Ásta Sigríður Fjeldsted, framkvæmdastjóri Krónunnar, segir að málið snúist um að tryggja hag neytenda og rétt þeirra gagnvart EES-samningnum. Hún ætli að sjá til þess ef bótakrafan verði samþykkt að fjárhæðin muni skila sér til viðskiptavina Krónunnar. Fyrst var greint frá málinu í Viðskiptablaðinu.
„Þetta er áframhald á máli sem á upphaf fyrir mörgum árum síðan. Við erum að benda á hömlur á innflutningi sem eiga ekki við lög að styðjast og koma bara niður á viðskiptavinum okkar í formi hærra vöruverðs,“ segir Ásta í samtali við Vísi.
„Krafan er gerð vegna ágóða sem ekki vannst á þessum tíma en við munum nýta okkur þetta sem lágvöruverðsverslun til að lækka verð enn frekar í ákveðnum vöruflokkum og erum að skoða hvernig við gerum það.“
Búið að viðurkenna bótaskyldu ríkisins
Hæstiréttur staðfesti árið 2018 að ríkinu bæri að greiða Ferskum kjötvörum skaðabætur vegna hindrana á innflutningi á ferskum nautalundum.
Áður hafði EFTA-dómstólinn og Héraðsdómur Reykjavíkur komist að þeirri niðurstöðu að reglugerð og ákvæði í lögum um varnir gegn dýrasjúkdómum væru andstæðar EES-samningunum. Reglurnar kváðu á um leyfisskyldu vegna innflutnings á hrárri og unninni kjötvöru, eggjum og mjólkurvörum og kröfu um að kjötvörur væru frystar.
Flóki Ásgeirsson, lögmaður Krónunnar í málinu, segir að málið snúist nú um það hvernig meta skuli tjón fyrirtækja vegna umræddra innflutningshamla.
Í kjölfar niðurstöðu héraðsdóms og EFTA-dómstólsins höfðaði Krónan mál gegn ríkinu árið 2017 vegna hamla á innflutningi erlendra eggja. Í því máli var gerð réttarsátt þar sem bótaskylda ríkisins var viðurkennd og í kjölfarið var dómkvaddur matsmaður fenginn til að meta tjón verslunarkeðjunnar.
Málið geti verið fordæmisgefandi
Dómkvaddur matsmaður skilaði niðurstöðu sinni í byrjun þessa árs og byggir bótakrafa Krónunnar á því mati. Að sögn Flóka er tap verslunarkeðjunnar af völdum þessara innflutningshamla metið á rétt ríflega milljarð króna.
Niðurstaðan hafi miðað við verð á þessum vörum á innlendum markaði og á innri markaði EES-svæðisins. Flóki segir ljóst að málið geti reynst fordæmisgefandi og fjöldi fyrirtækja myndi fylgja ef bæturnar fáist greiddar.
„Málið er auðvitað ákveðið prófmál á umfang bótaskyldu íslenska ríkisins. Málið snýst um dýraheilbrigðiseftirlit sem var viðhaft hérna en átti samkvæmt Evrópureglum bara að vera á upprunastað og svo átti að vera frjálst flæði eftir það,“ segir Flóki í samtali við Vísi.
Reglurnar hafi takmarkað viðskipti með þessar tilteknu vörur.
„Það liggur fyrir að aðildarríki EES-samningsins eru bótaskyld ef þau hafa brotið gegn reglum sem veita borgurunum ákveðin réttindi. Spurningin í þessu máli er hversu víðtæk voru þessi réttindi, nær þetta bara til tjóns sem felst í beinum útlögðum kostnaði af því að flytja inn vörur sem er hafnað í tollinum eða nær bótaskyldan lengra og tekur til þess afleidda tjóns eða rekstrartaps sem þeir aðilar verða fyrir þegar sett er bann við innflutningi á tilteknum vörum.“
Flóki segir að stefnan hafi ekki enn verið birt ríkinu en að stjórnvöld hafi verið upplýst um niðurstöðu dómkvadds matsmanns. Ríkislögmaður tilkynnti Krónunni í lok júní að bótakröfunni yrði hafnað. Flóki reiknar með að stefnan verði þingfest í byrjun september að loknu réttarhléi Héraðsdóms Reykjavíkur.
