Kosningaloforð? Sjónarhorn leikskólakennara Anna Lydía Helgadóttir skrifar 18. júní 2025 11:00 Kosningalykt er í loftinu og pólitíkin keppist við að lofa foreldrum að taka yngri og yngri börn inn í leikskólana. En þegar loforðin eru gefin er eins og þögn leggist yfir, þá heyrist oftar en ekki um hvernig á að manna þessa leikskóla. Við þurfum minna af loforðum og meira af raunhæfum áætlunum. Fjárfesting í kennurum er lykillinn Góðir kennarar skipta máli fyrir alla framtíðina. Ef við viljum samfélag þar sem öll börn, óháð uppruna eða aðstæðum, fá raunveruleg tækifæri til náms og betri framtíðar, þá verðum við að fjárfesta í kennurum. Þetta er í anda farsældarlaganna sem skuldbinda okkur til að tryggja öllum börnum jafnan aðgang að gæðaþjónustu. Jöfn tækifæri byrja með góðri kennslu og góð kennsla byrjar með góðum kennurum. Það skiptir ekki máli hversu marga leikskóla við byggjum ef við höfum ekki fagfólk til að starfa í þeim. Kennarar eru þrefalt líklegri en ófaglærðir til að halda áfram við kennslu. Há starfsmannavelta er kostnaðarsöm, en stöðugleiki í hópi góðra kennara skiptir börnin gríðarlega miklu máli. Í sumum sveitarfélögum hefur mikill metnaður farið í að byggja nýja leikskóla og fjölga plássum fyrir börn. En án fagfólks eru nýju leikskólarnir okkar bara tómar byggingar. Nú er kominn tími til að sýna sama metnað í að fjárfesta í kennurum og starfsfólki sem á að gera þessa leikskóla að raunverulegum menntastofnunum. Stöðugleikinn ræður úrslitum Samkvæmt nýjustu tölum Hagstofunnar eru aðeins 27,4% starfsfólks við uppeldi og menntun leikskólabarna menntaðir kennarar á landsvísu. Þetta þýðir að næstum þrír af hverjum fjórum sem vinna daglega með börnunum okkar eru ekki faglærðir kennarar. Við erum langt frá því markmiði laganna að minnsta kosti 2/3 hlutar starfsfólks hafi viðeigandi menntun. Sérþekking leikskólakennara er ómetanleg Í allri umræðunni um tölur, stefnur og úrræði verðum við að muna hvað skiptir mestu máli, börnin sjálf. Þau eiga skilið að fá að njóta leiðsagnar fagfólks með sérþekkingu á þroska og námi yngstu barna. Kennarar hafa djúpa innsýn í hvernig börn læra, þroskast og tengjast umhverfi sínu. Þeir þekkja þroskamerki og geta brugðist fljótt við ef barn þarf stuðning hvort sem það snýr að málþroska, félagslegri færni eða öðrum þáttum. Þeir búa yfir verkfærum til að móta nám og leik út frá þörfum hvers og eins barns, svo það fái að blómstra á eigin forsendum. Þessi fagþekking á ekki að vera lúxus, hún er forsenda gæða í leikskólastarfi. Þegar við fjárfestum í leikskólakennurum, þá fjárfestum við í framtíð barnanna okkar. Námsleiðir sem virka fyrir starfandi fólk Til að fjölga fagmenntuðum kennurum þurfum við að gera leikskólakennaramenntun aðgengilegri fyrir þá sem þegar starfa í leikskólum. Þetta krefst samvinnu milli ríkis, sveitarfélaga og háskóla um nýstárlegar lausnir. Stytting meðal dvalartíma barna Mörg sveitarfélög hafa farið í markvissar aðgerðir til að stytta meðal dvalartíma barna í leikskólum. Þar sem það hefur tekist hafa starfsaðstæður barna og kennara batnað og daglegt starf orðið rólegra og markvissara. Börn fá meiri athygli og kennarar ná betur að sinna faglegu starfi sínu án þess að vera í stöðugum tímaskorti. Þegar dvalartími er hóflegur, skapast einnig betri skilyrði til að halda í hæft starfsfólk og efla gæði náms og leikskólastarfs. Slíkt skilar sér í meiri stöðugleika á skólastiginu, öllum til hagsbóta. Raunhæf markmið í stað tómra loforða Eina raunhæfa leiðin í dag til þess að brúa bilið á milli leikskóla og fæðingarorlofs er að lengja fæðingarorlofið. Það þarf líka að taka samtalið miklu betur hvað er börnum fyrir bestu á aldursbilinu eins til tveggja ára. Kosningaloforð um að taka inn yngri börn í leikskóla hljóma vel á blaði en án fjárfestingar í fagfólki verða þau að orðum einungis. Ef stjórnvöld ætla sér að standa við þessi loforð þarf að fylgja þeim raunveruleg aðgerðaráætlun. Halda áfram að jafna laun á milli markaða Gera raunhæfa samninga við háskóla sem virka fyrir alla hagaðila Tryggja betri vinnutíma og starfsumhverfi svo fagfólk vilji halda áfram Setjum raunhæf markmið, fjárfestum í fagfólki og tryggjum öllum börnum þá gæðamenntun sem þau eiga skilið. Börnin okkar verðskulda ekki bara byggingar, þau verðskulda menntun. Góð menntun byrjar með góðum kennurum. Höfundur er leikskólakennari. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Leikskólar Skóla- og menntamál Mest lesið Svargrein: Ísland á víst að íhuga aðild að ESB Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun „Er allt í lagi?“ Olga Björt Þórðardóttir Skoðun Úr skotgröfum í netkerfin: Netárásir á innviði Vesturlanda Ýmir Vigfússon Skoðun Sumarfríinu aflýst Sigurður Helgi Pálmason Skoðun Einmanaleiki: Skortir þig tengsl við þig eða aðra? Sigrún Þóra Sveinsdóttir Skoðun Ákall til íslenskra stjórnmálamanna Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Fordómar gagnvart hinsegin fólki – Reynslusaga Geir Gunnar Markússon Skoðun Gerir háskólanám þig að grunnskólakennara? Davíð Már Sigurðsson Skoðun Um mýkt, menntun og von Sigurður Árni Reynisson Skoðun Köstum ekki verðmætum á glæ Ingvar Jónsson Skoðun Skoðun Skoðun Þegar fjölbreytileikinn verður ógn: Afneitun, andstaða og ótti við hið mannlega Haukur Logi Jóhannsson skrifar Skoðun Einmanaleiki: Skortir þig tengsl við þig eða aðra? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Skoðun Svargrein: Ísland á víst að íhuga aðild að ESB Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Fjölbreytni í endurhæfingu skiptir máli Hólmfríður Einarsdóttir skrifar Skoðun Sumarfríinu aflýst Sigurður Helgi Pálmason skrifar Skoðun Úr skotgröfum í netkerfin: Netárásir á innviði Vesturlanda Ýmir Vigfússon skrifar Skoðun Fordómar gagnvart hinsegin fólki – Reynslusaga Geir Gunnar Markússon skrifar Skoðun „Er allt í lagi?“ Olga Björt Þórðardóttir skrifar Skoðun Göngum í Haag hópinn Þórhildur Sunna Ævarsdóttir skrifar Skoðun Kirkjuklukkur hringja Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Gerir háskólanám þig að grunnskólakennara? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Stríð skapar ekki frið Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Íslenska stóðhryssan og Evrópa Hallgerður Ljósynja Hauksdóttir skrifar Skoðun Hvammsvirkjun – Skyldur ráðherra og réttur samfélagsins Eggert Valur Guðmundsson skrifar Skoðun Norska leiðin er fasismi Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Um mýkt, menntun og von Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Höfum alla burði til þess Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Tímabær rannsókn dómsmálaráðuneytisins Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar Skoðun Umsókn krefst ákvörðunar – ekki ákalls Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Hjálp, barnið mitt spilar Roblox! Kristín Magnúsdóttir skrifar Skoðun Líkindi með guðstrú og djöflatrú Gunnar Björgvinsson skrifar Skoðun Ævinlega þakkláti flóttamaðurinn Zeljka Kristín Klobucar skrifar Skoðun Vér vesalingar Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Leikrit Landsvirkjunar Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Við þurfum ekki að loka landinu – við þurfum að opna augun Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Svona eða hinsegin, hvert okkar verður næst? Unnar Geir Unnarsson skrifar Skoðun Reynisfjara og mannréttindasáttmáli Evrópu Róbert R. Spanó skrifar Skoðun Að hlúa að foreldrum: Forvörn sem skiptir máli Áróra Huld Bjarnadóttir skrifar Skoðun Ákall til íslenskra stjórnmálamanna Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Þurfum við virkilega „leyniþjónustu”? Helen Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Kosningalykt er í loftinu og pólitíkin keppist við að lofa foreldrum að taka yngri og yngri börn inn í leikskólana. En þegar loforðin eru gefin er eins og þögn leggist yfir, þá heyrist oftar en ekki um hvernig á að manna þessa leikskóla. Við þurfum minna af loforðum og meira af raunhæfum áætlunum. Fjárfesting í kennurum er lykillinn Góðir kennarar skipta máli fyrir alla framtíðina. Ef við viljum samfélag þar sem öll börn, óháð uppruna eða aðstæðum, fá raunveruleg tækifæri til náms og betri framtíðar, þá verðum við að fjárfesta í kennurum. Þetta er í anda farsældarlaganna sem skuldbinda okkur til að tryggja öllum börnum jafnan aðgang að gæðaþjónustu. Jöfn tækifæri byrja með góðri kennslu og góð kennsla byrjar með góðum kennurum. Það skiptir ekki máli hversu marga leikskóla við byggjum ef við höfum ekki fagfólk til að starfa í þeim. Kennarar eru þrefalt líklegri en ófaglærðir til að halda áfram við kennslu. Há starfsmannavelta er kostnaðarsöm, en stöðugleiki í hópi góðra kennara skiptir börnin gríðarlega miklu máli. Í sumum sveitarfélögum hefur mikill metnaður farið í að byggja nýja leikskóla og fjölga plássum fyrir börn. En án fagfólks eru nýju leikskólarnir okkar bara tómar byggingar. Nú er kominn tími til að sýna sama metnað í að fjárfesta í kennurum og starfsfólki sem á að gera þessa leikskóla að raunverulegum menntastofnunum. Stöðugleikinn ræður úrslitum Samkvæmt nýjustu tölum Hagstofunnar eru aðeins 27,4% starfsfólks við uppeldi og menntun leikskólabarna menntaðir kennarar á landsvísu. Þetta þýðir að næstum þrír af hverjum fjórum sem vinna daglega með börnunum okkar eru ekki faglærðir kennarar. Við erum langt frá því markmiði laganna að minnsta kosti 2/3 hlutar starfsfólks hafi viðeigandi menntun. Sérþekking leikskólakennara er ómetanleg Í allri umræðunni um tölur, stefnur og úrræði verðum við að muna hvað skiptir mestu máli, börnin sjálf. Þau eiga skilið að fá að njóta leiðsagnar fagfólks með sérþekkingu á þroska og námi yngstu barna. Kennarar hafa djúpa innsýn í hvernig börn læra, þroskast og tengjast umhverfi sínu. Þeir þekkja þroskamerki og geta brugðist fljótt við ef barn þarf stuðning hvort sem það snýr að málþroska, félagslegri færni eða öðrum þáttum. Þeir búa yfir verkfærum til að móta nám og leik út frá þörfum hvers og eins barns, svo það fái að blómstra á eigin forsendum. Þessi fagþekking á ekki að vera lúxus, hún er forsenda gæða í leikskólastarfi. Þegar við fjárfestum í leikskólakennurum, þá fjárfestum við í framtíð barnanna okkar. Námsleiðir sem virka fyrir starfandi fólk Til að fjölga fagmenntuðum kennurum þurfum við að gera leikskólakennaramenntun aðgengilegri fyrir þá sem þegar starfa í leikskólum. Þetta krefst samvinnu milli ríkis, sveitarfélaga og háskóla um nýstárlegar lausnir. Stytting meðal dvalartíma barna Mörg sveitarfélög hafa farið í markvissar aðgerðir til að stytta meðal dvalartíma barna í leikskólum. Þar sem það hefur tekist hafa starfsaðstæður barna og kennara batnað og daglegt starf orðið rólegra og markvissara. Börn fá meiri athygli og kennarar ná betur að sinna faglegu starfi sínu án þess að vera í stöðugum tímaskorti. Þegar dvalartími er hóflegur, skapast einnig betri skilyrði til að halda í hæft starfsfólk og efla gæði náms og leikskólastarfs. Slíkt skilar sér í meiri stöðugleika á skólastiginu, öllum til hagsbóta. Raunhæf markmið í stað tómra loforða Eina raunhæfa leiðin í dag til þess að brúa bilið á milli leikskóla og fæðingarorlofs er að lengja fæðingarorlofið. Það þarf líka að taka samtalið miklu betur hvað er börnum fyrir bestu á aldursbilinu eins til tveggja ára. Kosningaloforð um að taka inn yngri börn í leikskóla hljóma vel á blaði en án fjárfestingar í fagfólki verða þau að orðum einungis. Ef stjórnvöld ætla sér að standa við þessi loforð þarf að fylgja þeim raunveruleg aðgerðaráætlun. Halda áfram að jafna laun á milli markaða Gera raunhæfa samninga við háskóla sem virka fyrir alla hagaðila Tryggja betri vinnutíma og starfsumhverfi svo fagfólk vilji halda áfram Setjum raunhæf markmið, fjárfestum í fagfólki og tryggjum öllum börnum þá gæðamenntun sem þau eiga skilið. Börnin okkar verðskulda ekki bara byggingar, þau verðskulda menntun. Góð menntun byrjar með góðum kennurum. Höfundur er leikskólakennari.
Skoðun Þegar fjölbreytileikinn verður ógn: Afneitun, andstaða og ótti við hið mannlega Haukur Logi Jóhannsson skrifar
Skoðun Við þurfum ekki að loka landinu – við þurfum að opna augun Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar