Fyrir nemendur í samfélagi fjölbreytileikans Hópur skrifar 12. mars 2019 16:21 Fyrir ári síðan var boðað af hálfu ráðherranefndar um menntamál, undir forystu ráðherra mennta- og menningarmála, til aðgerða í menntamálum þar sem lögð yrði áhersla á aukna nýliðun kennara auk hugsanlegra aðgerða til að minnka brottfall kennara úr kennslu, sérstaklega fyrstu árin. Skipuð var nefnd sem í áttu sæti fulltrúar menntamálaráðuneytis, KÍ, háskóla og Sambands íslenskra sveitarfélaga sem skilaði af sér tillögum á vormánuðum 2018. Tillögum sem nefndin taldi að leitt gætu, ásamt öðru, til aukinnar nýliðunar og minnkunar á brottfalli kennara úr stéttinni. Að undanförnu hefur ráðherra kynnt aðgerðir í tengslum við ýmsar af þessum tillögum eftir frekari vinnu hagaðila í samvinnu við ráðuneytið. Vinnu þar sem aðilar hafa skipst á skoðunum og fengið tækifæri til að koma sínum áherslum á framfæri. Þarna eru um að ræða hugmyndir eins og breytingar á lögum um menntun og ráðningu kennara og skólastjórnenda við leik-, grunn- og framhaldsskóla, starfsnám kennaranema á 5. ári í meistaranámi til kennslu á grunn- og leikskólastigi, breytingar á Lánasjóði íslenskra námsmanna til kennaranema, markvissari leiðsögn til nýliða í kennslu og fjölgun útskrifaðra kennara með sérhæfingu í leiðsögn nýliða svo eitthvað sé nefnt. Allt eru þetta aðgerðir hugsaðar til að efla og styðja við skólastarfið í landinu, til þess gerðar að snúa við verulegri vöntun kennara á næstu árum og gera kennarastarfið sem eftirsóknarverðast í samfélaginu. Nú eru í samráði drög að frumvarpi til nýrra laga um menntun og ráðningu kennara og skólastjórnenda við leikskóla, grunnskóla og framhaldsskóla. Í drögunum er gert ráð fyrir töluverðum breytingum frá því sem nú er. Breytingar hræða og flest erum við þannig að við óttumst þær og miklum fyrir okkur þær ógnir og áskoranir sem breytingunum geta fylgt. Það getur verið erfitt að sjá sóknarfærin í gegnum óttann. Allar stórar breytingar reyna á mörk þægindarammans sem strengdur er utan um okkur öll, ekki síður en utan um einstaka stofnanir og kerfi. Á sama tíma viljum við flest breytingar, það er bara einfaldara ef þær eiga sér stað hjá öðrum en sjálfum okkur. Við sjáum þetta nú í umræðunni um eitt leyfisbréf fyrir alla kennara á öllum skólastigum. Einhverjum finnst breytingin jákvæð svo fremi sem hún sé bara ekki á þeirra eigin skólastigi. Sömu aðilar telja jafnvel rökrétt að ráðast í slíkar breytingar, svo lengi sem þær færi sjálfum þeim aukin réttindi á skólastigum annarra, svo lengi sem aðrir fái ekki aukin réttindi hjá þeim á móti. Þetta er, eins og áður sagði, ekkert nýtt. Svona er þetta yfirleitt þegar breyta á ríkjandi umhverfi og það á ekkert síður við skólakerfið en önnur samfélagskerfi. Þegar við vitum hvað við höfum og veltum fyrir okkur hvað við fáum kemur upp óöryggi og neikvæður samanburður. Jafnvel þótt við sjáum ávinning viljum við ekki sleppa takinu af því sem við höfum. Við viljum bæði sleppa og halda. Ef hagsmunirnir varða fleiri en okkur sjálf hættir okkur til að setja okkur sjálf í öndvegi og gera jafnvel lítið úr öðrum, færni þeirra og tilkalli. Þau drög sem nú liggja fyrir að breytingu á lögum um menntun og ráðningu kennara í leik-, grunn- og framhaldsskólum eru ekki gallalaus og mikilvægt er að lagfæra í samráðsferlinu ýmislegt sem betur má fara. Hins vegar eru í drögunum breytingar sem ber að fagna og munu skapa öflug tækifæri til framþróunar skólastarfs á öllum skólastigum, tækifæri sem við megum illa við að glata. Eitt leyfisbréf til kennslu mun vonandi auka flæði kennara milli skólastiga þar sem sértæk hæfni kennara, sem hingað til hafa að mestu haldið sig á einu skólastigi, mun efla fjölbreytileika og fagmennsku á öðrum skólastigum. Þeir múrar sem í dag eru á milli skólastiga munu rofna og leiða til aukinnar samvinnu þvert á skólastig. Fagkennsla greina mun eflast þar sem þörf er á og kennsluhættir verða fjölbreyttari á öllum skólastigum. Aukin tengsl og samvinna milli skólastiga mun bæta þjónustu við nemendur og koma betur til móts við ólíkar þarfir mismunandi einstaklinga. Við ráðningar kennara á mismunandi skólastig munu skólastjórnendur á hverjum tíma ráða hæfustu umsækjendurna þar sem horft verður til hæfni í tengslum við það starf sem auglýst er hverju sinni og skólastarfið kallar á. Skólastjórnendum, sem bera faglega ábyrgð á skólastarfi hvers skóla, verður að vera treystandi til þess að horfa til þeirrar sérhæfingar sem kallað er eftir hverju sinni og ráða hæfasta fólkið. Þá þarf stöðugt að hafa í öndvegi þær skýru lagareglur gilda um ráðningu opinberra starfsmanna. Drög að nýju frumvarpi til laga um menntun og ráðningu kennara á mismunandi skólastigum steypir ekki alla í sama mót heldur undirstrikar mikilvægi sértækrar hæfni kennara. Margbreytileikinn er viðfangsefni allra skóla, óháð aldri nemenda. Honum verður aðeins mætt með öflugri samvinnu kennara og víðtækri sérfræðikunnátta, bæði á sviði faggreina og kennslu- og uppeldisfræði. Okkur ber skylda til að mæta nemendum okkar á forsendum þeirra. Þá skyldu uppfyllum við best í trausti á hvert annað. Trausti á stjórnendur, trausti á kennara og trausti á kennara framtíðarinnar sem með útgáfu eins leyfisbréfs hafa tækifæri til að þróa með háskólum þær áherslur og þær bjargir sem öflugt skólakerfi í fremstu röð þarf á að halda. Höfundar: Þorgerður Laufey Diðriksdóttir, formaður Félags grunnskólakennaraÞorsteinn Sæberg, formaður Skólastjórafélags Íslands Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skóla - og menntamál Þorgerður Laufey Diðriksdóttir Mest lesið Hvernig tryggir þú stærstu fjárfestingu lífins? Berglind Halla Elíasdóttir Skoðun Mun gervigreindin senda konur heim? Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Á uppgjör frá TR að koma eldri borgurum á óvart? Björn Snæbjörnsson Skoðun Frá, frá, frá. Fúsa liggur á Eiríkur Hjálmarsson Skoðun Þakkir til starfsfólk Janusar Sigrún Ósk Bergmann Skoðun Ráðalaus ráðherra Högni Elfar Gylfason Skoðun Ritunarramminn - verkfæri fyrir kennara! Katrín Ósk Þráinsdóttir Skoðun Feluleikur Þorgerðar Katrínar Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Kynbundinn munur í tekjum á efri árum Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Spólum til baka Snævar Ingi Sveinsson Skoðun Skoðun Skoðun Hvað er markaðsverð á fiski? Sverrir Haraldsson skrifar Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar Skoðun Fæðing Ísraels - Líkum misþyrmt BIrgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Við eigum allt. Af hverju finnst okkur samt vanta eitthvað? Valentina Klaas skrifar Skoðun Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir skrifar Skoðun Tíðaheilbrigði er lykilatriði í jafnrétti kynjanna Berit Mueller skrifar Skoðun Þjóðarmorð – frá orðfræðilegu sjónarmiði Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Borgarlína, barnleysi og bíllaus lífstíll – hentar það Kópavogi? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Þakkir til starfsfólk Janusar Sigrún Ósk Bergmann skrifar Skoðun Mun gervigreindin senda konur heim? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Frá, frá, frá. Fúsa liggur á Eiríkur Hjálmarsson skrifar Skoðun Nokkur orð um stöðuna Dögg Þrastardóttir skrifar Skoðun Kynbundinn munur í tekjum á efri árum Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun #blessmeta – þriðja grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvernig tryggir þú stærstu fjárfestingu lífins? Berglind Halla Elíasdóttir skrifar Skoðun Ritunarramminn - verkfæri fyrir kennara! Katrín Ósk Þráinsdóttir skrifar Skoðun Hvalveiðar eru ekki mannréttindi. Þetta er atvinnugrein sem hefur mistekist Ed Goodall skrifar Skoðun Feluleikur Þorgerðar Katrínar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ráðalaus ráðherra Högni Elfar Gylfason skrifar Skoðun Spólum til baka Snævar Ingi Sveinsson skrifar Skoðun Sögulegur dómur Hæstaréttar – staðfestir sjálfstæði Alþingis Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Að vera fatlaður á Íslandi er full vinna Birna Ösp Traustadóttir skrifar Skoðun Sæluríkið Ísland Einar Helgason skrifar Skoðun Áskorun til Alþingis: Tryggið almannahagsmuni - afnemið samkeppnisundanþágu afurðastöðvanna Benedikt S. Benediktsson,Breki Karlsson,Halla Gunnarsdóttir,Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Stormurinn gegn stóðhryssunni Hallgerður Ljósynja Hauksdóttir skrifar Skoðun Kallið þið þetta fjölbreytni? Hermann Borgar Jakobsson skrifar Skoðun Til varnar Eyjafjöllum - og Íslandi öllu Pétur Jónasson skrifar Skoðun Réttlætið sem refsar Jóni Hjálmar Vilhjálmsson skrifar Skoðun Guðmundur Hrafn Arngrímsson er maður sem hefur aldrei rúllað sexum Kristján Blöndal skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm með titrandi tár Katrín Matthíasdóttir skrifar Sjá meira
Fyrir ári síðan var boðað af hálfu ráðherranefndar um menntamál, undir forystu ráðherra mennta- og menningarmála, til aðgerða í menntamálum þar sem lögð yrði áhersla á aukna nýliðun kennara auk hugsanlegra aðgerða til að minnka brottfall kennara úr kennslu, sérstaklega fyrstu árin. Skipuð var nefnd sem í áttu sæti fulltrúar menntamálaráðuneytis, KÍ, háskóla og Sambands íslenskra sveitarfélaga sem skilaði af sér tillögum á vormánuðum 2018. Tillögum sem nefndin taldi að leitt gætu, ásamt öðru, til aukinnar nýliðunar og minnkunar á brottfalli kennara úr stéttinni. Að undanförnu hefur ráðherra kynnt aðgerðir í tengslum við ýmsar af þessum tillögum eftir frekari vinnu hagaðila í samvinnu við ráðuneytið. Vinnu þar sem aðilar hafa skipst á skoðunum og fengið tækifæri til að koma sínum áherslum á framfæri. Þarna eru um að ræða hugmyndir eins og breytingar á lögum um menntun og ráðningu kennara og skólastjórnenda við leik-, grunn- og framhaldsskóla, starfsnám kennaranema á 5. ári í meistaranámi til kennslu á grunn- og leikskólastigi, breytingar á Lánasjóði íslenskra námsmanna til kennaranema, markvissari leiðsögn til nýliða í kennslu og fjölgun útskrifaðra kennara með sérhæfingu í leiðsögn nýliða svo eitthvað sé nefnt. Allt eru þetta aðgerðir hugsaðar til að efla og styðja við skólastarfið í landinu, til þess gerðar að snúa við verulegri vöntun kennara á næstu árum og gera kennarastarfið sem eftirsóknarverðast í samfélaginu. Nú eru í samráði drög að frumvarpi til nýrra laga um menntun og ráðningu kennara og skólastjórnenda við leikskóla, grunnskóla og framhaldsskóla. Í drögunum er gert ráð fyrir töluverðum breytingum frá því sem nú er. Breytingar hræða og flest erum við þannig að við óttumst þær og miklum fyrir okkur þær ógnir og áskoranir sem breytingunum geta fylgt. Það getur verið erfitt að sjá sóknarfærin í gegnum óttann. Allar stórar breytingar reyna á mörk þægindarammans sem strengdur er utan um okkur öll, ekki síður en utan um einstaka stofnanir og kerfi. Á sama tíma viljum við flest breytingar, það er bara einfaldara ef þær eiga sér stað hjá öðrum en sjálfum okkur. Við sjáum þetta nú í umræðunni um eitt leyfisbréf fyrir alla kennara á öllum skólastigum. Einhverjum finnst breytingin jákvæð svo fremi sem hún sé bara ekki á þeirra eigin skólastigi. Sömu aðilar telja jafnvel rökrétt að ráðast í slíkar breytingar, svo lengi sem þær færi sjálfum þeim aukin réttindi á skólastigum annarra, svo lengi sem aðrir fái ekki aukin réttindi hjá þeim á móti. Þetta er, eins og áður sagði, ekkert nýtt. Svona er þetta yfirleitt þegar breyta á ríkjandi umhverfi og það á ekkert síður við skólakerfið en önnur samfélagskerfi. Þegar við vitum hvað við höfum og veltum fyrir okkur hvað við fáum kemur upp óöryggi og neikvæður samanburður. Jafnvel þótt við sjáum ávinning viljum við ekki sleppa takinu af því sem við höfum. Við viljum bæði sleppa og halda. Ef hagsmunirnir varða fleiri en okkur sjálf hættir okkur til að setja okkur sjálf í öndvegi og gera jafnvel lítið úr öðrum, færni þeirra og tilkalli. Þau drög sem nú liggja fyrir að breytingu á lögum um menntun og ráðningu kennara í leik-, grunn- og framhaldsskólum eru ekki gallalaus og mikilvægt er að lagfæra í samráðsferlinu ýmislegt sem betur má fara. Hins vegar eru í drögunum breytingar sem ber að fagna og munu skapa öflug tækifæri til framþróunar skólastarfs á öllum skólastigum, tækifæri sem við megum illa við að glata. Eitt leyfisbréf til kennslu mun vonandi auka flæði kennara milli skólastiga þar sem sértæk hæfni kennara, sem hingað til hafa að mestu haldið sig á einu skólastigi, mun efla fjölbreytileika og fagmennsku á öðrum skólastigum. Þeir múrar sem í dag eru á milli skólastiga munu rofna og leiða til aukinnar samvinnu þvert á skólastig. Fagkennsla greina mun eflast þar sem þörf er á og kennsluhættir verða fjölbreyttari á öllum skólastigum. Aukin tengsl og samvinna milli skólastiga mun bæta þjónustu við nemendur og koma betur til móts við ólíkar þarfir mismunandi einstaklinga. Við ráðningar kennara á mismunandi skólastig munu skólastjórnendur á hverjum tíma ráða hæfustu umsækjendurna þar sem horft verður til hæfni í tengslum við það starf sem auglýst er hverju sinni og skólastarfið kallar á. Skólastjórnendum, sem bera faglega ábyrgð á skólastarfi hvers skóla, verður að vera treystandi til þess að horfa til þeirrar sérhæfingar sem kallað er eftir hverju sinni og ráða hæfasta fólkið. Þá þarf stöðugt að hafa í öndvegi þær skýru lagareglur gilda um ráðningu opinberra starfsmanna. Drög að nýju frumvarpi til laga um menntun og ráðningu kennara á mismunandi skólastigum steypir ekki alla í sama mót heldur undirstrikar mikilvægi sértækrar hæfni kennara. Margbreytileikinn er viðfangsefni allra skóla, óháð aldri nemenda. Honum verður aðeins mætt með öflugri samvinnu kennara og víðtækri sérfræðikunnátta, bæði á sviði faggreina og kennslu- og uppeldisfræði. Okkur ber skylda til að mæta nemendum okkar á forsendum þeirra. Þá skyldu uppfyllum við best í trausti á hvert annað. Trausti á stjórnendur, trausti á kennara og trausti á kennara framtíðarinnar sem með útgáfu eins leyfisbréfs hafa tækifæri til að þróa með háskólum þær áherslur og þær bjargir sem öflugt skólakerfi í fremstu röð þarf á að halda. Höfundar: Þorgerður Laufey Diðriksdóttir, formaður Félags grunnskólakennaraÞorsteinn Sæberg, formaður Skólastjórafélags Íslands
Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar
Skoðun Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir skrifar
Skoðun Borgarlína, barnleysi og bíllaus lífstíll – hentar það Kópavogi? Einar Jóhannes Guðnason skrifar
Skoðun Kynbundinn munur í tekjum á efri árum Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Hvalveiðar eru ekki mannréttindi. Þetta er atvinnugrein sem hefur mistekist Ed Goodall skrifar
Skoðun Áskorun til Alþingis: Tryggið almannahagsmuni - afnemið samkeppnisundanþágu afurðastöðvanna Benedikt S. Benediktsson,Breki Karlsson,Halla Gunnarsdóttir,Ólafur Stephensen skrifar
Skoðun Guðmundur Hrafn Arngrímsson er maður sem hefur aldrei rúllað sexum Kristján Blöndal skrifar