Landsbankinn telur skilmála sína nógu skýra Kjartan Kjartansson skrifar 23. maí 2024 18:35 Höfuðstöðvar Landsbankans í Reykjavík. Vísir/Vilhelm Skilmálar fasteignalána Landsbankans uppfylla íslensk og evrópsk lög að mati bankans þrátt fyrir að EFTA-dómstóllinn hafi gert athugasemdir við að orðalag um breytilega vexti væri ekki gagnsætt í dag. Athugasemdir EFTA-dómstólsins komu fram í ráðgefandi áliti sem Héraðsdómur Reykjaness og Reykjavíkur óskuðu eftir vegna dómsmála gegn Landsbankanum og Íslandsbanka og varða ákvæði um forsendur fyrir breytingum á vöxtum fasteignalána. Dómstólarnir vildu að EFTA-dómstóllinn gæfi álit sitt á hvernig bæri að túlka tilskipanir Evrópusambandsins sem Ísland hefur tekið upp og reynir á í málunum. Í ráðleggingum sínum til íslensku dómstólanna sagði EFTA-dómstóllinn að skilmálar lánanna þyrftu að vera nægilega skýrir til þess að sæmilega upplýsingum og athugulum neytanda væri kleift að skilja aðferðina sem væri notuð við ákvörðun vaxta. Fetti dómstóllinn fingur út í almennar vísanir til ófyrirséðrar mögulegrar hækkunar kostnaðar bankanna í skilmálum lánanna. Þær væru eðli málsins samkvæmt ósannreynanlegar fyrir almennan neytanda. Sæmilega forsjálum neytanda væri gert ókleift að átta sig á afleiðingum samningsskilmálanna. Í yfirlýsingu sem Landsbankinn sendi frá sér eftir að álit EFTA-dómstólsins var birt er áréttað að hann dæmi ekki um gildi vaxtabreytingaákvæða í fasteignalánum á Íslandi heldur íslenskir dómstólar. Að mati bankans uppfylli vaxtabreytingarákvæði í fasteignalánum hans kröfur íslenskra laga og tilskipunar ESB um óréttmæta skilmála í neytendasamningum. EFTA-dómstóllinn taki ekki afstöðu til þess hvort að ákvæðin uppfylli þessar kröfur. Neytendasamtökin lýstu áliti EFTA-dómstólsins sem tímamótadómi sem væri afdráttarlaus og lántökum í hag. Bönkunum sé ekki heimilt að breyta vöxtum að vild og núverandi skilmálar lána uppfylli ekki skilyrða um skýrleika. Telur líklegt að skilmálar valdi ójafnvægi á milli samningsaðila Sérstaklega finnur EFTA-dómstóllinn að orðalagi í skilmálum eins og „vöxtum á markaði“ og „breytingum á fjármögnunarkostnaði bankans“ sem hann telur ekki gagnsætt jafnvel þó að það sé málfræðilega skýrt og skiljanlegt. Einnig mæli það gegn skýrleika skilmálanna að þeir innihaldi orðalagið „meðal annars“. Hugtakið geri eðli málsins samkvæmt ráð fyrir að tekið sé tillit til viðmiða sem neytandi þekkir ekki til við gerð samningsins við ákvörðun um hækkun vaxta. „Með fyrirvara um að landsdómstólar sannreyni efni þeirra, virðist líklegt að slíkir samningsskilmálar kunni að valda umtalsverðu ójafnvægi réttinda og skyldna milli samningsaðila,“ segir í áliti EFTA-dómstólsins. Geta skipt skilmálunum út ef samningarnir halda ekki Í niðurstöðu sinni segir dómstóllinn meðal annars að ESB-tilskipun um lánssamninga fyrir neytendur tengdum íbúðarhúsnæði glataði virkni sinni ef aðrir þættir sem væru notaðir við útreikning lánsvaxta en vísitölur og viðmiðunarvextir væru frá upphafi undanskildir mati á gangsæi skilmála. Kröfur um skýrleika eigi þess vegna alltaf við þegar vísitala eða viðmiðunarvextir eru notaðir til að reikna útlánsvexti. Landsdómstólar þurfi að skera úr um hvort að samningarnir uppfylli kröfur tilskipananna. Skilmálarnir verði að teljast óréttmætir ef þeir valda umtalsverðu ójafnvægi réttinda og skyldna á milli samningsaðila neytanda til tjóns. Komist íslenskir dómstólar að því að skilmálarnir séu óréttmætir geta þeir skipt þeim út ef ógilding þeirra kemur í veg fyrir að lánssamningar geti haldið gildi sínu. Ef samningarnir geta hins vegar haldið gildi án skilmálanna umdeildu er dómstólunum ekki heimilt að skipta skilmálunum út ef þeir verða dæmdir óréttmætir. Landsbankinn EFTA Fjármálafyrirtæki Dómsmál Mest lesið Horfðu á hallærislegt sjónvarpsefni og úðuðu í sig bragðaref Atvinnulíf Þrotabú Wok on vill tugmilljóna endurgreiðslu frá Kristjáni Viðskipti innlent Salzburg úr sögunni hjá Play Viðskipti innlent Ellefu milljarða lán til að byggja upp veitukerfi og verjast loftslagsvá Viðskipti innlent Samherji hvetur Odd Eystein til frekari verka Viðskipti innlent Frá RÚV til Coca-Cola Viðskipti innlent „Myndi alveg segja að hjartað í mér hafi verið í buxunum“ Atvinnulíf Fríar skólamáltíðir séu skammgóður vermir Viðskipti innlent Að hætta að vera vandræðaleg í nýrri vinnu Atvinnulíf Spá sömuleiðis óbreyttum stýrivöxtum Viðskipti innlent Fleiri fréttir Ellefu milljarða lán til að byggja upp veitukerfi og verjast loftslagsvá Salzburg úr sögunni hjá Play Samherji hvetur Odd Eystein til frekari verka Spá sömuleiðis óbreyttum stýrivöxtum Þrotabú Wok on vill tugmilljóna endurgreiðslu frá Kristjáni Fríar skólamáltíðir séu skammgóður vermir Frá RÚV til Coca-Cola Verulega minni verðbólga Mun leiða ferskvatnseldi hjá First Water Sátt Eimskipa við Samkeppniseftirlitið kom Samskipum ekki við Óvíða sem flugstarfsemi er jafn stór þáttur í efnahagslífi þjóðar Spá enn einum fundinum án breytingar Icelandair hækkað um ríflega fjórðung Munu fljúga til Nashville næsta sumar Rúv tapað nærri hálfum milljarði á árinu Átta sagt upp hjá Arion banka Bein útsending: Ársfundur Orkustofununar á Akureyri Hagnaður félags Björns Braga dróst verulega saman Ummæli seðlabankastjóra „skringileg“ Icelandair fyrsta samstarfsflugfélag bandarísks risa Spá verðbólgu undir fjórum prósentum á næsta ári Fjármálaeftirlitið samþykkir samruna Landsbankans og TM Verður framkvæmdastjóri á hugbúnaðarsviði Origo Geta veitt fyrirtækjum hagstæðari lán Telur vaxtahækkanir viðskiptabankanna brattar Bein útsending: Haustráðstefna Stjórnvísi – Snjöll framtíð Þrálát verðbólga og hægari vöxtur geti skapað áskoranir fyrir fjármálakerfið Hrönn, Viktor og Þórdís til Varðar Ísak Einar til Samtaka atvinnulífsins Andri aðstoðarframkvæmdastjóri Júní Sjá meira
Athugasemdir EFTA-dómstólsins komu fram í ráðgefandi áliti sem Héraðsdómur Reykjaness og Reykjavíkur óskuðu eftir vegna dómsmála gegn Landsbankanum og Íslandsbanka og varða ákvæði um forsendur fyrir breytingum á vöxtum fasteignalána. Dómstólarnir vildu að EFTA-dómstóllinn gæfi álit sitt á hvernig bæri að túlka tilskipanir Evrópusambandsins sem Ísland hefur tekið upp og reynir á í málunum. Í ráðleggingum sínum til íslensku dómstólanna sagði EFTA-dómstóllinn að skilmálar lánanna þyrftu að vera nægilega skýrir til þess að sæmilega upplýsingum og athugulum neytanda væri kleift að skilja aðferðina sem væri notuð við ákvörðun vaxta. Fetti dómstóllinn fingur út í almennar vísanir til ófyrirséðrar mögulegrar hækkunar kostnaðar bankanna í skilmálum lánanna. Þær væru eðli málsins samkvæmt ósannreynanlegar fyrir almennan neytanda. Sæmilega forsjálum neytanda væri gert ókleift að átta sig á afleiðingum samningsskilmálanna. Í yfirlýsingu sem Landsbankinn sendi frá sér eftir að álit EFTA-dómstólsins var birt er áréttað að hann dæmi ekki um gildi vaxtabreytingaákvæða í fasteignalánum á Íslandi heldur íslenskir dómstólar. Að mati bankans uppfylli vaxtabreytingarákvæði í fasteignalánum hans kröfur íslenskra laga og tilskipunar ESB um óréttmæta skilmála í neytendasamningum. EFTA-dómstóllinn taki ekki afstöðu til þess hvort að ákvæðin uppfylli þessar kröfur. Neytendasamtökin lýstu áliti EFTA-dómstólsins sem tímamótadómi sem væri afdráttarlaus og lántökum í hag. Bönkunum sé ekki heimilt að breyta vöxtum að vild og núverandi skilmálar lána uppfylli ekki skilyrða um skýrleika. Telur líklegt að skilmálar valdi ójafnvægi á milli samningsaðila Sérstaklega finnur EFTA-dómstóllinn að orðalagi í skilmálum eins og „vöxtum á markaði“ og „breytingum á fjármögnunarkostnaði bankans“ sem hann telur ekki gagnsætt jafnvel þó að það sé málfræðilega skýrt og skiljanlegt. Einnig mæli það gegn skýrleika skilmálanna að þeir innihaldi orðalagið „meðal annars“. Hugtakið geri eðli málsins samkvæmt ráð fyrir að tekið sé tillit til viðmiða sem neytandi þekkir ekki til við gerð samningsins við ákvörðun um hækkun vaxta. „Með fyrirvara um að landsdómstólar sannreyni efni þeirra, virðist líklegt að slíkir samningsskilmálar kunni að valda umtalsverðu ójafnvægi réttinda og skyldna milli samningsaðila,“ segir í áliti EFTA-dómstólsins. Geta skipt skilmálunum út ef samningarnir halda ekki Í niðurstöðu sinni segir dómstóllinn meðal annars að ESB-tilskipun um lánssamninga fyrir neytendur tengdum íbúðarhúsnæði glataði virkni sinni ef aðrir þættir sem væru notaðir við útreikning lánsvaxta en vísitölur og viðmiðunarvextir væru frá upphafi undanskildir mati á gangsæi skilmála. Kröfur um skýrleika eigi þess vegna alltaf við þegar vísitala eða viðmiðunarvextir eru notaðir til að reikna útlánsvexti. Landsdómstólar þurfi að skera úr um hvort að samningarnir uppfylli kröfur tilskipananna. Skilmálarnir verði að teljast óréttmætir ef þeir valda umtalsverðu ójafnvægi réttinda og skyldna á milli samningsaðila neytanda til tjóns. Komist íslenskir dómstólar að því að skilmálarnir séu óréttmætir geta þeir skipt þeim út ef ógilding þeirra kemur í veg fyrir að lánssamningar geti haldið gildi sínu. Ef samningarnir geta hins vegar haldið gildi án skilmálanna umdeildu er dómstólunum ekki heimilt að skipta skilmálunum út ef þeir verða dæmdir óréttmætir.
Landsbankinn EFTA Fjármálafyrirtæki Dómsmál Mest lesið Horfðu á hallærislegt sjónvarpsefni og úðuðu í sig bragðaref Atvinnulíf Þrotabú Wok on vill tugmilljóna endurgreiðslu frá Kristjáni Viðskipti innlent Salzburg úr sögunni hjá Play Viðskipti innlent Ellefu milljarða lán til að byggja upp veitukerfi og verjast loftslagsvá Viðskipti innlent Samherji hvetur Odd Eystein til frekari verka Viðskipti innlent Frá RÚV til Coca-Cola Viðskipti innlent „Myndi alveg segja að hjartað í mér hafi verið í buxunum“ Atvinnulíf Fríar skólamáltíðir séu skammgóður vermir Viðskipti innlent Að hætta að vera vandræðaleg í nýrri vinnu Atvinnulíf Spá sömuleiðis óbreyttum stýrivöxtum Viðskipti innlent Fleiri fréttir Ellefu milljarða lán til að byggja upp veitukerfi og verjast loftslagsvá Salzburg úr sögunni hjá Play Samherji hvetur Odd Eystein til frekari verka Spá sömuleiðis óbreyttum stýrivöxtum Þrotabú Wok on vill tugmilljóna endurgreiðslu frá Kristjáni Fríar skólamáltíðir séu skammgóður vermir Frá RÚV til Coca-Cola Verulega minni verðbólga Mun leiða ferskvatnseldi hjá First Water Sátt Eimskipa við Samkeppniseftirlitið kom Samskipum ekki við Óvíða sem flugstarfsemi er jafn stór þáttur í efnahagslífi þjóðar Spá enn einum fundinum án breytingar Icelandair hækkað um ríflega fjórðung Munu fljúga til Nashville næsta sumar Rúv tapað nærri hálfum milljarði á árinu Átta sagt upp hjá Arion banka Bein útsending: Ársfundur Orkustofununar á Akureyri Hagnaður félags Björns Braga dróst verulega saman Ummæli seðlabankastjóra „skringileg“ Icelandair fyrsta samstarfsflugfélag bandarísks risa Spá verðbólgu undir fjórum prósentum á næsta ári Fjármálaeftirlitið samþykkir samruna Landsbankans og TM Verður framkvæmdastjóri á hugbúnaðarsviði Origo Geta veitt fyrirtækjum hagstæðari lán Telur vaxtahækkanir viðskiptabankanna brattar Bein útsending: Haustráðstefna Stjórnvísi – Snjöll framtíð Þrálát verðbólga og hægari vöxtur geti skapað áskoranir fyrir fjármálakerfið Hrönn, Viktor og Þórdís til Varðar Ísak Einar til Samtaka atvinnulífsins Andri aðstoðarframkvæmdastjóri Júní Sjá meira