Ef skólinn hættir að snúast um menntun Guðfinnur Sigurvinsson skrifar 3. febrúar 2022 15:30 Mér finnst hugtakið menntun heillandi enda býður það upp á svo víða túlkun og rökræður. Grunnskólinn spannar mikilvægt mótunar- og þroskaskeið í lífi allra. Áhrif skólastigsins og starfsfólks þess á nemendur verða seint vanmetin. Þegar ég les viðhorfspistla eftir kjörna fulltrúa í sveitastjórnum eða skrif á íbúasíðum um málefni grunnskólans þá tek ég eftir að þau snúast mikið um viðbótarþjónustuna sem skólarnir veita, s.s. fyrirkomulag frístundar, mötuneyti og ýmis félagsleg atriði. Krafan er hvellskýr um góða þjónustu, það er vel og sannarlega mikilvægt. En ég sakna þess þó að mér finnst miklu minna skrifað og rætt um aðalhlutverk grunnskólanna sem er menntun barnanna. Er námsskráin í takt við nýja tíma? Er námið næg áskorun? Ættum við að hefja tungumálakennslu fyrr og auka framboð tungumála? Taka upp spænsku, frönsku eða fara úr dönsku í norsku og líta til þess að flest börn eru í dag altalandi á ensku þegar þau innritast í grunnskóla? Hefur verið brugðist við þessu? Hlutverk grunnskólakennarans er að undirbúa nemendur undir frekara nám og almenna þátttöku í lýðræðissamfélagi. Menntunin er hans hlutverk en uppeldið sjálft er á könnu foreldra, þótt þau mörk séu ekki alltaf kristaltær enda í eðli sínu skyld. Vísbendingar eru um að sífellt fleiri uppeldisleg atriði séu sett á könnu kennara, eins og að vera vakandi yfir því hvort börnin hafi fengið jafnt gefið í skóinn og gera athugasemdir ef út af bregður eða hvort öllum sé alltaf boðið í afmæli. Samskipti heimili og skóla eru í dag mun meiri en áður tíðkaðist. Það er jákvæð þróun en getur farið út í öfgar. Ég starfaði eitt sinn sem afleysingakennari og komst að raun um hversu mismunandi kennslustundirnar geta verið. Á meðan sumir bekkir gáfu manni kraft með leiftrandi áhuga sínum voru aðrir bekkir mjög krefjandi og fóru langt með að klára alla orku vinnudagsins í einni kennslustund. Störf kennara eins og annarra hafa sín takmörk. Oft heyrast raddir um að verkefni og vitundarvakning sem tengist samfélagsumræðu líðandi stundar þurfi að færa inn í skólana. Þá er ekkert tillit tekið til þeirra verkefna sem skólinn á að sinna að öðru leyti. Einföldum samskipti heimili og skóla Ég tel að það sé sóknarfæri að skoða betur samskipti heimili og skóla og straumlínulaga að því sem raunhæft og eðlilegt getur talist. Þannig þekkir hvor sitt hlutverk og ábyrgðarsvið betur og væntingar verða þá til samræmis við það. Afraksturinn getur ekki annað en þjónað börnunum betur. Við þurfum að átta okkur á að tæplega 40% fólks á íslenskum vinnumarkaði er í dag með háskólagráðu, eina eða fleiri. Á sama tíma er mikil eftirspurn eftir iðnmenntuðu fólki. Í mínum uppvexti var bóknámi og verknámi stillt upp sem leið A og leið B. Fór ekki saman. Þetta var brenglað gildismat og rangt. Við hvað var miðað? Möguleikar hársnyrtis með sveinspróf til að starfa víða um heim eru til dæmis ótakmarkaðir á meðan möguleikar einhvers sem er með doktorspróf í íslensku til þess hljóta að teljast litlir. Viðhorfin eru sem betur fer að breytast hratt og þau sem best standa á vinnumarkaði í dag hafa hæfni og menntun á báðum sviðum. Hefur grunnskólinn tekið mið af þessari þróun við undirbúning nemenda? Grunnskólinn á að vera staður þar sem börn og unglingar læra að þekkja hæfileika sína, færni og áhugasvið og geta byggt á þeirri vitneskju. Geta myndað sér upplýsta og ábyrga afstöðu um framtíð sína. Grunnskólinn á að kveikja áhuga þeirra, efla og styrkja sjálfsvitund og sjálfsmynd í gegnum námið. Við eigum að fagna því sem greinir okkur að í þessu tilliti en ekki að berja niður og steypa alla í sama mót meðaltalsins. Við þurfum að huga jafnt að þeim sem glíma við námsörðugleika og þeim sem skara fram úr. Báðir hópar eiga jafnan rétt á að njóta sín og hæfileika sinna. Þannig styrkist heildin mest sem er samfélagið allt. Aukið valfrelsi allra hagur Það þarf að auka valfrelsi í grunnskólunum og leyfa þeim að rækta sín sérkenni. Þannig fáum við fjölbreytt framboð skóla sem val er um. Lykilatriði er að nemendur geti valið um skóla óháð hverfaskiptingu, eins og við höfum heimilað um árabil í Garðabæ. Sérstakur Þróunarsjóður grunnskóla er til staðar í bænum sem hefur það verkefni að styðja við nýja hugsun og framþróun í skólastarfinu, þetta hefur skipt sköpum og mun gera áfram. Menntunin verður að vera í forgrunni því ef grunnskólinn hættir að snúast um sitt aðalhlutverk og megináherslan verður á allt annað sem tengist starfseminni þá fer illa. Skóli þar sem ólíkir nemendur eiga jafna möguleika á að blómstra í krafti styrkleika sinna er farsæll skóli þar sem öllum líður vel. Höfundur er varabæjarfulltrúi í Garðabæ og sækist eftir 4. sæti á lista Sjálfstæðisflokksins fyrir komandi sveitarstjórnarkosningar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðfinnur Sigurvinsson Skoðun: Kosningar 2022 Garðabær Sveitarstjórnarkosningar 2022 Skóla - og menntamál Grunnskólar Mest lesið Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Halldór 05.07.2025 Halldór Baldursson Halldór Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson Skoðun Ráðherra gengur fram án laga Svanur Guðmundsson Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun Gagnsæi og inntak Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Fjögurra daga vinnuvika – nýr veruleiki? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ráðherra gengur fram án laga Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hagkvæmur kostur utan friðlands Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Gagnsæi og inntak Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hannað fyrir miklu stærri markaði Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson skrifar Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson skrifar Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir skrifar Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson skrifar Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar Sjá meira
Mér finnst hugtakið menntun heillandi enda býður það upp á svo víða túlkun og rökræður. Grunnskólinn spannar mikilvægt mótunar- og þroskaskeið í lífi allra. Áhrif skólastigsins og starfsfólks þess á nemendur verða seint vanmetin. Þegar ég les viðhorfspistla eftir kjörna fulltrúa í sveitastjórnum eða skrif á íbúasíðum um málefni grunnskólans þá tek ég eftir að þau snúast mikið um viðbótarþjónustuna sem skólarnir veita, s.s. fyrirkomulag frístundar, mötuneyti og ýmis félagsleg atriði. Krafan er hvellskýr um góða þjónustu, það er vel og sannarlega mikilvægt. En ég sakna þess þó að mér finnst miklu minna skrifað og rætt um aðalhlutverk grunnskólanna sem er menntun barnanna. Er námsskráin í takt við nýja tíma? Er námið næg áskorun? Ættum við að hefja tungumálakennslu fyrr og auka framboð tungumála? Taka upp spænsku, frönsku eða fara úr dönsku í norsku og líta til þess að flest börn eru í dag altalandi á ensku þegar þau innritast í grunnskóla? Hefur verið brugðist við þessu? Hlutverk grunnskólakennarans er að undirbúa nemendur undir frekara nám og almenna þátttöku í lýðræðissamfélagi. Menntunin er hans hlutverk en uppeldið sjálft er á könnu foreldra, þótt þau mörk séu ekki alltaf kristaltær enda í eðli sínu skyld. Vísbendingar eru um að sífellt fleiri uppeldisleg atriði séu sett á könnu kennara, eins og að vera vakandi yfir því hvort börnin hafi fengið jafnt gefið í skóinn og gera athugasemdir ef út af bregður eða hvort öllum sé alltaf boðið í afmæli. Samskipti heimili og skóla eru í dag mun meiri en áður tíðkaðist. Það er jákvæð þróun en getur farið út í öfgar. Ég starfaði eitt sinn sem afleysingakennari og komst að raun um hversu mismunandi kennslustundirnar geta verið. Á meðan sumir bekkir gáfu manni kraft með leiftrandi áhuga sínum voru aðrir bekkir mjög krefjandi og fóru langt með að klára alla orku vinnudagsins í einni kennslustund. Störf kennara eins og annarra hafa sín takmörk. Oft heyrast raddir um að verkefni og vitundarvakning sem tengist samfélagsumræðu líðandi stundar þurfi að færa inn í skólana. Þá er ekkert tillit tekið til þeirra verkefna sem skólinn á að sinna að öðru leyti. Einföldum samskipti heimili og skóla Ég tel að það sé sóknarfæri að skoða betur samskipti heimili og skóla og straumlínulaga að því sem raunhæft og eðlilegt getur talist. Þannig þekkir hvor sitt hlutverk og ábyrgðarsvið betur og væntingar verða þá til samræmis við það. Afraksturinn getur ekki annað en þjónað börnunum betur. Við þurfum að átta okkur á að tæplega 40% fólks á íslenskum vinnumarkaði er í dag með háskólagráðu, eina eða fleiri. Á sama tíma er mikil eftirspurn eftir iðnmenntuðu fólki. Í mínum uppvexti var bóknámi og verknámi stillt upp sem leið A og leið B. Fór ekki saman. Þetta var brenglað gildismat og rangt. Við hvað var miðað? Möguleikar hársnyrtis með sveinspróf til að starfa víða um heim eru til dæmis ótakmarkaðir á meðan möguleikar einhvers sem er með doktorspróf í íslensku til þess hljóta að teljast litlir. Viðhorfin eru sem betur fer að breytast hratt og þau sem best standa á vinnumarkaði í dag hafa hæfni og menntun á báðum sviðum. Hefur grunnskólinn tekið mið af þessari þróun við undirbúning nemenda? Grunnskólinn á að vera staður þar sem börn og unglingar læra að þekkja hæfileika sína, færni og áhugasvið og geta byggt á þeirri vitneskju. Geta myndað sér upplýsta og ábyrga afstöðu um framtíð sína. Grunnskólinn á að kveikja áhuga þeirra, efla og styrkja sjálfsvitund og sjálfsmynd í gegnum námið. Við eigum að fagna því sem greinir okkur að í þessu tilliti en ekki að berja niður og steypa alla í sama mót meðaltalsins. Við þurfum að huga jafnt að þeim sem glíma við námsörðugleika og þeim sem skara fram úr. Báðir hópar eiga jafnan rétt á að njóta sín og hæfileika sinna. Þannig styrkist heildin mest sem er samfélagið allt. Aukið valfrelsi allra hagur Það þarf að auka valfrelsi í grunnskólunum og leyfa þeim að rækta sín sérkenni. Þannig fáum við fjölbreytt framboð skóla sem val er um. Lykilatriði er að nemendur geti valið um skóla óháð hverfaskiptingu, eins og við höfum heimilað um árabil í Garðabæ. Sérstakur Þróunarsjóður grunnskóla er til staðar í bænum sem hefur það verkefni að styðja við nýja hugsun og framþróun í skólastarfinu, þetta hefur skipt sköpum og mun gera áfram. Menntunin verður að vera í forgrunni því ef grunnskólinn hættir að snúast um sitt aðalhlutverk og megináherslan verður á allt annað sem tengist starfseminni þá fer illa. Skóli þar sem ólíkir nemendur eiga jafna möguleika á að blómstra í krafti styrkleika sinna er farsæll skóli þar sem öllum líður vel. Höfundur er varabæjarfulltrúi í Garðabæ og sækist eftir 4. sæti á lista Sjálfstæðisflokksins fyrir komandi sveitarstjórnarkosningar.
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun
Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar
Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar
Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun