Að sinna orkuþörf almennings Kristín Linda Árnadóttir skrifar 22. desember 2024 10:00 Við erum í vanda á orkumarkaði og sumir láta eins og sá vandi komi öllum að óvörum. Við hjá Landsvirkjun höfum þó ítrekað varað við því árum saman að við yrðum að tryggja orku fyrir ört vaxandi samfélag okkar, ef ekki ætti illa að fara. Reyndar hefur Landvirkjun átt góða bandamenn í þessari baráttu í Landsneti, Orkustofnun og Samorku, sem öll sáu að sá dagur myndi renna upp að orkuvinnslugetan héldi ekki í við eftirspurnina. Stjórnvöld áttuðu sig líka á hvert stefndi og árið 2020 skilaði starfshópur um orkuöryggi á heildsölumarkaði fyrir raforku skýrslu sinni til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra. Í kjölfarið var skipaður annar starfshópur til að fylgja tillögum þess fyrri eftir. Höfundur þessarar greinar átti sæti í þeim hópi, sem skilaði niðurstöðu í júní 2022, en tillögur voru lagðar fram í formi draga að reglugerð. Lögð var áhersla á að þær þyrftu nánari útfærslu og greiningu sem og frekari samráð við aðra hagaðila, auk aðkomu Alþingis. Í umræðum síðustu daga um orkuöryggi hafa nokkrir vísað í eina af tillögum þessarar nefndar en ekki sagt frá heildinni og svo sannarlega ekki þeim fyrirvörum sem settir voru. Markmiðið með tillögum starfshópsins var skýrt og það var að verja svokallaða alþjónustunotendur sem eru heimili og smærri fyrirtæki. Jafnframt var ljóst að ástæðan fyrir stofnun þessa starfshóps var að stjórnvöld hlustuðu á ákall geirans um að settar væru skýrar leikreglur sem tryggðu orkuöryggi. Aldrei var gert ráð fyrir að einn aðili bæri ábyrgð á orkuöryggi heimila og smærri fyrirtækja heldur byggðu tillögurnar á sameiginlegri ábyrgð fjölda aðila í orkugeiranum. Hér eru nokkrar tillögur starfshópsins: Skipting markaða á milli alþjónustunotenda og stórnotenda. Þar var lagt til að skilgreina alþjónustu, hvað í henni felst, hverjir skuli njóta hennar og í hvaða forgangi. Í grófum dráttum má segja að alþjónustunotendur séu heimili og smærri fyrirtæki. Sölufyrirtækjum gert að upplýsa Orkustofnun árlega hvernig þau hygðust mæta skuldbindingum sínum gagnvart heimilum og smærri fyrirtækjum til næstu 2 ára. Dreifiveitum bæri að upplýsa Orkustofnun og sölufyrirtæki um nýja stórnotendur sem væru að koma inn á markað og jafnframt að upplýsa Orkustofnun um hvernig þau hygðust mæta þörfum sínum vegna flutnings- og dreifitapa til næstu tveggja ára. Raforkuframleiðendur tóku að sér að hafa tiltæka raforku fyrir heimili og smærri fyrirtæki í hlutfalli af heildarframleiðslu síðasta árs, en sá fyrirvari var settur að Orkustofnun veitti Landsvirkjun heimild til að draga tímabundið úr framboðsskyldu þrjú ár fram í tímann og miða þá við raunverulega markaðshlutdeild síðustu 3 ára. Landsneti var gert skylt að upplýsa Orkustofnun um hvernig þau hygðust mæta sínum þörfum vegna flutnings- og dreifitapa til næstu tveggja ára. Lagðar voru til umfangsmiklar heimildir til Orkustofnunar til að kalla eftir gögnum frá öllum aðilum á orkumarkaði og að stofnunin gerði árlega stöðumat á orkuöryggi tvö ár fram í tímann. Orkustofnun var falið að fylgjast með verði til alþjónustunotenda. Þá var gert ráð fyrir að stofnunin fengi heimild til að setja verðþak á raforku til að tryggja almennum notendum orku á stöðugu verði sem og að ákveða öryggismörk til að tryggja að raforkuþörf heimila og fyrirtækja væri mætt. Orkustofnun var jafnframt falið að gefa út árfjórðungslega upplýsingar um stöðu orkumarkaða. Lagðar voru til umfangsmiklar heimildir Orkustofnunar til að grípa inn í ef öryggi heimila og smærri fyrirtækja væri ekki tryggt að hennar mati, t.d. með endurkaupum frá stórnotendum og opinberri þjónustuskyldu á framleiðendur raforku og raforkusala, sem og að tilnefna raforkuframleiðanda til þrautavara fyrir heimili og smærri fyrirtæki. Af ofangreindri upptalningu má sjá að starfshópurinn var með fjölmargar tillögur um hvernig hægt væri að tryggja á heildstæðan hátt orkuöryggi almennings og smærri fyrirtækja og aldrei stóð til að ábyrgðin væri hjá einum aðila. Jafnframt var ljóst að hópurinn komst ekki lengra með málið enda skipunartími hans liðinn. Þar að auki gat ekki talist æskilegt að samkeppnisaðilar réðust í viðamiklar greiningar sem voru nauðsynlegar til að vinna tillögur áfram. Það verkefni á eðlilega heima hjá stjórnvöldum. Í ljósi ofangreinds vekur það furðu að aðilar sem tóku þátt í þessari vinnu bendi ítrekað á aðeins hluta af einni tillögu af fjöldamörgum, þ.e. ábyrgð raforkuframleiðenda til að hafa tiltækt magn miðað við heildarframleiðslu og svo er gefið í skyn að allir hafi verið sammála um að hún leysti vandann. Þessi umræða leiddi til þess að Landsvirkjun, eftir að hafa greint tillögurnar nánar, sá sig knúna til að setja fram verulega fyrirvara við þær við ráðuneyti umhverfis-, orku- og loftslagsmála. Mikilvægt er að hafa í huga að megintilgangur starfsins var að tryggja fyrirsjáanleika í kerfinu til að tryggja öryggi heimila og smærri fyrirtækja og jafnframt að tryggja sem minnsta sóun. Allir vissu að það væri gríðarleg sóun fólgin í því að Landsvirkjun væri með ábyrgð á að vera með tilbúið rafmagn fyrir 70% af markaði fyrir heimili og smærri fyrirtæki en væri í raun einungis með um 50% markaðshlutdeild. Tillögurnar gerðu heldur aldrei ráð fyrir því. Við öll í orkugeiranum verðum að vanda okkur þegar við tölum um orkuöryggi. Mikilvægt er að ræða málin faglega og af ábyrgð til að tryggja að við aukum ekki á upplýsingaóreiðu. Það er hagur okkar allra, fyrirtækjanna jafnt sem almennings. Ljúkum verkinu Ráðuneyti umhverfis-, orku- og loftslagsmála er að vinna ítarlegar greiningar með ytri aðilum um heildstæðar tillögur til að tryggja orkuöryggi og hefur orkugeirinn fengið að fylgjast með þeirri vinnu og koma að athugasemdum. Við öll verðum að styðja við þá vinnu til að tryggja orkuöryggi heimila og smærri fyrirtækja og þannig ljúka því verki sem hófst með vinnu starfshóps um orkuöryggi. Höfundur er aðstoðarforstjóri Landsvirkjunar Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Landsvirkjun Kristín Linda Árnadóttir Orkumál Mest lesið Mamma er gulur góð einkunn? Díana Dögg Víglundsdóttir Skoðun Halldór 07.06.2025 Halldór Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Faglegt mat eða lukka? II. Viðurkenning og höfnun Bogi Ragnarsson Skoðun Engu slaufað Eydís Ásbjörnsdóttir Skoðun Krabbameinsfélagið í stafni í aðdraganda storms Halla Þorvaldsdóttir Skoðun 1 stk. ísl. ríkisborgararéttur - kr. 1,600 Róbert Björnsson Skoðun Gervigreind í vinnunni: Frá hamri til heilabús Björgmundur Guðmundsson Skoðun Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir Skoðun Skoðun Skoðun Brottvísanir sem öllum var sama um Finnur Thorlacius Eiríksson skrifar Skoðun Mamma er gulur góð einkunn? Díana Dögg Víglundsdóttir skrifar Skoðun Gervigreind í vinnunni: Frá hamri til heilabús Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Engu slaufað Eydís Ásbjörnsdóttir skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? II. Viðurkenning og höfnun Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Krabbameinsfélagið í stafni í aðdraganda storms Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Lénsherratímabilið er hafið Einar G Harðarson skrifar Skoðun Þéttur eða þríklofinn Sjálfstæðisflokkur Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Bras og brall við gerð Brákarborgar Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir skrifar Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Auðlindarentan heim í hérað Arna Lára Jónsdóttir skrifar Skoðun Héraðsvötn og Kjalölduveitu í nýtingarflokk Jens Garðar Helgason,Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi Lára Ingimundardóttir skrifar Skoðun Hvað kosta mannréttindi? Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? I: Frá kennslustofu til stafbókar Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Hvers vegna ekki bókun 35? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 1 stk. ísl. ríkisborgararéttur - kr. 1,600 Róbert Björnsson skrifar Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Setjum kraft í íslenskukennslu fullorðinna Anna Linda Sigurðardóttir skrifar Skoðun Áhrif veiðigjalda ná út fyrir atvinnugreinina Ásgerður Kristín Gylfadóttir skrifar Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar Skoðun RÚV - ljósritunarstofa ríkisins? Birgir Finnsson skrifar Skoðun Að vera hvítur og kristinn Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Heilbrigðisþjónusta í heimabyggð – loksins orðin að veruleika Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Komum heil heim eftir hvítasunnuhelgina Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Leiðin til Parísar (bókstaflega) Ólafur St. Arnarsson skrifar Skoðun Ósnertanlegir eineltisseggir og óhæfir starfsmenn Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Sjá meira
Við erum í vanda á orkumarkaði og sumir láta eins og sá vandi komi öllum að óvörum. Við hjá Landsvirkjun höfum þó ítrekað varað við því árum saman að við yrðum að tryggja orku fyrir ört vaxandi samfélag okkar, ef ekki ætti illa að fara. Reyndar hefur Landvirkjun átt góða bandamenn í þessari baráttu í Landsneti, Orkustofnun og Samorku, sem öll sáu að sá dagur myndi renna upp að orkuvinnslugetan héldi ekki í við eftirspurnina. Stjórnvöld áttuðu sig líka á hvert stefndi og árið 2020 skilaði starfshópur um orkuöryggi á heildsölumarkaði fyrir raforku skýrslu sinni til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra. Í kjölfarið var skipaður annar starfshópur til að fylgja tillögum þess fyrri eftir. Höfundur þessarar greinar átti sæti í þeim hópi, sem skilaði niðurstöðu í júní 2022, en tillögur voru lagðar fram í formi draga að reglugerð. Lögð var áhersla á að þær þyrftu nánari útfærslu og greiningu sem og frekari samráð við aðra hagaðila, auk aðkomu Alþingis. Í umræðum síðustu daga um orkuöryggi hafa nokkrir vísað í eina af tillögum þessarar nefndar en ekki sagt frá heildinni og svo sannarlega ekki þeim fyrirvörum sem settir voru. Markmiðið með tillögum starfshópsins var skýrt og það var að verja svokallaða alþjónustunotendur sem eru heimili og smærri fyrirtæki. Jafnframt var ljóst að ástæðan fyrir stofnun þessa starfshóps var að stjórnvöld hlustuðu á ákall geirans um að settar væru skýrar leikreglur sem tryggðu orkuöryggi. Aldrei var gert ráð fyrir að einn aðili bæri ábyrgð á orkuöryggi heimila og smærri fyrirtækja heldur byggðu tillögurnar á sameiginlegri ábyrgð fjölda aðila í orkugeiranum. Hér eru nokkrar tillögur starfshópsins: Skipting markaða á milli alþjónustunotenda og stórnotenda. Þar var lagt til að skilgreina alþjónustu, hvað í henni felst, hverjir skuli njóta hennar og í hvaða forgangi. Í grófum dráttum má segja að alþjónustunotendur séu heimili og smærri fyrirtæki. Sölufyrirtækjum gert að upplýsa Orkustofnun árlega hvernig þau hygðust mæta skuldbindingum sínum gagnvart heimilum og smærri fyrirtækjum til næstu 2 ára. Dreifiveitum bæri að upplýsa Orkustofnun og sölufyrirtæki um nýja stórnotendur sem væru að koma inn á markað og jafnframt að upplýsa Orkustofnun um hvernig þau hygðust mæta þörfum sínum vegna flutnings- og dreifitapa til næstu tveggja ára. Raforkuframleiðendur tóku að sér að hafa tiltæka raforku fyrir heimili og smærri fyrirtæki í hlutfalli af heildarframleiðslu síðasta árs, en sá fyrirvari var settur að Orkustofnun veitti Landsvirkjun heimild til að draga tímabundið úr framboðsskyldu þrjú ár fram í tímann og miða þá við raunverulega markaðshlutdeild síðustu 3 ára. Landsneti var gert skylt að upplýsa Orkustofnun um hvernig þau hygðust mæta sínum þörfum vegna flutnings- og dreifitapa til næstu tveggja ára. Lagðar voru til umfangsmiklar heimildir til Orkustofnunar til að kalla eftir gögnum frá öllum aðilum á orkumarkaði og að stofnunin gerði árlega stöðumat á orkuöryggi tvö ár fram í tímann. Orkustofnun var falið að fylgjast með verði til alþjónustunotenda. Þá var gert ráð fyrir að stofnunin fengi heimild til að setja verðþak á raforku til að tryggja almennum notendum orku á stöðugu verði sem og að ákveða öryggismörk til að tryggja að raforkuþörf heimila og fyrirtækja væri mætt. Orkustofnun var jafnframt falið að gefa út árfjórðungslega upplýsingar um stöðu orkumarkaða. Lagðar voru til umfangsmiklar heimildir Orkustofnunar til að grípa inn í ef öryggi heimila og smærri fyrirtækja væri ekki tryggt að hennar mati, t.d. með endurkaupum frá stórnotendum og opinberri þjónustuskyldu á framleiðendur raforku og raforkusala, sem og að tilnefna raforkuframleiðanda til þrautavara fyrir heimili og smærri fyrirtæki. Af ofangreindri upptalningu má sjá að starfshópurinn var með fjölmargar tillögur um hvernig hægt væri að tryggja á heildstæðan hátt orkuöryggi almennings og smærri fyrirtækja og aldrei stóð til að ábyrgðin væri hjá einum aðila. Jafnframt var ljóst að hópurinn komst ekki lengra með málið enda skipunartími hans liðinn. Þar að auki gat ekki talist æskilegt að samkeppnisaðilar réðust í viðamiklar greiningar sem voru nauðsynlegar til að vinna tillögur áfram. Það verkefni á eðlilega heima hjá stjórnvöldum. Í ljósi ofangreinds vekur það furðu að aðilar sem tóku þátt í þessari vinnu bendi ítrekað á aðeins hluta af einni tillögu af fjöldamörgum, þ.e. ábyrgð raforkuframleiðenda til að hafa tiltækt magn miðað við heildarframleiðslu og svo er gefið í skyn að allir hafi verið sammála um að hún leysti vandann. Þessi umræða leiddi til þess að Landsvirkjun, eftir að hafa greint tillögurnar nánar, sá sig knúna til að setja fram verulega fyrirvara við þær við ráðuneyti umhverfis-, orku- og loftslagsmála. Mikilvægt er að hafa í huga að megintilgangur starfsins var að tryggja fyrirsjáanleika í kerfinu til að tryggja öryggi heimila og smærri fyrirtækja og jafnframt að tryggja sem minnsta sóun. Allir vissu að það væri gríðarleg sóun fólgin í því að Landsvirkjun væri með ábyrgð á að vera með tilbúið rafmagn fyrir 70% af markaði fyrir heimili og smærri fyrirtæki en væri í raun einungis með um 50% markaðshlutdeild. Tillögurnar gerðu heldur aldrei ráð fyrir því. Við öll í orkugeiranum verðum að vanda okkur þegar við tölum um orkuöryggi. Mikilvægt er að ræða málin faglega og af ábyrgð til að tryggja að við aukum ekki á upplýsingaóreiðu. Það er hagur okkar allra, fyrirtækjanna jafnt sem almennings. Ljúkum verkinu Ráðuneyti umhverfis-, orku- og loftslagsmála er að vinna ítarlegar greiningar með ytri aðilum um heildstæðar tillögur til að tryggja orkuöryggi og hefur orkugeirinn fengið að fylgjast með þeirri vinnu og koma að athugasemdum. Við öll verðum að styðja við þá vinnu til að tryggja orkuöryggi heimila og smærri fyrirtækja og þannig ljúka því verki sem hófst með vinnu starfshóps um orkuöryggi. Höfundur er aðstoðarforstjóri Landsvirkjunar
Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson Skoðun
„Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir Skoðun
Skoðun Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson skrifar
Skoðun Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir skrifar
Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir skrifar
Skoðun Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi Lára Ingimundardóttir skrifar
Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar
Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar
Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson Skoðun
„Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir Skoðun