Gleymdi hópfjármögnunarvettvangurinn Baldur Thorlacius skrifar 10. nóvember 2016 00:00 Á síðastliðnum árum hafa svokallaðir hópfjármögnunarvettvangar rutt sér til rúms, hér á landi sem og erlendis, við góðan orðstír. Í krafti fjöldans hafa mörg fyrirtæki, og jafnvel einstaklingar, náð að stíga sín fyrstu skref í framleiðslu eða listrænni sköpun fyrir tilstuðlan slíkra vettvanga og virðist ekkert lát vera á. Þegar kemur að næstu skrefum í þroskaferli fyrirtækja vandast oft málin og verða mörg þeirra hálfgerðir unglingar – of stór fyrir styrki og hefðbundna hópfjármögnun en of lítil og óþroskuð fyrir skuldabréfaútgáfur og bankalán. Á sama tíma eru vísbendingar um að almenningur sé meira en tilbúinn til þess að koma að fjármögnun spennandi verkefna hjá traustum aðilum. Það vakna því eðlilega upp spurningar um það hvers konar hópfjármögnunarvettvangur gæti hentað þörfum slíkra fyrirtækja. Nýsköpunarfyrirtæki búa oft ekki að mörgu öðru en góðum hugmyndum og öflugri framtíðarsýn sem getur tekið langan tíma að hrinda í framkvæmd. Af þeirri ástæðu getur lánsfjármögnun reynst erfið. Á sama tíma kalla aukin umsvif á hærri fjárhæðir og því getur verið æskilegt að búa um hnútana með slíkum hætti að fyrirtækjum beri ekki skylda til þess að greiða þátttakendum til baka nema þegar, og ef, vel gengur. Almennir fjárfestar (lesist: hver sem er) gætu, sem dæmi, gerst meðeigendur og fengið greiddan arð í samræmi við hlutdeild sína. Ef bjóða á almenningi að taka þátt í slíkri fjármögnun þarf að vanda sérstaklega vel til verka og veita skýrar upplýsingar um viðkomandi fyrirtæki, framtíðarsýn, áhættur og áætlanir. Þátttaka í hópfjármögnun getur krafist þolinmæði. Fjárhagslegar aðstæður fólks geta aftur á móti breyst nokkuð skyndilega og í ljósi þess að oft getur verið um töluvert háar fjárhæðir að ræða fyrir einstakling er afar æskilegt að þátttakendur geti með einhverjum hætti innleyst verðmæti eignar sinnar þegar þeim hentar.Eðlileg krafa Fyrri þátttakendur þurfa því að geta selt hlutdeild sína í verkefninu og nýir komið inn. Til þess að liðka fyrir slíkum viðskiptum væri eðlilegt að gera þá kröfu til fyrirtækjanna að upplýsa þátttakendur og aðra áhugasama um starfsemi sína, framgang mála, merkilega áfanga og aðra atburði þegar fram líða stundir. Það þyrfti auk þess að vera tryggt að allir sætu við sama borð og að þeir sem byggju yfir meiri upplýsingum en aðrir mættu ekki notfæra sér þær með því að kaupa, eða selja, á grundvelli slíkra upplýsinga. Þrátt fyrir greiðan aðgang að upplýsingum um fyrirtæki getur reynst flókið að leggja mat á eignarhlut í því. Upplýsingar um viðskipti annarra geta varpað ákveðnu ljósi á framboð og eftirspurn eftir slíkum hlut. Því er æskilegt að aðgangur að upplýsingum um verð, magn og tímasetningu viðskipta sé tryggður og að stuðlað sé að auknum áreiðanleika slíkra upplýsinga með skýrum leikreglum. Með öflugum „eftirmarkaði“ verða einstaklingar viljugri til þess að taka þátt í frekari hópfjármögnunum, vitandi að þeir hafa tök á því að selja hlut sinn í verkefninu ef aðstæður breytast, sem liðkar fyrir enn frekari notkun fyrirtækja á þessari leið. Þetta fyrirkomulag er reyndar til í dag, í formi hlutabréfamarkaða. Má þar sérstaklega nefna First North markað Nasdaq á Íslandi („Kauphallarinnar“), sem er m.a. hugsaður fyrir smærri fyrirtæki. Það á til að gleymast að kauphallir eru hið upprunalega form hópfjármögnunar og að það regluverk og skipulag sem ríkir á slíkum mörkuðum er fyrst og fremst hannað með fjárfestavernd og skilvirkni að leiðarljósi, byggt á margra áratuga reynslu. Því miður hafa hlutabréfamarkaðir ekki mikið verið notaðir í þessum tilgangi á Íslandi að undanförnu, en að sama skapi má benda á að engin nýsköpunarfyrirtæki hafa látið á þessa leið reyna á síðastliðnum árum. Almennur áhugi fólks á þátttöku í hópfjármögnun vegna spennandi verkefna gefur tilefni til ákveðinnar bjartsýni. Umgjörðin er til staðar og nýlega voru gerðar breytingar á reglugerð um undanþágur frá gerð lýsinga sem ættu að draga talsvert úr kostnaði smærri fyrirtækja sem hyggjast fara þessa leið. Það verður því spennandi að fylgjast með framhaldinu. Þessi grein birtist fyrst í Fréttablaðinu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Baldur Thorlacius Mest lesið Almageddon? Eyþór Kristleifsson Skoðun Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Svartir föstudagar í boði íslenskra stjórnvalda Haukur Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Eru sumir heppnari en aðrir? Anna Kristín Jensdóttir skrifar Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar Skoðun Sjálfstætt fólk Kristín Linda Jónsdóttir skrifar Skoðun Óstjórn í húsnæðismálum Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Arfur stjórnmálanna 2024 Elvar Eyvindsson skrifar Skoðun Kjósum rétt(indi) fyrir fatlað fólk! Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Frelsi er allra, ekki fárra útvaldra Jón Óskar Sólnes skrifar Skoðun Menntun og tækifæri: Hvað veljum við fyrir Ísland? Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Eyðimerkurganga kosningabaráttunnar? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan eða evran? Kostir og gallar Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Kjóstu meiri árangur Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hvaða hlekkur ert þú í keðjunni? Ellý Tómasdóttir skrifar Skoðun Laxeldið verður ekki stöðvað Kristinn H. Gunnarsson skrifar Skoðun Þroskamerki þjóðar Tómas Torfason skrifar Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Var stytting náms til stúdentsprófs í þágu ungmenna? Sigurður E. Sigurjónsson skrifar Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson skrifar Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Sjálfstæðar konur? Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Fullveldinu er fórnað með aðild að Evrópusambandinu Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Endurhugsum dæmið, endurnýtum textíl Guðbjörg Rut Pálmadóttir skrifar Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Um kosningar, gulrætur og verðbólgu Jean-Rémi Chareyre skrifar Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson skrifar Skoðun Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson skrifar Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson skrifar Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Þegar náttúruvinir hitta frambjóðendur. Hjálpartæki kjósandans Stefán Jón Hafstein skrifar Sjá meira
Á síðastliðnum árum hafa svokallaðir hópfjármögnunarvettvangar rutt sér til rúms, hér á landi sem og erlendis, við góðan orðstír. Í krafti fjöldans hafa mörg fyrirtæki, og jafnvel einstaklingar, náð að stíga sín fyrstu skref í framleiðslu eða listrænni sköpun fyrir tilstuðlan slíkra vettvanga og virðist ekkert lát vera á. Þegar kemur að næstu skrefum í þroskaferli fyrirtækja vandast oft málin og verða mörg þeirra hálfgerðir unglingar – of stór fyrir styrki og hefðbundna hópfjármögnun en of lítil og óþroskuð fyrir skuldabréfaútgáfur og bankalán. Á sama tíma eru vísbendingar um að almenningur sé meira en tilbúinn til þess að koma að fjármögnun spennandi verkefna hjá traustum aðilum. Það vakna því eðlilega upp spurningar um það hvers konar hópfjármögnunarvettvangur gæti hentað þörfum slíkra fyrirtækja. Nýsköpunarfyrirtæki búa oft ekki að mörgu öðru en góðum hugmyndum og öflugri framtíðarsýn sem getur tekið langan tíma að hrinda í framkvæmd. Af þeirri ástæðu getur lánsfjármögnun reynst erfið. Á sama tíma kalla aukin umsvif á hærri fjárhæðir og því getur verið æskilegt að búa um hnútana með slíkum hætti að fyrirtækjum beri ekki skylda til þess að greiða þátttakendum til baka nema þegar, og ef, vel gengur. Almennir fjárfestar (lesist: hver sem er) gætu, sem dæmi, gerst meðeigendur og fengið greiddan arð í samræmi við hlutdeild sína. Ef bjóða á almenningi að taka þátt í slíkri fjármögnun þarf að vanda sérstaklega vel til verka og veita skýrar upplýsingar um viðkomandi fyrirtæki, framtíðarsýn, áhættur og áætlanir. Þátttaka í hópfjármögnun getur krafist þolinmæði. Fjárhagslegar aðstæður fólks geta aftur á móti breyst nokkuð skyndilega og í ljósi þess að oft getur verið um töluvert háar fjárhæðir að ræða fyrir einstakling er afar æskilegt að þátttakendur geti með einhverjum hætti innleyst verðmæti eignar sinnar þegar þeim hentar.Eðlileg krafa Fyrri þátttakendur þurfa því að geta selt hlutdeild sína í verkefninu og nýir komið inn. Til þess að liðka fyrir slíkum viðskiptum væri eðlilegt að gera þá kröfu til fyrirtækjanna að upplýsa þátttakendur og aðra áhugasama um starfsemi sína, framgang mála, merkilega áfanga og aðra atburði þegar fram líða stundir. Það þyrfti auk þess að vera tryggt að allir sætu við sama borð og að þeir sem byggju yfir meiri upplýsingum en aðrir mættu ekki notfæra sér þær með því að kaupa, eða selja, á grundvelli slíkra upplýsinga. Þrátt fyrir greiðan aðgang að upplýsingum um fyrirtæki getur reynst flókið að leggja mat á eignarhlut í því. Upplýsingar um viðskipti annarra geta varpað ákveðnu ljósi á framboð og eftirspurn eftir slíkum hlut. Því er æskilegt að aðgangur að upplýsingum um verð, magn og tímasetningu viðskipta sé tryggður og að stuðlað sé að auknum áreiðanleika slíkra upplýsinga með skýrum leikreglum. Með öflugum „eftirmarkaði“ verða einstaklingar viljugri til þess að taka þátt í frekari hópfjármögnunum, vitandi að þeir hafa tök á því að selja hlut sinn í verkefninu ef aðstæður breytast, sem liðkar fyrir enn frekari notkun fyrirtækja á þessari leið. Þetta fyrirkomulag er reyndar til í dag, í formi hlutabréfamarkaða. Má þar sérstaklega nefna First North markað Nasdaq á Íslandi („Kauphallarinnar“), sem er m.a. hugsaður fyrir smærri fyrirtæki. Það á til að gleymast að kauphallir eru hið upprunalega form hópfjármögnunar og að það regluverk og skipulag sem ríkir á slíkum mörkuðum er fyrst og fremst hannað með fjárfestavernd og skilvirkni að leiðarljósi, byggt á margra áratuga reynslu. Því miður hafa hlutabréfamarkaðir ekki mikið verið notaðir í þessum tilgangi á Íslandi að undanförnu, en að sama skapi má benda á að engin nýsköpunarfyrirtæki hafa látið á þessa leið reyna á síðastliðnum árum. Almennur áhugi fólks á þátttöku í hópfjármögnun vegna spennandi verkefna gefur tilefni til ákveðinnar bjartsýni. Umgjörðin er til staðar og nýlega voru gerðar breytingar á reglugerð um undanþágur frá gerð lýsinga sem ættu að draga talsvert úr kostnaði smærri fyrirtækja sem hyggjast fara þessa leið. Það verður því spennandi að fylgjast með framhaldinu. Þessi grein birtist fyrst í Fréttablaðinu.
Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar
Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar
Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar
Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar