Maður, samfélag og trú Eðvarð T. Jónsson skrifar 4. maí 2017 12:00 Eftir síðari heimsstyrjöld hafa orðið meiri efnislegar framfarir í heiminum en dæmi eru um í sögunni. Sú staðreynd blasir þó við að aukin hagsæld víða um heim hefur ekki haldist í hendur við aukinn siðferðisþroska, ríkari mannúð eða dýpri skilning á kjörum hinna verst settu meðal mannkyns. Meinsemdir eins og ójöfnuður, misskipting og rányrkja virðast ónæmar fyrir úrræðum sem stjórnmálaöfl af öllu tagi reyna að beita. Víðtæk og rótgróin spilling hefur grafið undan trausti á flestum mannlegum stofnunum. Við sem trúum því að maðurinn sé andleg vera, sem læri og þroskist við tímabundnar aðstæður hér á jörð áður en hún heldur á vit hins eilífa, erum sannfærð um að þessi ógæfulega staða eigi rót sína að rekja til fráhvarfs frá trúarlegum gildum og fullvissu um lífið eigi sér andlega uppsprettu. Bahá’u’lláh, höfundur bahá’í trúarinnar, hélt því fram um miðja nítjándu öld að þegar áhrif trúar dvíni innra með mönnunum slokkni ljós réttlætis og friðar í heiminum. Sú gullna regla gengur eins og rauður þáður í gegnum trúarbrögð mannkyns, að velferð og lífshamingja felist í því að gera öðrum það sem við viljum að þeir geri okkur. Þessi sýn á gildi náungakærleika og sameiginlega velferð ögrar nú sem aldrei fyrr ýmsum viðteknum hugmyndum sem móta samtímaorðræðu – til dæmis að eigingirni sé drifkraftur hagsældar og framfarir byggist á vægðarlausri samkeppni. Að meta verðleika einstaklinga á grundvelli eigna og neyslu er framandi trúarlegri hugsun. Boðskapur efnishyggjunnar um efnislega velsæld sem mælikvarða á manngildi gengur þvert á andleg sjónarmið. Hann elur á tilfinningu um persónulega verðskuldun sem verður æ algengari og notar tungutak réttlætis og lýðréttinda til að breiða yfir síngirni og eiginhagsmuni. Hér boðar bahá’í trúin byltingu hugarfarsins. Ekkert réttlætir lengur að reynt sé að viðhalda fyrirkomulagi, reglum og kerfum sem hefur svo hrapallega mistekist að þjóna sameiginlegum hagsmunum alls mannkyns. Brýn þörf er fyrir sameiginlega siðaskrá, trausta umgjörð nýs heimsskipulags þar sem þjóðirnar geta brugðist í sameiningu við aðsteðjandi áföllum. Hnattrænt samfélag sem endurspeglar einingu þjóða heims og trúarbragða hans er meginatriði í ætlunarverki bahá’í trúarinnar. Þrátt fyrir sundrung og upplausn sem einkenna okkar tíma eru bahá’íar sannfærðir um að eining þjóða heims og nýr skilningur á því sem sameinar trúarbrögð mannkyns muni að endingu spretta úr umrótinu. En þótt eining sé eina varanlega lausnin er hún ekki markmið sem næst þegar búið verður að leysa fjölda annarra meinsemda í félagslegu, pólitísku, efnahagslegu og siðferðilegu lífi með einum eða öðrum hætti. Þessar meinsemdir eru í meginatriðum einkenni og aukaverkanir vandans, ekki sjálf orsökin. Ástæðan fyrir því að þessi sjónarmið njóta ekki fylgis er sú að ósvikin eining í anda og hugsun meðal þjóða heims sem eru jafn ólíkar og raun ber vitni er alls ekki á færi núverandi stofnana þjóðfélagsins. Siðferðilega tómarúmið sem framkallaði hrylling 20. aldar sýndi að mannshugurinn er kominn að ystu mörkum þess sem hann einn og óstuddur getur lagt af mörkum til að þróa gott og gæfuríkt þjóðfélag, hversu mikill efnislegur auður sem honum stendur til boða. Sjónarhorn trúarinnar á framtíð mannkynsins á því ekkert sameiginlegt með kerfum fortíðar og tiltölulega litla með kerfum nútíðar. Hún höfðar til raunveruleika í erfðamengi hinnar skynigæddu sálar, ef svo má að orði komast. Fyrir tvö þúsund árum var kennt að himnaríki sé „hið innra“ með manninum – hann getur gert það veruleika hér og nú. Bahá’u’lláh hefur kallað mannkynið til þessa andlega arfs. Hann segir að mannkynið sé ein og ósundurgreinanleg lífræn heild – það sé þjáð ýmsum meinsemdum en læknisdómurinn sé „eining allra þjóða hans í einum allsherjar málstað, einni sameiginlegri trú.“ Á þessu ári minnast bahá’íar þess að 200 ár eru liðin frá fæðingu Bahá’u’lláh í Persíu og af því tilefni vilja bahá’íar á Íslandi kynna líf hans og kenningar. Rit Bahá’u’lláh spanna vítt svið félagslegra málefna, allt frá jafnrétti kynþáttanna, afvopnun, jafnrétti kynjanna og allsherjarskyldumenntun til málefna, sem snerta innsta líf mannssálarinnar. Í allmarga áratugi hefur kerfisbundið átak í þýðingum og útgáfu gert meginhluta þessara rita aðgengileg fólki um allan heim á meira enn átta hundruð tungumálum. Nokkur helstu þeirra eru aðgengileg á íslensku. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Eðvarð T. Jónsson Mest lesið Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir Skoðun Eru vaxtarmörkin vandinn? Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Búum til „vandamál“ – leysum það með samræmdum prófum Árelía Eydís Guðmundsdóttir Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Glundroði Sjálfstæðisflokksins bitnar á hagstjórn og innviðum Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar Skoðun Hver ætlar að taka fimmtu vaktina? Ákall til stjórnmálaflokka María Fjóla Harðardóttir,Halla Thoroddsen skrifar Skoðun Afkastadrifin menntun og verðgildi nemenda Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Ég er deildarstjóri í leikskóla Helga Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Draumastarfið Arnfríður Hermannsdóttir skrifar Skoðun Hjartsláttur sjávarbyggðanna Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Erum við tilbúin til að bæta menntakerfið okkar? Jónína Einarsdóttir skrifar Skoðun Eru vaxtarmörkin vandinn? Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Búum til „vandamál“ – leysum það með samræmdum prófum Árelía Eydís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû skrifar Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir skrifar Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Hvar er mannúðin? Davíð Sól Pálsson skrifar Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Vill íslenska þjóðin halda í einmenninguna? Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Inngilding eða „aðskilnaður“? Jasmina Vajzović Crnac skrifar Skoðun Vonin má aldrei deyja Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh skrifar Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar Skoðun Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Fólk eða fífl? Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Eru til lausnir við mönnunarvanda heilsugæslunnar? Gunnlaugur Már Briem skrifar Skoðun Er eitthvað mál að handtaka börn? Elsa Bára Traustadóttir skrifar Skoðun Er ferðaþjónusta útlendingavandamál? Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Íslenska kerfið framleiðir afbrotamenn Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Ekki fokka þessu upp! Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Kosningaloforð og hvað svo? Björn Snæbjörnsson skrifar Sjá meira
Eftir síðari heimsstyrjöld hafa orðið meiri efnislegar framfarir í heiminum en dæmi eru um í sögunni. Sú staðreynd blasir þó við að aukin hagsæld víða um heim hefur ekki haldist í hendur við aukinn siðferðisþroska, ríkari mannúð eða dýpri skilning á kjörum hinna verst settu meðal mannkyns. Meinsemdir eins og ójöfnuður, misskipting og rányrkja virðast ónæmar fyrir úrræðum sem stjórnmálaöfl af öllu tagi reyna að beita. Víðtæk og rótgróin spilling hefur grafið undan trausti á flestum mannlegum stofnunum. Við sem trúum því að maðurinn sé andleg vera, sem læri og þroskist við tímabundnar aðstæður hér á jörð áður en hún heldur á vit hins eilífa, erum sannfærð um að þessi ógæfulega staða eigi rót sína að rekja til fráhvarfs frá trúarlegum gildum og fullvissu um lífið eigi sér andlega uppsprettu. Bahá’u’lláh, höfundur bahá’í trúarinnar, hélt því fram um miðja nítjándu öld að þegar áhrif trúar dvíni innra með mönnunum slokkni ljós réttlætis og friðar í heiminum. Sú gullna regla gengur eins og rauður þáður í gegnum trúarbrögð mannkyns, að velferð og lífshamingja felist í því að gera öðrum það sem við viljum að þeir geri okkur. Þessi sýn á gildi náungakærleika og sameiginlega velferð ögrar nú sem aldrei fyrr ýmsum viðteknum hugmyndum sem móta samtímaorðræðu – til dæmis að eigingirni sé drifkraftur hagsældar og framfarir byggist á vægðarlausri samkeppni. Að meta verðleika einstaklinga á grundvelli eigna og neyslu er framandi trúarlegri hugsun. Boðskapur efnishyggjunnar um efnislega velsæld sem mælikvarða á manngildi gengur þvert á andleg sjónarmið. Hann elur á tilfinningu um persónulega verðskuldun sem verður æ algengari og notar tungutak réttlætis og lýðréttinda til að breiða yfir síngirni og eiginhagsmuni. Hér boðar bahá’í trúin byltingu hugarfarsins. Ekkert réttlætir lengur að reynt sé að viðhalda fyrirkomulagi, reglum og kerfum sem hefur svo hrapallega mistekist að þjóna sameiginlegum hagsmunum alls mannkyns. Brýn þörf er fyrir sameiginlega siðaskrá, trausta umgjörð nýs heimsskipulags þar sem þjóðirnar geta brugðist í sameiningu við aðsteðjandi áföllum. Hnattrænt samfélag sem endurspeglar einingu þjóða heims og trúarbragða hans er meginatriði í ætlunarverki bahá’í trúarinnar. Þrátt fyrir sundrung og upplausn sem einkenna okkar tíma eru bahá’íar sannfærðir um að eining þjóða heims og nýr skilningur á því sem sameinar trúarbrögð mannkyns muni að endingu spretta úr umrótinu. En þótt eining sé eina varanlega lausnin er hún ekki markmið sem næst þegar búið verður að leysa fjölda annarra meinsemda í félagslegu, pólitísku, efnahagslegu og siðferðilegu lífi með einum eða öðrum hætti. Þessar meinsemdir eru í meginatriðum einkenni og aukaverkanir vandans, ekki sjálf orsökin. Ástæðan fyrir því að þessi sjónarmið njóta ekki fylgis er sú að ósvikin eining í anda og hugsun meðal þjóða heims sem eru jafn ólíkar og raun ber vitni er alls ekki á færi núverandi stofnana þjóðfélagsins. Siðferðilega tómarúmið sem framkallaði hrylling 20. aldar sýndi að mannshugurinn er kominn að ystu mörkum þess sem hann einn og óstuddur getur lagt af mörkum til að þróa gott og gæfuríkt þjóðfélag, hversu mikill efnislegur auður sem honum stendur til boða. Sjónarhorn trúarinnar á framtíð mannkynsins á því ekkert sameiginlegt með kerfum fortíðar og tiltölulega litla með kerfum nútíðar. Hún höfðar til raunveruleika í erfðamengi hinnar skynigæddu sálar, ef svo má að orði komast. Fyrir tvö þúsund árum var kennt að himnaríki sé „hið innra“ með manninum – hann getur gert það veruleika hér og nú. Bahá’u’lláh hefur kallað mannkynið til þessa andlega arfs. Hann segir að mannkynið sé ein og ósundurgreinanleg lífræn heild – það sé þjáð ýmsum meinsemdum en læknisdómurinn sé „eining allra þjóða hans í einum allsherjar málstað, einni sameiginlegri trú.“ Á þessu ári minnast bahá’íar þess að 200 ár eru liðin frá fæðingu Bahá’u’lláh í Persíu og af því tilefni vilja bahá’íar á Íslandi kynna líf hans og kenningar. Rit Bahá’u’lláh spanna vítt svið félagslegra málefna, allt frá jafnrétti kynþáttanna, afvopnun, jafnrétti kynjanna og allsherjarskyldumenntun til málefna, sem snerta innsta líf mannssálarinnar. Í allmarga áratugi hefur kerfisbundið átak í þýðingum og útgáfu gert meginhluta þessara rita aðgengileg fólki um allan heim á meira enn átta hundruð tungumálum. Nokkur helstu þeirra eru aðgengileg á íslensku.
Skoðun Glundroði Sjálfstæðisflokksins bitnar á hagstjórn og innviðum Árni Rúnar Þorvaldsson skrifar
Skoðun Hver ætlar að taka fimmtu vaktina? Ákall til stjórnmálaflokka María Fjóla Harðardóttir,Halla Thoroddsen skrifar
Skoðun Þöggun Guðbjörg Ása Jóns Huldudóttir,Margrét Kristín Blöndal,Margrét Rut Eddudóttir,Lukka Sigurðardóttir,Sigtryggur Ari Jóhannsson,Halldóra Jóhanna Hafsteins Âû skrifar
Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar
Skoðun Um áhrif niðurskurðar á fjárlögum 2025 til kvikmyndagerðar og lista Steingrímur Dúi Másson skrifar