Um hvað þarf samstöðu nú? Árni Páll Árnason skrifar 4. maí 2016 07:00 Síðustu vikur hefur tjöldunum verið svipt frá veruleika sem við trúðum ekki að væri jafn alvarlegur og raun ber vitni: Valdamesta fólk atvinnulífsins og stjórnmálanna hefur efnast á okkar kostnað og flutt svo verðmætin burt og komið þeim undan skatti eða eftirliti. Þjóðin þarf að breyta um stefnu. En skoðanakannanir valda alvarlegum áhyggjum: Fylgi Pírata heldur áfram að dragast saman, VG dalar á nýjan leik eftir uppsveiflu, Samfylkingin stendur pikkföst og Björt framtíð er rétt yfir þröskuldinum til að ná manni á þing. Stjórnarflokkarnir styrkjast. Okkur hefur mistekist að ná frumkvæði og skapa trúverðugleika leið áfram. Það er mikill vilji í stjórnarandstöðunni að stilla saman strengi. En það er ekki nóg að stilla okkur saman upp á fallegri hópmynd – nú eða finna jafnvel ný andlit í stað þeirra eldri til að fríska upp á þá mynd. Reynslan segir okkur nefnilega að lykillinn að sigri umbótaafla felst í því að fólk sameinist um afmörkuð meginmarkmið, með stefnu sem virkar og tengist daglegum veruleika fólks. Á þessu byggðist til dæmis hugmyndin um Reykjavíkurlistann.Atvinnulíf í þágu venjulegs fólks Við í stjórnarandstöðunni getum ekki vænst þess að ná tiltrú kjósenda nú, nema að við setjum fram skýr meginmarkmið sem allir sameinast um og þjóðin veit að verða fyrst á dagskrá. Við þurfum að mínu viti að sameinast um nýjar reglur efnahagslífsins, þar sem hagsmunir venjulegs fólks en ekki bólugróði verður settur í öndvegi. Við þurfum framleiðniaukningu, enda vinnum við lengur fyrir lægri laun en aðrar Norðurlandaþjóðir og ungt fólk ber minna úr býtum hér en í grannlöndunum. Við þurfum efnahagslegan stöðugleika, lækkun vaxta og opnun landsins fyrir samkeppni, en ekki efnahagsstefnu í þágu atvinnugreina sem hirða arðinn af auðlindum landsins. Við þurfum ekki meiri einkavæðingu, eins og forysta SA boðar nú. Við þurfum þvert á móti stuðning við grunnstoðir opinberrar velferðarþjónustu – heilbrigðiskerfi og menntakerfi sem rekið er fyrir almennt skattfé.Annarra manna fé Voldugustu öflin í íslensku efnahagslífi hafa um áratugi auðgast á opinberri aðstöðu, aðgangi að upplýsingum eða tækifærum sem ráðandi öfl hafa búið til með tökum sínum á ríkisvaldinu. Ég hef áður rakið hvernig handvaldir menn fengu einir að eiga viðskipti við Varnarliðið og rukka fjórfaldan raunkostnað athugasemdalaust, fengu að vita um gengisfellingar á undan öðrum og eiga viðskipti á gamla genginu og fengu forgang að kaupum á ríkiseignum. Bjarni Benediktsson vitnaði um daginn til Margrétar Thatcher sem sagði að vandamálið við sósíalismann væri að á endanum þryti annarra manna fé. Þess vegna er snilld Bjarna og félaga þeim mun meiri: Á Íslandi hafa ráðandi ættir og öfl fundið eilífðarvél sem tryggir þeim auðlegð skapaða af annarra manna fé, mann fram af manni.Uppbygging opinberrar þjónustu En það hefur líka verið gengið með skipulegum hætti á opinbera kerfið, til hagsbóta fyrir einkarekna samkeppnisaðila. Nú nýverið skrifuðu nærri 90 þúsund Íslendingar nafn sitt undir kröfu um endurreisn heilbrigðiskerfisins og ég held að það sé óhætt að fullyrða að fátt sameini okkur meira en viljinn til að hafa opinbera heilbrigðisþjónustu sem veitt er án tillits til efnahags. En við fundum það út í kjölfar hruns að kerfið er allt skekkt í þágu einkarekstrar. Þegar draga þurfti saman í ríkisútgjöldum reyndust framlög til einkarekinnar heilbrigðisþjónustu bundin í samningum og niðurskurður hjá hinu opinbera gat bara bitnað á hinu opinbera kerfi. Þannig lentum við í þeirri fráleitu stöðu að framlög til opinbera heilbrigðiskerfisins drógust saman um á annan tug prósenta eftir hrun, á sama tíma og aukning varð á greiðslum til sérgreinalækna.Vilja námsmenn skulda GAMMA? Af þessari reynslu verðum við að læra og gæta þess að sömu reglur gildi um alla opinbera þjónustu, svo við endum ekki með að kæfa það sem við helst vildum hlúa að. Annað dæmi sjáum við nú í uppsiglingu: Fréttir berast af því að ríkisstjórnin stefni að því að draga saman réttindi námsmanna til námslána. Það verður erfiðara að fara utan í nám og það verður erfiðara að ljúka löngu námi, eins og doktorsnámi, á opinberum námslánum. Á sama tíma sjáum við GAMMA setja á fót námslánasjóð, sem býður námsmönnum lán á markaðslegum forsendum með 8,75% vöxtum! Nú þegar hefur þessi ríkisstjórn útilokað fólk yfir 25 ára frá bóknámi í framhaldsskólum og í staðinn fyrir lág skráningargjöld þarf fólk að greiða jafnvel á þriðja hundrað þúsund í skólagjöld á frumgreinabrautum einkaskóla. Aðferðafræðin er ávallt sú sama: Það er þrengt að ódýrri opinberri þjónustu og biðlistar eru látnir um að skapa þörf fyrir einkarekstur við hliðina.Sameinumst um stóru málin Þessi mál eru mikilvægust, nú þegar kemur að kosningum og að mynda nýja ríkisstjórn. Góð mennta- og heilbrigðisþjónusta sem allir hafa efni á er undirstaða lítils samfélags. Og reglur atvinnulífs sem tryggja okkur hámarksverðmæti og arð af auðlindum í þágu þjóðar, en ekki í þágu fárra. Ekkert skiptir meira máli en þetta.Þessi grein birtist fyrst í Fréttablaðinu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Árni Páll Árnason Mest lesið Halldór 5.10.2024 Jón Þór Stefánsson Halldór Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson Skoðun Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Að dansa í regninu Lóa Björk Ólafsdóttir Skoðun Háskóli Íslands er ekki að sinna skyldum sínum Silja Höllu Egilsdóttir Skoðun Einstakur atburður og viðbúnaður Marinó G. Njálsson Skoðun Foreldrar eru sérfræðingar í sínum börnum Valdimar Víðisson Skoðun Skoðun Skoðun Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur skrifar Skoðun Framtíðarkvíði er ekki gott veganesti Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Orkan á Vestfjörðum Þorsteinn Másson skrifar Skoðun Smábátar eru þjóðhagslega hagkvæmari en togarar Kjartan Sveinsson skrifar Skoðun Foreldrar eru sérfræðingar í sínum börnum Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Vísindin vakna til nýsköpunar! Einar Mäntylä skrifar Skoðun Risastórt lýðheilsumál sem Alþingi hunsar Sigurður Hólmar Jóhannesson skrifar Skoðun Þess vegna býð ég mig fram Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson skrifar Skoðun Einstakur atburður og viðbúnaður Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Framboð er eina leiðin Eiríkur St. Eiríksson skrifar Skoðun Háskóli Íslands er ekki að sinna skyldum sínum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Verðmætasköpun og kennarar Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Nýjar lausnir gegn ofbeldi Drífa Snædal skrifar Skoðun Lögin um það sem er bannað Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Að dansa í regninu Lóa Björk Ólafsdóttir skrifar Skoðun Dauðarefsing Pírata Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Af hverju erum við að þessu? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Upplýsingaóreiða í boði orkugeirans og Landsvirkjunar Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Úrskurðargrautur lögmanna Ómar R. Valdimarsson skrifar Skoðun Er vitlaust gefið í stjórnmálum? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Hinn langi USArmur Ísraels Ingólfur Steinsson skrifar Skoðun Kveðja frá Heimssýn til landsfundar VG 2024 Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Þjóðaróperan á Alþingi í nær 70 ár Finnur Bjarnason,Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Um Ölfusárbrú og veggjöld Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Af fordómum gervigreindar, Gísla Marteini og því sem þú getur gert til að hafa áhrif! Lilja Dögg Jónsdóttir,Hafsteinn Einarsson skrifar Skoðun Ég var með alþingismanni í meðferð Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Sjá meira
Síðustu vikur hefur tjöldunum verið svipt frá veruleika sem við trúðum ekki að væri jafn alvarlegur og raun ber vitni: Valdamesta fólk atvinnulífsins og stjórnmálanna hefur efnast á okkar kostnað og flutt svo verðmætin burt og komið þeim undan skatti eða eftirliti. Þjóðin þarf að breyta um stefnu. En skoðanakannanir valda alvarlegum áhyggjum: Fylgi Pírata heldur áfram að dragast saman, VG dalar á nýjan leik eftir uppsveiflu, Samfylkingin stendur pikkföst og Björt framtíð er rétt yfir þröskuldinum til að ná manni á þing. Stjórnarflokkarnir styrkjast. Okkur hefur mistekist að ná frumkvæði og skapa trúverðugleika leið áfram. Það er mikill vilji í stjórnarandstöðunni að stilla saman strengi. En það er ekki nóg að stilla okkur saman upp á fallegri hópmynd – nú eða finna jafnvel ný andlit í stað þeirra eldri til að fríska upp á þá mynd. Reynslan segir okkur nefnilega að lykillinn að sigri umbótaafla felst í því að fólk sameinist um afmörkuð meginmarkmið, með stefnu sem virkar og tengist daglegum veruleika fólks. Á þessu byggðist til dæmis hugmyndin um Reykjavíkurlistann.Atvinnulíf í þágu venjulegs fólks Við í stjórnarandstöðunni getum ekki vænst þess að ná tiltrú kjósenda nú, nema að við setjum fram skýr meginmarkmið sem allir sameinast um og þjóðin veit að verða fyrst á dagskrá. Við þurfum að mínu viti að sameinast um nýjar reglur efnahagslífsins, þar sem hagsmunir venjulegs fólks en ekki bólugróði verður settur í öndvegi. Við þurfum framleiðniaukningu, enda vinnum við lengur fyrir lægri laun en aðrar Norðurlandaþjóðir og ungt fólk ber minna úr býtum hér en í grannlöndunum. Við þurfum efnahagslegan stöðugleika, lækkun vaxta og opnun landsins fyrir samkeppni, en ekki efnahagsstefnu í þágu atvinnugreina sem hirða arðinn af auðlindum landsins. Við þurfum ekki meiri einkavæðingu, eins og forysta SA boðar nú. Við þurfum þvert á móti stuðning við grunnstoðir opinberrar velferðarþjónustu – heilbrigðiskerfi og menntakerfi sem rekið er fyrir almennt skattfé.Annarra manna fé Voldugustu öflin í íslensku efnahagslífi hafa um áratugi auðgast á opinberri aðstöðu, aðgangi að upplýsingum eða tækifærum sem ráðandi öfl hafa búið til með tökum sínum á ríkisvaldinu. Ég hef áður rakið hvernig handvaldir menn fengu einir að eiga viðskipti við Varnarliðið og rukka fjórfaldan raunkostnað athugasemdalaust, fengu að vita um gengisfellingar á undan öðrum og eiga viðskipti á gamla genginu og fengu forgang að kaupum á ríkiseignum. Bjarni Benediktsson vitnaði um daginn til Margrétar Thatcher sem sagði að vandamálið við sósíalismann væri að á endanum þryti annarra manna fé. Þess vegna er snilld Bjarna og félaga þeim mun meiri: Á Íslandi hafa ráðandi ættir og öfl fundið eilífðarvél sem tryggir þeim auðlegð skapaða af annarra manna fé, mann fram af manni.Uppbygging opinberrar þjónustu En það hefur líka verið gengið með skipulegum hætti á opinbera kerfið, til hagsbóta fyrir einkarekna samkeppnisaðila. Nú nýverið skrifuðu nærri 90 þúsund Íslendingar nafn sitt undir kröfu um endurreisn heilbrigðiskerfisins og ég held að það sé óhætt að fullyrða að fátt sameini okkur meira en viljinn til að hafa opinbera heilbrigðisþjónustu sem veitt er án tillits til efnahags. En við fundum það út í kjölfar hruns að kerfið er allt skekkt í þágu einkarekstrar. Þegar draga þurfti saman í ríkisútgjöldum reyndust framlög til einkarekinnar heilbrigðisþjónustu bundin í samningum og niðurskurður hjá hinu opinbera gat bara bitnað á hinu opinbera kerfi. Þannig lentum við í þeirri fráleitu stöðu að framlög til opinbera heilbrigðiskerfisins drógust saman um á annan tug prósenta eftir hrun, á sama tíma og aukning varð á greiðslum til sérgreinalækna.Vilja námsmenn skulda GAMMA? Af þessari reynslu verðum við að læra og gæta þess að sömu reglur gildi um alla opinbera þjónustu, svo við endum ekki með að kæfa það sem við helst vildum hlúa að. Annað dæmi sjáum við nú í uppsiglingu: Fréttir berast af því að ríkisstjórnin stefni að því að draga saman réttindi námsmanna til námslána. Það verður erfiðara að fara utan í nám og það verður erfiðara að ljúka löngu námi, eins og doktorsnámi, á opinberum námslánum. Á sama tíma sjáum við GAMMA setja á fót námslánasjóð, sem býður námsmönnum lán á markaðslegum forsendum með 8,75% vöxtum! Nú þegar hefur þessi ríkisstjórn útilokað fólk yfir 25 ára frá bóknámi í framhaldsskólum og í staðinn fyrir lág skráningargjöld þarf fólk að greiða jafnvel á þriðja hundrað þúsund í skólagjöld á frumgreinabrautum einkaskóla. Aðferðafræðin er ávallt sú sama: Það er þrengt að ódýrri opinberri þjónustu og biðlistar eru látnir um að skapa þörf fyrir einkarekstur við hliðina.Sameinumst um stóru málin Þessi mál eru mikilvægust, nú þegar kemur að kosningum og að mynda nýja ríkisstjórn. Góð mennta- og heilbrigðisþjónusta sem allir hafa efni á er undirstaða lítils samfélags. Og reglur atvinnulífs sem tryggja okkur hámarksverðmæti og arð af auðlindum í þágu þjóðar, en ekki í þágu fárra. Ekkert skiptir meira máli en þetta.Þessi grein birtist fyrst í Fréttablaðinu.
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur skrifar
Skoðun Af fordómum gervigreindar, Gísla Marteini og því sem þú getur gert til að hafa áhrif! Lilja Dögg Jónsdóttir,Hafsteinn Einarsson skrifar
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun