan er víða Brynhildur Bolladóttir skrifar Skoðun Sótt að hagsmunum atvinnulausra Steinar Harðarson skrifar Skoðun Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson skrifar Skoðun Launamunur kynjanna eykst – Hvar liggur ábyrgðin? Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Þegar sannleikurinn verður fórnarlamb Davíð Bergmann skrifar Skoðun Gefum íslensku séns – að tala íslensku við alla Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Réttnefni: Viðbragð við upplýsingaóreiðu Jón Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Farsæl framfaraskref á Sólheimum Sigurjón Örn Þórsson skrifar Skoðun Austurland – þrælanýlenda Íslands Björn Ármann Ólafsson skrifar Skoðun Gervigreindin stöðluð - öryggisins vegna Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Frelsi, framtíð og vistvænar samgöngur: Hvers vegna Ísland þarf að hugsa stærra Sigurborg Ósk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Atvinnustefna er alvöru mál Jóhannes Þór Skúlason skrifar Skoðun 1984 og Hunger Games á sama sviðinu Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Mikilvægi aukinnar verndunar hafsvæða og leiðrétting Hrönn Egilsdóttir skrifar Skoðun Betri leið til einföldunar regluverks Pétur Halldórsson skrifar Skoðun Af Millet-úlpum og öldrunarmálum Þröstur V. Söring skrifar Skoðun Charlie og sjúkleikaverksmiðjan Guðjón Eggert Agnarsson skrifar Skoðun Nú þarf bæði sleggju og vélsög Trausti Hjálmarsson,Ólafur Stephensen skrifar Sjá meira
Við höfum glímt við verðbólgu og háa vexti í of langan tíma þótt loks sjáist til sólar í þeim efnum. Verðbólgan hefur minnkað um helming og hratt vaxtalækkunarferli er hafið. Skýringar á mikilli verðbólgu og háum vöxtum hér á landi er ekki meginefni þessarar greinar. Við höfum við glímt við röð erfiðleika líkt og aðrar þjóðir, s.s. heimsfaraldur og stríð, sem hefur orsakað innflutta verðbólgu. Því til viðbótar höfum við glímt við jarðhræringar og eldgos. Meginorsök verðbólgunnar hérlendis hefur þó verið staðan á húsnæðismarkaðnum. Þáttur Reykjavíkurborgar og Viðreisnar í henni er heldur ekki til umfjöllunar að þessu sinni. Þensla og spenna á Íslandi – hnignun eða stöðnun í ESB Það er staðreynd að verðbólga og þar með háir húsnæðislánavextir hafa verið þrálátari hér en í ýmsum löndum sem við berum okkur saman við. Ég ætla heldur ekki að gera ástæðu þessa að meginviðfangsefni (og nú fara lesendur bráðum að spyrja sig hvort ég komi mér einhvern tímann að efninu). Of mikil spenna og þensla hefur verið í íslensku hagkerfi. Það er vandamál af allt öðrum toga en flest samanburðarlönd okkar glíma við. Evrópusambandslöndin hafa þvert á móti verið að glíma við stöðnun, jafnvel hnignun, með tilheyrandi lágum vöxtum og miklu atvinnuleysi. Það er ástæða þess að svo margir ESB-íbúar flykkjast hingað til að búa og starfa. Hagstæðustu ESB-tölurnar notaðar í rökstuðningi Þrátt fyrir þessar staðreyndir, sem öllum ættu að vera kunnar, er hægt að treysta á að ESB-þingmenn á Alþingi grípi öll tækifæri til að tengja lausn viðfangsefna okkar og vandkvæða við aðild að Evrópusambandinu og upptöku evrunnar. Viðreisn fer þar fremst í flokki (Samfylkingin geymir aðildina í skúffu í von um að ná fyrst völdum). Í því skyni finna þeir hagstæðustu dæmin í hverju landi, en vísa svo gjarnan almennt í ESB eða evrusvæðið um þessi dæmi. Það er ekki heiðarlegur málflutningur. Við getum verið sammála um að hér hefur verðbólgan verið of mikil og vextir því sömuleiðis of háir. Nýjasta mæling verðbólgu á samræmdum mælikvarða mældist þó um 3,4% hér á landi í september, en á sama tíma t.a.m. 4,3% í Belgíu og 3,2% í Eistlandi. Þrátt fyrir verðbólgu og aðrar áskoranir hefur kaupmáttur allra tekjuhópa þó aukist hér verulega á síðustu árum. Kaupmáttur er mælikvarði á hversu mikið af vöru og þjónustu er hægt að kaupa fyrir laun. Laun á Íslandi eru mjög há í alþjóðlegum samanburði og hafa hækkað hér u.þ.b. tvöfalt meira á undanförnum árum en í helstu samanburðarríkjum. Tekjur íslenskra heimila hafa þannig aukist mikið og mun meira en sem nemur verðbólgu. 15% atvinnuleysi ungs fólks í Evrópusambandinu Hér er atvinnustig jafnan hátt. Meðaltal atvinnuleysis á evrusvæðinu var hins vegar 6,3% í september, en t.d. yfir 8% í Finnlandi, 7,6% í Frakklandi og yfir 11% á Spáni. Meðaltal atvinnuleysis meðal ungs fólks í Evrópusambandinu er reyndar tæp 15% á sama tíma. Með einföldun er hægt að segja að verðbólgu sé hægt að halda niður með auknu atvinnuleysi. Afstaðan hér hefur verið sú að af tvennu illu, þoli Íslendingar atvinnuleysi verr. Vegna hárra nafnvaxta hér eru lágir vextir algeng sölulína hjá ESB-sinnum nú sem fyrr. En eins og eins og á við um svo margt annað innan ESB, þá er vaxtaprósentan þar eins misjöfn og löndin sem sambandið mynda. Ekki er því hægt að setja samasemmerki milli vaxta, og annarra lánskjara, og aðildar og ekki heldur myntar og vaxta. Vaxtaprósentan segir aukinheldur ekki alla söguna þar sem vextir eru mjög lágir. Meðal annars þarf að skoða hvort stöðnun ríkir í viðkomandi ríki. Samanburður á hagvexti í Evrópusambandinu og Íslandi telst ESB mjög í óhag, enda er hagvöxtur sjaldan ræddur af ESB-sinnum. Reyndar er það svo að í nýlegri skýrslu fyrrum bankastjóra Seðlabanka Evrópu, Mario Draghi, er dregin upp mjög svo dökk mynd af samkeppnisstöðu hinnar hnignandi Evrópu. Hvers vegna að taka sér stöðu sem leiðir til hnignunar? Þarf Viðreisn ekki að skýra það? Af hverju veðjar Viðreisn á evruna? Þeir sem halda að evran leysi vandamál hljóta að klóra sér í hausnum yfir framangreindum staðreyndum. Og ef þetta er einfaldlega spenningur yfir nýrri skínandi mynt, af hverju skyldum við á veðja á evru? Ekki er það vegna velgengni hagkerfa sem nota þá mynt. Ísland er auk þess útflutningsdrifið hagkerfi og bandaríkjadollar er okkar langmikilvægasti viðskiptagjaldmiðill. Af hverju tala sjálfnefndir alþjóðasinnar eins og Viðreisn ekki fyrir upptöku Bandaríkja-, nú eða Kanadadals? Nú auðvitað af því að aðild að ESB hangir á spýtunni og í þeirri vegferð er einungis upplýsingum sem henta málstaðnum haldið til haga. Höfundur er þingmaður Sjálfstæðisflokksins og frambjóðandi flokksins í 2. sæti í Reykjavíkurkjördæmi norður.
Stöndum vörð um tónlistarmenntun barna og ungmenna – opið bréf til borgarstjóra Sigrún Grendal Skoðun
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun
Skoðun Íhlutun Bandaríkjanna í Venesúela: Auðlindaránið í heimsvaldastefnunni og hræsnin í „stríðinu gegn fíkniefnum“ Sæþór Benjamín Randalsson skrifar
Skoðun Stöndum vörð um tónlistarmenntun barna og ungmenna – opið bréf til borgarstjóra Sigrún Grendal skrifar
Skoðun Hafrannsóknastofnun leggur til 95 prósent samdrátt í sjókvíaeldi á laxi Jón Kaldal skrifar
Skoðun Hvað mun Pútín gera næst með því að ögra samstöðu NATO?: Rússnesk innrás í lofthelgi NATO og hlutverk Íslands í öryggi bandalagsins Jun Þór Morikawa skrifar
Skoðun Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson skrifar
Skoðun Gervigreindin stöðluð - öryggisins vegna Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir skrifar
Skoðun Frelsi, framtíð og vistvænar samgöngur: Hvers vegna Ísland þarf að hugsa stærra Sigurborg Ósk Haraldsdóttir skrifar
Stöndum vörð um tónlistarmenntun barna og ungmenna – opið bréf til borgarstjóra Sigrún Grendal Skoðun
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun