„Umhverfisvænt ál“ - úlfur í sauðargæru? Tómas Guðbjartsson skrifar 16. febrúar 2020 10:30 Ágúst Bjarni Garðarsson formaður bæjarráðs í Hafnarfirði sendir mér tóninn í grein sem kallast Tvískinnungur náttúruverndarsinnans og birtist á visir.is í fyrradag. Tilefnið er ummæli mín um álverið í Straumsvík, fyrirtæki sem ég hef sagt vera í dauðastríði og lækning ekki í sjónmáli. Ég stend við þá skoðun mína en er ósammála því að ég hafi talað af "yfirlæti og í raun niður til þeirra fjölmörgu sem hjá álverinu starfa". Stundum er nauðsynlegt að tala beint út en í viðtölum og greinum hef ég ávallt tekið fram að lokun álversins yrði starfsmönnum þungbær, enda fátt erfiðara en að missa vinnuna. Rekstur Hafnarfjarðarbæjar verður einnig snúnari uns ný atvinnustarfssemi skýtur upp kollinum á rándýrri lóð Straumsvíkur. Mengandi risi í íbúðabyggð Þeirri staðreynd verður ekki haggað að miðaldra álverið er tímaskekkja, enda staðsett nánast í íbúðabyggð. Ekki bætir úr skák að vinnuveitandinn, Rio Tinto, hefur reynst starfsfólki erfiður og ítrekað beitt hótunum í kjarasamningum. Þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir hefur enginn sýnt því áhuga að kaupa álverið af Rio Tinto. Því er ljóst hvert stefnir. Óvissa er það versta fyrir starfsfólk og fjölskyldur þeirra og þess vegna farsælast að fara fyrr en síðar í markvissar aðgerðir í Straumsvík. Þarna leikur Hafnarfjarðarbær mikilvægt hlutverk ásamt ríkisvaldinu og Landsvirkjun. Er til „umhverfisvænt ál“? Það var orðið „umhverfisvænt ál“ sem truflaði mig mest í grein Ágústs. Ef slíkt ál er til þá hlýtur það að vera endurnýtt ál því bræðsla slíks áls krefst aðeins 5% þeirrar orku sem notuð er við bræðslu súráls. Endurvinnsla áls er nefnilega málið – og mun umhverfisvænna ferli en sú álframleiðsla sem stunduð er á Íslandi þar sem flytja þarf hráefnið yfir hálfan hnöttinn. Áldósir eru ágætt dæmi um vægi endurvinnslu en hér á landi eru 95% þeirra endurunnar en í Bandaríkjunum er hlutfallið hins vegar mun lægra. Ef Bandaríkjamenn næðu að endurvinna jafn mikið og við af áldósum væri ársframleiðsla allra íslensku álveranna óþörf. Því miður fellur slík endurvinnsla ekki að hagsmunum fyrirtækja eins og Rio Tinto. Rafmagnað Ísland Ég er heldur ekki að kaupa það að Ísland eigi að verða einhvers konar alþjóðlegur álbræðsluofn, eða að íslensk álframleiðsla leiði sjálfkrafa til minni framleiðslu annarra landa eins og Kína. Í dag framleiðir Ísland í kringum 2% af áli í heiminum og í það fer rúmlega 70% af raforku á Íslandi, orku sem að langmestu leyti kemur frá vatnsaflsvirkjunum. Við höfum því gert okkar í orkukræfri stóriðju og vel það. Engin þjóð í heimi kemst nálægt okkur í rafmagnsframleiðslu á íbúa og næsta þjóð, Norðmenn eru varla hálfdrættingar. Þessi skammsýna stóriðjustefna hefur öll verið á kostnað okkar einstöku náttúru, sem við flest njótum að upplifa. Íslenskt ál bjargar ekki heiminum En er raunhæft að Ísland geti bjargað heiminum með frekari framleiðslu á “umhverfisvænu áli”? Raforkuframleiðsla á Íslandi nam tæpum 20TW stundum á árinu 2018. Samkvæmt upplýsingum frá Alþjóðaorkuráðinu, sem Ísland er aðili að, mætti nýta um 40TW stundir (TWh/a) af vatnsorku á Íslandi á hagkvæman hátt (e. economically exploitable). Í heiminum öllum er að finna hagkvæma nýtanlega vatnsorku upp á um 9.000 TW stundir (TWh/a). Við Íslendingar gætum því, ef svo ólíklega vildi til að ákveðið yrði að virkja allar okkar jökulár og lindár sem falla undir þessi viðmið, lagt u.þ.b. 0,4 % til heimsframleiðslu á vatnsorku. Tæknilega gætum við svo virkjað 24TW (TWh/a) stundir til viðbótar sem myndi þýða að við virkjuðum allt sem hægt væri að virkja, þar með talið Gullfoss og Dettifoss. Ef við horfum á þessi 0, 4% sem við gætum fræðilega lagt til þá sést að Ísland er örlítil stærð í alþjóðlegu samhengi. Og vel á minnst, við höfum nú þegar nýtt helming af okkar nýtanlegu vatnsorku samkvæmt þessum tölum og fórnað óteljandi náttúruperlum til þess. Viljum við virkilega fórna meiru? Samkvæmt skýrslu Alþjóðaorkumálaráðsins eru tæpar 2000 TW stundir óvirkjaðar í Evrópu, 1000 TW stundir í Norður Ameríku, 1500 TW stundir í Suður Ameríku og 3500 TW stundir í Asíu. Þurfa ekki allir að hjálpast að? Af hverju á litla Ísland, sem þegar er ofvirkjað, að fórna stærri hluta af sinni náttúru fyrir stóriðju? “Umhverfisvænt ál” - ef það er þá til – er nefnilega ekki endilega gott fyrir náttúruna og tvískinnungur í nafngiftinni. Eiginlega úlfur í sauðargæru, og að því er virðist íslenskri sauðagæru. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hafnarfjörður Tómas Guðbjartsson Umhverfismál Tengdar fréttir Álinu kálað Ál er mál málanna í fréttum dagsins. Það hefur verið forvitnilegt að fylgjast með viðbúnu útspili Rio Tinto varðandi lokun álversins í Straumsvík. 12. febrúar 2020 16:30 Tvískinnungur náttúruverndarsinnans Formaður bæjarráðs Hafnarfjarðar ritar um stöðu álversins í Straumsvík og umræðu um það. 14. febrúar 2020 08:00 Mest lesið Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson Skoðun Almageddon? Eyþór Kristleifsson Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt Skoðun Óstjórn í húsnæðismálum Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir Skoðun Vímuefnið VONÍUM Haraldur Ingi Haraldsson Skoðun Skoðun Skoðun Nýtanleg verðmætasköpun um allt land Jóhann Frímann Arinbjarnarson skrifar Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Geðrænn vandi barna og ungmenna Eldur S. Kristinsson skrifar Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar Skoðun Eru sumir heppnari en aðrir? Anna Kristín Jensdóttir skrifar Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar Skoðun Sjálfstætt fólk Kristín Linda Jónsdóttir skrifar Skoðun Óstjórn í húsnæðismálum Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Arfur stjórnmálanna 2024 Elvar Eyvindsson skrifar Skoðun Kjósum rétt(indi) fyrir fatlað fólk! Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Frelsi er allra, ekki fárra útvaldra Jón Óskar Sólnes skrifar Skoðun Menntun og tækifæri: Hvað veljum við fyrir Ísland? Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Eyðimerkurganga kosningabaráttunnar? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan eða evran? Kostir og gallar Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Kjóstu meiri árangur Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hvaða hlekkur ert þú í keðjunni? Ellý Tómasdóttir skrifar Skoðun Laxeldið verður ekki stöðvað Kristinn H. Gunnarsson skrifar Skoðun Þroskamerki þjóðar Tómas Torfason skrifar Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Var stytting náms til stúdentsprófs í þágu ungmenna? Sigurður E. Sigurjónsson skrifar Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson skrifar Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Sjálfstæðar konur? Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Fullveldinu er fórnað með aðild að Evrópusambandinu Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Endurhugsum dæmið, endurnýtum textíl Guðbjörg Rut Pálmadóttir skrifar Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Um kosningar, gulrætur og verðbólgu Jean-Rémi Chareyre skrifar Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar Sjá meira
Ágúst Bjarni Garðarsson formaður bæjarráðs í Hafnarfirði sendir mér tóninn í grein sem kallast Tvískinnungur náttúruverndarsinnans og birtist á visir.is í fyrradag. Tilefnið er ummæli mín um álverið í Straumsvík, fyrirtæki sem ég hef sagt vera í dauðastríði og lækning ekki í sjónmáli. Ég stend við þá skoðun mína en er ósammála því að ég hafi talað af "yfirlæti og í raun niður til þeirra fjölmörgu sem hjá álverinu starfa". Stundum er nauðsynlegt að tala beint út en í viðtölum og greinum hef ég ávallt tekið fram að lokun álversins yrði starfsmönnum þungbær, enda fátt erfiðara en að missa vinnuna. Rekstur Hafnarfjarðarbæjar verður einnig snúnari uns ný atvinnustarfssemi skýtur upp kollinum á rándýrri lóð Straumsvíkur. Mengandi risi í íbúðabyggð Þeirri staðreynd verður ekki haggað að miðaldra álverið er tímaskekkja, enda staðsett nánast í íbúðabyggð. Ekki bætir úr skák að vinnuveitandinn, Rio Tinto, hefur reynst starfsfólki erfiður og ítrekað beitt hótunum í kjarasamningum. Þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir hefur enginn sýnt því áhuga að kaupa álverið af Rio Tinto. Því er ljóst hvert stefnir. Óvissa er það versta fyrir starfsfólk og fjölskyldur þeirra og þess vegna farsælast að fara fyrr en síðar í markvissar aðgerðir í Straumsvík. Þarna leikur Hafnarfjarðarbær mikilvægt hlutverk ásamt ríkisvaldinu og Landsvirkjun. Er til „umhverfisvænt ál“? Það var orðið „umhverfisvænt ál“ sem truflaði mig mest í grein Ágústs. Ef slíkt ál er til þá hlýtur það að vera endurnýtt ál því bræðsla slíks áls krefst aðeins 5% þeirrar orku sem notuð er við bræðslu súráls. Endurvinnsla áls er nefnilega málið – og mun umhverfisvænna ferli en sú álframleiðsla sem stunduð er á Íslandi þar sem flytja þarf hráefnið yfir hálfan hnöttinn. Áldósir eru ágætt dæmi um vægi endurvinnslu en hér á landi eru 95% þeirra endurunnar en í Bandaríkjunum er hlutfallið hins vegar mun lægra. Ef Bandaríkjamenn næðu að endurvinna jafn mikið og við af áldósum væri ársframleiðsla allra íslensku álveranna óþörf. Því miður fellur slík endurvinnsla ekki að hagsmunum fyrirtækja eins og Rio Tinto. Rafmagnað Ísland Ég er heldur ekki að kaupa það að Ísland eigi að verða einhvers konar alþjóðlegur álbræðsluofn, eða að íslensk álframleiðsla leiði sjálfkrafa til minni framleiðslu annarra landa eins og Kína. Í dag framleiðir Ísland í kringum 2% af áli í heiminum og í það fer rúmlega 70% af raforku á Íslandi, orku sem að langmestu leyti kemur frá vatnsaflsvirkjunum. Við höfum því gert okkar í orkukræfri stóriðju og vel það. Engin þjóð í heimi kemst nálægt okkur í rafmagnsframleiðslu á íbúa og næsta þjóð, Norðmenn eru varla hálfdrættingar. Þessi skammsýna stóriðjustefna hefur öll verið á kostnað okkar einstöku náttúru, sem við flest njótum að upplifa. Íslenskt ál bjargar ekki heiminum En er raunhæft að Ísland geti bjargað heiminum með frekari framleiðslu á “umhverfisvænu áli”? Raforkuframleiðsla á Íslandi nam tæpum 20TW stundum á árinu 2018. Samkvæmt upplýsingum frá Alþjóðaorkuráðinu, sem Ísland er aðili að, mætti nýta um 40TW stundir (TWh/a) af vatnsorku á Íslandi á hagkvæman hátt (e. economically exploitable). Í heiminum öllum er að finna hagkvæma nýtanlega vatnsorku upp á um 9.000 TW stundir (TWh/a). Við Íslendingar gætum því, ef svo ólíklega vildi til að ákveðið yrði að virkja allar okkar jökulár og lindár sem falla undir þessi viðmið, lagt u.þ.b. 0,4 % til heimsframleiðslu á vatnsorku. Tæknilega gætum við svo virkjað 24TW (TWh/a) stundir til viðbótar sem myndi þýða að við virkjuðum allt sem hægt væri að virkja, þar með talið Gullfoss og Dettifoss. Ef við horfum á þessi 0, 4% sem við gætum fræðilega lagt til þá sést að Ísland er örlítil stærð í alþjóðlegu samhengi. Og vel á minnst, við höfum nú þegar nýtt helming af okkar nýtanlegu vatnsorku samkvæmt þessum tölum og fórnað óteljandi náttúruperlum til þess. Viljum við virkilega fórna meiru? Samkvæmt skýrslu Alþjóðaorkumálaráðsins eru tæpar 2000 TW stundir óvirkjaðar í Evrópu, 1000 TW stundir í Norður Ameríku, 1500 TW stundir í Suður Ameríku og 3500 TW stundir í Asíu. Þurfa ekki allir að hjálpast að? Af hverju á litla Ísland, sem þegar er ofvirkjað, að fórna stærri hluta af sinni náttúru fyrir stóriðju? “Umhverfisvænt ál” - ef það er þá til – er nefnilega ekki endilega gott fyrir náttúruna og tvískinnungur í nafngiftinni. Eiginlega úlfur í sauðargæru, og að því er virðist íslenskri sauðagæru.
Álinu kálað Ál er mál málanna í fréttum dagsins. Það hefur verið forvitnilegt að fylgjast með viðbúnu útspili Rio Tinto varðandi lokun álversins í Straumsvík. 12. febrúar 2020 16:30
Tvískinnungur náttúruverndarsinnans Formaður bæjarráðs Hafnarfjarðar ritar um stöðu álversins í Straumsvík og umræðu um það. 14. febrúar 2020 08:00
Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar
Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar
Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar
Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar
Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar