Að hafa skilning á öryggissjónarmiðum Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar 26. maí 2023 10:01 Í svari við fyrirspurn minni á þingi í vikunni var Jón Gunnarsson, dómsmálaráðherra, ómyrkur í máli um það að pöntuð hefðu verið ógrynnin öll af allskyns vopnum og vígbúnaði fyrir lögregluna í tilefni komu mikilvægra Evrópuleiðtoga til landsins í vikunni á undan. Ekki stæði til að fækka neitt í vopnabúrinu, þó fundurinn—og sú ægilega ógn sem honum fylgdi—væri yfirstaðin. Fannst honum ekki mikið koma til þessarar fyrirspurnar frá „einhverjum Pírataþingmanni“ þeir hefðu oft svo lítinn skilning á öryggissjónarmiðum. Lýðræði 101 Lýðræði er það stjórnarfyrirkomulag sem almennt er talið best til þess fallið að viðhalda friði, innan ríkja og þeirra í millum. „Í lýðræði felst að allt ríkisvald eigi uppsprettu hjá þjóðinni og að meðferð þess sæti eftirliti af hennar hálfu.“ - island.is Lýðræðið er ekki sjálfsagt. Það kom ekki til af sjálfu sér og því verður ekki viðhaldið af sjálfu sér. Dæmi eru um að lýðræðisríki breytist í alræðisríki á að því er virðist einni nóttu. Nærtækasta dæmið í hugum lesenda er eflaust umbreyting Þýskalands á árunum fyrir heimsstyrjöldina síðari. Kanslarinn þá var lýðræðislega kjörinn. Síðustu ár hefur lýðræðið einnig átt undir högg að sækja víðsvegar í Evrópu og á vesturlöndum, til dæmis í Tyrklandi, Ungverjalandi og jafnvel Bandaríkjunum. Lýðræðið er þess vegna ekki sjálfsagt. Og til þess að tryggja lýðræðið þurfum við að standa vörð um allar grundvallarreglur þess og stoðir. Það er ekki nóg að velja rétta fólkið til verka. Það skiptir máli að leikreglurnar séu skýrar, að þær séu virtar og að þeim sé viðhaldið. Það er líka viðbúið að þau sem fara með völd vilji gjarnan meiri völd. Það er eðlilegt að lögreglan kalli eftir frekari valdheimildum og jafnvel vopnum til þess að sýna vald sitt og beita því. Það er þess vegna ekki nægjanleg ástæða, ein og sér, til þess að veita henni það. Vald lögreglunnar verður að koma frá þjóðinni sjálfri, sem réði hana til starfa í sína þágu, og valdmörkin verða að vera skýr. Öryggissjónarmiðin Fjölgun lögreglumanna, aukin þjálfun þeirra og bætt starfsskilyrði almennt eru nokkuð sem þingmenn Pírata hafa margsinnis kallað eftir. Það er veruleg þörf á að styðja betur við lögregluna og hefur verið lengi. Á sama tíma hefur verið áhyggjuefni að fylgjast með því hvernig sumir ráðamenn—dómsmálaráðherra þar fremstur í flokki—hafa sýnt því mun meiri áhuga að auka vopnaburð og valdheimildir lögreglunnar og gripið til þess hverjar þær réttlætingar og afsakanir sem þeim detta í hug, sem reynst hafa mistrúverðugar og stundum tóm della. Það væri sjálfsagt einfaldast fyrir valdhafa að leyfa lögreglunni bara að gera það sem henni sýnist og hafa til þess öll þau vopn og valdbeitingartæki sem hún óskar eftir. Vandinn er sá að slíkt fyrirkomulag er ósamrýmanlegt lýðræðisfyrirkomulaginu. Öryggið og lýðræðið Það eru góðar ástæður fyrir því að lögregluvaldi eru sett skýr mörk í lýðræðisríkjum. Þær takmarkanir eru ekki settar til höfuðs öryggissjónarmiðum, heldur þvert á móti, til öryggis. Til verndar borgurunum gegn ægivaldi ríkisins. Til að draga úr hættunni á misbeitingu valds. Vopnvæðing lögreglunnar og auknar valdheimildir hennar eru þannig ákvarðanir sem eiga heima á lýðræðislegum vettvangi og ber að taka með opin augun. Vopnvæðing og valdheimildir lögreglunnar eru ekki einkamál hennar. Það er með öllu óviðeigandi að stakur viðburður sem krefst öryggisgæslu á hernaðarlegum skala, sé notaður sem afsökun fyrir því að taka U-beygju í málefnum lögreglu til langframa, án þess að eiga svo mikið sem samtal við ríkisstjórn og hvað þá Alþingi. Þar sem ráðherra hafði svörin ekki á reiðu hef ég óskað eftir upplýsingum um nákvæmlega hvað var keypt, hvers vegna, og að fengnu mati hvers. Þetta eru eðlilegar spurningar, þó ráðherra hafi brugðist ókvæða við og reynt að gera lítið úr efninu. Í lok viðtals í fjölmiðlum sagðist ráðherra „treysta lögreglunni fullkomlega“ til þess að fara varlega með allar hríðskotabyssurnar sem hann lét hana fá, og vita almennt hvað hún sé að gera. Öryggi og traust Það er ekki nema von að ráðherra treysti lögreglunni og hafi engar áhyggjur af misbeitingu valds af hennar hálfu. Nú, hvers vegna? Jú, því ráðherra tilheyrir þeim hópi sem ólíklegt er, ef ekki nánast útilokað, að valdi sé misbeitt gegn. Spurningar mínar og áhyggjur snúast því ekki um að hafa ekki skilning á öryggissjónarmiðum. Þær snúast um öryggissjónarmið. Sjónarmið um öryggi borgaranna gegn ofríki stjórnvalda, ekki bara öryggi miðaldra, hvítra valdamanna gegn óskilgreindri utanaðkomandi ógn við vald þeirra. Þetta á ráðherra ef til vill erfitt með að skilja, þar sem hann er valdhafinn í þessari mynd. Hann er ekki bara hvítur, sís-kynja karlmaður, heldur er hann hvorki meira né minna en æðsti ráðamaður þeirra stjórnvalda sem hann segist svo auðmjúkur treysta. Talandi um að skorta skilning. Höfundur er þessi Pírataþingmaður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir Píratar Lögreglan Skotvopn Alþingi Öryggis- og varnarmál Mest lesið Það er allt í lagi að vera þú sjálfur - Opið bréf til Snorra Mássonar Kári Stefánsson Skoðun Er skynsemi Sigmundar Davíðs o.fl. skynsamleg? Ole Anton Bieltvedt Skoðun Viðreisn er Samfylkingin Júlíus Viggó Ólafsson Skoðun Sjálfskaparvíti Samfylkingar og Viðreisnar Birta Karen Tryggvadóttir Skoðun Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun Ráðherrann Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Alvöru aðgerðir í húsnæðismálum – x við V Svandís Svavarsdóttir Skoðun Baráttan um Ísland og sjálfstæði þjóðar Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Er heilbrigði besta lausnin? Lukka Pálsdóttir Skoðun Nándarhryðjuverk er mannréttindabrot sem fær lítil viðbrögð frá samfélaginu Birna Sól Daníelsdóttir, Helga Benediktsdóttir,Telma Lísa Elmarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Hverjir myrða konur? Auður Önnu Magnúsdóttir skrifar Skoðun „Það sé ykkur til fæðu“ - hugleiðing um jólamat Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Ferðafrelsið er dýrmætt Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Viðreisn er Samfylkingin Júlíus Viggó Ólafsson skrifar Skoðun Mannúðleg innflytjendastefna Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Hvað er vandamálið á húsnæðismarkaðinum og hvernig leysum við það Ómar Ingþórsson skrifar Skoðun Er heilbrigði besta lausnin? Lukka Pálsdóttir skrifar Skoðun Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir skrifar Skoðun Sjálfskaparvíti Samfylkingar og Viðreisnar Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Evrópudagur sjúkraliða Sandra B. Franks skrifar Skoðun Baráttan um Ísland og sjálfstæði þjóðar Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Alvöru aðgerðir í húsnæðismálum – x við V Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Er skynsemi Sigmundar Davíðs o.fl. skynsamleg? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Ráðherrann Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Nándarhryðjuverk er mannréttindabrot sem fær lítil viðbrögð frá samfélaginu Birna Sól Daníelsdóttir, Helga Benediktsdóttir,Telma Lísa Elmarsdóttir skrifar Skoðun Willum Þór – fyrir konur Heiðdís Geirsdóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Hjördís Guðný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Af hverju kýs ég Samfylkinguna? Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Uppeldi, færni til framtíðar - fór í skúffu stjórnvalda! Una María Óskarsdóttir skrifar Skoðun Við sem förum til Tenerife - Vaxta og húsnæðispyntingar á almenningi komið frá lífeyrissjóðum og leigufélögum Hreinn Pétursson skrifar Skoðun Hvar eru málefni barna og ungs fólks? Gunnar E. Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Þetta með verðgildin Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Stöndum með trans börnum og foreldrum þeirra! Birna Guðmundsdóttir,Elín Oddný Sigurðardóttir,Ynda Eldborg skrifar Skoðun Ég á ‘etta, ég má ‘etta Jón Ármann Steinsson skrifar Skoðun Dómsmálið sem gæti kippt grunninum undan Heidelberg-verksmiðjunni Jón Hjörleifur Stefánsson skrifar Skoðun Viljum við sósíalisma? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Það er allt í lagi að vera þú sjálfur - Opið bréf til Snorra Mássonar Kári Stefánsson skrifar Skoðun Rjúfum kyrrstöðu í vegaframkvæmdum um allt land G.Svana Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsa bænda Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Hvenær á að skattleggja lífeyri? Inn eða út? Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Glasið er hálffullt Ingveldur Anna Sigurðardóttir skrifar Sjá meira
Í svari við fyrirspurn minni á þingi í vikunni var Jón Gunnarsson, dómsmálaráðherra, ómyrkur í máli um það að pöntuð hefðu verið ógrynnin öll af allskyns vopnum og vígbúnaði fyrir lögregluna í tilefni komu mikilvægra Evrópuleiðtoga til landsins í vikunni á undan. Ekki stæði til að fækka neitt í vopnabúrinu, þó fundurinn—og sú ægilega ógn sem honum fylgdi—væri yfirstaðin. Fannst honum ekki mikið koma til þessarar fyrirspurnar frá „einhverjum Pírataþingmanni“ þeir hefðu oft svo lítinn skilning á öryggissjónarmiðum. Lýðræði 101 Lýðræði er það stjórnarfyrirkomulag sem almennt er talið best til þess fallið að viðhalda friði, innan ríkja og þeirra í millum. „Í lýðræði felst að allt ríkisvald eigi uppsprettu hjá þjóðinni og að meðferð þess sæti eftirliti af hennar hálfu.“ - island.is Lýðræðið er ekki sjálfsagt. Það kom ekki til af sjálfu sér og því verður ekki viðhaldið af sjálfu sér. Dæmi eru um að lýðræðisríki breytist í alræðisríki á að því er virðist einni nóttu. Nærtækasta dæmið í hugum lesenda er eflaust umbreyting Þýskalands á árunum fyrir heimsstyrjöldina síðari. Kanslarinn þá var lýðræðislega kjörinn. Síðustu ár hefur lýðræðið einnig átt undir högg að sækja víðsvegar í Evrópu og á vesturlöndum, til dæmis í Tyrklandi, Ungverjalandi og jafnvel Bandaríkjunum. Lýðræðið er þess vegna ekki sjálfsagt. Og til þess að tryggja lýðræðið þurfum við að standa vörð um allar grundvallarreglur þess og stoðir. Það er ekki nóg að velja rétta fólkið til verka. Það skiptir máli að leikreglurnar séu skýrar, að þær séu virtar og að þeim sé viðhaldið. Það er líka viðbúið að þau sem fara með völd vilji gjarnan meiri völd. Það er eðlilegt að lögreglan kalli eftir frekari valdheimildum og jafnvel vopnum til þess að sýna vald sitt og beita því. Það er þess vegna ekki nægjanleg ástæða, ein og sér, til þess að veita henni það. Vald lögreglunnar verður að koma frá þjóðinni sjálfri, sem réði hana til starfa í sína þágu, og valdmörkin verða að vera skýr. Öryggissjónarmiðin Fjölgun lögreglumanna, aukin þjálfun þeirra og bætt starfsskilyrði almennt eru nokkuð sem þingmenn Pírata hafa margsinnis kallað eftir. Það er veruleg þörf á að styðja betur við lögregluna og hefur verið lengi. Á sama tíma hefur verið áhyggjuefni að fylgjast með því hvernig sumir ráðamenn—dómsmálaráðherra þar fremstur í flokki—hafa sýnt því mun meiri áhuga að auka vopnaburð og valdheimildir lögreglunnar og gripið til þess hverjar þær réttlætingar og afsakanir sem þeim detta í hug, sem reynst hafa mistrúverðugar og stundum tóm della. Það væri sjálfsagt einfaldast fyrir valdhafa að leyfa lögreglunni bara að gera það sem henni sýnist og hafa til þess öll þau vopn og valdbeitingartæki sem hún óskar eftir. Vandinn er sá að slíkt fyrirkomulag er ósamrýmanlegt lýðræðisfyrirkomulaginu. Öryggið og lýðræðið Það eru góðar ástæður fyrir því að lögregluvaldi eru sett skýr mörk í lýðræðisríkjum. Þær takmarkanir eru ekki settar til höfuðs öryggissjónarmiðum, heldur þvert á móti, til öryggis. Til verndar borgurunum gegn ægivaldi ríkisins. Til að draga úr hættunni á misbeitingu valds. Vopnvæðing lögreglunnar og auknar valdheimildir hennar eru þannig ákvarðanir sem eiga heima á lýðræðislegum vettvangi og ber að taka með opin augun. Vopnvæðing og valdheimildir lögreglunnar eru ekki einkamál hennar. Það er með öllu óviðeigandi að stakur viðburður sem krefst öryggisgæslu á hernaðarlegum skala, sé notaður sem afsökun fyrir því að taka U-beygju í málefnum lögreglu til langframa, án þess að eiga svo mikið sem samtal við ríkisstjórn og hvað þá Alþingi. Þar sem ráðherra hafði svörin ekki á reiðu hef ég óskað eftir upplýsingum um nákvæmlega hvað var keypt, hvers vegna, og að fengnu mati hvers. Þetta eru eðlilegar spurningar, þó ráðherra hafi brugðist ókvæða við og reynt að gera lítið úr efninu. Í lok viðtals í fjölmiðlum sagðist ráðherra „treysta lögreglunni fullkomlega“ til þess að fara varlega með allar hríðskotabyssurnar sem hann lét hana fá, og vita almennt hvað hún sé að gera. Öryggi og traust Það er ekki nema von að ráðherra treysti lögreglunni og hafi engar áhyggjur af misbeitingu valds af hennar hálfu. Nú, hvers vegna? Jú, því ráðherra tilheyrir þeim hópi sem ólíklegt er, ef ekki nánast útilokað, að valdi sé misbeitt gegn. Spurningar mínar og áhyggjur snúast því ekki um að hafa ekki skilning á öryggissjónarmiðum. Þær snúast um öryggissjónarmið. Sjónarmið um öryggi borgaranna gegn ofríki stjórnvalda, ekki bara öryggi miðaldra, hvítra valdamanna gegn óskilgreindri utanaðkomandi ógn við vald þeirra. Þetta á ráðherra ef til vill erfitt með að skilja, þar sem hann er valdhafinn í þessari mynd. Hann er ekki bara hvítur, sís-kynja karlmaður, heldur er hann hvorki meira né minna en æðsti ráðamaður þeirra stjórnvalda sem hann segist svo auðmjúkur treysta. Talandi um að skorta skilning. Höfundur er þessi Pírataþingmaður.
Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun
Nándarhryðjuverk er mannréttindabrot sem fær lítil viðbrögð frá samfélaginu Birna Sól Daníelsdóttir, Helga Benediktsdóttir,Telma Lísa Elmarsdóttir Skoðun
Skoðun Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir skrifar
Skoðun Nándarhryðjuverk er mannréttindabrot sem fær lítil viðbrögð frá samfélaginu Birna Sól Daníelsdóttir, Helga Benediktsdóttir,Telma Lísa Elmarsdóttir skrifar
Skoðun Willum Þór – fyrir konur Heiðdís Geirsdóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Hjördís Guðný Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Við sem förum til Tenerife - Vaxta og húsnæðispyntingar á almenningi komið frá lífeyrissjóðum og leigufélögum Hreinn Pétursson skrifar
Skoðun Stöndum með trans börnum og foreldrum þeirra! Birna Guðmundsdóttir,Elín Oddný Sigurðardóttir,Ynda Eldborg skrifar
Skoðun Dómsmálið sem gæti kippt grunninum undan Heidelberg-verksmiðjunni Jón Hjörleifur Stefánsson skrifar
Skoðun Það er allt í lagi að vera þú sjálfur - Opið bréf til Snorra Mássonar Kári Stefánsson skrifar
Samfylkingin hafnar einkavæðingu í skólakerfinu Arnór Heiðar Benónýsson,Anna María Jónsdóttir Skoðun
Nándarhryðjuverk er mannréttindabrot sem fær lítil viðbrögð frá samfélaginu Birna Sól Daníelsdóttir, Helga Benediktsdóttir,Telma Lísa Elmarsdóttir Skoðun