Dulin mein íslenskt stjórnkerfis Ólafur Ágúst Hraundal skrifar 20. nóvember 2024 08:45 Spilling íslenskrar stjórnsýslu Íslenskt stjórnkerfi hefur lengi verið gagnrýnt fyrir alvarlega spillingu og frændhygli sem hefur markað djúp spor í samfélagið. Nýlegar rannsóknir sýna að Ísland hefur fallið niður á spillingarvísitölu Transparency International, þar sem landið situr nú í 19. sæti, verst allra Norðurlanda. Þetta lýsir best hvað Ísland er mikið spillingarbæli auðvaldsins, hagsmunatengsl og hroki hafa grafið undan trausti almennings á kerfinu. Dæmin eru mörg, og sum þeirra eru stórmál sem hafa skaðað og markað íslenskt samfélag. Spilling og hagsmunaárekstrar Samherjamálið í málinu var Íslenska sjávarútvegsfyrirtækið Samherji sakað um að greiða mútur til embættismanna í Namibíu til að tryggja sér veiðikvóta. Helgi Seljan sem fór fyrir Kveiks þættinum sem fjallaði um þetta mál þar sem einnig var sýnt fram á skatta undanskot í gegnum skúffufyrirtæki. Einu afleiðingarnar sem urðu af þessum þætti var að Helga Seljan og þeir blaðamenn sem komu að málinu voru slaufaðir, þeim var sturtað niður og hent á haf út. Einkavæðing Íslandsbanka hefur einnig vakið mikla gagnrýni þar sem skortur á gagnsæi í söluferlinu vakti upp spurningar um hvort hagsmunir fárra hafi ráðið för. Þessi skugga sala endaði með að Íslandsbanki var sektaður um 1,2 milljarð króna, sem íslenska þjóðin fékk beint í fangið. Þessi atburður hefur haft áhrif á traust almennings til bankans og leitt til þess að stórir viðskiptavinir hafa sagt upp viðskiptum sínum við hann. Hvalveiði er nýjasta dæmið þegar Gunnar Bergmann Jónsson, sonur Jón Gunnarssonar þingmanns Sjálfstæðisflokksins, var að gera sig breiðan fyrir huldumanni sem fór undir fölsku flaggi sem Austurrískur fjárfestir í von um að landa risa fasteigna díl. Þessi minnimátarkennd eða mikilmennskubrjálæði vekur hjá manni spurningar um persónuleg tengsl og hagsmuni sem virðast ráða miklu í stjórnmálum á Íslandi. Teflón Bjarni um hann er hægt að skrifa heila bók, hvernig dusta á af sér rykið. Innra eftirlit og ábyrgðarleysi innan lögreglunnar Lögreglan sem á að gæta að lögum og reglum samfélagsins hefur sætt gagnrýni fyrir skort á innra eftirliti og frændhygli í starfi. Það hafa komið upp mál þar sem lögreglumenn hafa brotið á samstarfmönnum vegna áreitis í starfi, þeir eru fluttir á milli deilda í án þess að axla ábyrgð. Það er eins og það séu aðrar reglur sem gilda um starfsmenn embættisins en hjá hinum almenna borgara, þeir þurfa ekki að taka afleiðingum gjörða sinna en almenningur þarf að sæta fangelsi eða missa djobbið. Það að lögreglan fari sjálf með rannsókn á sjálfri sér skapar gríðalega mikla hlutdrægni og grefur undan trausti til rannsókna. Það er eins og Lögreglan sé yfir lög hafin þegar það snýr að þeim sjálfum, þar að auki hefur komið í ljós að forvirkar rannsóknarheimildir eru oft notaðar án nægilegs eftirlits, sem vekur áhyggjur um misnotkun valds. Hryðjuverkamálið þar sem tveir einstaklingar voru dæmdir fyrir að breyta skotvopnum og gera þau sjálfvirk, sá lögreglan aldrei ástæðu til að yfirheyra eða rannsaka neitt sérstaklega þann sem tók það að sér að breyta skotvopnunum fyrir þá. Það var vegna þess að þar var á ferðinni faðir frú Sigríðar Bjarkar Ríkislögreglustjóra. Grím ur Grímss on yfirlögregluþjónn, í gegnum hans starfsferil hafa komið upp atvik þar sem hann ásamt öðrum meðstjórnendum Lögreglu hafa verið sakaðir af verjendum sakborninga að mál þeirra séu einungis rannsökuð til sektar en ekki til sýknu. Aurum-málið er skýrt dæmi þar sem farið var á svig við lög, gögnum var leynt sem hefðu getað hreinsað sakborning af sökum, mál sem hélt sakborningi í gíslingu í 16 ár. Nú er Grímur í framboði fyrir Viðreisn og skipar þriðja í sæti í sínu kjördæmi. Það er til umhugsunar hvort einstaklingur sem hefur farið fram með þessum hætti sé hæfur til að taka sæti á Alþingi. Er þetta siðferðið sem við viljum hafa þar og hafa áhrif á framtíð þjóðar? Þetta er spurning sem kjósendur verða að velta alvarlega fyrir sér. Spillinginn á sér víðar rætur Frændhygli er stórt vandamál innan íslenska stjórnkerfisins. Persónulegar vináttu- og fjölskyldutengingar hafa leitt til þess að hæfileikaríkir einstaklingar hafa ekki komist að, þar sem þeir njóta ekki sömu forréttindana. Þetta ábyrgðarleysi “ég man ekki“, hefur grafið undan trausti. Almenningur líður fyrir þann siðferðisbrest sem spillingin hefur alið af sér. Upplifanir almennings að stjórnvöld séu ekki að sinna skyldum sínum af heiðarleika og ábyrgð. Að hagsmunir okkar spilltu elítú hafi forgang fram yfir almenna hagsmuni. Íslenskt samfélag kallar nú eftir umbótum. Það er ljóst að stjórnvöld og lögreglan þarf að taka á spillingu, frændhygli og ábyrgðarleysi með auknu gagnsæi, skýrari reglum og óháðu eftirliti. Með því að bæta eftirlit og ábyrgð innan kerfisins má stuðla að endurheimt trausts og tryggja að almannahagsmunir séu ávallt í forgangi. Að öðrum kosti mun íslenskt samfélag halda áfram líða fyrir þá siðferðisskekkju sem spilling veldur. Höfundur er fangi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Mest lesið Má berja blaðamenn? Sigríður Dögg Auðunsdóttir Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir Skoðun Hagur hluthafanna alltaf og undantekningarlaust í forgangi Jón Kaldal Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir Skoðun Að flokka hver vinnur og hver tapar Tryggvi Rúnar Brynjarsson Skoðun Vonir um vopnahlé eins og hálmstrá Sveinn Rúnar Hauksson Skoðun Samfélagið innan samfélagsins Sigríður Svanborgardóttir Skoðun „Oft er flagð undir fögru skinni“ Guðmunda G. Guðmundsdóttir Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun Hvers vegna hatar SFS smábáta? Svarið tengist veiðigjöldum Kjartan Páll Sveinsson Skoðun Skoðun Skoðun Að flokka hver vinnur og hver tapar Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Hagur hluthafanna alltaf og undantekningarlaust í forgangi Jón Kaldal skrifar Skoðun Má berja blaðamenn? Sigríður Dögg Auðunsdóttir skrifar Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Vonir um vopnahlé eins og hálmstrá Sveinn Rúnar Hauksson skrifar Skoðun Samfélagið innan samfélagsins Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Til hamingju Íslendingar með nýja Óperu Andri Björn Róbertsson skrifar Skoðun Hvers vegna hatar SFS smábáta? Svarið tengist veiðigjöldum Kjartan Páll Sveinsson skrifar Skoðun „Oft er flagð undir fögru skinni“ Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir skrifar Skoðun Fjögurra daga vinnuvika – nýr veruleiki? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ráðherra gengur fram án laga Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hagkvæmur kostur utan friðlands Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Gagnsæi og inntak Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hannað fyrir miklu stærri markaði Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson skrifar Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson skrifar Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Sjá meira
Spilling íslenskrar stjórnsýslu Íslenskt stjórnkerfi hefur lengi verið gagnrýnt fyrir alvarlega spillingu og frændhygli sem hefur markað djúp spor í samfélagið. Nýlegar rannsóknir sýna að Ísland hefur fallið niður á spillingarvísitölu Transparency International, þar sem landið situr nú í 19. sæti, verst allra Norðurlanda. Þetta lýsir best hvað Ísland er mikið spillingarbæli auðvaldsins, hagsmunatengsl og hroki hafa grafið undan trausti almennings á kerfinu. Dæmin eru mörg, og sum þeirra eru stórmál sem hafa skaðað og markað íslenskt samfélag. Spilling og hagsmunaárekstrar Samherjamálið í málinu var Íslenska sjávarútvegsfyrirtækið Samherji sakað um að greiða mútur til embættismanna í Namibíu til að tryggja sér veiðikvóta. Helgi Seljan sem fór fyrir Kveiks þættinum sem fjallaði um þetta mál þar sem einnig var sýnt fram á skatta undanskot í gegnum skúffufyrirtæki. Einu afleiðingarnar sem urðu af þessum þætti var að Helga Seljan og þeir blaðamenn sem komu að málinu voru slaufaðir, þeim var sturtað niður og hent á haf út. Einkavæðing Íslandsbanka hefur einnig vakið mikla gagnrýni þar sem skortur á gagnsæi í söluferlinu vakti upp spurningar um hvort hagsmunir fárra hafi ráðið för. Þessi skugga sala endaði með að Íslandsbanki var sektaður um 1,2 milljarð króna, sem íslenska þjóðin fékk beint í fangið. Þessi atburður hefur haft áhrif á traust almennings til bankans og leitt til þess að stórir viðskiptavinir hafa sagt upp viðskiptum sínum við hann. Hvalveiði er nýjasta dæmið þegar Gunnar Bergmann Jónsson, sonur Jón Gunnarssonar þingmanns Sjálfstæðisflokksins, var að gera sig breiðan fyrir huldumanni sem fór undir fölsku flaggi sem Austurrískur fjárfestir í von um að landa risa fasteigna díl. Þessi minnimátarkennd eða mikilmennskubrjálæði vekur hjá manni spurningar um persónuleg tengsl og hagsmuni sem virðast ráða miklu í stjórnmálum á Íslandi. Teflón Bjarni um hann er hægt að skrifa heila bók, hvernig dusta á af sér rykið. Innra eftirlit og ábyrgðarleysi innan lögreglunnar Lögreglan sem á að gæta að lögum og reglum samfélagsins hefur sætt gagnrýni fyrir skort á innra eftirliti og frændhygli í starfi. Það hafa komið upp mál þar sem lögreglumenn hafa brotið á samstarfmönnum vegna áreitis í starfi, þeir eru fluttir á milli deilda í án þess að axla ábyrgð. Það er eins og það séu aðrar reglur sem gilda um starfsmenn embættisins en hjá hinum almenna borgara, þeir þurfa ekki að taka afleiðingum gjörða sinna en almenningur þarf að sæta fangelsi eða missa djobbið. Það að lögreglan fari sjálf með rannsókn á sjálfri sér skapar gríðalega mikla hlutdrægni og grefur undan trausti til rannsókna. Það er eins og Lögreglan sé yfir lög hafin þegar það snýr að þeim sjálfum, þar að auki hefur komið í ljós að forvirkar rannsóknarheimildir eru oft notaðar án nægilegs eftirlits, sem vekur áhyggjur um misnotkun valds. Hryðjuverkamálið þar sem tveir einstaklingar voru dæmdir fyrir að breyta skotvopnum og gera þau sjálfvirk, sá lögreglan aldrei ástæðu til að yfirheyra eða rannsaka neitt sérstaklega þann sem tók það að sér að breyta skotvopnunum fyrir þá. Það var vegna þess að þar var á ferðinni faðir frú Sigríðar Bjarkar Ríkislögreglustjóra. Grím ur Grímss on yfirlögregluþjónn, í gegnum hans starfsferil hafa komið upp atvik þar sem hann ásamt öðrum meðstjórnendum Lögreglu hafa verið sakaðir af verjendum sakborninga að mál þeirra séu einungis rannsökuð til sektar en ekki til sýknu. Aurum-málið er skýrt dæmi þar sem farið var á svig við lög, gögnum var leynt sem hefðu getað hreinsað sakborning af sökum, mál sem hélt sakborningi í gíslingu í 16 ár. Nú er Grímur í framboði fyrir Viðreisn og skipar þriðja í sæti í sínu kjördæmi. Það er til umhugsunar hvort einstaklingur sem hefur farið fram með þessum hætti sé hæfur til að taka sæti á Alþingi. Er þetta siðferðið sem við viljum hafa þar og hafa áhrif á framtíð þjóðar? Þetta er spurning sem kjósendur verða að velta alvarlega fyrir sér. Spillinginn á sér víðar rætur Frændhygli er stórt vandamál innan íslenska stjórnkerfisins. Persónulegar vináttu- og fjölskyldutengingar hafa leitt til þess að hæfileikaríkir einstaklingar hafa ekki komist að, þar sem þeir njóta ekki sömu forréttindana. Þetta ábyrgðarleysi “ég man ekki“, hefur grafið undan trausti. Almenningur líður fyrir þann siðferðisbrest sem spillingin hefur alið af sér. Upplifanir almennings að stjórnvöld séu ekki að sinna skyldum sínum af heiðarleika og ábyrgð. Að hagsmunir okkar spilltu elítú hafi forgang fram yfir almenna hagsmuni. Íslenskt samfélag kallar nú eftir umbótum. Það er ljóst að stjórnvöld og lögreglan þarf að taka á spillingu, frændhygli og ábyrgðarleysi með auknu gagnsæi, skýrari reglum og óháðu eftirliti. Með því að bæta eftirlit og ábyrgð innan kerfisins má stuðla að endurheimt trausts og tryggja að almannahagsmunir séu ávallt í forgangi. Að öðrum kosti mun íslenskt samfélag halda áfram líða fyrir þá siðferðisskekkju sem spilling veldur. Höfundur er fangi.
Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir Skoðun
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun
Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar
Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar
Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar
Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir Skoðun
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun