Undirbúa að verja mun meira til varnarmála Samúel Karl Ólason skrifar 15. maí 2025 14:06 Utanríkisráðherrar NATO-ríkja og Mark Rutte, framkvæmdastjóri bandalagsins. NATO Ráðherra Atlantshafsbandalagsins komu saman á óformlegum fundi í Tyrklandi. Þar ræddu þeir meðal annars væntanlega mikla aukningu í framlögum til varnarmála, sem Bandaríkjamenn hafa farið fram á, og undirbúning fyrir leiðtogafund NATO sem haldinn verður í Haag í sumar. Þar er búist við því að samþykkt verði ný viðmið um mikla aukningu á fjárveitingum til varnarmála. Viðmiðið gæti orðið allt að fimm prósent af vergri landsframleiðslu. Auk þess töluðu ráðherrarnir um áframhaldandi stuðning við Úkraínumenn í stríði þeirra gegn Rússum, sem gerðu innrás í Úkraínu í febrúar 2022, og málefni Mið-Austurlanda og skelfilega stöðu á Gasaströndinni. Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir, utanríkisráðherra, segir góða samstöðu og samheldni hafa einkennt umræðurnar í Tyrklandi. „Það er alveg skýrt hvaðan helsta ógnin steðjar, frá Rússlandi, og aukin framlög og viðbúnaður Atlantshafsbandalagsins tekur mið af því. Í þeim efnum mun Ísland axla ábyrgð. Við erum að auka verulega framlög til varnarmála og stuðning við Úkraínu, og í mótun er ný öryggis- og varnarstefna,“ er haft eftir Þorgerði í tilkynningu frá Utanríkisráðuneytinu. „Áframhaldandi stuðningur við varnarbaráttu Úkraínu var sömuleiðis afgerandi á fundinum og öll vonum við, ekki síst Úkraína, að friðarviðræður skili árangri. Þar er ólíkum saman að jafna og lítill vilji til friðar hjá Kremlarvaldinu. Þá blasti við að málefni Miðausturlanda, ekki síst hörmungarnar á Gaza, kæmu til umræðu og þar hefur Ísland talað mjög skýrri röddu:“ David Lammy og Maria Malmer Stenergard, utanríkisráðherrar Bretlands og Svíþjóðar. Þorgerður Katrín er þarna í bakgrunni.NATO Stefna á 3,5 prósent, plús eitt og hálft til viðbótar Bandaríkjamenn hafa farið fram á að fjárútlát til varnarmála verði hækkuð í fimm prósent af vergri landsframleiðslu á næstu sjö árum. Núverandi viðmið er tvö prósent af landsframleiðslu en samkvæmt fjölmiðlum ytra er talið að á fundinum í Haag í sumar verði stefnan sett á 3,5 prósent fyrir árið 2032. Við það eigi svo að bætast 1,5 prósent þar sem hægt væri að telja innviðafjárfestingar með. Það er að segja, að fjárveitingar í vegi, brýr, flugvelli, hafnir og slíkt geti verið talið með, upp að einu og hálfu prósenti. Þegar fundurinn í Tyrklandi hófst sagði Mark Rutte, framkvæmdastjóri NATO, að aðildarríki þyrftu að verja meiri peningum til varnarmála. Gera þyrfti „mun, mun meira“ á því sviði og vísaði til þess að ef og þegar stríðinu í Úkraínu lýkur er áætlað að Rússar muni þurfa þrjú til fimm ár til að byggja herafla sinn upp að nýju. Rutte neitaði að staðfesta fregnir um þau fjárútlátaviðmið sem stefnt er að fyrir fundinn í sumar en viðurkenndi að mikilvæg væri að taka innviðafjárfestingar inn í reikninginn. Vilja að vopn séu keypt af þeim AP fréttaveitan hefur eftir Marco Rubio, utanríkisráðherra Bandaríkjanna, að NATO séu eingöngu eins sterkt bandalag og veikasti hlekkur þess. Þá ítrekaði hann að krafa Bandaríkjamanna um aukin fjárútlát til varnarmála snerist í grunninn um að fjármunum yrði varið í hernaðargetu fyrir ógnir 21. aldarinnar. Mörg ríki Evrópu stefna nú á umfangsmikla hernaðaruppbyggingu sem má að hluta til rekja til ótta við að Evrópa geti ekki lengur reitt sig á Bandaríkin. Markmiðið er að hluta til að gerbreyta öryggiskerfi Evrópu og reiða minna á Bandaríkin en áður hefur verið gert, eins og Donald Trump og aðrir ráðamenn í Bandaríkjunum hafa ítrekað farið fram á að undanförnu. Trump hefur einnig lýst því yfir að hann muni ekki endilega koma öðrum NATO-ríkjum til varnar, verði ráðist á þau. Hann hefur ítrekað verið harðorður í garð Evrópu um að ríki heimsálfunnar hafi leikið Bandaríkin grátt í gegnum árin. Þrátt fyrir það hafa bandarískir embættismenn og erindrekar kvartað við kollega sína í Evrópu yfir ætlunum ráðamanna þar um að draga úr hergagnakaupum frá Bandaríkjunum. Mikil aukning á heimsvísu Fjárútlát til varnarmála hafa aukist gífurlega í heiminum öllum á undanförnum árum. Stockholm International Peace Research Institute, eða SIPRI, gaf á dögunum út skýrslu um að árið 2024 hafi ríki heims varið um 2.718 milljörðum dala til varnarmála. Gróflega reiknað samsvarar það um 348 billjón krónum. Þessi upphæð hefur aldrei verið hærri og var aukningin frá 2023 til 2024 heil 9,4 prósent. Sem hlutfall af vergri heimsframleiðslu mælast útgjöldin 2,5 prósent. Mest eyddu Bandaríkin (997 milljarðar dala), Kína (314), Rússland (149), Þýskaland (88,5) og Indland (86,1) til varnarmála árið 2024. Samanlagt samsvarar það um sextíu prósentum allra fjárútláta til varnarmála í heiminum í fyrra. NATO Innrás Rússa í Úkraínu Hernaður Öryggis- og varnarmál Mest lesið Kína sendir skilaboð til Bandaríkjanna og Trump svarar um hæl Erlent Segir andúð meiri í garð Miðflokksmanna en trans fólks Innlent Rannsaka stórfellda líkamsárás í Seljahverfi Innlent Keyrðu hratt á hjólreiðastíg og tóku fram úr reiðhjólamönnum á háannatíma Innlent Vegaframkvæmdir við Höfðabakka valdi bæði umferðaröngþveiti og töfum Innlent Felldu ellefu í árás á bát meintra smyglara frá Venesúela Erlent Tók dóttur sína og erfingja með til Kína Erlent Þriggja mánaða bið eftir greftrun: „Þetta var óbærilegur yfirgangur“ Innlent Húðin gleymi engu og ekki hægt að taka til baka skaðann sem er skeður Innlent Biskup lætur Rúv heyra það vegna umræðunnar í gær Innlent Fleiri fréttir Tók dóttur sína og erfingja með til Kína Felldu ellefu í árás á bát meintra smyglara frá Venesúela Fjallar um afstöðu Elísabetar til Brexit og hvernig Kamilla varðist árás Kína sendir skilaboð til Bandaríkjanna og Trump svarar um hæl Vilja gera Úkraínu að tormeltum „stálbroddgelti“ Telja nú að enginn raðsundlaugarkúkari hafi verið á ferð Mátti ekki nota hermenn til löggæslu í Los Angeles „Rússar eru upp á náð Kínverja komnir“ Setja tæpar tvær billjónir í freigátur frá Bretlandi Að minnsta kosti fjórtánhundrað látnir í Afganistan Erfiður mánuður í vændum fyrir Repúblikana Vilja viðurkenna Palestínu en með skilyrðum Leiðtogar Rússlands, Írans og Norður-Kóreu viðstaddir kínverska hersýningu „Þetta er skipulag að fjöldabrottflutningum, markaðssett sem þróunaráætlun“ Talíbanar óska eftir aðstoð alþjóðasamfélagsins Vélmenni hlaðin sprengiefnum rífi niður byggingar Vara við því að Kennedy ógni heilsu landsmanna Baðst afsökunar áður en hann hlaut fangelsisdóm fyrir vörslu barnaníðsefnis Telja Rússa hafa truflað flugvél forseta framkvæmdastjórnar ESB „Kynlífsdúkka“ af ungu barni meðal gagna máls gegn fyrrverandi ráðherra Refsivert að leita að ævisögu Navalní á netinu í Rússlandi Dómari stöðvaði flutning fylgdarlausra barna til Gvatemala Rúmlega sex hundruð látnir eftir skjálfta í Afganistan Handtekinn vegna morðsins á þingforsetanum fyrrverandi Vilja reisa gervigreindarborgir á rústum Gasa Vilja losna við lífsýni sem tengt var Ásu Felldu talsmann hernaðararms Hamas Sár yfir Nóbelnum og rak Modi í faðm Xi Ísland enn friðsælast í sífellt versnandi heimi Ætla að hægja á eða stöðva flæði neyðaraðstoðar Sjá meira
Þar er búist við því að samþykkt verði ný viðmið um mikla aukningu á fjárveitingum til varnarmála. Viðmiðið gæti orðið allt að fimm prósent af vergri landsframleiðslu. Auk þess töluðu ráðherrarnir um áframhaldandi stuðning við Úkraínumenn í stríði þeirra gegn Rússum, sem gerðu innrás í Úkraínu í febrúar 2022, og málefni Mið-Austurlanda og skelfilega stöðu á Gasaströndinni. Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir, utanríkisráðherra, segir góða samstöðu og samheldni hafa einkennt umræðurnar í Tyrklandi. „Það er alveg skýrt hvaðan helsta ógnin steðjar, frá Rússlandi, og aukin framlög og viðbúnaður Atlantshafsbandalagsins tekur mið af því. Í þeim efnum mun Ísland axla ábyrgð. Við erum að auka verulega framlög til varnarmála og stuðning við Úkraínu, og í mótun er ný öryggis- og varnarstefna,“ er haft eftir Þorgerði í tilkynningu frá Utanríkisráðuneytinu. „Áframhaldandi stuðningur við varnarbaráttu Úkraínu var sömuleiðis afgerandi á fundinum og öll vonum við, ekki síst Úkraína, að friðarviðræður skili árangri. Þar er ólíkum saman að jafna og lítill vilji til friðar hjá Kremlarvaldinu. Þá blasti við að málefni Miðausturlanda, ekki síst hörmungarnar á Gaza, kæmu til umræðu og þar hefur Ísland talað mjög skýrri röddu:“ David Lammy og Maria Malmer Stenergard, utanríkisráðherrar Bretlands og Svíþjóðar. Þorgerður Katrín er þarna í bakgrunni.NATO Stefna á 3,5 prósent, plús eitt og hálft til viðbótar Bandaríkjamenn hafa farið fram á að fjárútlát til varnarmála verði hækkuð í fimm prósent af vergri landsframleiðslu á næstu sjö árum. Núverandi viðmið er tvö prósent af landsframleiðslu en samkvæmt fjölmiðlum ytra er talið að á fundinum í Haag í sumar verði stefnan sett á 3,5 prósent fyrir árið 2032. Við það eigi svo að bætast 1,5 prósent þar sem hægt væri að telja innviðafjárfestingar með. Það er að segja, að fjárveitingar í vegi, brýr, flugvelli, hafnir og slíkt geti verið talið með, upp að einu og hálfu prósenti. Þegar fundurinn í Tyrklandi hófst sagði Mark Rutte, framkvæmdastjóri NATO, að aðildarríki þyrftu að verja meiri peningum til varnarmála. Gera þyrfti „mun, mun meira“ á því sviði og vísaði til þess að ef og þegar stríðinu í Úkraínu lýkur er áætlað að Rússar muni þurfa þrjú til fimm ár til að byggja herafla sinn upp að nýju. Rutte neitaði að staðfesta fregnir um þau fjárútlátaviðmið sem stefnt er að fyrir fundinn í sumar en viðurkenndi að mikilvæg væri að taka innviðafjárfestingar inn í reikninginn. Vilja að vopn séu keypt af þeim AP fréttaveitan hefur eftir Marco Rubio, utanríkisráðherra Bandaríkjanna, að NATO séu eingöngu eins sterkt bandalag og veikasti hlekkur þess. Þá ítrekaði hann að krafa Bandaríkjamanna um aukin fjárútlát til varnarmála snerist í grunninn um að fjármunum yrði varið í hernaðargetu fyrir ógnir 21. aldarinnar. Mörg ríki Evrópu stefna nú á umfangsmikla hernaðaruppbyggingu sem má að hluta til rekja til ótta við að Evrópa geti ekki lengur reitt sig á Bandaríkin. Markmiðið er að hluta til að gerbreyta öryggiskerfi Evrópu og reiða minna á Bandaríkin en áður hefur verið gert, eins og Donald Trump og aðrir ráðamenn í Bandaríkjunum hafa ítrekað farið fram á að undanförnu. Trump hefur einnig lýst því yfir að hann muni ekki endilega koma öðrum NATO-ríkjum til varnar, verði ráðist á þau. Hann hefur ítrekað verið harðorður í garð Evrópu um að ríki heimsálfunnar hafi leikið Bandaríkin grátt í gegnum árin. Þrátt fyrir það hafa bandarískir embættismenn og erindrekar kvartað við kollega sína í Evrópu yfir ætlunum ráðamanna þar um að draga úr hergagnakaupum frá Bandaríkjunum. Mikil aukning á heimsvísu Fjárútlát til varnarmála hafa aukist gífurlega í heiminum öllum á undanförnum árum. Stockholm International Peace Research Institute, eða SIPRI, gaf á dögunum út skýrslu um að árið 2024 hafi ríki heims varið um 2.718 milljörðum dala til varnarmála. Gróflega reiknað samsvarar það um 348 billjón krónum. Þessi upphæð hefur aldrei verið hærri og var aukningin frá 2023 til 2024 heil 9,4 prósent. Sem hlutfall af vergri heimsframleiðslu mælast útgjöldin 2,5 prósent. Mest eyddu Bandaríkin (997 milljarðar dala), Kína (314), Rússland (149), Þýskaland (88,5) og Indland (86,1) til varnarmála árið 2024. Samanlagt samsvarar það um sextíu prósentum allra fjárútláta til varnarmála í heiminum í fyrra.
NATO Innrás Rússa í Úkraínu Hernaður Öryggis- og varnarmál Mest lesið Kína sendir skilaboð til Bandaríkjanna og Trump svarar um hæl Erlent Segir andúð meiri í garð Miðflokksmanna en trans fólks Innlent Rannsaka stórfellda líkamsárás í Seljahverfi Innlent Keyrðu hratt á hjólreiðastíg og tóku fram úr reiðhjólamönnum á háannatíma Innlent Vegaframkvæmdir við Höfðabakka valdi bæði umferðaröngþveiti og töfum Innlent Felldu ellefu í árás á bát meintra smyglara frá Venesúela Erlent Tók dóttur sína og erfingja með til Kína Erlent Þriggja mánaða bið eftir greftrun: „Þetta var óbærilegur yfirgangur“ Innlent Húðin gleymi engu og ekki hægt að taka til baka skaðann sem er skeður Innlent Biskup lætur Rúv heyra það vegna umræðunnar í gær Innlent Fleiri fréttir Tók dóttur sína og erfingja með til Kína Felldu ellefu í árás á bát meintra smyglara frá Venesúela Fjallar um afstöðu Elísabetar til Brexit og hvernig Kamilla varðist árás Kína sendir skilaboð til Bandaríkjanna og Trump svarar um hæl Vilja gera Úkraínu að tormeltum „stálbroddgelti“ Telja nú að enginn raðsundlaugarkúkari hafi verið á ferð Mátti ekki nota hermenn til löggæslu í Los Angeles „Rússar eru upp á náð Kínverja komnir“ Setja tæpar tvær billjónir í freigátur frá Bretlandi Að minnsta kosti fjórtánhundrað látnir í Afganistan Erfiður mánuður í vændum fyrir Repúblikana Vilja viðurkenna Palestínu en með skilyrðum Leiðtogar Rússlands, Írans og Norður-Kóreu viðstaddir kínverska hersýningu „Þetta er skipulag að fjöldabrottflutningum, markaðssett sem þróunaráætlun“ Talíbanar óska eftir aðstoð alþjóðasamfélagsins Vélmenni hlaðin sprengiefnum rífi niður byggingar Vara við því að Kennedy ógni heilsu landsmanna Baðst afsökunar áður en hann hlaut fangelsisdóm fyrir vörslu barnaníðsefnis Telja Rússa hafa truflað flugvél forseta framkvæmdastjórnar ESB „Kynlífsdúkka“ af ungu barni meðal gagna máls gegn fyrrverandi ráðherra Refsivert að leita að ævisögu Navalní á netinu í Rússlandi Dómari stöðvaði flutning fylgdarlausra barna til Gvatemala Rúmlega sex hundruð látnir eftir skjálfta í Afganistan Handtekinn vegna morðsins á þingforsetanum fyrrverandi Vilja reisa gervigreindarborgir á rústum Gasa Vilja losna við lífsýni sem tengt var Ásu Felldu talsmann hernaðararms Hamas Sár yfir Nóbelnum og rak Modi í faðm Xi Ísland enn friðsælast í sífellt versnandi heimi Ætla að hægja á eða stöðva flæði neyðaraðstoðar Sjá meira