Á­rásir á olíu­vinnslu í Rúss­landi bíta

Refsiaðgerðir og viðskiptaþvinganir gegn Rússlandi gera ráðamönnum þar erfitt um vik með að laga þá innviði sem þarf að laga og viðhalda vinnslustöðvum.

Samhliða þessu eru ráðamenn í Bandaríkjunum að þrýsta á Indverja og Kínverja að draga úr kaupum sínum á olíu frá Rússlandi, þó með tiltölulega litlum árangri.

Árásir hafa verið gerðar á að minnsta kosti tíu olíuvinnslur en samkvæmt útreikningum Reuters hefur það komið niður á framleiðslu Rússa um að minnsta kosti sautján prósent. Það samsvarar um 1,1 milljón tunna á dag.

Útreikningar Wall Street Journal skila svipuðum niðurstöðum og segir miðillinn að árásir Úkraínumanna hafa neitt Rússa til að draga úr framleiðslunni um að minnsta kosti þrettán prósent.

Einnig hafa árásir á lestarkerfi Rússlands og flugvelli þvingað Rússa til að ferðast meira um á bílum, sem leitt hefur til aukinnar eftirspurnar eftir eldsneyti.

Verð í methæðum

Rússar hafa takmarkað útflutning á eldsneyti og skammtað það í nokkrum héruðum landsins. Eins og áður segir hafa myndast langar biðraðir við eldsneytisstöðvar í Rússlandi og hefur eldsneytisverð náð methæðum.

Heildsöluverð á bensíni hefur til að mynda hækkað um 45 prósent í Rússlandi á þessu ár, samkvæmt WSJ, jafnvel þó heimsmarkaðsverð á olíu hafi lækkað töluvert á sama tíma.

Um fjórðungur tekna rússneska ríkisins kemur til vegna sölu á olíuafurðum og jarðgasi. Refsiaðgerðir hafa þvingað Rússa til að selja þessar vörur með miklum afslætti, að miklu leyti til Kínverja og Indverja, en einnig til ríkja í Evrópu.

Tekjurnar eru notaðar til að fjármagna hergagnaframleiðslu og til að greiða hermönnum fyrir þjónustu. Rússar hafa getað notað háar bónusgreiðslur til að fá þúsundir manna til að skrifa undir samning verið herinn og hefur þeim því gengið vel að fylla upp í raðir sínar, þrátt fyrir mikið mannfall.

Ungverjar reiðir yfir árásum

Árásir Úkraínumanna á olíuinnviði í Rússlandi hófust árið 2023, samhliða þróun Úkraínumanna á langdrægum sjálfsprengidrónum. Ríkisstjórn Joes Biden, þáverandi forseta Bandaríkjanna, var í fyrstu mótfallinn þessum árásum vegna mögulegra áhrifa á olíuverð í heiminum.

Úkraínumenn höfðu þess vegna takmarkað árásir sínar á olíu og gasleiðslur í Rússlandi, sem notaðar eru til að flytja vörurnar um langar vegalengdir. Það hefur breyst og hafa nokkrar slíkar árásir verið gerðar.

Meðal annars á leiðslur til Evrópu, en það hefur reitt ráðamenn í Ungverjalandi og Slóvakíu, sem kaupa enn mikið magn af olíu og jarðgasi frá Rússlandi, til reiði.

Vólódímír Selenskí, forseti Úkraínu, gaf í skyn um helgina að árásir á olíuleiðslu til ríkjanna myndu halda áfram, ef Viktor Orbán, forsætisráðherra Ungverjalands, léti af mótmælum sínum gegn mögulegri inngöngu Úkraínu í Evrópusambandið.

Utanríkisráðherra Ungverjalands og Úkraínu hafa í kjölfarið deilt opinberlega á samfélagsmiðlum, þar sem þeir hafa gagnrýnt hvorn annan.

Framleiða eigin vopn til árása í Rússlandi

Fregnir hafa borist af því að ríkisstjórn Donalds Trump, núverandi forseta Bandaríkjanna, hafi meinað Úkraínumönnum að nota bandarískar stýriflaugar til árása í Rússlandi og hafa árásirnar því hingað til nánast eingöngu verið gerðar með úkraínskum drónum.

Úkraínumenn vinna þó hörðum höndum, með stuðningi bakhjarla í Evrópu, að því að koma upp umfangsmikilli framleiðslu á eigin stýriflaugum. Vonir standa til að fjöldaframleiðsla þeirra geti hafist á þessu ári og gæti þeim einnig verið beint að rússneskum olíuvinnslustöðvum á næstu mánuðum.

Stýriflaugarnar fara bæði hraðar en drónarnir og geta borið stærri sprengjur og þar af leiðandi geta þær valdið meiri skaða.

Í viðtali við WSJ segir sérfræðingur í úkraínskri hugveitu sem veitir stjórnvöldum þar í landi ráðgjöf, að verið sé að nota hvað Rússland sé stórt. Það sé veikleiki sem feli í sér að Rússar geti ekki varið alla hluta landsins. Þeir eigi ekki nægjanlegt magn af loftvarnarkerfum.

Vara við samdrætti

Hagvöxtur hefur verið tiltölulega mikill í Rússlandi en hann er að mestu til kominn vegna aukinnar hergagnaframleiðslu. Há verðbólga, háir vextir og refsiaðgerðir hafa þó slæm áhrif á rússneska hagkerfið og búast sérfræðingar við mun minni hagvexti en í fyrra.

WSJ segir rússneska embættismenn vara við mögulegum samdrætti á næstunni. Sérfræðingar og greinendur telja þó að eldsneytisvandinn, þó hann versni töluvert, muni ekki koma verulega niður á stríðsrekstri Vladimírs Pútin, forseta Rússlands, eða breyta markmiðum hans.