Allt að vinna og engu að tapa 19. júní 2010 06:00 Konur og karlar á Íslandi, til hamingju með kvenréttindadaginn. Fyrir réttum 95 árum undirritaði Danakonungur lög sem veittu konum 40 ára og eldri kosningarétt og kjörgengi til Alþingis. Karlar eldri en 25 ára nutu þá þegar þess. Að líkindum óttuðust ráðandi öfl svo stóran kjósendahóp - ómögulegt var að vita á hverju konur tækju upp. Bríet Bjarnhéðinsdóttir, sem hafði barist ötullega fyrir kosningarétti kvenna, skrifaði árið 1915 að Íslendingar yrðu að athlægi um allan heim út af þessu aldursákvæði. Aldursmarkið átti að lækka árlega um eitt ár í senn þar til jafnrétti karla og kvenna væri náð. Þetta breyttist árið 1920 með endurskoðaðri stjórnarskrá vegna fullveldis Íslands. Það voru Danir sem lögðu áherslu á að konur og karlar hefðu jöfn pólitísk réttindi, ekki forystumenn hins nýfrjálsa ríkis. Okkur er hollt að minnast þess að fyrirstaða ráðandi afla innanlands hefur um aldir og allt fram á síðustu ár helst staðið í vegi umbóta í mannréttindum og almennum lýðréttindum. Aukinn hlutur kvenna100 ár eru liðin síðan allar konur á Íslandi öðluðust rétt til að kjósa og bjóða sig fram til sveitarstjórna. Við slík tímamót er fagnaðarefni að konur urðu 40% sveitarstjórnarmanna í nýafstöðnum kosningum. Þeim fjölgaði um 4% frá kosningunum 2006. Lengi voru pólitísk áhrif kvenna mjög takmörkuð. Fáar konur nýttu kosningaréttinn 1916 þegar Bríet bauð sig fram til þings fyrst kvenna fyrir Heimastjórnarflokkinn og þegar Vigdís Finnbogadóttir hafði verið kjörin forseti Íslands 1980 sátu aðeins þrjár konur á þingi. Í sveitarstjórnarkosningunum 1982 litu kvennaframboð aftur dagsins ljós og ári síðar bauð Kvennalistinn fram til Alþingis. Þessi framboð höfðu þau áhrif að konum tók að fjölga verulega. Konum í sveitarstjórnum fjölgaði úr 6% í 12% og konum á Alþingi úr 5% í 15%. Stjórnmálaflokkarnir brugðust við og síðan hefur hlutur kvenna aukist jafnt og þétt. Ísland er nú í fimmta sæti í heiminum hvað varðar hlut kvenna á þjóðþingum en sambærilegur listi er ekki til yfir sveitarstjórnir. Konur eru 43% þingmanna. Af Norðurlöndunum standa aðeins Svíar okkur framar hvað varðar hlutfall kvenna bæði á þingi og í sveitarstjórnum. Ísland er nú í efsta sæti á jafnréttislista World Economic Forum. Þar skiptir mestu aukinn hlutur kvenna í ríkisstjórn og á þingi. Virk þátttaka beggja kynjaFjölgun kvenna kom ekki til af sjálfu sér. Hún hefur kostað mikla baráttu jafnréttissinna af báðum kynjum, innan flokka og utan. Fléttulistar og kvótar hafa skipt miklu máli, enda er mikilvægast hverjir sitja í tryggum sætum. Í sveitarstjórnarkosningunum 2010 sátu karlar í 74% tilvika í efsta sæti og það skýrir að mestu þann mun sem enn er á hlut kynjanna á sveitarstjórnarstiginu. Það er á ábyrgð stjórnmálaflokkanna og kjósenda að sjá til þess að konur og karlar skiptist á um að verma efsta sætið. Pólitísk réttindi og pólitísk áhrif hafa sjaldan skipt jafn miklu máli og nú. Við stöndum frammi fyrir miklum erfiðleikum og þurfum að ræða og taka ákvörðun um hvers konar samfélag við ætlum að byggja upp hér á landi í kjölfar hrunsins. Það á að verða samfélag velferðar, jafnréttis, heiðarleika og virðingar þar sem konur og karlar deila með sér verkum og völdum jafnt á heimilum sem úti í samfélaginu með hagsmuni heildarinnar í huga. Aðhald í ríkisrekstri á að leiða til endurskipulagningar verkefna ríkisins og samdráttar í kostnaðarsamri yfirbyggingu en ekki fækka í umönnunarstörfum og vísa þannig ábyrgð á umönnun fatlaðra, aldraðra og sjúkra í auknum mæli á heimilin. Virk þátttaka beggja kynja er grundvallaratriði í slíkri forgangsröðun. Jafnrétti eykur velferðMörg verkefni liggja fyrir í baráttu fyrir jafnrétti þrátt fyrir ávinninga að undanförnu. Ríkisstjórnin hefur nú samþykkt að leggja nýja og metnaðarfulla framkvæmdaáætlun í jafnréttismálum fyrir Alþingi. Þar er að finna áherslur ríkisstjórnarinnar allt frá því að stórefla samþættingu jafnréttissjónarmiða inn í alla stefnumótun og ákvarðanatöku, þar með talið fjárlagagerð, yfir til endurskoðunar á aðgerðaáætlun gegn kynbundnu ofbeldi, jafnrétti í skólastarfi, úttekt á áhrifum hvors kyns um sig á loftslag og atvinnusköpun sem tekur mið af báðum kynjum. Fram undan eru því spennandi tímar á sviði jafnréttismála þar sem margar hendur munu koma að verki. Á næstu mánuðum gefst almenningi tækifæri til að koma frekari hugmyndum á framfæri á vef félags- og tryggingamálaráðuneytisins. Rannsóknir sýna að jafnrétti kynjanna eykur velferð, bætir rekstur fyrirtækja og stofnana, starfsandi batnar, hjónabönd og sambúð endist lengur og betur er búið að börnum. Jafnrétti kynjanna snýst um lýðræði og mannréttindi, það er eftirsóknarvert og á að vera sjálfsagt. Það eru mannréttindi að bæði kyn hafi jöfn tækifæri til náms og starfa þannig að hver einstaklingur geti þroskað og nýtt hæfileika sína, án heftandi hugmynda um hvað konum og körlum leyfist, í samfélagi jafnréttis. Jafnrétti er mikilvægt hagsmunamál okkar allra, jafnt karla og kvenna. Við höfum allt að vinna og engu að tapa. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Árni Páll Árnason Skoðanir Skoðun Mest lesið Teppaleggjum ekki íslenska náttúru með vindorku Halla Hrund Logadóttir Skoðun Halldór 23.11.2024 Halldór Miskunnsami nýmarxistinn Kári Allansson Skoðun Furðuleg réttlæting á hækkun verðtryggðra vaxta Marinó G. Njálsson Skoðun Kosningaloforðið sem gleymdist? Þorsteinn Siglaugsson Skoðun Vaxtahækkanir og brotið traust - hver ber ábyrgð? Sandra B. Franks Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir Skoðun Raforka er ekki eina orkan! Dagur Helgason Skoðun Sögufölsun í heimildarþætti RÚV — Svör óskast Jóna Benediktsdóttir,Hjörtur Hjartarson,Katrín Oddsdóttir,Kjartan Jónsson,Kristín Erna Arnardóttir,Sigríður Ólafsdóttir,Þórir Baldursson Skoðun Kjósum á næsta kjörtímabili Jón Steindór Valdimarsson Skoðun Skoðun Skoðun Hefur sálfræðileg meðferð áhrif á líkamlegt heilbrigði? Rúnar Helgi Andrason skrifar Skoðun Vaxtahækkanir og brotið traust - hver ber ábyrgð? Sandra B. Franks skrifar Skoðun Rödd friðar þarf að hljóma skærar Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Af skynsemi Vegagerðarinnar Magnús Rannver Rafnsson skrifar Skoðun Nýja stjórnarskráin — Alþingi rjúfi stöðnunina með stjórnlagaþingi Stjórn Stjórnarskrárfélagsins skrifar Skoðun Nýtt fangelsi – fyrir öruggara samfélag Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir skrifar Skoðun Ærin verkefni næstu ár Ásbjörg Kristinsdóttir skrifar Skoðun Kominn tími á öðruvísi stjórnmál Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Furðuleg réttlæting á hækkun verðtryggðra vaxta Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Raforka er ekki eina orkan! Dagur Helgason skrifar Skoðun Miskunnsami nýmarxistinn Kári Allansson skrifar Skoðun Skapandi skattur og skapandi fólk Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Teppaleggjum ekki íslenska náttúru með vindorku Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Kjósum á næsta kjörtímabili Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Kosningaloforðið sem gleymdist? Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Eru aðventan og jólin kvíða- eða tilhlökkunarefni? Guðlaug Helga Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Óframseljanlegt DAGA-kerfi Kári Jónsson skrifar Skoðun Nýtanleg verðmætasköpun um allt land Jóhann Frímann Arinbjarnarson skrifar Skoðun Geðrænn vandi barna og ungmenna Eldur S. Kristinsson skrifar Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar Skoðun Eru sumir heppnari en aðrir? Anna Kristín Jensdóttir skrifar Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar Skoðun Sjálfstætt fólk Kristín Linda Jónsdóttir skrifar Skoðun Óstjórn í húsnæðismálum Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Arfur stjórnmálanna 2024 Elvar Eyvindsson skrifar Skoðun Kjósum rétt(indi) fyrir fatlað fólk! Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Frelsi er allra, ekki fárra útvaldra Jón Óskar Sólnes skrifar Sjá meira
Konur og karlar á Íslandi, til hamingju með kvenréttindadaginn. Fyrir réttum 95 árum undirritaði Danakonungur lög sem veittu konum 40 ára og eldri kosningarétt og kjörgengi til Alþingis. Karlar eldri en 25 ára nutu þá þegar þess. Að líkindum óttuðust ráðandi öfl svo stóran kjósendahóp - ómögulegt var að vita á hverju konur tækju upp. Bríet Bjarnhéðinsdóttir, sem hafði barist ötullega fyrir kosningarétti kvenna, skrifaði árið 1915 að Íslendingar yrðu að athlægi um allan heim út af þessu aldursákvæði. Aldursmarkið átti að lækka árlega um eitt ár í senn þar til jafnrétti karla og kvenna væri náð. Þetta breyttist árið 1920 með endurskoðaðri stjórnarskrá vegna fullveldis Íslands. Það voru Danir sem lögðu áherslu á að konur og karlar hefðu jöfn pólitísk réttindi, ekki forystumenn hins nýfrjálsa ríkis. Okkur er hollt að minnast þess að fyrirstaða ráðandi afla innanlands hefur um aldir og allt fram á síðustu ár helst staðið í vegi umbóta í mannréttindum og almennum lýðréttindum. Aukinn hlutur kvenna100 ár eru liðin síðan allar konur á Íslandi öðluðust rétt til að kjósa og bjóða sig fram til sveitarstjórna. Við slík tímamót er fagnaðarefni að konur urðu 40% sveitarstjórnarmanna í nýafstöðnum kosningum. Þeim fjölgaði um 4% frá kosningunum 2006. Lengi voru pólitísk áhrif kvenna mjög takmörkuð. Fáar konur nýttu kosningaréttinn 1916 þegar Bríet bauð sig fram til þings fyrst kvenna fyrir Heimastjórnarflokkinn og þegar Vigdís Finnbogadóttir hafði verið kjörin forseti Íslands 1980 sátu aðeins þrjár konur á þingi. Í sveitarstjórnarkosningunum 1982 litu kvennaframboð aftur dagsins ljós og ári síðar bauð Kvennalistinn fram til Alþingis. Þessi framboð höfðu þau áhrif að konum tók að fjölga verulega. Konum í sveitarstjórnum fjölgaði úr 6% í 12% og konum á Alþingi úr 5% í 15%. Stjórnmálaflokkarnir brugðust við og síðan hefur hlutur kvenna aukist jafnt og þétt. Ísland er nú í fimmta sæti í heiminum hvað varðar hlut kvenna á þjóðþingum en sambærilegur listi er ekki til yfir sveitarstjórnir. Konur eru 43% þingmanna. Af Norðurlöndunum standa aðeins Svíar okkur framar hvað varðar hlutfall kvenna bæði á þingi og í sveitarstjórnum. Ísland er nú í efsta sæti á jafnréttislista World Economic Forum. Þar skiptir mestu aukinn hlutur kvenna í ríkisstjórn og á þingi. Virk þátttaka beggja kynjaFjölgun kvenna kom ekki til af sjálfu sér. Hún hefur kostað mikla baráttu jafnréttissinna af báðum kynjum, innan flokka og utan. Fléttulistar og kvótar hafa skipt miklu máli, enda er mikilvægast hverjir sitja í tryggum sætum. Í sveitarstjórnarkosningunum 2010 sátu karlar í 74% tilvika í efsta sæti og það skýrir að mestu þann mun sem enn er á hlut kynjanna á sveitarstjórnarstiginu. Það er á ábyrgð stjórnmálaflokkanna og kjósenda að sjá til þess að konur og karlar skiptist á um að verma efsta sætið. Pólitísk réttindi og pólitísk áhrif hafa sjaldan skipt jafn miklu máli og nú. Við stöndum frammi fyrir miklum erfiðleikum og þurfum að ræða og taka ákvörðun um hvers konar samfélag við ætlum að byggja upp hér á landi í kjölfar hrunsins. Það á að verða samfélag velferðar, jafnréttis, heiðarleika og virðingar þar sem konur og karlar deila með sér verkum og völdum jafnt á heimilum sem úti í samfélaginu með hagsmuni heildarinnar í huga. Aðhald í ríkisrekstri á að leiða til endurskipulagningar verkefna ríkisins og samdráttar í kostnaðarsamri yfirbyggingu en ekki fækka í umönnunarstörfum og vísa þannig ábyrgð á umönnun fatlaðra, aldraðra og sjúkra í auknum mæli á heimilin. Virk þátttaka beggja kynja er grundvallaratriði í slíkri forgangsröðun. Jafnrétti eykur velferðMörg verkefni liggja fyrir í baráttu fyrir jafnrétti þrátt fyrir ávinninga að undanförnu. Ríkisstjórnin hefur nú samþykkt að leggja nýja og metnaðarfulla framkvæmdaáætlun í jafnréttismálum fyrir Alþingi. Þar er að finna áherslur ríkisstjórnarinnar allt frá því að stórefla samþættingu jafnréttissjónarmiða inn í alla stefnumótun og ákvarðanatöku, þar með talið fjárlagagerð, yfir til endurskoðunar á aðgerðaáætlun gegn kynbundnu ofbeldi, jafnrétti í skólastarfi, úttekt á áhrifum hvors kyns um sig á loftslag og atvinnusköpun sem tekur mið af báðum kynjum. Fram undan eru því spennandi tímar á sviði jafnréttismála þar sem margar hendur munu koma að verki. Á næstu mánuðum gefst almenningi tækifæri til að koma frekari hugmyndum á framfæri á vef félags- og tryggingamálaráðuneytisins. Rannsóknir sýna að jafnrétti kynjanna eykur velferð, bætir rekstur fyrirtækja og stofnana, starfsandi batnar, hjónabönd og sambúð endist lengur og betur er búið að börnum. Jafnrétti kynjanna snýst um lýðræði og mannréttindi, það er eftirsóknarvert og á að vera sjálfsagt. Það eru mannréttindi að bæði kyn hafi jöfn tækifæri til náms og starfa þannig að hver einstaklingur geti þroskað og nýtt hæfileika sína, án heftandi hugmynda um hvað konum og körlum leyfist, í samfélagi jafnréttis. Jafnrétti er mikilvægt hagsmunamál okkar allra, jafnt karla og kvenna. Við höfum allt að vinna og engu að tapa.
Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir Skoðun
Sögufölsun í heimildarþætti RÚV — Svör óskast Jóna Benediktsdóttir,Hjörtur Hjartarson,Katrín Oddsdóttir,Kjartan Jónsson,Kristín Erna Arnardóttir,Sigríður Ólafsdóttir,Þórir Baldursson Skoðun
Skoðun Nýja stjórnarskráin — Alþingi rjúfi stöðnunina með stjórnlagaþingi Stjórn Stjórnarskrárfélagsins skrifar
Skoðun Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir skrifar
Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar
Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar
Ísland og orkuskiptin: Styðjum þróun á jarðhita og alþjóðlegt samstarf Ester Halldórsdóttir Skoðun
Sögufölsun í heimildarþætti RÚV — Svör óskast Jóna Benediktsdóttir,Hjörtur Hjartarson,Katrín Oddsdóttir,Kjartan Jónsson,Kristín Erna Arnardóttir,Sigríður Ólafsdóttir,Þórir Baldursson Skoðun