Innlent

Gætu þurft að grípa til skömmtunar á heitu vatni í öðrum sveitar­fé­lögum

Magnús Jochum Pálsson skrifar
Dreifikerfi á vatni er verulega laskað í Grindavík. Ekkert kalt neysluvatn er í bænum og stofnlögn heits vatns er ónýt svo nota þarf skemmda lögn sem lekur.
Dreifikerfi á vatni er verulega laskað í Grindavík. Ekkert kalt neysluvatn er í bænum og stofnlögn heits vatns er ónýt svo nota þarf skemmda lögn sem lekur. Vísir/Arnar

Grindavík er án kalds neysluvatns vegna ónýtrar stofnlagnar og er dreifikerfið talið verulega laskað. Stofnlögn heitavatns frá Svartsengi er sömuleiðis ónýt og er notast við leka lögn í staðinn. Hugsanlega þurfi að grípa til skömmtunar í öðrum sveitarfélögum vegna þessa.

Þetta kemur fram í tilkynningu frá almannavörnum. 

Þar segir að almannavarnir hafi á síðustu vikum unnið að því að meta stöðuna í Grindavík en 15. janúartók í gildi ákvörðun ríkislögreglustjóra um að banna alla dvöl og starfsemi í Grindavík.

Ljóst sé að jarðhræringarnar á Reykjanesskaga frá 25. október ásamt eldgosum á þessu tímabili hafi leitt til mikils tjóns á öllum innviðum Grindavíkur sem séu laskaðir eða óstarfhæfir. Þrátt fyrir að unnið hafi verið að því að auka öryggi í bænum sé staðan ekki góð.

Ekkert kalt neysluvatn og heita vatnið lekur

Grindavík sé í fyrsta lagi án kalds neysluvatns þar sem stofnlögn er ónýt og tengibrunnur skemmdur eftir hraunrennsli. Þá er talið að dreifikerfið sé laskað en þó er ekki hægt að kanna það fyrr en þrýstingur sé kominn á kerfið. Vegna þessa sé ekkert slökkvivatn á brunahönum Grindavíkur. 

Almannavarnir segja að viðgerðir á kerfinu verði umfangsmiklar og tímafrekar.

Stofnlögn heitavatnsins frá Svartsengi er sömuleiðis ónýt og því er notast við lögn sem liggur undir hrauni. Sú lögn sé með skemmda einangrun og því sé óvíst hve lengi hún muni duga og hversu mikinn þrýsting hún þolir.

„Þrátt fyrir að náðst hafi að að halda lágmarkshita í byggðinni getur það breyst hratt við minnstu breytingu og því var biðlað til íbúa að hækka ekki hita eða nota heitt vatn, þegar farið var heim. Rúmlega 200 hús eru án hitaveitu en flest þá hituð með rafmagni,“ segir í tilkynningu almannavarna.

Vegna skemmda leki nú um 40-50 lítrar á sekúndu úr kerfinu sem telst mikið. Dreifikerfið sé viðkvæmt og erfitt verði að finna alla þá staði sem hafa skemmst. Ætla megi að bráðabirgðaviðgerðir verði umfangsmiklar og tímafrekar. Þá er afkastageta Svartsengis á heitu vatni í hámarki og hugsanlega þurfi að grípa til skömmtunar í öðrum sveitarfélögum vegna þessa.

Fráveitukerfið í Grindavík var myndað eftir jarðskjálftana 10. nóvember og búið var að gera á því bráðabirgðaviðgerðir án þess að þrýstingsprófa. Það hafi ekki verið skoðað frá síðasta eldgosi en sé talið illa farið vegna aflögunar jarðvegs. Hreyfingar á jarðvegi hafi verið miklar og fleiri svæði í bænum sigið. 

Dreifikerfi rafmagns laskað en fjarskiptasamband í lagi

Stofnstrengur rafmagns frá Svartsengi hafi skemmst í hraunrennslinu og var því bráðabirgðastrengur hengdur yfir hraunið. Á meðan var Grindavík keyrð á færanlegum varaaflsvélum í eigu Landsnets til að halda rafmagni á byggðinni.

Dreifikerfið sé því laskað en með mikilli aðstoð ýmissa aðila hafi tekist að koma rafmagni á nær öll hús. Dreifikerfið sé þó viðkvæmt gagnvart jarðhræringum, álagi og veðri. Viðgerðir verða sömuleiðis umfangsmiklar og tímafrekar.

Miklar skemmdir urðu einnig á mannvirkjum fjarskiptafyrirtækja á fjallinu Þorbirni. Háspennulína upp á fjallinu hafi eyðilagst og stöðin sé rekin á varaafli á meðan bráðabirgðastrengur verður lagður.

Fjarskiptasamband sé í lagi og teljist tryggt. Önnur af tveimur tengingum hjá Mílu við Grindavík hafi rofnað þegar hraun fór yfir streng. Takist ekki að gera við strenginn verði annar settur yfir hraunið við hlið háspennulínunnar.

Mikið tjónamat eftir

Grindavíkurvegur er lokaður norðan við bæinn eftir að hraun rann yfir hann. Búið sé að gera bráðabirgðaviðgerðir á öllum öðrum vegum í eigu Vegagerðar og á flestum götum innanbæjar. Lokað er fyrir umferð á fáeinum götum vegna ástands þeirra og sprunguhættu. Það eigi sérstaklega við um nýbyggingarhverfi og í Sundahverfi. 

Áreiðanleiki bráðabirgðaviðgerða verði metinn með jarðsjá en búið sé að kortleggja sautján prósent af götum innanbæjar og af þeim gögnum sé eingöngu búið að greina tíu prósent. Verkið gangi mun hægar en vonir stóðu til, fyrst og fremst vegna veðurs og aðstæðna.

„Þegar eldgos hófst 14. janúar voru Náttúruhamfaratryggingar Íslands langt komnar með tjónamat á húsum og búið var skoða ríflega 260 húseignir af 375 sem tilkynntar voru. Vegna eldgossins hafa fleiri tjón orðið og því þarf að endurmeta stöðuna,“ segir í tilkynningunni.

Fjöldi fasteigna sé án heits vatns og/eða rafmagns og þegar hafi orðið tjón á eignum vegna frostskemmda og/eða leka. Óvíst sé hversu margar fasteignir hafi orðið fyrir tjóni.

„Hluti stofnana og fjöldi annarra fasteigna í eigu Grindavíkurbæjar eru laskaður og jafnvel ónýtar. Ekki hefur gefist tækifæri til að meta skemmdir og umfang tjóns að fullu. Frá 10. nóvember hefur allri starfsemi og þjónustu á vegum Grindavíkurbæjar verið sinnt frá Reykjavík og engin hefðbundin þjónusta við íbúa, fyrirtæki og samfélagsleg málefni verið til staðar í Grindavík,“ segir í tilkynningunni.

Auknar líkur á eldgosi og álag á björgunarsveitum

Nýtt hættumat Veðurstofu Íslands frá því í gær sagði að líkurnar á kvikuhlaupi og eldgosi hafi aukist í nágrenni við Grindavík. Ekki sé víst að fyrirvarinn verði eins langur og í síðasta eldgosi, en þá var um fimm klukkustunda fyrirvari frá því jarðskjálftahrina byrjaði þangað til að eldgos hófst rétt sunnan Hagafells. 

Samkvæmt hættumati Veðurstofunnar er einnig töluverð hætta í Grindavík vegna jarðfalls ofan í sprungur.

„Langvarandi og endurtekin atburðarás hefur þegar dregið úr úthaldi og aðgerðagetu almannavarnakerfisins, samstarfsaðila, rekstraraðila mikilvægra innviða og hagaðila. Í fyrsta sinn í sögunni veldur langvarandi álag á björgunarsveitir því að ekki er unnt að mæta að fullu óskum viðbragðsaðila um aðstoð. Álagið er jafnframt farið að koma niður á viðbragðsgetu í öðrum aðgerðum,“ segir í tilkynningunni.

Að því sögðu þá segir að lokum að það halli hvergi á samhug eða vilja almannavarnakerfisins og hagaðila varðandi stuðning við Grindvíkinga og framgang verkefna í þágu endurreisnar Grindavíkur.


Tengdar fréttir

Verð­mæta­björgun í líf­línu

Jörð heldur áfram að gliðna í Grindavík og frekari skemmdir að verða á húsum í bænum. Fimmtíu starfsmönnum fyrirtækis í Grindavík var sagt upp vegna hamfaranna. Eldgos gæti hafist á næstu vikum eða jafnvel dögum. 

Farið yfir forgangsröðun vegna mögulegs goss

Forsætisráðherra mun funda með almannavörnum um stöðuna í og við Grindavík síðar í dag. Hún segist vona að línur skýrist fyrir Grindvíkinga í næstu viku þegar von sé á að frumvarp um stuðning þeim til handa verður kynnt.




Fleiri fréttir

Sjá meira


×