Vernd fyrir börn, loksins! Kitty Anderson, Ugla Stefanía Kristjönudóttir og Þorbjörg Þorvaldsdóttir skrifa 15. desember 2020 08:30 Það er gott að búa í landi þar sem breið og þverpólitísk samstaða ríkir um réttindamál hinsegin fólks. Þessi samstaða birtist þessa dagana á Alþingi, sem mun á næstu dögum samþykkja þrjú frumvörp ríkisstjórnarinnar sem fela í sér mikilvægar réttarbætur, þá sérstaklega fyrir trans og intersex börn. Frumvörpin sem um ræðir eru allt breytingar á lögum um kynrænt sjálfræði 80/2019, sem samþykkt voru í fyrrasumar. Öll eru þau afrakstur starfshópa sem tóku til starfa eftir að lög um kynrænt sjálfræði tóku gildi, en hóparnir höfðu það hlutverk að skoða tiltekin málefni og útfæra nýja löggjöf. Málefnin þrjú eru: Lækkað aldurstakmark á sjálfstæðri nafn- og kynskráningu í Þjóðskrá, orðalagsbreytingar í lögum vegna nýrrar hlutlausrar kynskráningar og loks verndun ungbarna fyrir óþörfum og óafturkræfum inngripum í líkama þeirra. Breyting á aldurstakmarki Í núgildandi lögum þurfa unglingar að hafa náð 18 ára aldri til þess að geta breytt sjálf um nafn og kynskráningu hjá Þjóðskrá, en fram að þeim aldri þurfa unglingar leyfi forráðafólks til slíks. Trans unglingar á Íslandi hafa hingað til ekki getað breytt nafni og kyni í Þjóðskrá upp á eigin spýtur ef stuðnings foreldra nýtur ekki við, sem getur valdið óþægindum, kvíða og ruglingi, sérstaklega innan skólakerfisins. Í frumvarpi til breytinga á lögunum er nú lagt til að aldurstakmarkið verði fært niður í 15 ára. Þessi ákvörðun er tekin að vel ígrunduðu máli, en börn á þessum aldri eru talin hafa nægan þroska til að taka slíkar ákvarðanir. Ef þeim snýst hugur seinna verður sömuleiðis hægt að breyta skráningunni aftur og er hún því fyllilega afturkræf. Það er mikil breyting til batnaðar að allir trans unglingar geti nú breytt nafni og kyni í Þjóðskrá við framhaldsskólaaldur og geti þannig hafið skólagöngu á nýju skólastigi með rétta kynskráningu og nafn. Breytingar á öðrum lögum Breytingar á öðrum lögum lúta aðallega að breyttu orðalagi í hinum ýmsu lögum, svo gert verði ráð fyrir hlutlausri kynskráningu. Mörg lög ganga út frá því að kynin séu eingöngu tvö, en þær breytingar sem Alþingi mun nú gera á hinum ýmsu lögum sjá til þess að lögin endurspegli lagalegan og félagslegan veruleika dagsins í dag. Ýmis lög eru þannig einfölduð, óþarfa kynjun eða kynjuð orð eru tekin út og almenn orð sem geta vísað í öll kyn eru sett í staðinn.Þetta er mikilvægt til að tryggja það að kynsegin fólk sitji við sama borð og annað fólk, sé verndað í lögum og kynvitund þeirra tekin gild. Fólk sem aldrei hefur fengið lagalega viðurkenningu hérlendis mun því loks njóta sömu viðurkenningar og annað fólk. Vernd fyrir börn með ódæmigerð kyneinkenni Þriðja frumvarpið sem samþykkt verður er það allra mikilvægasta, en það snýr að heilbrigðisþjónustu við börn með ódæmigerð kyneinkenni. Um öll Vesturlönd, áratugum saman, hafa börn með ódæmigerð kyneinkenni sætt óþörfum og óafturkræfum inngripum í líkama sinn. Fólk sem hefur orðið fyrir slíkum inngripum er gjarnan upp á heilbrigðiskerfið komið í kjölfar þeirra og stundum hafa inngripin mjög alvarlega heilsukvilla í för með sér. Nefndir Sameinuðu Þjóðanna um réttindi barna, og um pyntingar, grimma og ómannúðlega meðferð ásamt Alþjóðaheilbrigðismálastofnuninni (WHO) hafa kallað á miklar breytingar í málaflokknum. Ísland svarar nú þessu kalli. Samkvæmt frumvarpinu verða flest inngrip í kyneinkenni barna sem hafa eingöngu félagslegar, útlitslegar eða sálfélagslegar ástæður óheimil. Þetta er í takt við almenn tilmæli Sameinuðu þjóðanna og fleiri alþjóðastofnana. Frumvarpið leggur þó ríka áherslu á að börn fái áfram aðgang að allri þeirri læknisfræðilegu þjónustu sem þau þurfa. Inngrip sem eru lífsnauðsynleg eru að sjálfsögðu framkvæmd án tafar, en önnur bíða þar til barnið getur sagt skoðun sína á málinu. Ekkert þverfaglegt teymi hefur verið starfandi hérlendis fram að þessu og skort hefur sérhæfða sálfræðiþjónustu fyrir bæði foreldra og börn. Það er því mikið gleðiefni að frumvarpið kemur á fót sérhæfðu teymi með þeim tilgangi að veita börnum með ódæmigerð kyneinkenni „fullkomnustu heilbrigðisþjónustu sem á hverjum tíma er völ á að veita“. Ennfremur er lagt til að áframhaldandi vinna fari fram við að vakta vel þróunina í þessum málaflokki á næstu árum. Innan fárra daga verða þessi þrjú frumvörp, sem gera Ísland aðeins betra fyrir aðeins fleira fólk, að lögum. Samtökin ‘78, Trans Ísland og Intersex Ísland fagna frumvörpunum, enda fela þau í sér mikilvægar og tímabærar réttarbætur fyrir hinsegin fólk á Íslandi. Við þökkum Alþingi Íslendinga kærlega fyrir samstöðuna og stuðninginn við mannréttindabaráttu okkar. Gleðileg jól! Höfundar eru Kitty Anderson, formaður Intersex Ísland, Ugla Stefanía Kristjönudóttir Jónsdóttir, formaður Trans Ísland, og Þorbjörg Þorvaldsdóttir, formaður Samtakanna ‘78. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hinsegin Þorbjörg Þorvaldsdóttir Ugla Stefanía Réttindi barna Málefni transfólks Mest lesið Það er allt í lagi að vera þú sjálfur - Opið bréf til Snorra Mássonar Kári Stefánsson Skoðun Viðreisn er Samfylkingin Júlíus Viggó Ólafsson Skoðun Ráðherrann Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Er skynsemi Sigmundar Davíðs o.fl. skynsamleg? Ole Anton Bieltvedt Skoðun Sjálfskaparvíti Samfylkingar og Viðreisnar Birta Karen Tryggvadóttir Skoðun Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun Er heilbrigði besta lausnin? Lukka Pálsdóttir Skoðun Þarf Ábyrg framtíð 14,1% til að komast í kappræður Heimildarinnar? Jóhannes Loftsson Skoðun Hugsjónir ójafnaðarmanns - svar við bréfi Kára Snorri Másson Skoðun Baráttan um Ísland og sjálfstæði þjóðar Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Skoðun Skoðun „Ég hefði nú ekkert á móti því að taka aðeins í tæjuna“ Eva Pandora Baldursdóttir skrifar Skoðun Vilt þú breytingu á stjórn landsins? Hannes S. Jónsson skrifar Skoðun Hugsjónir ójafnaðarmanns - svar við bréfi Kára Snorri Másson skrifar Skoðun Af hverju er nauðsyn að fá Sósíalista inn á þing og í næstu ríkisstjórn? Ólafur H. Ólafsson skrifar Skoðun Búsetufrelsi og lögheimilisskráning Heiðbrá Ólafsdóttir skrifar Skoðun Rangfærslur og aðrar villur í umræðunni um Evrópusambandið Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Geðveikir frasar – en það þarf að vera plan! Ragna Sigurðardóttir,Sigurþóra Bergsdóttir skrifar Skoðun Þarf Ábyrg framtíð 14,1% til að komast í kappræður Heimildarinnar? Jóhannes Loftsson skrifar Skoðun Þess vegna er ég á lista VG í Suðurkjördæmi Þorsteinn Ólafsson skrifar Skoðun Svínsleg mismunun gagnvart eldra fólki Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Hverjir myrða konur? Auður Önnu Magnúsdóttir skrifar Skoðun „Það sé ykkur til fæðu“ - hugleiðing um jólamat Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Ferðafrelsið er dýrmætt Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Viðreisn er Samfylkingin Júlíus Viggó Ólafsson skrifar Skoðun Mannúðleg innflytjendastefna Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Hvað er vandamálið á húsnæðismarkaðinum og hvernig leysum við það Ómar Ingþórsson skrifar Skoðun Er heilbrigði besta lausnin? Lukka Pálsdóttir skrifar Skoðun Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir skrifar Skoðun Sjálfskaparvíti Samfylkingar og Viðreisnar Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Evrópudagur sjúkraliða Sandra B. Franks skrifar Skoðun Baráttan um Ísland og sjálfstæði þjóðar Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Alvöru aðgerðir í húsnæðismálum – x við V Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Er skynsemi Sigmundar Davíðs o.fl. skynsamleg? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Ráðherrann Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Nándarhryðjuverk er mannréttindabrot sem fær lítil viðbrögð frá samfélaginu Birna Sól Daníelsdóttir, Helga Benediktsdóttir,Telma Lísa Elmarsdóttir skrifar Skoðun Willum Þór – fyrir konur Heiðdís Geirsdóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Hjördís Guðný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Af hverju kýs ég Samfylkinguna? Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Uppeldi, færni til framtíðar - fór í skúffu stjórnvalda! Una María Óskarsdóttir skrifar Skoðun Við sem förum til Tenerife - Vaxta og húsnæðispyntingar á almenningi komið frá lífeyrissjóðum og leigufélögum Hreinn Pétursson skrifar Skoðun Hvar eru málefni barna og ungs fólks? Gunnar E. Sigurbjörnsson skrifar Sjá meira
Það er gott að búa í landi þar sem breið og þverpólitísk samstaða ríkir um réttindamál hinsegin fólks. Þessi samstaða birtist þessa dagana á Alþingi, sem mun á næstu dögum samþykkja þrjú frumvörp ríkisstjórnarinnar sem fela í sér mikilvægar réttarbætur, þá sérstaklega fyrir trans og intersex börn. Frumvörpin sem um ræðir eru allt breytingar á lögum um kynrænt sjálfræði 80/2019, sem samþykkt voru í fyrrasumar. Öll eru þau afrakstur starfshópa sem tóku til starfa eftir að lög um kynrænt sjálfræði tóku gildi, en hóparnir höfðu það hlutverk að skoða tiltekin málefni og útfæra nýja löggjöf. Málefnin þrjú eru: Lækkað aldurstakmark á sjálfstæðri nafn- og kynskráningu í Þjóðskrá, orðalagsbreytingar í lögum vegna nýrrar hlutlausrar kynskráningar og loks verndun ungbarna fyrir óþörfum og óafturkræfum inngripum í líkama þeirra. Breyting á aldurstakmarki Í núgildandi lögum þurfa unglingar að hafa náð 18 ára aldri til þess að geta breytt sjálf um nafn og kynskráningu hjá Þjóðskrá, en fram að þeim aldri þurfa unglingar leyfi forráðafólks til slíks. Trans unglingar á Íslandi hafa hingað til ekki getað breytt nafni og kyni í Þjóðskrá upp á eigin spýtur ef stuðnings foreldra nýtur ekki við, sem getur valdið óþægindum, kvíða og ruglingi, sérstaklega innan skólakerfisins. Í frumvarpi til breytinga á lögunum er nú lagt til að aldurstakmarkið verði fært niður í 15 ára. Þessi ákvörðun er tekin að vel ígrunduðu máli, en börn á þessum aldri eru talin hafa nægan þroska til að taka slíkar ákvarðanir. Ef þeim snýst hugur seinna verður sömuleiðis hægt að breyta skráningunni aftur og er hún því fyllilega afturkræf. Það er mikil breyting til batnaðar að allir trans unglingar geti nú breytt nafni og kyni í Þjóðskrá við framhaldsskólaaldur og geti þannig hafið skólagöngu á nýju skólastigi með rétta kynskráningu og nafn. Breytingar á öðrum lögum Breytingar á öðrum lögum lúta aðallega að breyttu orðalagi í hinum ýmsu lögum, svo gert verði ráð fyrir hlutlausri kynskráningu. Mörg lög ganga út frá því að kynin séu eingöngu tvö, en þær breytingar sem Alþingi mun nú gera á hinum ýmsu lögum sjá til þess að lögin endurspegli lagalegan og félagslegan veruleika dagsins í dag. Ýmis lög eru þannig einfölduð, óþarfa kynjun eða kynjuð orð eru tekin út og almenn orð sem geta vísað í öll kyn eru sett í staðinn.Þetta er mikilvægt til að tryggja það að kynsegin fólk sitji við sama borð og annað fólk, sé verndað í lögum og kynvitund þeirra tekin gild. Fólk sem aldrei hefur fengið lagalega viðurkenningu hérlendis mun því loks njóta sömu viðurkenningar og annað fólk. Vernd fyrir börn með ódæmigerð kyneinkenni Þriðja frumvarpið sem samþykkt verður er það allra mikilvægasta, en það snýr að heilbrigðisþjónustu við börn með ódæmigerð kyneinkenni. Um öll Vesturlönd, áratugum saman, hafa börn með ódæmigerð kyneinkenni sætt óþörfum og óafturkræfum inngripum í líkama sinn. Fólk sem hefur orðið fyrir slíkum inngripum er gjarnan upp á heilbrigðiskerfið komið í kjölfar þeirra og stundum hafa inngripin mjög alvarlega heilsukvilla í för með sér. Nefndir Sameinuðu Þjóðanna um réttindi barna, og um pyntingar, grimma og ómannúðlega meðferð ásamt Alþjóðaheilbrigðismálastofnuninni (WHO) hafa kallað á miklar breytingar í málaflokknum. Ísland svarar nú þessu kalli. Samkvæmt frumvarpinu verða flest inngrip í kyneinkenni barna sem hafa eingöngu félagslegar, útlitslegar eða sálfélagslegar ástæður óheimil. Þetta er í takt við almenn tilmæli Sameinuðu þjóðanna og fleiri alþjóðastofnana. Frumvarpið leggur þó ríka áherslu á að börn fái áfram aðgang að allri þeirri læknisfræðilegu þjónustu sem þau þurfa. Inngrip sem eru lífsnauðsynleg eru að sjálfsögðu framkvæmd án tafar, en önnur bíða þar til barnið getur sagt skoðun sína á málinu. Ekkert þverfaglegt teymi hefur verið starfandi hérlendis fram að þessu og skort hefur sérhæfða sálfræðiþjónustu fyrir bæði foreldra og börn. Það er því mikið gleðiefni að frumvarpið kemur á fót sérhæfðu teymi með þeim tilgangi að veita börnum með ódæmigerð kyneinkenni „fullkomnustu heilbrigðisþjónustu sem á hverjum tíma er völ á að veita“. Ennfremur er lagt til að áframhaldandi vinna fari fram við að vakta vel þróunina í þessum málaflokki á næstu árum. Innan fárra daga verða þessi þrjú frumvörp, sem gera Ísland aðeins betra fyrir aðeins fleira fólk, að lögum. Samtökin ‘78, Trans Ísland og Intersex Ísland fagna frumvörpunum, enda fela þau í sér mikilvægar og tímabærar réttarbætur fyrir hinsegin fólk á Íslandi. Við þökkum Alþingi Íslendinga kærlega fyrir samstöðuna og stuðninginn við mannréttindabaráttu okkar. Gleðileg jól! Höfundar eru Kitty Anderson, formaður Intersex Ísland, Ugla Stefanía Kristjönudóttir Jónsdóttir, formaður Trans Ísland, og Þorbjörg Þorvaldsdóttir, formaður Samtakanna ‘78.
Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun
Skoðun Af hverju er nauðsyn að fá Sósíalista inn á þing og í næstu ríkisstjórn? Ólafur H. Ólafsson skrifar
Skoðun Geðveikir frasar – en það þarf að vera plan! Ragna Sigurðardóttir,Sigurþóra Bergsdóttir skrifar
Skoðun Þarf Ábyrg framtíð 14,1% til að komast í kappræður Heimildarinnar? Jóhannes Loftsson skrifar
Skoðun Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir skrifar
Skoðun Nándarhryðjuverk er mannréttindabrot sem fær lítil viðbrögð frá samfélaginu Birna Sól Daníelsdóttir, Helga Benediktsdóttir,Telma Lísa Elmarsdóttir skrifar
Skoðun Willum Þór – fyrir konur Heiðdís Geirsdóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Hjördís Guðný Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Við sem förum til Tenerife - Vaxta og húsnæðispyntingar á almenningi komið frá lífeyrissjóðum og leigufélögum Hreinn Pétursson skrifar
Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun