Erlent

Kúvending eftir símtal Trump og Erdogan í gær

Kjartan Kjartansson skrifar
Trump og Erdogan ræða saman í júlí. Bandaríkjastjórn tilkynnti um meiriháttar stefnubreytingu í Sýrlandi eftir símtal þeirra í gær.
Trump og Erdogan ræða saman í júlí. Bandaríkjastjórn tilkynnti um meiriháttar stefnubreytingu í Sýrlandi eftir símtal þeirra í gær. AP/Pablo Martinez Monsivais
Ákvörðun Donalds Trump Bandaríkjaforseta um að leyfa Tyrkjum að láta til skarar skríða gegn Kúrdum í Sýrlandi var tekin þvert á ráðleggingar varnarmála- og utanríkisráðuneytisins og kom eftir símtal Trump og Receps Erdogan, forseta Tyrklands. Sameinuðu þjóðirnar segjast búast við því versta í aðgerðum Tyrkja.

Kúrdar hafa tekið þátt í Sýrlenska lýðræðishernum (SDF) og hafa verið áreiðanlegustu bandamenn Bandaríkjanna í baráttunni gegn hryðjuverkasamtökunum Ríki íslams í norðanverðu Sýrland. Stjórnvöld í Tyrklandi líta aftur á móti á hersveitir Kúrda sem hryðjuverkasamtök aðskilnaðarsinna þar í landi.

Bandaríkjastjórn tilkynnti skyndilega um kúvendingu í stefnu sinni í Sýrlandi í gærkvöldi í kjölfar símtals Trump og Erdogan. Trump ákvað að draga til baka starfsmenn Bandaríkjahers sem hafa unnið með Kúrdum og í reynd leyfa Tyrkjum að ráðast gegn Kúrdum.

New York Times segir að varnarmála- og utanríkisráðuneytin hafi mælt með því að draga ekki allt herlið frá Norðaustur-Sýrlandi svo hægt verði að halda áfram aðgerðum gegn Ríki íslams og til að vega á móti áhrifum Írana og Rússa í landinu. Trump virti þær ráðleggingar að vettugi.

Viðsnúninginn ber brátt að. New York Times segir að svo seint sem í síðustu viku hafi háttsettir bandarískir embættismenn sagt að eining væri innan Bandaríkjastjórnar, Trump forseti þar með talinn, um að tryggja velferð kúrdískra hersveita og að halda Tyrkjum í skefjum. Bandaríkjastjórn hefur varið undanförnum mánuðum í að lægja öldurnar og meðal annars fengið Kúrda til að draga sig til baka og taka niður virki sín nærri landamærunum að Tyrklandi til að friða Tyrki. Þannig eru varnir Kúrda nú veikari gagnvart innrás Tyrkja en fyrir.

Þrátt fyrir að Bandaríkjastjórn hafi ekki formlega staðfest það hafa fréttir borist af því að bandarískt herlið sé þegar byrjað að hafa sig burt frá norðanverðu Sýrlandi fyrir innrás Tyrkja.AP/ANHA

Óttast mannfall óbreyttra borgara

Bandarískt herlið er því þegar byrjað að draga sig frá svæðum Kúrda. Í yfirlýsingu Hvíta hússins í gærkvöldi sagði að Tyrkir ætluðu brátt að hefja herferð sína í norðanverðu Sýrlandi.

„Bandaríkjaher ætlar ekki að styðja eða taka þátt í aðgerðinni og bandarískt herlið, sem lagði landsvæði „kalífaveldis“ ISIS að velli, verður ekki lengur á þessu svæði,“ sagði í yfirlýsingunni. Ekkert kom fram um hvað yrði um Kúrda í norðanverðu Sýrlandi í innrásinni yfirvofandi.

SDF sakar Bandaríkjastjórn um að snúa baki við bandamanni sínum og varar við því að það muni hafa „mikil neikvæð áhrif“ á stríðið gegn íslömskum hryðjuverkamönnum, að því er segir í frétt Reuters. Mustafa Bali, forsvarsmaður SDF segir að Bandaríkjaher „yfirgefi svæðið til að láta það verða að stríðsvelli“.

Fulltrúar Sameinuðu þjóðanna óttast mannfall á meðal óbreyttra borgara í aðgerðum Tyrkja gegn Kúrdum. Sögðust þeir vonast til þess að hægt yrði að koma í veg fyrir voðaverk og að fólk yrði rekið á flótta.

„Við vonumst eftir því besta en búum okkur undir það versta,“ segir Panos Moumtzis, yfirmaður mannréttindamála vegna Sýrlandsstríðsins hjá Sameinuðu þjóðunum.

Svipuð áform leiddu til afsagna í desember

Erdogan hefur krafist þess að fá að búa til svonefnt „öryggissvæði“ í norðanverðu Sýrlandi þar sem hann vill koma fyrir milljónum sýrlenskra flóttamanna. Washington Post segir að málsvarar flóttamanna hafi mótmælt þeim fyrirætlunum og sýrlenskir Kúrdar sömuleiðis þar sem slíkir fólksflutningar gætu rutt þeim úr vegi.

Trump ætlaði að leyfa Erdogan að fara að eigin geðþótta í desember og tilkynnti að hann ætlaði að draga allt bandarískt herlið frá Sýrlandi. Hætt var við þau áform vegna andstöðu innan bandaríska varnarmálaráðuneytisins, utanríkis- og leyniþjónustunnar.

Ágreiningurinn leiddi til afsagnar Jims Mattis sem varnarmálaráðherra í lok síðasta árs. Brett McGurk, sérstakur sendifulltrúi Bandaríkjanna gagnvart bandalagshernum gegn Ríki íslams, sagði af sér tveimur dögum á eftir Mattis.

„Þetta lítur út fyrir að vera önnur glæfraleg ákvörðun tekin án yfirlegu eða ráðagerðar eftir símtal við erlendan þjóðarleiðtoga. Yfirlýsing Hvíta hússins á sér enga stoð í raunveruleikanum á svæðinu. Verði farið eftir henni eykur það verulega hættuna fyrir herlið okkar auk þess að hraða endurreisn ISIS,“ sagði McGurk um ákvörðun Trump í gær.

Margar „hörmulegar“ afleiðingar mögulegar

Óljóst er hvað verður um þúsundir liðsmanna Ríkis íslams sem Kúrdar hafa handsamað og haldið. Í yfirlýsingu Hvíta hússins í gær sagði að Tyrkir tækju nú við ábyrgð á þeim. Bandaríkin ætli ekki að taka við þeim og „halda í það sem gætu orðið mörg ár við mikinn tilkostnað bandarískra skattgreiðenda“.

SDF hefur varað við því að vígamenn Ríkis íslams muni brjótast út úr fangelsum sem herinn rekur í Sýrlandi þegar Tyrkir ráðast inn. Háttsettur bandarískur embættismaður sem Washington Post ræddi við varaði við hvað gæti orðið um fangelsi þar sem liðsmönnum Ríkis íslams er haldið ef Tyrkir ráðast djúpt inn í Sýrland.

„Það eru margar mögulega hörmulegar afleiðingar af þessu,“ segir embættismaðurinn.

Hvað sem fullyrðingum Trump og Hvíta hússins um að Ríki íslams hafi verið sigrað segir New York Times að Ríki íslams vaxi nú þegar ásmegin aftur í Sýrlandi. Samtökin hafi staðið fyrir skæruárásum í Írak og Sýrlandi, endurskipulagt fjármál sín og safnað liði í tjaldbúðum sem bandalagsherinn rekur. Bandaríska varnarmálaráðuneytið sé meðvitað um að leifar hryðjuverkasamtakanna sé ekki á förum í nánd.

Jonathan Marcus, fréttaritari breska ríkisútvarpsins BBC, segir ákvörðun Trump meiriháttar stefnubreytingu Bandaríkjastjórnar. Hún geti leitt til þess að ný bandalög myndist. Þannig gæti Kúrdum reynst nauðugur einn kostur að leita á náðir ríkisstjórnar Bashars al-Assad Sýrlandsforseta. Í ringulreiðinni geti myndast svigrúm fyrir Ríki íslams að rísa upp úr öskunni.

„Það markar svik Washington við kúrdíska bandamenn, svik sem mörg önnur lönd í heimshlutanum taka eftir með áhyggjum,“ segir Marcus.


Tengdar fréttir

Tyrkir áforma innrás í Sýrland

Tyrkir áforma nú innrás inn í norðausturhluta Sýrlands og Bandaríkjamenn virðast hafa gefið grænt ljós á aðgerðirnar.




Fleiri fréttir

Sjá meira


×