Að berjast eða barma sér Sólveig Anna Jónsdóttir skrifar 10. febrúar 2023 08:00 Allt frá því að kjarasamningar Starfsgreinasambands Íslands við Samtök atvinnulífsins voru kynntir í desember á síðasta ári hefur Efling haldið því fram að þessir samningar væru mistök. Við bentum á að samningarnir tryggja of lága hlutdeild í góðri afkomu fyrirtækja og hagvexti, lyfta ekki tekjum láglaunafólks á Höfuðborgarsvæðinu yfir framfærslumörk og - síðast en ekki síst - verja ekki kaupmátt vinnandi fólks nægjanlega fyrir verðbólgu. Ég sagði um SGS samninginn og aðra samninga sem undirritaðir voru um svipað leyti að þar hefðu forvígismenn samið af sér. Við gagnrýndum jafnframt að hagvaxtaraukanum, sem samið var um árið 2019, var rúllað inn í hækkanir þessara samninga og kynntur á villandi hátt sem afrakstur þeirra. Stjórn Eflingar sendi frá sér ályktun þar hækkanir samninganna voru sagðar ófullnægjandi, með vísun til hagvaxtar, verðbólgu og aðstæðna verkafólks á höfuðborgarsvæðinu. Stefán Ólafsson, sérfræðingur hjá Eflingu, ritaði hverja greinina á fætur annarri þar sem hann færði fram sömu rök með vísun í gögn og staðreyndir. Í grein á Vísir.is frá 8. desember fór Stefán yfir bæði kosti og galla SGS-samningsins, og komst að þeirri niðurstöðu að hann væri bæði ódýr og léttvægur í samanburði við Lífskjarasamninganna. Stefán rökstuddi að hækkanir hefðu þurft að vera 20 til 25 þúsund krónum hærri en raunin varð, en það er sambærilegt við kröfur Eflingar í síðasta tilboði til SA frá 8. janúar. Í sölumennskunni í kringum SGS-samninginn var gagnrýni okkar svarað með því hækkanir hans, jafnvel þær lægstu upp á 35 þúsund krónur, myndu halda í við verðbólgu á samningstímanum. Var þar miðað við verðbólguspár Seðlabankans, sem gerðu ráð fyrir all niður í 5% ársverðbólgu í lok árs 2023. Þær spár hafa reynst óraunsæjar, eins og viðurkennt er í yfirlýsingu peningastefnunefndar Seðlabankans í gær. Í yfirlýsingu sinni viðurkennir Seðlabanki Íslands að ekki hefur tekist að halda niðri verðbólgu um leið og hann tilkynnir enn eina ofsafengna stýrivaxtahækkunina. Forvígismenn stéttarfélaganna sem undirrituðu samningana í desember hafa stigið fram hver á fætur öðrum með viðbrögð af þessu tilefni. Ummæli þeirra gefa til kynna, og segja jafnvel beint út, að þeir hafi talið sig vera að leggja af mörkum til að hemja verðbólgu með því að gera ódýra og slaka kjarasamninga. Jafnframt virðist sem að þessir forvígismenn telji sig hafa með hófsemi sinni eignast kröfu á Seðlabankann að halda stýrivöxtum lágum. Þessi forvígimenn börmuðu sér allir sem einn í fjölmiðlum landsins þegar að stýrivaxtahækkunin hafði verið tilkynnt. Tónninn er svekktur og vonsvikinn. En hvað fékk þá til að halda að léttvægir kjarasamningar þeirra myndu slá á verðbólgu, þegar allir vita að orsakir verðbólgunnar eru ekki launakostnaður heldur afleiðing Covid-faraldursins, stríðsins í Úkraínu og síðast en ekki síst gróðasækni fyrirtækjanna? Og hvað fékk þá til að halda að þeir ættu nokkuð inni hjá Seðlabankanum? Hvað er það í framgöngu íslensku valdastéttarinnar í gegnum tíðina sem fær formenn verkalýðsfélaga til að halda að hún standi óþvinguð við sinn hlut í nokkrum samkomulögum? Það er ekki skynsamlegt af verkalýðsfélögum að semja án nokkurra baktrygginga við sína viðsemjendur. Það er heldur ekki skynsamlegt að byggja kjarasamningagerð á falsvonum um að fáar krónur haldi betur verðmæti sínu en margar. Það er vont að binda sig í samningum á forsendum sem ekki standast, og eiga svo ekkert vopn eftir annað en að barma sér þegar allt er um garð gengið. Við eigum heldur að kjósa baráttu, og undirrita samninga þegar við vitum að barátta okkar hefur skilað boðlegri niðurstöðu fyrir okkur umbjóðendur. Á meðan að verðbólgan étur upp ámátlegar hækkanir hinna lélegu kjarasamninga, afrakstur margumræddra maraþonfunda ríkissáttasemjara, og seðlabankastjóri heldur áfram að refsa alþýðufólki sópar íslensk auðstétt áfram til sín endalausum milljörðum. Ekki einn einasti fundur, stuttur eða langur, er haldinn um þá hræðilegu staðreynd að leigumarkaður höfuðborgarsvæðisins er enn ein arðránsgildran, spennt upp af fjármagnseigendum en íþyngjandi húsnæðiskostnaður leigjenda á Íslandi sá fimmti hæsti af aðildarríkjum OECD. Í flýtinum við að klára kjarasamninga var hagsmunabaráttu leigjenda fórnað á altari hroðvirkninnar. Nú er sú fordæmalausa staða komin upp að ríkissáttasemjari hefur tekið að sér að neyða upp á félagsfólk í Eflingu þeim lélegu samningum sem hann, af algjöru skilnings-, áhuga- og þekkingarleysi sínu á högum vinnuaflsins, sam-feðraði með SA, samninga sem glöddu framkvæmdastjóra SA svo mjög að hann brosti dögum saman, samninga sem að öllum er nú ljóst að duga ekki til nokkurs annars en að frelsa auð- og stjórnmálastéttina undan kröfum vinnandi fólks, samninga sem að munu skilja verkafólk á Íslandi eftir í feni fjárhagsáhyggja og skulda. Þetta er árangurinn af kjarasamningsgerðinni sem aðilar hennar barma sér nú sjálfir yfir – en geta þó ekki með nokkru móti unað öðrum að gera betur með raunverulegri verkalýðsbaráttu. Höfundur er formaður Eflingar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sólveig Anna Jónsdóttir Kjaraviðræður 2022-23 Mest lesið Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson Skoðun „Við andlát manns lýkur skattskyldu hans“ Þórður Gunnarsson Skoðun Sjálfstæðismenn boða víst skattalækkanir á þá efnamestu Haukur V. Alfreðsson Skoðun Viltu borga 200 þús á mánuði eða 600 þús á mánuði af íbúðinni? Hildur Þórðardóttir Skoðun Gerum betur Hilmar Björnsson Skoðun Nýtanleg verðmætasköpun um allt land Jóhann Frímann Arinbjarnarson Skoðun Dýrkeyptur aðgangur Stella Guðmundsdóttir Skoðun ESB kærir sig ekkert um Ísland í jólagjöf Ole Anton Bieltvedt Skoðun Íslenskufræðingurinn Sigmundur Davíð Hákon Darri Egilsson Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Nýtanleg verðmætasköpun um allt land Jóhann Frímann Arinbjarnarson skrifar Skoðun Geðrænn vandi barna og ungmenna Eldur S. Kristinsson skrifar Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar Skoðun Eru sumir heppnari en aðrir? Anna Kristín Jensdóttir skrifar Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar Skoðun Sjálfstætt fólk Kristín Linda Jónsdóttir skrifar Skoðun Óstjórn í húsnæðismálum Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Arfur stjórnmálanna 2024 Elvar Eyvindsson skrifar Skoðun Kjósum rétt(indi) fyrir fatlað fólk! Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Frelsi er allra, ekki fárra útvaldra Jón Óskar Sólnes skrifar Skoðun Menntun og tækifæri: Hvað veljum við fyrir Ísland? Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Eyðimerkurganga kosningabaráttunnar? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan eða evran? Kostir og gallar Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Kjóstu meiri árangur Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hvaða hlekkur ert þú í keðjunni? Ellý Tómasdóttir skrifar Skoðun Laxeldið verður ekki stöðvað Kristinn H. Gunnarsson skrifar Skoðun Þroskamerki þjóðar Tómas Torfason skrifar Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Var stytting náms til stúdentsprófs í þágu ungmenna? Sigurður E. Sigurjónsson skrifar Skoðun Það sem ekki má fjalla um fyrir kosningar til Alþingis Árni Jensson skrifar Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Sjálfstæðar konur? Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Fullveldinu er fórnað með aðild að Evrópusambandinu Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Endurhugsum dæmið, endurnýtum textíl Guðbjörg Rut Pálmadóttir skrifar Skoðun Betri Strætó 2025 og (svo) Borgarlína Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Um kosningar, gulrætur og verðbólgu Jean-Rémi Chareyre skrifar Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar Skoðun Fellur helsti stuðningsmaður menningarmála af þingi? Magnús Logi Kristinsson skrifar Sjá meira
Allt frá því að kjarasamningar Starfsgreinasambands Íslands við Samtök atvinnulífsins voru kynntir í desember á síðasta ári hefur Efling haldið því fram að þessir samningar væru mistök. Við bentum á að samningarnir tryggja of lága hlutdeild í góðri afkomu fyrirtækja og hagvexti, lyfta ekki tekjum láglaunafólks á Höfuðborgarsvæðinu yfir framfærslumörk og - síðast en ekki síst - verja ekki kaupmátt vinnandi fólks nægjanlega fyrir verðbólgu. Ég sagði um SGS samninginn og aðra samninga sem undirritaðir voru um svipað leyti að þar hefðu forvígismenn samið af sér. Við gagnrýndum jafnframt að hagvaxtaraukanum, sem samið var um árið 2019, var rúllað inn í hækkanir þessara samninga og kynntur á villandi hátt sem afrakstur þeirra. Stjórn Eflingar sendi frá sér ályktun þar hækkanir samninganna voru sagðar ófullnægjandi, með vísun til hagvaxtar, verðbólgu og aðstæðna verkafólks á höfuðborgarsvæðinu. Stefán Ólafsson, sérfræðingur hjá Eflingu, ritaði hverja greinina á fætur annarri þar sem hann færði fram sömu rök með vísun í gögn og staðreyndir. Í grein á Vísir.is frá 8. desember fór Stefán yfir bæði kosti og galla SGS-samningsins, og komst að þeirri niðurstöðu að hann væri bæði ódýr og léttvægur í samanburði við Lífskjarasamninganna. Stefán rökstuddi að hækkanir hefðu þurft að vera 20 til 25 þúsund krónum hærri en raunin varð, en það er sambærilegt við kröfur Eflingar í síðasta tilboði til SA frá 8. janúar. Í sölumennskunni í kringum SGS-samninginn var gagnrýni okkar svarað með því hækkanir hans, jafnvel þær lægstu upp á 35 þúsund krónur, myndu halda í við verðbólgu á samningstímanum. Var þar miðað við verðbólguspár Seðlabankans, sem gerðu ráð fyrir all niður í 5% ársverðbólgu í lok árs 2023. Þær spár hafa reynst óraunsæjar, eins og viðurkennt er í yfirlýsingu peningastefnunefndar Seðlabankans í gær. Í yfirlýsingu sinni viðurkennir Seðlabanki Íslands að ekki hefur tekist að halda niðri verðbólgu um leið og hann tilkynnir enn eina ofsafengna stýrivaxtahækkunina. Forvígismenn stéttarfélaganna sem undirrituðu samningana í desember hafa stigið fram hver á fætur öðrum með viðbrögð af þessu tilefni. Ummæli þeirra gefa til kynna, og segja jafnvel beint út, að þeir hafi talið sig vera að leggja af mörkum til að hemja verðbólgu með því að gera ódýra og slaka kjarasamninga. Jafnframt virðist sem að þessir forvígismenn telji sig hafa með hófsemi sinni eignast kröfu á Seðlabankann að halda stýrivöxtum lágum. Þessi forvígimenn börmuðu sér allir sem einn í fjölmiðlum landsins þegar að stýrivaxtahækkunin hafði verið tilkynnt. Tónninn er svekktur og vonsvikinn. En hvað fékk þá til að halda að léttvægir kjarasamningar þeirra myndu slá á verðbólgu, þegar allir vita að orsakir verðbólgunnar eru ekki launakostnaður heldur afleiðing Covid-faraldursins, stríðsins í Úkraínu og síðast en ekki síst gróðasækni fyrirtækjanna? Og hvað fékk þá til að halda að þeir ættu nokkuð inni hjá Seðlabankanum? Hvað er það í framgöngu íslensku valdastéttarinnar í gegnum tíðina sem fær formenn verkalýðsfélaga til að halda að hún standi óþvinguð við sinn hlut í nokkrum samkomulögum? Það er ekki skynsamlegt af verkalýðsfélögum að semja án nokkurra baktrygginga við sína viðsemjendur. Það er heldur ekki skynsamlegt að byggja kjarasamningagerð á falsvonum um að fáar krónur haldi betur verðmæti sínu en margar. Það er vont að binda sig í samningum á forsendum sem ekki standast, og eiga svo ekkert vopn eftir annað en að barma sér þegar allt er um garð gengið. Við eigum heldur að kjósa baráttu, og undirrita samninga þegar við vitum að barátta okkar hefur skilað boðlegri niðurstöðu fyrir okkur umbjóðendur. Á meðan að verðbólgan étur upp ámátlegar hækkanir hinna lélegu kjarasamninga, afrakstur margumræddra maraþonfunda ríkissáttasemjara, og seðlabankastjóri heldur áfram að refsa alþýðufólki sópar íslensk auðstétt áfram til sín endalausum milljörðum. Ekki einn einasti fundur, stuttur eða langur, er haldinn um þá hræðilegu staðreynd að leigumarkaður höfuðborgarsvæðisins er enn ein arðránsgildran, spennt upp af fjármagnseigendum en íþyngjandi húsnæðiskostnaður leigjenda á Íslandi sá fimmti hæsti af aðildarríkjum OECD. Í flýtinum við að klára kjarasamninga var hagsmunabaráttu leigjenda fórnað á altari hroðvirkninnar. Nú er sú fordæmalausa staða komin upp að ríkissáttasemjari hefur tekið að sér að neyða upp á félagsfólk í Eflingu þeim lélegu samningum sem hann, af algjöru skilnings-, áhuga- og þekkingarleysi sínu á högum vinnuaflsins, sam-feðraði með SA, samninga sem glöddu framkvæmdastjóra SA svo mjög að hann brosti dögum saman, samninga sem að öllum er nú ljóst að duga ekki til nokkurs annars en að frelsa auð- og stjórnmálastéttina undan kröfum vinnandi fólks, samninga sem að munu skilja verkafólk á Íslandi eftir í feni fjárhagsáhyggja og skulda. Þetta er árangurinn af kjarasamningsgerðinni sem aðilar hennar barma sér nú sjálfir yfir – en geta þó ekki með nokkru móti unað öðrum að gera betur með raunverulegri verkalýðsbaráttu. Höfundur er formaður Eflingar.
Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir Skoðun
Skoðun Það er kominn verðmiði á fangelsið en hvað má ungmenni í alvarlegum vanda kosta? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hinn opni tékki samgöngusáttmálans – ljósastýring og Sundabraut Eiríkur S. Svavarsson skrifar
Skoðun Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Kallað eftir fyrirsjáanleika í opinberum framkvæmdum Þorsteinn Víglundsson ,Jónína Guðmundsdóttir,Karl Andreassen skrifar
Skoðun Afvegaleidd umræða um áskoranir heilbrigðiskerfisins Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar
Skoðun Launafólk sýndi ábyrgð – Hvað með bankana og fjármagnseigendur? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar
Skoðun Gæti aukin einkavæðing og skólaval í grunnskólakerfinu bætt námsárangur og aukið jafnrétti? Jón Páll Haraldsson,Linda Heiðarsdóttir,Ómar Örn Magnússon skrifar
Við þurfum stjórnmálamenn sem skilja mikilvægi stærstu atvinnugreinar landsins Aðalheiður Ósk Guðmundsdóttir Skoðun