Barátta fyrir mannréttindum aldrei verið mikilvægari Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar 26. febrúar 2025 10:47 Blikur eru á lofti í alþjóðamálum og þá stöðu ber að taka alvarlega. Í fyrsta sinn í áttatíu ár er barist um landamæri á meginlandi Evrópu. Alþjóðalög eiga undir högg að sækja, bæði í Evrópu, Mið-Austurlöndum og víðar. Merki eru um að leiðtogar stórveldanna telji sig í krafti máttarins geta vélað um málefni annarra og smærri ríkja án þess að nægilegur gaumur sé gefinn að sjónarmiðum þeirra. Okkur hefur verið að birtast sífellt betur ólík sýn ríkja á þá grundvallarskyldu alþjóðasamfélagsins að tryggja virðingu fyrir alþjóðalögum, landamærum og landhelgi ríkja, sem og grunngildum mannréttinda, frelsis og lýðræðis sem alþjóðakerfið byggist á. Stöndum vörð um alþjóðakerfið Í ávarpi mínu í mannréttindaráði Sameinuðu þjóðanna í Genf í upphafi vikunnar, því fyrsta síðan Ísland tók sæti í ráðinu á nýjan leik, lýsti ég áhyggjum af þessari þróun og hvatti til að ríki heims legðust sameiginlega á árarnar og stæðu vörð um alþjóðakerfið sem komið var á fót með stofnun Sameinuðu þjóðanna fyrir áttatíu árum. Hér eigum við Íslendingar eiginlega allt undir. Okkur hefur farnast vel á lýðveldistímanum, höfum brotist til velsældar á þeim grunni sem stofnað var til í styrjaldarlok 1945, þar sem ríki heims sameinuðust um að snúa baki við stríði og leggja áherslu á mannréttindi sérhverrar manneskju og jafnan rétt allra ríkja, stórra sem smárra. Það felast þess vegna verulegir hagsmunir í því fyrir okkur að standa vörð um þá heimsmynd sem hefur verið við lýði, það regluverk sem sett var á laggirnar og þá trú á manngildi sem við höfum haft í heiðri. Ekki síst að alþjóðalög haldi og séu virt. Þessi sýn hefur frá upphafi haft það meginmarkmið að koma í veg fyrir landvinningastríð og í ávarpi mínu dró ég fram að ólögleg allsherjarinnrás Rússlands í Úkraínu væri skýrasta dæmið um þá þróun sem við værum að horfa upp á. Á mánudag voru einmitt þrjú ár liðin frá því að Pútín Rússlandsforseti hóf þá skelfilegu vegferð og var þess minnst með ýmsum hætti, m.a. með fundahöldum í Kænugarði, höfuðborg Úkraínu. Gott var að sjá leiðtoga allra Norðurlandanna þar samankomna en það sendir skýr skilaboð um afstöðu og einarðan stuðning ríkjanna, þ.m.t. Íslands. Sama dag samþykkti allsherjarþing Sameinuðu þjóðanna í New York harðorða ályktun um innrás Rússlands í Úkraínu og var gleðilegt að sjá að meirihluti aðildarríkjanna skyldi þar fylkja liði þrátt fyrir viðleitni stærri ríkja til að drepa málum á dreif. Í mannréttindaráðinu á umbrotatímum Seta Íslands í mannréttindaráði Sameinuðu þjóðanna næstu þrjú árin á þessum umbrotatímum er mikil áskorun. Um ábyrgðarhlutverk er að ræða sem ég ætla sem utanríkisráðherra að beita mér fyrir að við rækjum af alúð og festu. Það felur nefnilega líka í sér tækifæri fyrir okkur að sýna hvaða gildi við Íslendingar setjum á oddinn og sanna að við erum óhrædd við að beita okkur í þeirra þágu. Við Íslendingar höfum margt gott fram að færa á þessum vettvangi. Það höfum við nú þegar sýnt. Það er litið til okkar í mörgum málum, ekki síst í jafnréttismálum og málefnum hinsegin fólks, enda erum við þar í fararbroddi líkt og alþjóðamælikvarðar gefa jafnan til kynna. Við höfum hins vegar ekki farið varhluta af því bakslagi sem orðið hefur í mannréttindamálum á heimsvísu. Því miður enduróma sömu sjónarmið hér á Íslandi sem gerast nú hávær á alþjóðavísu. Hugmyndafræði sem grefur undan réttindum fólks flæðir yfir landamæri í gegnum samfélagsmiðla og því verðum við að vera vakandi fyrir. Slík hugmyndafræði má ekki taka sér bólfestu í okkar samfélagi. Þar berum við stjórnmálafólk mikla ábyrgð. Þeim mun mikilvægara er að rödd Íslands heyrist hátt og skýrt. Við þurfum að leggja okkar af mörkum til að sporna gegn því bakslagi sem orðið hefur. Hvers vegna segi ég þetta? Jú, einmitt vegna þess að Ísland á allt sitt undir því að alþjóðalög séu virt, þar með talin alþjóðleg mannúðarlög og mannréttindalög. Stöndum saman gegn bakslagi Á Íslandi höfum við einsett okkur að búa til samfélag þar sem hvert og eitt okkar fær að njóta sín, óháð kyni, litarhafti, trú, kynvitund eða kynhneigð. Við þurfum vissulega að hafa í huga að vinnunni að bættum mannréttindum lýkur aldrei. Því er mikilvægt að sofna ekki á verðinum. Verkið sem við okkur blasir í mannréttindaráði Sameinuðu þjóðanna næstu þrjú árin er ærið en við munum beita okkur með þeim hætti að hægt verði að ganga stolt frá borði. Við munum láta að okkur kveða í áherslumálum Íslands og undirstrika að öll ríki heims standi við alþjóðlegar mannréttindaskuldbindingar. Þannig er best tryggt að við öll fáum notið sjálfsagðra réttinda og frelsis. Slíku samfélagi vil ég búa í. Höfundur er utanríkisráðherra. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir Viðreisn Ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur Utanríkismál NATO Sameinuðu þjóðirnar Innrás Rússa í Úkraínu Mannréttindi Mest lesið Halldór 31.05.2025 Halldór Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir Skoðun Er ekki tími til kominn að tengja? Kristín María Birgisdóttir Skoðun Til hamingju með sjómannadaginn Sigurjón Þórðarson Skoðun Barnasáttmáli fyrir öll börn Guðný Björk Eydal,Paola Carenas Skoðun Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson Skoðun Er stríðsglæpamaður í rútunni? Ragnhildur Hólmgeirsdóttir, Hrönn Guðmundsdóttir Skoðun Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka Erna Bjarnadóttir Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Er stríðsglæpamaður í rútunni? Ragnhildur Hólmgeirsdóttir, Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Til hamingju með sjómannadaginn Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Er ekki tími til kominn að tengja? Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Barnasáttmáli fyrir öll börn Guðný Björk Eydal,Paola Carenas skrifar Skoðun Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Bensínstöðvardíll og Birkimelur Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Trollveiðar og veiðiráðgjöf Magnús Jónsson skrifar Skoðun Gríðarlegir hagsmunir í húfi Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Skynsamleg forgangsröðun fjár Ragnhildur Jónsdóttir skrifar Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Að sameinast fjölskyldu sinni Guðrún Brynjólfsdóttir skrifar Skoðun Þögnin sem skapaði ótta – arfleifð Þórarins í Sameyki Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson skrifar Skoðun Eru forvarnir í hættu? Dagbjört Harðardóttir skrifar Skoðun Tveir alþingismenn og Gaza Sverrir Agnarsson skrifar Skoðun Hver borgar fyrir ódýrar lóðir? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Erum við að lengja dauðann en ekki lífið? Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Mikill munur á aðgengi að líknarmeðferð í Evrópu Kristín Lára Ólafsdóttir skrifar Skoðun Sumarið verður nýtt vel til uppbyggingar snjóflóðavarna Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Verður það að vera Ísrael? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Dýravernd - frumbyggjahættir Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Stórstraumsfjara mæld - HMS ráðþrota Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Sýnum fordómum ekki umburðarlyndi Snorri Sturluson skrifar Skoðun Landbúnaður á tímamótum – Við þurfum nýja stefnu Guðjón Sigurbjartsson skrifar Skoðun Sjómenn til hamingju! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Leyfum mennskunni að sigra Anna Hildur Hildibrandsdóttir skrifar Skoðun Fjölskyldan fyrst Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Hvað er markaðsverð á fiski? Sverrir Haraldsson skrifar Sjá meira
Blikur eru á lofti í alþjóðamálum og þá stöðu ber að taka alvarlega. Í fyrsta sinn í áttatíu ár er barist um landamæri á meginlandi Evrópu. Alþjóðalög eiga undir högg að sækja, bæði í Evrópu, Mið-Austurlöndum og víðar. Merki eru um að leiðtogar stórveldanna telji sig í krafti máttarins geta vélað um málefni annarra og smærri ríkja án þess að nægilegur gaumur sé gefinn að sjónarmiðum þeirra. Okkur hefur verið að birtast sífellt betur ólík sýn ríkja á þá grundvallarskyldu alþjóðasamfélagsins að tryggja virðingu fyrir alþjóðalögum, landamærum og landhelgi ríkja, sem og grunngildum mannréttinda, frelsis og lýðræðis sem alþjóðakerfið byggist á. Stöndum vörð um alþjóðakerfið Í ávarpi mínu í mannréttindaráði Sameinuðu þjóðanna í Genf í upphafi vikunnar, því fyrsta síðan Ísland tók sæti í ráðinu á nýjan leik, lýsti ég áhyggjum af þessari þróun og hvatti til að ríki heims legðust sameiginlega á árarnar og stæðu vörð um alþjóðakerfið sem komið var á fót með stofnun Sameinuðu þjóðanna fyrir áttatíu árum. Hér eigum við Íslendingar eiginlega allt undir. Okkur hefur farnast vel á lýðveldistímanum, höfum brotist til velsældar á þeim grunni sem stofnað var til í styrjaldarlok 1945, þar sem ríki heims sameinuðust um að snúa baki við stríði og leggja áherslu á mannréttindi sérhverrar manneskju og jafnan rétt allra ríkja, stórra sem smárra. Það felast þess vegna verulegir hagsmunir í því fyrir okkur að standa vörð um þá heimsmynd sem hefur verið við lýði, það regluverk sem sett var á laggirnar og þá trú á manngildi sem við höfum haft í heiðri. Ekki síst að alþjóðalög haldi og séu virt. Þessi sýn hefur frá upphafi haft það meginmarkmið að koma í veg fyrir landvinningastríð og í ávarpi mínu dró ég fram að ólögleg allsherjarinnrás Rússlands í Úkraínu væri skýrasta dæmið um þá þróun sem við værum að horfa upp á. Á mánudag voru einmitt þrjú ár liðin frá því að Pútín Rússlandsforseti hóf þá skelfilegu vegferð og var þess minnst með ýmsum hætti, m.a. með fundahöldum í Kænugarði, höfuðborg Úkraínu. Gott var að sjá leiðtoga allra Norðurlandanna þar samankomna en það sendir skýr skilaboð um afstöðu og einarðan stuðning ríkjanna, þ.m.t. Íslands. Sama dag samþykkti allsherjarþing Sameinuðu þjóðanna í New York harðorða ályktun um innrás Rússlands í Úkraínu og var gleðilegt að sjá að meirihluti aðildarríkjanna skyldi þar fylkja liði þrátt fyrir viðleitni stærri ríkja til að drepa málum á dreif. Í mannréttindaráðinu á umbrotatímum Seta Íslands í mannréttindaráði Sameinuðu þjóðanna næstu þrjú árin á þessum umbrotatímum er mikil áskorun. Um ábyrgðarhlutverk er að ræða sem ég ætla sem utanríkisráðherra að beita mér fyrir að við rækjum af alúð og festu. Það felur nefnilega líka í sér tækifæri fyrir okkur að sýna hvaða gildi við Íslendingar setjum á oddinn og sanna að við erum óhrædd við að beita okkur í þeirra þágu. Við Íslendingar höfum margt gott fram að færa á þessum vettvangi. Það höfum við nú þegar sýnt. Það er litið til okkar í mörgum málum, ekki síst í jafnréttismálum og málefnum hinsegin fólks, enda erum við þar í fararbroddi líkt og alþjóðamælikvarðar gefa jafnan til kynna. Við höfum hins vegar ekki farið varhluta af því bakslagi sem orðið hefur í mannréttindamálum á heimsvísu. Því miður enduróma sömu sjónarmið hér á Íslandi sem gerast nú hávær á alþjóðavísu. Hugmyndafræði sem grefur undan réttindum fólks flæðir yfir landamæri í gegnum samfélagsmiðla og því verðum við að vera vakandi fyrir. Slík hugmyndafræði má ekki taka sér bólfestu í okkar samfélagi. Þar berum við stjórnmálafólk mikla ábyrgð. Þeim mun mikilvægara er að rödd Íslands heyrist hátt og skýrt. Við þurfum að leggja okkar af mörkum til að sporna gegn því bakslagi sem orðið hefur. Hvers vegna segi ég þetta? Jú, einmitt vegna þess að Ísland á allt sitt undir því að alþjóðalög séu virt, þar með talin alþjóðleg mannúðarlög og mannréttindalög. Stöndum saman gegn bakslagi Á Íslandi höfum við einsett okkur að búa til samfélag þar sem hvert og eitt okkar fær að njóta sín, óháð kyni, litarhafti, trú, kynvitund eða kynhneigð. Við þurfum vissulega að hafa í huga að vinnunni að bættum mannréttindum lýkur aldrei. Því er mikilvægt að sofna ekki á verðinum. Verkið sem við okkur blasir í mannréttindaráði Sameinuðu þjóðanna næstu þrjú árin er ærið en við munum beita okkur með þeim hætti að hægt verði að ganga stolt frá borði. Við munum láta að okkur kveða í áherslumálum Íslands og undirstrika að öll ríki heims standi við alþjóðlegar mannréttindaskuldbindingar. Þannig er best tryggt að við öll fáum notið sjálfsagðra réttinda og frelsis. Slíku samfélagi vil ég búa í. Höfundur er utanríkisráðherra.
Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir Skoðun
Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar
Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir Skoðun