Slæm meðferð Bandaríkjanna á frumbyggjum vekur ótta á Grænlandi Rafn Ágúst Ragnarsson skrifar 9. janúar 2025 17:03 Verðandi Bandaríkjaforseti hefur hótað hernaðaraðgerðum láti Danir ekki Grænland af hendi. AP/Jose Luis Magana Deildarforseti við Háskólann á Grænlandi segir sögu slæmrar meðferðar Bandaríkjanna á frumbyggjum landsins vekja ugg meðal Grænlendinga sem horfa nú fram á mögulega innlimun inn í Bandaríkin sé eitthvað að marka orð verðandi forseta. Javier L. Arnaut er dósent við Háskólann á Grænlandi og er sérfræðingur í hagfræði heimskautsins. Hann er deildarforseti félags- og hagfræðideildar háskólans. Hann var gestur á málþingi sem Alþjóðamálastofnun hélt í Norræna húsinu í dag ásamt tveimur dósentum frá Háskólanum í Tromsö. Siljá Bára Ómarsdóttir, prófessor í stjórnmálafræði stýrði umræðum. „Skoði maður til dæmis það sem Grænlendingar eru að segja á samfélagsmiðlum eða það sem grænlenskir fjölmiðlar eru að segja. Fólk er þar að minna fólk á að kjör inúíta í Kanada og Bandaríkjunum eru ekki góð,“ segir Javier. Berit Kristoffersen, dósent í stjórnmálafræði við Háskólann í Tromsö, Javier L. Arnaut, deildarforseti félags- og hagfræðideildar Háskólans á Grænlandi og Marc Lanteigne, einnig dósent í stjórnmálafræði við Háskólann í Tromsö voru gestir málþingsins. Silja Bára Ómarsdóttir stýrði umræðum.Vísir/Rafn Samskipta Bandaríkjanna við frumbyggjaþjóðir hafa aldrei verið vinaleg eða á jafningjagrundvelli og búa inúítaþjóðir í Alaska við lítið sjálfræði. Tungumál þeirra og menning eru í sárri útrýmingarhættu og ekki er búist við því að sú staða breytist mikið við það að Trump taki við stjórnartaumnum. „Aaja Chemnitz situr á danska þinginu fyrir hönd Grænlendinga og tók það fram á dögunum það væri einmitt öfugt. Frumbyggjar í Alaska og annars staðar líta á Grænland sem fyrirmynd. Opinbert mál Grænlands er grænlenska. Það þykir ótrúlegt í dag að frumbyggjamál sé aðalmál samfélagsins. Þau eru meðvituð um römm örlög annarra heimskautaþjóða,“ segir Javier. Hervaldi og refsitollum hótað Donald Trump, verðandi forseti Bandaríkjanna, sagði á dögunum að hann útilokaði ekki að beita hervaldi til að ná valdi yfir Grænlandi. Hann hefur áður sagt að Bandaríkin þyrfti að ná undir sig Grænlandi í ljósi aukins heimskautabrölts annarra stórvelda á borð við Rússland og Kína. Javier L. Arnaut er dósent við Háskólann á Grænlandi,Alþjóðamálastofnun „Þetta snýst um sjaldgæfa málma, þetta snýst um auðlindir. Þetta snýst um það að íshellan er að hörfa, Kínverjar eru að dæla út ísbrjótum og eru að fara þarna einnig. Svo þetta snýst um olíu og gas. Þetta er um þjóðaröryggi okkar. Þetta snýst um sjaldgæfa málma,“ lét Mike Waltz, þjóðaröryggisráðgjafi forsetans verðandi, hafa eftir sér í viðtali á Fox News í gærkvöldi. Sjá einnig: Af hverju langar Trump í Grænland? Trump hefur hótað því að setja háa tolla á viðskipti við Danmörku í refsingarskyni. Skýr skilaboð til Kristjánsborgar að verðandi forseta sé alvara um að eignast Grænland. Pia Hansson, forstöðumaður Alþjóðamálastofnunar, telur þó ólíklegt að Trump láti verða af hótunum sínum. Í viðtali í kvöldfréttum Stöðvar 2 í gærkvöldi sagði hún að það væri „algjörlega fjarstæðukennt“ að Trump réðist í hernaðarlegar aðgerðir létu Danir Grænland ekki af hendi. Grænland Davíð, Ísland Golíat Umræða síðustu daga um hótanir Bandaríkjanna hefur þó augljóslega ekki farið fram hjá Grænlendingum og hafa ráðamenn þar í landi ekki farið í grafgötur með það að þeir séu andvígir mögulegri innlimun inn í Bandaríkin. Múte B. Egede, formaður landsstjórnarinnar, sagði í nýársávarpi sínu að mikilvægt væri að taka stór skref í átt að sjálfstæði grænlensku þjóðarinnar og að landið væri hvorki Danmerkur né Bandaríkjanna að braska með. Javier segir Íslendinga þó ekki þurfa að hafa eins miklar áhyggjur af auknum umsvifum Bandaríkjanna á heimskautinu. Hann segir að í samhengi alþjóðastjórnmála sé Ísland Golíat, en Grænland Davíð. „Ísland hefur verið fullvalda ríki í fleiri áratugi. Virðing er borin fyrir Íslandi í samfélagi þjóðanna. Við erum að tala um Davíð og Golíat hérna í samhengi alþjóðastjórnmála,“ segir hann. „Ísland hefur komið sér í stöðu leiðtoga á heimsvísu á sviðum endurnýjanlegrar orku og mannréttinda. Grænlendingar líta oft til Íslands til dæmis á sviði ferðamennsku.“ Hafi neikvæð áhrif á samskipti NATO-þjóða Marc Lanteigne, prófessor í stjórnmálafræði við háskólann í Tromsö og aðjúnkt við háskólann á Grænlandi segir þó blikur á lofti í alþjóðamálum og að sama hver niðurstaða þessarar furðulegu milliríkjadeilu verði, hafi það neikvæð áhrif á samband Atlantshafsbandalagsríkjanna. Marc Lanteigne er prófessor í stjórnmálafræði við háskólann í Tromsö og aðjúnkt við háskólann á GrænlandiVísir/Rafn „Fólk hefur miklar áhyggjur af því hvort ríkisstjórn Trumps beri nokkra virðingu fyrir frumbyggjum og baráttu þeirra fyrir aukinni sjálfstjórn,“ segir hann. „Auðvitað er ríkir mikið ósætti í garð danskra stjórnvalda, meðal annars vegna meðferð þeirra á frumbyggjaþjóðum. Hins vegar hafa Grænlendingar áhyggjur af því að Bandaríkin verði ekkert skárri,“ segir Marc. „Öll þessi orðræða, sama hvernig fer, á eftir að skaða samband Bandaríkjanna og Evrópu og sömuleiðis, kannski mikilvægara í íslensku samhengi, samband Bandaríkjanna og hinna Atlantshafsbandalagsþjóðanna. Ég held að það sé helsta áhyggjuefni.“ Grænland Bandaríkin Danmörk NATO Donald Trump Mest lesið „Eins og að fá hnefahögg í andlitið“ Innlent Ákærðir fyrir hópnauðgun gegn ólögráða stúlku Innlent Eygir vonarneista í fyrsta sinn í marga mánuði Innlent Gríðarlegur fjöldi á mótmælunum Þjóð gegn þjóðarmorði Innlent Íbúar mótmæla og vilja börn frekar en byggingu í Gunnarsbrekku Innlent Kennir íslensku en fær ekki ríkisborgararétt að óbreyttu Innlent Bílvelta í Kömbunum Innlent Segir dregið úr veiðum á grundvelli „Walt Disneylíffræði“ Innlent Tæpir sextíu þúsund fermetrar í eigu ríkisins standa tómir Innlent Sveitarstjórn reyni að skrá íbúa úr sveitarfélaginu og ógni grundvallarréttindum Innlent Fleiri fréttir „Vona bara að hún grípi til raunverulegra aðgerða sem bíta“ Korn ræktað á um fjögur þúsund hekturum Veltir fyrir sér hvort íslensk íþróttafélög verði af milljörðum Handtekinn undir áhrifum með tvö börn í bílnum Fjölmenn mótmæli og skortur á íslenskukunnáttu þrátt fyrir doktorsnám Ákærðir fyrir hópnauðgun gegn ólögráða stúlku Gullkistan opnuð á Vestfjörðum Sóttu slasaðan ökumann við Surtshelli Gríðarlegur fjöldi á mótmælunum Þjóð gegn þjóðarmorði Tæpir sextíu þúsund fermetrar í eigu ríkisins standa tómir Kennir íslensku en fær ekki ríkisborgararétt að óbreyttu Tvöföldun erlendra fanga á fimm árum: „Þetta er auðvitað gríðarlega hátt hlutfall“ Nöfn myrtra barna verða lesin upp í sjö klukkustundir Eygir vonarneista í fyrsta sinn í marga mánuði Eygir vonarneista í fyrsta sinn og mótmæli um allt land Segir dregið úr veiðum á grundvelli „Walt Disneylíffræði“ Árborg girnist svæði Flóahrepps Sendu kæligáma til Úkraínu Langflestir lögreglumenn á Suðurnesjum Brunarústirnar fjarlægðar tveimur árum eftir brunann Íbúar mótmæla og vilja börn frekar en byggingu í Gunnarsbrekku Reyndi að stinga lögreglu af á buggy Bílvelta í Kömbunum „Eins og að fá hnefahögg í andlitið“ Sveitarstjórn reyni að skrá íbúa úr sveitarfélaginu og ógni grundvallarréttindum Skoða að efla geðheilbrigðisþjónustu á Austurlandi eftir röð áfalla Kjölur ekki á dagskrá Lögregla kölluð til eftir að bremsuvírar voru klipptir á reiðhjólum barna Fólk deili lyfseðlum og „míkródósi“: „Við getum ekki réttlætt þá meðferð“ Deila lyfseðlum fyrir þyngdarstjórnunarlyf og undankeppni HM hefst Sjá meira
Javier L. Arnaut er dósent við Háskólann á Grænlandi og er sérfræðingur í hagfræði heimskautsins. Hann er deildarforseti félags- og hagfræðideildar háskólans. Hann var gestur á málþingi sem Alþjóðamálastofnun hélt í Norræna húsinu í dag ásamt tveimur dósentum frá Háskólanum í Tromsö. Siljá Bára Ómarsdóttir, prófessor í stjórnmálafræði stýrði umræðum. „Skoði maður til dæmis það sem Grænlendingar eru að segja á samfélagsmiðlum eða það sem grænlenskir fjölmiðlar eru að segja. Fólk er þar að minna fólk á að kjör inúíta í Kanada og Bandaríkjunum eru ekki góð,“ segir Javier. Berit Kristoffersen, dósent í stjórnmálafræði við Háskólann í Tromsö, Javier L. Arnaut, deildarforseti félags- og hagfræðideildar Háskólans á Grænlandi og Marc Lanteigne, einnig dósent í stjórnmálafræði við Háskólann í Tromsö voru gestir málþingsins. Silja Bára Ómarsdóttir stýrði umræðum.Vísir/Rafn Samskipta Bandaríkjanna við frumbyggjaþjóðir hafa aldrei verið vinaleg eða á jafningjagrundvelli og búa inúítaþjóðir í Alaska við lítið sjálfræði. Tungumál þeirra og menning eru í sárri útrýmingarhættu og ekki er búist við því að sú staða breytist mikið við það að Trump taki við stjórnartaumnum. „Aaja Chemnitz situr á danska þinginu fyrir hönd Grænlendinga og tók það fram á dögunum það væri einmitt öfugt. Frumbyggjar í Alaska og annars staðar líta á Grænland sem fyrirmynd. Opinbert mál Grænlands er grænlenska. Það þykir ótrúlegt í dag að frumbyggjamál sé aðalmál samfélagsins. Þau eru meðvituð um römm örlög annarra heimskautaþjóða,“ segir Javier. Hervaldi og refsitollum hótað Donald Trump, verðandi forseti Bandaríkjanna, sagði á dögunum að hann útilokaði ekki að beita hervaldi til að ná valdi yfir Grænlandi. Hann hefur áður sagt að Bandaríkin þyrfti að ná undir sig Grænlandi í ljósi aukins heimskautabrölts annarra stórvelda á borð við Rússland og Kína. Javier L. Arnaut er dósent við Háskólann á Grænlandi,Alþjóðamálastofnun „Þetta snýst um sjaldgæfa málma, þetta snýst um auðlindir. Þetta snýst um það að íshellan er að hörfa, Kínverjar eru að dæla út ísbrjótum og eru að fara þarna einnig. Svo þetta snýst um olíu og gas. Þetta er um þjóðaröryggi okkar. Þetta snýst um sjaldgæfa málma,“ lét Mike Waltz, þjóðaröryggisráðgjafi forsetans verðandi, hafa eftir sér í viðtali á Fox News í gærkvöldi. Sjá einnig: Af hverju langar Trump í Grænland? Trump hefur hótað því að setja háa tolla á viðskipti við Danmörku í refsingarskyni. Skýr skilaboð til Kristjánsborgar að verðandi forseta sé alvara um að eignast Grænland. Pia Hansson, forstöðumaður Alþjóðamálastofnunar, telur þó ólíklegt að Trump láti verða af hótunum sínum. Í viðtali í kvöldfréttum Stöðvar 2 í gærkvöldi sagði hún að það væri „algjörlega fjarstæðukennt“ að Trump réðist í hernaðarlegar aðgerðir létu Danir Grænland ekki af hendi. Grænland Davíð, Ísland Golíat Umræða síðustu daga um hótanir Bandaríkjanna hefur þó augljóslega ekki farið fram hjá Grænlendingum og hafa ráðamenn þar í landi ekki farið í grafgötur með það að þeir séu andvígir mögulegri innlimun inn í Bandaríkin. Múte B. Egede, formaður landsstjórnarinnar, sagði í nýársávarpi sínu að mikilvægt væri að taka stór skref í átt að sjálfstæði grænlensku þjóðarinnar og að landið væri hvorki Danmerkur né Bandaríkjanna að braska með. Javier segir Íslendinga þó ekki þurfa að hafa eins miklar áhyggjur af auknum umsvifum Bandaríkjanna á heimskautinu. Hann segir að í samhengi alþjóðastjórnmála sé Ísland Golíat, en Grænland Davíð. „Ísland hefur verið fullvalda ríki í fleiri áratugi. Virðing er borin fyrir Íslandi í samfélagi þjóðanna. Við erum að tala um Davíð og Golíat hérna í samhengi alþjóðastjórnmála,“ segir hann. „Ísland hefur komið sér í stöðu leiðtoga á heimsvísu á sviðum endurnýjanlegrar orku og mannréttinda. Grænlendingar líta oft til Íslands til dæmis á sviði ferðamennsku.“ Hafi neikvæð áhrif á samskipti NATO-þjóða Marc Lanteigne, prófessor í stjórnmálafræði við háskólann í Tromsö og aðjúnkt við háskólann á Grænlandi segir þó blikur á lofti í alþjóðamálum og að sama hver niðurstaða þessarar furðulegu milliríkjadeilu verði, hafi það neikvæð áhrif á samband Atlantshafsbandalagsríkjanna. Marc Lanteigne er prófessor í stjórnmálafræði við háskólann í Tromsö og aðjúnkt við háskólann á GrænlandiVísir/Rafn „Fólk hefur miklar áhyggjur af því hvort ríkisstjórn Trumps beri nokkra virðingu fyrir frumbyggjum og baráttu þeirra fyrir aukinni sjálfstjórn,“ segir hann. „Auðvitað er ríkir mikið ósætti í garð danskra stjórnvalda, meðal annars vegna meðferð þeirra á frumbyggjaþjóðum. Hins vegar hafa Grænlendingar áhyggjur af því að Bandaríkin verði ekkert skárri,“ segir Marc. „Öll þessi orðræða, sama hvernig fer, á eftir að skaða samband Bandaríkjanna og Evrópu og sömuleiðis, kannski mikilvægara í íslensku samhengi, samband Bandaríkjanna og hinna Atlantshafsbandalagsþjóðanna. Ég held að það sé helsta áhyggjuefni.“
Grænland Bandaríkin Danmörk NATO Donald Trump Mest lesið „Eins og að fá hnefahögg í andlitið“ Innlent Ákærðir fyrir hópnauðgun gegn ólögráða stúlku Innlent Eygir vonarneista í fyrsta sinn í marga mánuði Innlent Gríðarlegur fjöldi á mótmælunum Þjóð gegn þjóðarmorði Innlent Íbúar mótmæla og vilja börn frekar en byggingu í Gunnarsbrekku Innlent Kennir íslensku en fær ekki ríkisborgararétt að óbreyttu Innlent Bílvelta í Kömbunum Innlent Segir dregið úr veiðum á grundvelli „Walt Disneylíffræði“ Innlent Tæpir sextíu þúsund fermetrar í eigu ríkisins standa tómir Innlent Sveitarstjórn reyni að skrá íbúa úr sveitarfélaginu og ógni grundvallarréttindum Innlent Fleiri fréttir „Vona bara að hún grípi til raunverulegra aðgerða sem bíta“ Korn ræktað á um fjögur þúsund hekturum Veltir fyrir sér hvort íslensk íþróttafélög verði af milljörðum Handtekinn undir áhrifum með tvö börn í bílnum Fjölmenn mótmæli og skortur á íslenskukunnáttu þrátt fyrir doktorsnám Ákærðir fyrir hópnauðgun gegn ólögráða stúlku Gullkistan opnuð á Vestfjörðum Sóttu slasaðan ökumann við Surtshelli Gríðarlegur fjöldi á mótmælunum Þjóð gegn þjóðarmorði Tæpir sextíu þúsund fermetrar í eigu ríkisins standa tómir Kennir íslensku en fær ekki ríkisborgararétt að óbreyttu Tvöföldun erlendra fanga á fimm árum: „Þetta er auðvitað gríðarlega hátt hlutfall“ Nöfn myrtra barna verða lesin upp í sjö klukkustundir Eygir vonarneista í fyrsta sinn í marga mánuði Eygir vonarneista í fyrsta sinn og mótmæli um allt land Segir dregið úr veiðum á grundvelli „Walt Disneylíffræði“ Árborg girnist svæði Flóahrepps Sendu kæligáma til Úkraínu Langflestir lögreglumenn á Suðurnesjum Brunarústirnar fjarlægðar tveimur árum eftir brunann Íbúar mótmæla og vilja börn frekar en byggingu í Gunnarsbrekku Reyndi að stinga lögreglu af á buggy Bílvelta í Kömbunum „Eins og að fá hnefahögg í andlitið“ Sveitarstjórn reyni að skrá íbúa úr sveitarfélaginu og ógni grundvallarréttindum Skoða að efla geðheilbrigðisþjónustu á Austurlandi eftir röð áfalla Kjölur ekki á dagskrá Lögregla kölluð til eftir að bremsuvírar voru klipptir á reiðhjólum barna Fólk deili lyfseðlum og „míkródósi“: „Við getum ekki réttlætt þá meðferð“ Deila lyfseðlum fyrir þyngdarstjórnunarlyf og undankeppni HM hefst Sjá meira