Um breytingar á framhaldskólakerfinu Ármann Halldórsson skrifar 1. júlí 2023 08:01 Breytingar – styttingar – aðlögun og upplifanir Núna þegar þetta er ritað hefur orðið nokkur umræða um breytingar á fyrirkomulagi framhaldsskóla á Íslandi á öðrum áratug þessar aldar. Þessar breytingar eru almennt kenndar við „styttingu“ en lykilatriði í þeim var að stytta tíma til stúdentsprófs úr 4 í 3 ár. Rökin með þessu voru ýmis, en að líkindum voru sparnaðarrök þar undirliggjandi, og þá held ég að stjórnvöld hafi séð fyrir sér að þar sem kennarastéttin var að eldast myndi með þessu vera hægt á þörf á nýliðun. En líkt og Atli Harðarson fjallar um þessari grein hér. hékk meira á spýtunni. Í nýrri námskrá var vikið frá miðstýringu á innihaldi námsbrauta og mikið vald sett í hendur skólanna. Fór hér í gang mikið og áhugavert nýsköpunarstarf. Leiðandi í starfinu var Kvennaskólinn þar sem þróað var kerfi sem er blanda af bekkjarkerfi og áfangakerfi, kerfi sem er um margt fyrirmynd þess kerfis sem við í Versló tókum upp – en eins og þekkt er hafa báðir þessir skólar verið mjög vinsælir um árabil. Önnur spennandi tilraun er þróun spannarkerfisins í FG, sem hefur líka verið tekið upp í MS, en þetta kerfi sem er mjög ólíkt Kvennó og Versló hefur líka verið vinsælt. Önnur spennandi nýjung er opna brautin i MH sem býður upp á skapandi og sjálfstæða nálgun fyrir nemendur. Margar spennandi námsbrautir komu upp úr þessum suðupotti, og er þar nýsköpunar og listabrautin í Versló uppáhaldið mitt! Þar sem ég starfa í samskiptum við skóla í Evrópu og hef gert lengi er það min upplifun að íslenska framhaldsskólakerfið er öflugt, fjölbreytt, vel mannað og undirbýr fjölbreyttan hóp nemenda með fjölbreyttum hætti. Ég hef kynnst danska kerfinu vel á undanförnum árum, og er í raun kennari í því líka. Það hefur mikla styrkleika, en er mun miðstýrðara. Á ákveðin kaldhæðnislegan hátt eru kennarar samt sjálfstæðari í starfi í dönskum framhaldsskólum en íslenskum, en það er eiginlega efni í annan pistil. Í námskránni frá 2011 er settir fram grunnþættir sem eiga að einkenna allt starf skóla á Íslandi, en þessir grunnþættir eru læsi, sjálfbærni, heilbrigði og velferð, lýðræði og mannréttindi, jafnrétti og sköpun. Í raun má segja að námskráin frá 2011 sé um margt ansi metnaðarfull og leggi grundvöll að því að skólar eigi að hækka menningarstig nemenda, gera þau meira mennsk, eins og Páll Skúlason orðaði það einhvern tíma. Margir skólar hafa lagt nokkuð upp úr að undirbyggja starf sitt með grunnþáttunum, en ég óttast að sumstaðar hafi það verið vanrækt og sé eitthvað sem mætti athuga með starf skólanna núna . Það er þannig smá sorglegt að þegar rýnt er í pælingar um að styttingin hafi ekki verið til góðs sem hér koma fram, eins og td. í umfjöllun á þessu málþingi Háskólans, er ekki að sjá neina tilraun til að pæla í fjölbreyttri og áhugaverðri þróun framhaldsskólastigsins heldur bara verið að fjargviðrast yfir einingafjölda í stærðfræði. Ef einhverjum datt í hug að róttæk breyting á starfi framhaldsskóla þýddi ekki breytingar fyrir háskólann er það sérstakt; og hugsa sér ef það leiddi til þess að aðlaga þyrfti námsefni fyrsta árs í verkfræði og raungreinum að nýjum veruleika. Ég tek það mjög skýrt fram að ég var og er á móti styttingunni og allt það flotta starf sem unnið er í framhaldsskólum væri mun flottara ef við fengjum eitt ár í viðbót – og þá væri líka hægt að bæta við einingum í stærðfræði til að raska ekki ró raungreinameistaranna. Hins vegar væri það algjörlega galið að stefna að einhverjum rótttækum umbyltingum, og afturhvarf til 1999 námskrár væri að mínu mati galið, og sem danskur framhaldsskólakennari gef ég slíkum pælingum -3. Athuga: Ég bendi á að skoða heimasíður framhaldskóla til að átta sig á fjölbreytninni og metnaðinum sem þar er á ferðinni. Aðalnámskrá framhaldsskóla: https://namskra.is/books/adalnamskraframhaldsskola2011/formali Grein Páls Skúlasonar sem ég vísa óbeint í er hér. Áhugavert að hún er skrifuð af svipuðu tilefni og umræðan sem núna er í gangi, og þá sýnist mér að gagnrýnendur „styttingarinnar“ falli rækilega í flott þeirra sem aðhyllast tæknihyggju í menntamálum. https://pallskulason.is/files/vidhorf-til-menntunar.pdf Ég get titlað mig danskan framhaldsskólakennara því ég kenni Norðuratlanshafsbekknum ensku og hef gengið í gegnum ferli að hafa þau í munnlegum og skriflegum stúdentsprófum samkvæmt ítrustu kröfum danskra skrifræðisbaróna, en um Norðuratlanshafsbekkinn má lesa hér: https://www.verslo.is/namid/nordur-atlantshafsbekkurinn/ Höfundur er kennari við Verzlunarskóla Íslands og áhugamaður um mennta- og skólamál. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skóla - og menntamál Framhaldsskólar Mest lesið Kyn og vægi líkamans Gunnar Snorri Árnason Skoðun Skólinn er ekki verksmiðja Kristinn Jón Ólafsson,Halldóra Mogensen Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius Skoðun 60.000 auðir fermetrar Dagur B. Eggertsson Skoðun 76 dagar sem koma aldrei aftur Einar Guðnason Skoðun Bakslag í skoðanafrelsi? Kári Allansson Skoðun Hvar er pabbi? Og aðrir stríðsglæpir Ísraels Þórhildur Sunna Ævarsdóttir Skoðun Umfjöllun Kastljóss Þorgrímur Sigmundsson Skoðun Kristinn átrúnaður á tímum þjóðarmorðs Bjarni Karlsson Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði – stéttarfélög hvetja til þátttöku Hópur formanna stéttarfélaga Skoðun Skoðun Skoðun Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar Skoðun Akademískt frelsi og grátur í draumum Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar - tékklisti fyrir stjórnvöld til að gera betur Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Fjöldi kynja – treystir þú þér í samtalið með velferð barna að leiðarljósi? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar Skoðun Ókeypis minnisblað fyrir Alþingi: Jafnrétti er ekki skoðun- en umræðan er það Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar Skoðun Segðu skilið við sektarkenndina Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius skrifar Skoðun Lög um vinnu og virknimiðstöðvar Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun Áfram Breiðholt og Kjalarnes! Skúli Helgason skrifar Skoðun Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar Skoðun Vesturlönd mega ekki leyfa Pútín að skrifa leikreglurnar Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Umfjöllun Kastljóss Þorgrímur Sigmundsson skrifar Skoðun Gulur september María Heimisdóttir skrifar Skoðun Kyn og vægi líkamans Gunnar Snorri Árnason skrifar Skoðun Sakborningur hjá saksóknara Páll Steingrímsson skrifar Skoðun Reiði á tímum allsnægta Jökull Gíslason skrifar Skoðun 60.000 auðir fermetrar Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Kristinn átrúnaður á tímum þjóðarmorðs Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Tölur segja ekki alla söguna Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Skólinn er ekki verksmiðja Kristinn Jón Ólafsson,Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Enn úr sömu sveitinni Trausti Hjálmarsson skrifar Skoðun Palestínsk börn eiga betra skilið Anna Lúðvíksdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Stjórn Eflingar lýsir yfir samstöðu með palestínsku þjóðinni og fordæmir þjóðarmorð á Gaza Hópur stjórnarmanna í Eflingu skrifar Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði – stéttarfélög hvetja til þátttöku Hópur formanna stéttarfélaga skrifar Skoðun Umferðaröryggi barna í Kópavogi Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Öll dýrin í skóginum eiga að vera vinir Árni Sigurðsson skrifar Skoðun Hvar er pabbi? Og aðrir stríðsglæpir Ísraels Þórhildur Sunna Ævarsdóttir skrifar Skoðun Meira að segja Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 76 dagar sem koma aldrei aftur Einar Guðnason skrifar Skoðun Er popúlismi kenning um siðferði? Einar Gísli Gunnarsson skrifar Sjá meira
Breytingar – styttingar – aðlögun og upplifanir Núna þegar þetta er ritað hefur orðið nokkur umræða um breytingar á fyrirkomulagi framhaldsskóla á Íslandi á öðrum áratug þessar aldar. Þessar breytingar eru almennt kenndar við „styttingu“ en lykilatriði í þeim var að stytta tíma til stúdentsprófs úr 4 í 3 ár. Rökin með þessu voru ýmis, en að líkindum voru sparnaðarrök þar undirliggjandi, og þá held ég að stjórnvöld hafi séð fyrir sér að þar sem kennarastéttin var að eldast myndi með þessu vera hægt á þörf á nýliðun. En líkt og Atli Harðarson fjallar um þessari grein hér. hékk meira á spýtunni. Í nýrri námskrá var vikið frá miðstýringu á innihaldi námsbrauta og mikið vald sett í hendur skólanna. Fór hér í gang mikið og áhugavert nýsköpunarstarf. Leiðandi í starfinu var Kvennaskólinn þar sem þróað var kerfi sem er blanda af bekkjarkerfi og áfangakerfi, kerfi sem er um margt fyrirmynd þess kerfis sem við í Versló tókum upp – en eins og þekkt er hafa báðir þessir skólar verið mjög vinsælir um árabil. Önnur spennandi tilraun er þróun spannarkerfisins í FG, sem hefur líka verið tekið upp í MS, en þetta kerfi sem er mjög ólíkt Kvennó og Versló hefur líka verið vinsælt. Önnur spennandi nýjung er opna brautin i MH sem býður upp á skapandi og sjálfstæða nálgun fyrir nemendur. Margar spennandi námsbrautir komu upp úr þessum suðupotti, og er þar nýsköpunar og listabrautin í Versló uppáhaldið mitt! Þar sem ég starfa í samskiptum við skóla í Evrópu og hef gert lengi er það min upplifun að íslenska framhaldsskólakerfið er öflugt, fjölbreytt, vel mannað og undirbýr fjölbreyttan hóp nemenda með fjölbreyttum hætti. Ég hef kynnst danska kerfinu vel á undanförnum árum, og er í raun kennari í því líka. Það hefur mikla styrkleika, en er mun miðstýrðara. Á ákveðin kaldhæðnislegan hátt eru kennarar samt sjálfstæðari í starfi í dönskum framhaldsskólum en íslenskum, en það er eiginlega efni í annan pistil. Í námskránni frá 2011 er settir fram grunnþættir sem eiga að einkenna allt starf skóla á Íslandi, en þessir grunnþættir eru læsi, sjálfbærni, heilbrigði og velferð, lýðræði og mannréttindi, jafnrétti og sköpun. Í raun má segja að námskráin frá 2011 sé um margt ansi metnaðarfull og leggi grundvöll að því að skólar eigi að hækka menningarstig nemenda, gera þau meira mennsk, eins og Páll Skúlason orðaði það einhvern tíma. Margir skólar hafa lagt nokkuð upp úr að undirbyggja starf sitt með grunnþáttunum, en ég óttast að sumstaðar hafi það verið vanrækt og sé eitthvað sem mætti athuga með starf skólanna núna . Það er þannig smá sorglegt að þegar rýnt er í pælingar um að styttingin hafi ekki verið til góðs sem hér koma fram, eins og td. í umfjöllun á þessu málþingi Háskólans, er ekki að sjá neina tilraun til að pæla í fjölbreyttri og áhugaverðri þróun framhaldsskólastigsins heldur bara verið að fjargviðrast yfir einingafjölda í stærðfræði. Ef einhverjum datt í hug að róttæk breyting á starfi framhaldsskóla þýddi ekki breytingar fyrir háskólann er það sérstakt; og hugsa sér ef það leiddi til þess að aðlaga þyrfti námsefni fyrsta árs í verkfræði og raungreinum að nýjum veruleika. Ég tek það mjög skýrt fram að ég var og er á móti styttingunni og allt það flotta starf sem unnið er í framhaldsskólum væri mun flottara ef við fengjum eitt ár í viðbót – og þá væri líka hægt að bæta við einingum í stærðfræði til að raska ekki ró raungreinameistaranna. Hins vegar væri það algjörlega galið að stefna að einhverjum rótttækum umbyltingum, og afturhvarf til 1999 námskrár væri að mínu mati galið, og sem danskur framhaldsskólakennari gef ég slíkum pælingum -3. Athuga: Ég bendi á að skoða heimasíður framhaldskóla til að átta sig á fjölbreytninni og metnaðinum sem þar er á ferðinni. Aðalnámskrá framhaldsskóla: https://namskra.is/books/adalnamskraframhaldsskola2011/formali Grein Páls Skúlasonar sem ég vísa óbeint í er hér. Áhugavert að hún er skrifuð af svipuðu tilefni og umræðan sem núna er í gangi, og þá sýnist mér að gagnrýnendur „styttingarinnar“ falli rækilega í flott þeirra sem aðhyllast tæknihyggju í menntamálum. https://pallskulason.is/files/vidhorf-til-menntunar.pdf Ég get titlað mig danskan framhaldsskólakennara því ég kenni Norðuratlanshafsbekknum ensku og hef gengið í gegnum ferli að hafa þau í munnlegum og skriflegum stúdentsprófum samkvæmt ítrustu kröfum danskra skrifræðisbaróna, en um Norðuratlanshafsbekkinn má lesa hér: https://www.verslo.is/namid/nordur-atlantshafsbekkurinn/ Höfundur er kennari við Verzlunarskóla Íslands og áhugamaður um mennta- og skólamál.
Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius Skoðun
Skoðun Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar - tékklisti fyrir stjórnvöld til að gera betur Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar
Skoðun Fjöldi kynja – treystir þú þér í samtalið með velferð barna að leiðarljósi? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar
Skoðun Ókeypis minnisblað fyrir Alþingi: Jafnrétti er ekki skoðun- en umræðan er það Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar
Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius skrifar
Skoðun Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar
Skoðun Stjórn Eflingar lýsir yfir samstöðu með palestínsku þjóðinni og fordæmir þjóðarmorð á Gaza Hópur stjórnarmanna í Eflingu skrifar
Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði – stéttarfélög hvetja til þátttöku Hópur formanna stéttarfélaga skrifar
Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius Skoðun