Kosningaloforð? Sjónarhorn leikskólakennara Anna Lydía Helgadóttir skrifar 18. júní 2025 11:00 Kosningalykt er í loftinu og pólitíkin keppist við að lofa foreldrum að taka yngri og yngri börn inn í leikskólana. En þegar loforðin eru gefin er eins og þögn leggist yfir, þá heyrist oftar en ekki um hvernig á að manna þessa leikskóla. Við þurfum minna af loforðum og meira af raunhæfum áætlunum. Fjárfesting í kennurum er lykillinn Góðir kennarar skipta máli fyrir alla framtíðina. Ef við viljum samfélag þar sem öll börn, óháð uppruna eða aðstæðum, fá raunveruleg tækifæri til náms og betri framtíðar, þá verðum við að fjárfesta í kennurum. Þetta er í anda farsældarlaganna sem skuldbinda okkur til að tryggja öllum börnum jafnan aðgang að gæðaþjónustu. Jöfn tækifæri byrja með góðri kennslu og góð kennsla byrjar með góðum kennurum. Það skiptir ekki máli hversu marga leikskóla við byggjum ef við höfum ekki fagfólk til að starfa í þeim. Kennarar eru þrefalt líklegri en ófaglærðir til að halda áfram við kennslu. Há starfsmannavelta er kostnaðarsöm, en stöðugleiki í hópi góðra kennara skiptir börnin gríðarlega miklu máli. Í sumum sveitarfélögum hefur mikill metnaður farið í að byggja nýja leikskóla og fjölga plássum fyrir börn. En án fagfólks eru nýju leikskólarnir okkar bara tómar byggingar. Nú er kominn tími til að sýna sama metnað í að fjárfesta í kennurum og starfsfólki sem á að gera þessa leikskóla að raunverulegum menntastofnunum. Stöðugleikinn ræður úrslitum Samkvæmt nýjustu tölum Hagstofunnar eru aðeins 27,4% starfsfólks við uppeldi og menntun leikskólabarna menntaðir kennarar á landsvísu. Þetta þýðir að næstum þrír af hverjum fjórum sem vinna daglega með börnunum okkar eru ekki faglærðir kennarar. Við erum langt frá því markmiði laganna að minnsta kosti 2/3 hlutar starfsfólks hafi viðeigandi menntun. Sérþekking leikskólakennara er ómetanleg Í allri umræðunni um tölur, stefnur og úrræði verðum við að muna hvað skiptir mestu máli, börnin sjálf. Þau eiga skilið að fá að njóta leiðsagnar fagfólks með sérþekkingu á þroska og námi yngstu barna. Kennarar hafa djúpa innsýn í hvernig börn læra, þroskast og tengjast umhverfi sínu. Þeir þekkja þroskamerki og geta brugðist fljótt við ef barn þarf stuðning hvort sem það snýr að málþroska, félagslegri færni eða öðrum þáttum. Þeir búa yfir verkfærum til að móta nám og leik út frá þörfum hvers og eins barns, svo það fái að blómstra á eigin forsendum. Þessi fagþekking á ekki að vera lúxus, hún er forsenda gæða í leikskólastarfi. Þegar við fjárfestum í leikskólakennurum, þá fjárfestum við í framtíð barnanna okkar. Námsleiðir sem virka fyrir starfandi fólk Til að fjölga fagmenntuðum kennurum þurfum við að gera leikskólakennaramenntun aðgengilegri fyrir þá sem þegar starfa í leikskólum. Þetta krefst samvinnu milli ríkis, sveitarfélaga og háskóla um nýstárlegar lausnir. Stytting meðal dvalartíma barna Mörg sveitarfélög hafa farið í markvissar aðgerðir til að stytta meðal dvalartíma barna í leikskólum. Þar sem það hefur tekist hafa starfsaðstæður barna og kennara batnað og daglegt starf orðið rólegra og markvissara. Börn fá meiri athygli og kennarar ná betur að sinna faglegu starfi sínu án þess að vera í stöðugum tímaskorti. Þegar dvalartími er hóflegur, skapast einnig betri skilyrði til að halda í hæft starfsfólk og efla gæði náms og leikskólastarfs. Slíkt skilar sér í meiri stöðugleika á skólastiginu, öllum til hagsbóta. Raunhæf markmið í stað tómra loforða Eina raunhæfa leiðin í dag til þess að brúa bilið á milli leikskóla og fæðingarorlofs er að lengja fæðingarorlofið. Það þarf líka að taka samtalið miklu betur hvað er börnum fyrir bestu á aldursbilinu eins til tveggja ára. Kosningaloforð um að taka inn yngri börn í leikskóla hljóma vel á blaði en án fjárfestingar í fagfólki verða þau að orðum einungis. Ef stjórnvöld ætla sér að standa við þessi loforð þarf að fylgja þeim raunveruleg aðgerðaráætlun. Halda áfram að jafna laun á milli markaða Gera raunhæfa samninga við háskóla sem virka fyrir alla hagaðila Tryggja betri vinnutíma og starfsumhverfi svo fagfólk vilji halda áfram Setjum raunhæf markmið, fjárfestum í fagfólki og tryggjum öllum börnum þá gæðamenntun sem þau eiga skilið. Börnin okkar verðskulda ekki bara byggingar, þau verðskulda menntun. Góð menntun byrjar með góðum kennurum. Höfundur er leikskólakennari. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Leikskólar Skóla- og menntamál Mest lesið Við getum öll bjargað lífi Kristófer Kristófersson Skoðun Fyrir hvern erum við að byggja? Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir Skoðun Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson Skoðun Tímamót í velferðarmálum: Nýtt örorkulífeyriskerfi tekur gildi Guðmundur Ingi Guðbrandsson Skoðun Áfengissala: Þrýstingur úr tveimur áttum Ögmundur Jónasson Skoðun Hugleiðing um rauð epli og skynjun veruleikans Gauti Páll Jónsson Skoðun Menntun til framtíðar Bryngeir Valdimarsson Skoðun Menntastefna stjórnvalda – ferð án fyrirheits? Sigvaldi Egill Lárusson Skoðun Samgönguáætlun – skuldbinding, ekki kosningaloforð Skoðun Ég er íslensk – en samt séð sem eitthvað annað Sóley Lóa Smáradóttir Skoðun Skoðun Skoðun Velferð sem virkar Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Gleðileg ný fiskveiðiáramót …von eða ótti? Arnar Laxdal skrifar Skoðun „Hristir í stoðum“ RÚV? Hermann Stefánsson skrifar Skoðun Opið bréf til innviðaráðherra Eyjólfur Þorkelsson skrifar Skoðun Hin dásamlega sturlun: Umræðan á Íslandi Davíð Bergmann skrifar Skoðun Áhrif, evran, innviðir, öryggi Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Hugleiðing um rauð epli og skynjun veruleikans Gauti Páll Jónsson skrifar Skoðun Tumi þumall og blaðurmaðurinn Kristján Logason skrifar Skoðun Tímamót í velferðarmálum: Nýtt örorkulífeyriskerfi tekur gildi Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Stefnum á að veita 1000 börnum innblástur fyrir framtíðina Dr. Bryony Mathew skrifar Skoðun Samgönguáætlun – skuldbinding, ekki kosningaloforð skrifar Skoðun Menntun til framtíðar Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Við getum öll bjargað lífi Kristófer Kristófersson skrifar Skoðun Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Menntastefna stjórnvalda – ferð án fyrirheits? Sigvaldi Egill Lárusson skrifar Skoðun Fyrir hvern erum við að byggja? Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Beint og milliliðalaust Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Áfengissala: Þrýstingur úr tveimur áttum Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Hver vill heyra um eitthvað jákvætt sem er gert í skólunum? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Enn af ferðum Angelu Müller. Eru erlendir ferðamenn afætur? BJarnheiður Hallsdóttir skrifar Skoðun Ég er íslensk – en samt séð sem eitthvað annað Sóley Lóa Smáradóttir skrifar Skoðun Hin yndislega aðlögun Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Kristrún slær á puttana á Viðreisn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar: Að gefast upp er ekki valkostur Jóna Guðbjörg Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar: Að gefast upp er ekki valkostur Jóna Guðbjörg Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Er félagsfælnifaraldur í uppsiglingu? Sóley Dröfn Davíðsdóttir skrifar Skoðun Hugleiðing við starfslok kennara í Reykjavík Elín Guðfinna Thorarensen skrifar Skoðun Bílahús í Reykjavíkurborg – aðgengi, lög og ójöfnuður Alma Ýr Ingólfsdóttir,Vilhjálmur Hjálmarsson,Bergur Þorri Benjamínsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar Skoðun Aðild að Evrópusambandinu kallar á breytt vinnubrögð Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Það er að byrja alvarlegur faraldur sem við þurfum að stoppa strax í dag Steindór Þórarinsson skrifar Sjá meira
Kosningalykt er í loftinu og pólitíkin keppist við að lofa foreldrum að taka yngri og yngri börn inn í leikskólana. En þegar loforðin eru gefin er eins og þögn leggist yfir, þá heyrist oftar en ekki um hvernig á að manna þessa leikskóla. Við þurfum minna af loforðum og meira af raunhæfum áætlunum. Fjárfesting í kennurum er lykillinn Góðir kennarar skipta máli fyrir alla framtíðina. Ef við viljum samfélag þar sem öll börn, óháð uppruna eða aðstæðum, fá raunveruleg tækifæri til náms og betri framtíðar, þá verðum við að fjárfesta í kennurum. Þetta er í anda farsældarlaganna sem skuldbinda okkur til að tryggja öllum börnum jafnan aðgang að gæðaþjónustu. Jöfn tækifæri byrja með góðri kennslu og góð kennsla byrjar með góðum kennurum. Það skiptir ekki máli hversu marga leikskóla við byggjum ef við höfum ekki fagfólk til að starfa í þeim. Kennarar eru þrefalt líklegri en ófaglærðir til að halda áfram við kennslu. Há starfsmannavelta er kostnaðarsöm, en stöðugleiki í hópi góðra kennara skiptir börnin gríðarlega miklu máli. Í sumum sveitarfélögum hefur mikill metnaður farið í að byggja nýja leikskóla og fjölga plássum fyrir börn. En án fagfólks eru nýju leikskólarnir okkar bara tómar byggingar. Nú er kominn tími til að sýna sama metnað í að fjárfesta í kennurum og starfsfólki sem á að gera þessa leikskóla að raunverulegum menntastofnunum. Stöðugleikinn ræður úrslitum Samkvæmt nýjustu tölum Hagstofunnar eru aðeins 27,4% starfsfólks við uppeldi og menntun leikskólabarna menntaðir kennarar á landsvísu. Þetta þýðir að næstum þrír af hverjum fjórum sem vinna daglega með börnunum okkar eru ekki faglærðir kennarar. Við erum langt frá því markmiði laganna að minnsta kosti 2/3 hlutar starfsfólks hafi viðeigandi menntun. Sérþekking leikskólakennara er ómetanleg Í allri umræðunni um tölur, stefnur og úrræði verðum við að muna hvað skiptir mestu máli, börnin sjálf. Þau eiga skilið að fá að njóta leiðsagnar fagfólks með sérþekkingu á þroska og námi yngstu barna. Kennarar hafa djúpa innsýn í hvernig börn læra, þroskast og tengjast umhverfi sínu. Þeir þekkja þroskamerki og geta brugðist fljótt við ef barn þarf stuðning hvort sem það snýr að málþroska, félagslegri færni eða öðrum þáttum. Þeir búa yfir verkfærum til að móta nám og leik út frá þörfum hvers og eins barns, svo það fái að blómstra á eigin forsendum. Þessi fagþekking á ekki að vera lúxus, hún er forsenda gæða í leikskólastarfi. Þegar við fjárfestum í leikskólakennurum, þá fjárfestum við í framtíð barnanna okkar. Námsleiðir sem virka fyrir starfandi fólk Til að fjölga fagmenntuðum kennurum þurfum við að gera leikskólakennaramenntun aðgengilegri fyrir þá sem þegar starfa í leikskólum. Þetta krefst samvinnu milli ríkis, sveitarfélaga og háskóla um nýstárlegar lausnir. Stytting meðal dvalartíma barna Mörg sveitarfélög hafa farið í markvissar aðgerðir til að stytta meðal dvalartíma barna í leikskólum. Þar sem það hefur tekist hafa starfsaðstæður barna og kennara batnað og daglegt starf orðið rólegra og markvissara. Börn fá meiri athygli og kennarar ná betur að sinna faglegu starfi sínu án þess að vera í stöðugum tímaskorti. Þegar dvalartími er hóflegur, skapast einnig betri skilyrði til að halda í hæft starfsfólk og efla gæði náms og leikskólastarfs. Slíkt skilar sér í meiri stöðugleika á skólastiginu, öllum til hagsbóta. Raunhæf markmið í stað tómra loforða Eina raunhæfa leiðin í dag til þess að brúa bilið á milli leikskóla og fæðingarorlofs er að lengja fæðingarorlofið. Það þarf líka að taka samtalið miklu betur hvað er börnum fyrir bestu á aldursbilinu eins til tveggja ára. Kosningaloforð um að taka inn yngri börn í leikskóla hljóma vel á blaði en án fjárfestingar í fagfólki verða þau að orðum einungis. Ef stjórnvöld ætla sér að standa við þessi loforð þarf að fylgja þeim raunveruleg aðgerðaráætlun. Halda áfram að jafna laun á milli markaða Gera raunhæfa samninga við háskóla sem virka fyrir alla hagaðila Tryggja betri vinnutíma og starfsumhverfi svo fagfólk vilji halda áfram Setjum raunhæf markmið, fjárfestum í fagfólki og tryggjum öllum börnum þá gæðamenntun sem þau eiga skilið. Börnin okkar verðskulda ekki bara byggingar, þau verðskulda menntun. Góð menntun byrjar með góðum kennurum. Höfundur er leikskólakennari.
Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson Skoðun
Tímamót í velferðarmálum: Nýtt örorkulífeyriskerfi tekur gildi Guðmundur Ingi Guðbrandsson Skoðun
Skoðun Tímamót í velferðarmálum: Nýtt örorkulífeyriskerfi tekur gildi Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar
Skoðun Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson skrifar
Skoðun Hver vill heyra um eitthvað jákvætt sem er gert í skólunum? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Enn af ferðum Angelu Müller. Eru erlendir ferðamenn afætur? BJarnheiður Hallsdóttir skrifar
Skoðun Bílahús í Reykjavíkurborg – aðgengi, lög og ójöfnuður Alma Ýr Ingólfsdóttir,Vilhjálmur Hjálmarsson,Bergur Þorri Benjamínsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar
Skoðun Það er að byrja alvarlegur faraldur sem við þurfum að stoppa strax í dag Steindór Þórarinsson skrifar
Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson Skoðun
Tímamót í velferðarmálum: Nýtt örorkulífeyriskerfi tekur gildi Guðmundur Ingi Guðbrandsson Skoðun