Kvenréttindabaráttan er mesta bylting sögunnar Hrund Gunnsteinsd, Magnea Marinósd., Brynhildur Heiðar- og Ómarsd., Inga Dóra Pétursd., Guðrún M. Guðmundsd. og Edda Jónsd. og Sólveig Arnarsd. skrifa 19. júní 2013 07:00 Fyrir rúmlega áratug var ein okkar stödd í fjallahéraði í Kósóvó til þess að kenna á námskeiði, þar sem konur af ólíkum þjóðernishópum komu saman til þess að ræða framtíð Kósóvó. Rauður þráður í námskeiðinu var þróun Kósóvó úr ríki kommúnisma og kúgunar yfir í lýðræðissamfélag og hvað þetta gæti haft í för með sér fyrir réttindi kvenna og jafnrétti kynjanna. Konurnar frá Kósóvó óskuðu sér allar betri framtíðar fyrir fólkið sitt í landi sem hafði gengið í gegnum skelfileg átök og langtíma harðræði, svo ekki séð talað um kynbundið ofbeldi sem beitt var markvisst af stríðandi fylkingum. Þegar þetta var, voru aðeins tvö ár síðan blóðugum átökum í Kósóvó lauk, og serbnesku konurnar hættu öryggi sínu til að sækja námskeiðið og heimsækja þetta fjallahérað sem byggt var af öðrum þjóðernishópum. Þær komu því á svæðið í brynvörðum bílum og til að byrja með leyndi óttinn sér ekki. Aðrar konur voru af albönskum uppruna, sumar voru Rómakonur (sígaunar) og fjórði hópurinn taldist til Gorani-þjóðflokksins. Fyrir utan rafmagnað andrúmsloft fyrri hluta námskeiðsins vegna nýafstaðinna átaka, þá stendur upp úr það sem margar þeirra vissu. Konur af öllum þjóðernum höfðu heyrt um Vigdísi Finnbogadóttur. Þær vissu að hún var fyrsta konan í heiminum sem hafði verið lýðræðislega kjörinn forseti. Þær höfðu áhuga á að vita meira. Þær vildu vita um pólitíska þátttöku íslenskra kvenna og Kvennalistann, sem fyrir þrjátíu árum á þessu ári bauð sig fram til alþingiskosninga. Þær vildu læra af reynslu íslenskra kvenna sem rutt höfðu brautina fyrir kynslóð okkar sem rita þessa grein. Fyrir unga íslenska konu sem var að feta sín fyrstu spor á alþjóðavettvangi, var þetta dýrmæt stund til að skoða úr fjarlægð þá arfleifð sem við búum við. Við, sem ritum þessa grein, höfum allar fundið fyrir viðlíka þakklæti einhvern tímann á lífsleiðinni, bæði í stóru sem smáu, á Íslandi sem og erlendis. Ein okkar varð meira að segja yfir sig hissa þegar hún uppgötvaði að karlmaður gæti verið forseti lýðveldisins, þegar Vigdís ákvað að gefa ekki kost á sér aftur árið 1996. Enn önnur sat nýverið námskeið á Norður-Írlandi þar sem rakin var saga írska kvennalistans, sem m.a. tryggði konu þátttöku í friðarviðræðum sem bundu enda á langtíma átök á Norður-Írlandi árið 1998. Á námskeiðinu kom skýrt fram að íslenski Kvennalistinn var þeim mikill innblástur við stofnun flokksins þar í landi. Þessi grein er rituð í þeim tilgangi að þakka þeim íslensku konum sem ruddu brautina á undan okkur. Þrátt fyrir að sannarlega sé enn þá víða pottur brotinn á Íslandi þegar kemur að kynbundnu ofbeldi, launamismun kynjanna og hlut kvenna í valdastöðum svo eitthvað sé nefnt, þá er Ísland engu að síður ofarlega og stundum efst, á lista yfir ríki þar sem kynjajafnrétti er hvað mest. Þetta má t.d. sjá í Global Gender Gap Index-skýrslum World Economic Forum þar sem Ísland trónir efst á listanum yfir ríki sem dregið hafa hvað mest úr bilinu á milli karla og kvenna í efnahagslegu, félagslegu, pólitísku og heilsufarslegu tilliti. Framúrskarandi árangur Íslendinga í jafnréttismálum hefur gert okkur að sérfræðingum á alþjóðavettvangi, sem sést í þeirri staðreynd að íslenskur sérfræðingur hefur verið að störfum á vegum Íslensku friðargæslunnar fyrir UN Women, frá því að Kvennastofnun Sameinuðu þjóðanna hóf störf á uppbyggingarsvæðum eftir stríð. Þá má einnig nefna að í maí á þessu ári varð GEST, alþjóðlegi jafnréttisskólinn við Háskóla Íslands, hluti af neti Háskóla Sameinuðu þjóðanna um heim allan. Það er ekki ofsögum sagt að kvenréttindabarátta síðustu 150 ára er mesta bylting sem orðið hefur í mannkynssögunni. Á örfáum áratugum hefur konum og körlum tekist að umbylta samfélagsmynstri sem hafði viðhaldist í ótal aldir ef ekki árþúsundir. Þetta samfélagsmynstur hafði ekki aðeins kúgað efnaminni samfélagshópa og jaðarhópa, heldur helming mannkynsins, konurnar. Hér á Íslandi hefur breytingin, eins og annars staðar, verið hröð og markviss. Árið 1850 fengu konur jafnan erfðarétt á við karla, 1911 fengu konur jafnan rétt til náms, styrkja og embætta. Árið 1915 fengu konur kosningarétt til Alþingis og 1954 voru fyrstu lögin um rétt á sömu launum fyrir sömu vinnu sett. 1976 var fyrsta jafnréttislöggjöfin staðfest, lög sem endurskoðuð hafa verið oft síðan, því alltaf er hægt að gera betur. Í dag, 19. júní, gerum við okkur grein fyrir því að það er ekki síst fyrir elju, sannfæringarkraft og ástríðu hóps einstaklinga, aðallega kvenna, á Íslandi sem við getum státað af þessum árangri á alþjóðavísu. Og það er fyrir þeirra hugrekki sem fólk af okkar kynslóð heldur ótrautt áfram að stuðla að enn betra samfélagi fyrir komandi kynslóðir. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hrund Gunnsteinsdóttir Mest lesið Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Hagræðing á kostnað fjölbreytni og gæðamenntunar Ida Marguerite Semey Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun Skoðun Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Stöndum saman gegn fjölþáttaógnum Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hagræðing á kostnað fjölbreytni og gæðamenntunar Ida Marguerite Semey skrifar Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall skrifar Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Sjá meira
Fyrir rúmlega áratug var ein okkar stödd í fjallahéraði í Kósóvó til þess að kenna á námskeiði, þar sem konur af ólíkum þjóðernishópum komu saman til þess að ræða framtíð Kósóvó. Rauður þráður í námskeiðinu var þróun Kósóvó úr ríki kommúnisma og kúgunar yfir í lýðræðissamfélag og hvað þetta gæti haft í för með sér fyrir réttindi kvenna og jafnrétti kynjanna. Konurnar frá Kósóvó óskuðu sér allar betri framtíðar fyrir fólkið sitt í landi sem hafði gengið í gegnum skelfileg átök og langtíma harðræði, svo ekki séð talað um kynbundið ofbeldi sem beitt var markvisst af stríðandi fylkingum. Þegar þetta var, voru aðeins tvö ár síðan blóðugum átökum í Kósóvó lauk, og serbnesku konurnar hættu öryggi sínu til að sækja námskeiðið og heimsækja þetta fjallahérað sem byggt var af öðrum þjóðernishópum. Þær komu því á svæðið í brynvörðum bílum og til að byrja með leyndi óttinn sér ekki. Aðrar konur voru af albönskum uppruna, sumar voru Rómakonur (sígaunar) og fjórði hópurinn taldist til Gorani-þjóðflokksins. Fyrir utan rafmagnað andrúmsloft fyrri hluta námskeiðsins vegna nýafstaðinna átaka, þá stendur upp úr það sem margar þeirra vissu. Konur af öllum þjóðernum höfðu heyrt um Vigdísi Finnbogadóttur. Þær vissu að hún var fyrsta konan í heiminum sem hafði verið lýðræðislega kjörinn forseti. Þær höfðu áhuga á að vita meira. Þær vildu vita um pólitíska þátttöku íslenskra kvenna og Kvennalistann, sem fyrir þrjátíu árum á þessu ári bauð sig fram til alþingiskosninga. Þær vildu læra af reynslu íslenskra kvenna sem rutt höfðu brautina fyrir kynslóð okkar sem rita þessa grein. Fyrir unga íslenska konu sem var að feta sín fyrstu spor á alþjóðavettvangi, var þetta dýrmæt stund til að skoða úr fjarlægð þá arfleifð sem við búum við. Við, sem ritum þessa grein, höfum allar fundið fyrir viðlíka þakklæti einhvern tímann á lífsleiðinni, bæði í stóru sem smáu, á Íslandi sem og erlendis. Ein okkar varð meira að segja yfir sig hissa þegar hún uppgötvaði að karlmaður gæti verið forseti lýðveldisins, þegar Vigdís ákvað að gefa ekki kost á sér aftur árið 1996. Enn önnur sat nýverið námskeið á Norður-Írlandi þar sem rakin var saga írska kvennalistans, sem m.a. tryggði konu þátttöku í friðarviðræðum sem bundu enda á langtíma átök á Norður-Írlandi árið 1998. Á námskeiðinu kom skýrt fram að íslenski Kvennalistinn var þeim mikill innblástur við stofnun flokksins þar í landi. Þessi grein er rituð í þeim tilgangi að þakka þeim íslensku konum sem ruddu brautina á undan okkur. Þrátt fyrir að sannarlega sé enn þá víða pottur brotinn á Íslandi þegar kemur að kynbundnu ofbeldi, launamismun kynjanna og hlut kvenna í valdastöðum svo eitthvað sé nefnt, þá er Ísland engu að síður ofarlega og stundum efst, á lista yfir ríki þar sem kynjajafnrétti er hvað mest. Þetta má t.d. sjá í Global Gender Gap Index-skýrslum World Economic Forum þar sem Ísland trónir efst á listanum yfir ríki sem dregið hafa hvað mest úr bilinu á milli karla og kvenna í efnahagslegu, félagslegu, pólitísku og heilsufarslegu tilliti. Framúrskarandi árangur Íslendinga í jafnréttismálum hefur gert okkur að sérfræðingum á alþjóðavettvangi, sem sést í þeirri staðreynd að íslenskur sérfræðingur hefur verið að störfum á vegum Íslensku friðargæslunnar fyrir UN Women, frá því að Kvennastofnun Sameinuðu þjóðanna hóf störf á uppbyggingarsvæðum eftir stríð. Þá má einnig nefna að í maí á þessu ári varð GEST, alþjóðlegi jafnréttisskólinn við Háskóla Íslands, hluti af neti Háskóla Sameinuðu þjóðanna um heim allan. Það er ekki ofsögum sagt að kvenréttindabarátta síðustu 150 ára er mesta bylting sem orðið hefur í mannkynssögunni. Á örfáum áratugum hefur konum og körlum tekist að umbylta samfélagsmynstri sem hafði viðhaldist í ótal aldir ef ekki árþúsundir. Þetta samfélagsmynstur hafði ekki aðeins kúgað efnaminni samfélagshópa og jaðarhópa, heldur helming mannkynsins, konurnar. Hér á Íslandi hefur breytingin, eins og annars staðar, verið hröð og markviss. Árið 1850 fengu konur jafnan erfðarétt á við karla, 1911 fengu konur jafnan rétt til náms, styrkja og embætta. Árið 1915 fengu konur kosningarétt til Alþingis og 1954 voru fyrstu lögin um rétt á sömu launum fyrir sömu vinnu sett. 1976 var fyrsta jafnréttislöggjöfin staðfest, lög sem endurskoðuð hafa verið oft síðan, því alltaf er hægt að gera betur. Í dag, 19. júní, gerum við okkur grein fyrir því að það er ekki síst fyrir elju, sannfæringarkraft og ástríðu hóps einstaklinga, aðallega kvenna, á Íslandi sem við getum státað af þessum árangri á alþjóðavísu. Og það er fyrir þeirra hugrekki sem fólk af okkar kynslóð heldur ótrautt áfram að stuðla að enn betra samfélagi fyrir komandi kynslóðir.
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson Skoðun
Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson Skoðun
Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun