Nú þegar ár er síðan nýtt flokkunarkerfi Sorpu var tekið í notkun á höfuðborgarsvæðinu eru vélar gas- og jarðgerðarstöðvarinnar Gaju á yfirsnúningi enda úr nógu rusli að moða.
Gert er ráð fyrir að um 24 þúsund tonn af matarleifum fari í gegnum Gaju á þessu ári og áætlað að það dragi úr losun gróðurhúsalofttegunda sem nemur 19.200 tonnum af koldíoxíði sem samsvarar losun um tíu þúsund fólksbíla.
Fjögur hundruð tonn af matarleifum í Gaju á viku
Á fyrsta fjórðungi þessa árs var urðunin 89 prósent minni en á sama tímabili í fyrra. Ef fyrsti fjórðungur ársins 2024 er borin saman við sama tímabil árið 2022 er 187 prósent aukning í flokkun á plasti, 32 prósent aukning í flokkun á pappír og 4761 prósent aukning í flokkun matarleifa.
„Hér er verið að blanda matarleifum frá íbúum á höfuðborgarsvæðinu saman við timburkurl og stoðefni til að skutla þeim hérna inn í þessa vinnslukró þar sem við tökum matarleifarnar, fjögur hundruð tonn í hverri einustu viku og kreistum úr þeim allt það metan sem við getum og framleiðum síðan moltu úr því,“ segir Gunnar Dofri Ólafsson, samskiptastjóri Sorpu.
Notast er við fóðurblandara og matarleifarnar látnar dúsa í fjórtán vikur í tvískiptu ferli.
„Og þarna byrjar þetta niðurbrotsferli sem endar í því sem við sjáum á eftir, sem er moltan.“
Ákveðinn lyktartúr
Þrátt fyrir að rusl flæði um Gaju er svæðið mjög hreinlegt en lyktin nánast óbærileg, fyrir óvana.
„Þetta er svona eins og lyktartúr. Þú byrjar túrinn í því sem er svona frekar skítugt fjós, núna ertu komin í einhvers konar bruggverksmiðju í Tékklandi þar sem gerjunin er byrjuð.“
Gunnar segir að flokkun á heimilissorpi gangi vonum framar en 98 prósent af þeim matarleifum sem berast Gaju eru rétt flokkaðar.
„Og það litla sem er rangt flokkað, okkur tekst að sigta það í burtu. Þannig niðurstaðan sem verður moltan, hún er laus við aðskotaefni eins mikið og hún þarf að vera.“
Fyrirtæki standi sig verst
Aðspurður hvort íbúar í einhverjum bæjarhlutum flokki betur en aðrar segir hann íbúa í Kópavogi, Garðabæ og Hafnarfirði skila hreinasta ruslinu enda hafi þeir verið fyrstir í innleiðingu á nýja sorpkerfinu. Að öðru leyti sé lítill munur á bæjarhlutum en fyrirtækin standi sig verst.
„Við þurfum kannski að ræða við þau.“
En áfram að ferlinu. Að fjórtán vikum liðnum verða matarleifarnar að moltu eins og þeirri sem sést í myndbandsfréttinni og uppskeran er samdráttur í losun.
Úti má líka sjá flennistórar hrúgur af timbri sem bíða þess að vera sendar úr landi í brennslu líkt og pappinn og plastið.
„Um það bil helmingur af öllu plasti sem framleiðendur setja á markað er ekki endurvinnanlegur þannig það á sér engan annan feril heldur en brennsluferil.“
